Ақылдың алты қалпағы әдісімен сабақ ұйымдастыру: сыни ойлау мен ақпараттық құзіреттілікті дамыту

І. Қызығушы

лықты ояту.

ІІ. Мағынаны тану

Топпен жұмыс

ІІІ. Рефлексия

І тапсырма . Мәтінмен жұмыс.

Мұхтар Шаханов. «Отырар» дастаны.

• -Даңқың қайда төске өрлеген?

Екі жүз мың әскерменен

Алты ай бойы кіп- кішкентай Отырарды ала алмау,

Алты ай бойы Отырардың осал тұсын таба алмау -

Ойы - дауыл, сезімі - аспан,

Тек жеңіспен көзін ашқан

Менің алғыр ұрпағымның сүйегіне зор таңба,

Намысыма сызат түсті мына сенің арқаңда, -

деп Шыңғыс хан . . . оқты көзін қадады.

• 1. Бұл сөзді Шыңғыс кімге қарата айтты? Шағатайдың жауабын өз сөздеріңізбен беріңіздер. (ақ қалпақ)

- Шалалаусың, - деп жымиды Шыңғыс хан.

Сақталмауы мүмкін емес зердеңде,

Сен тоғызға келгенде,

Ұлу жылы Үкітайдың тойында

Оқ өтпейтін алып батыр жайында

Ертек айтқам оңашалап өзіңе,

Сол ертекті неге алмадың пайымға?

2. Шыңғыс қандай ертегі туралы айтты? Одан қандай түйін шығаруға болады? Жалғастырыңыздар. (қызыл қалпақ)

-Ұлы ханым,

Әділдік пе мұныңыз?

Өле өлгенше боп өтейін құлыңыз,

Отырарды

Мен қол ұшын бермесем,

Оңай жаулап алар ма еді ұлыңыз?

Сатқындыққа сатқындықпен тіл қату

Ұқсамай ма табиғаттың заңына.

Құлақ түрер кім қалды енді зарыңа?

3. Шыңғыстың Қарашоқыға шығарған үкімі. (қара қалпақ)

Шыңғыс айтты:

-Өкінгенмен болмайды,

Ешкімге де берілмейді бас сауға.

Бұйрық еттім түгел қырып тастауға.

Отырарда еркек кіндік қалмайды!

Қария айтты:

-Қателестің, қалады!

Жұма бұрын шеткі Елші қақпадан

Жүзін жалын қақтаған

Мен құтқарып жібердім бір баланы.

4. Жырдағы болашаққа деген үміт неден ұшқындады және ол үміт ақталды ма? ( сары қалпақ)

5. Отырардың жан қиярлық ерлігі… ( жасыл қалпақ)

6. Жырдағы түйінді ойды айтыңыз. Топтар жұмысын қорытындылаңыз.

Ақ қалпақ - эмоциясыз, таза ойлау, дұрыс ойлау. Ақ қалпақ бізге белгілі немесе қажетті ақпаратқа назар аудару үшін пайдаланылады. Әсерсіз, субъективті бағалаусыз тек сандардан, деректерден, ойлардан тұрады. Айтылған пікірді растайтын, жоққа шығаратын қандай дәлелдер мен деректер, ақпараттар бар? Мәселені шешуде жетіспейтін ақпаратты қалай аламыз?

Сары қалпақ айқындылық пен өмірге сеніммен қарауды бейнелейді. Позитивті ойлау. Болашаққа деген үмітті көзқарас. Қарастырылып отырған құбылыстан позитивті жағын бөліп алып және неліктен позитивті екенін дәлелдеу керек. Нақты не нәрсе жақсы, пайдалы, тиімді, конструкторлық екенін айтып қана қоймай түсіндіру қажет.

Сары қалпаққа қарама-қайшы. Ненің қиын, түсініксіз, мәселе тудыратын, негативті екенін анықтап және себебін түсіндіреді.

Қызыл қалпақ сезімді, болжамды және ішкі түйсікті білдіреді. Бұл сезімталдық қалпағы. Өзінің өзгеріс көніл-күйін өткен немесе өзге құбылысты сәттермен байланыстырады.

Бұл шығармашылық ойлау қалпағы. Жаңа тақырыпты өткен кезде келесі сұрақтар: «Жаңа жағдайда жаңа әдіс, факт немесе басқа әдіс-тәсілдерді қалай қолдануға болады?» «Өзгеше болу үшін не істеу керек?», «Осындай немесе басқа аспектіні, жаңалықты енгізу үшін не істеу керек?» қою арқылы жаңа жетістіктер тауып қолдануға мүмкіндік