XVII ғ Ағылшын буржуазиялық революция

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Ибрагимова Р. Я.

XVII ғ Ағылшын буржуазиялық революция

Кіріспе
XVII ғасырдың бірінші жартысында Батыс Еуропада феодализм тоқырауға ұшырады. Оның орнын жаңа қоғамдық жүйе -- капитализм ауыстырды. Меншіктің жаңа капиталистік нысаны орнығып, Батыс Еуропада капиталистік қатынастар дами бастады. Англияда XV ғасырдың соңынан бастап шұға өндірісі қарқынды дамыды. Әлемдік нарық қалыптаса бастады. XVII ғасырдың 40 жылдары саяси жағдай шегіне жетіп, абсолютизмді құлату үшін күрес басталды. Жаңа ақсүйектер жекеменшіктің жаңа -- капиталистік түрін қолдады, жалдамалы жұмыс күші тиімдірек болғандықтан, мануфактураның иесі феодалдық тәуелділікті қажет етпеді. Ауқатты көпестер, қаржыгерлер, ірі жер иелері -- джентрилер пресвитериандарға айналды. Алайда Англиядағы капитализмнің дамуын ортағасырлық қатаң ережелер тежеді.
Жаңа заман тарихының басындағы Англияның маңызды оқиғасы 1640-1660 жылдардағы Ағылшын революциясы болып табылады. Ағылшын буржуазиялық революция капитализмнің дамуымен байланысты болды да, ескі феодалды-экономикалық қатынастарды және Стюарттар мен Яков I(1603-1625), Карл I(1625-1649) тұсында буржуазиялық қатынастардың онан әрі дамуына кедергі жасаған абсолютизмді жоюға бағытталды. [1]

Ағылшын буржуазиялық революция
Революцияның алғышарттары мен себептері
XVII ғасырдың 30-жылдарының соңы мен 40-жылдарының бас кезінде Англияда революциялық жағдай қалыптасты. Заңсыз салықтар сауда мен өнеркәсіптің дамуын тежеді, халықтың жағдайының нашарлауына әкелді. Стюарттар және ол қорғаған феодалдық тәртіптің мемлекет ішінде капиталистік қатынастар дауында негізгі кедергіге айналды. Экономика мен саяси өмірде тосқауылдар қойылды. Жаңа өндіргіш күштердің дамуы мен ескі феодалдық өндіріс қатынастары арасындағы қақтығыс Англиядағы буржуазиялық революцияның басты себебі болып табылады. [2]

I Яков 1625 жылы қайтыс болып, сол жылы оның мұрагері I Карл таққа отырды. Ол әкесінің парламент құқығын мойындаудан бас тартқан шексіз билік туралы көзқарасын жалғастырды. Парламент наразылық білдірушілердің талаптары көрсетілген құжат -- Құқық туралы петиция қабылдады. I Карл парламентті таратып, он бір жыл бойы Англияда жеке-дара билігін жүргізді. Бірақ король парламенттің рұқсатынсыз жаңа салықтар енгізе алмады. XVII ғасырдың бірінші жартысындағы Англияның сыртқы саясатын революциялық ахуалдың қалыптасу факторы ретінде қарастыруға болады. I Якоб басқаруының бас кезінде біріккен провинциялармен бәсекелестік күшейді және Испаниямен жақындасу басталды. Бұл -көпестер мен кеме иелерінің наразылығын туындатты. Шотландияда I Карлдің жеке-дара билігіне қарсылық ретінде көтеріліс басталды. Осы оқиғаларға орай I Карл парламентті шақыруға мәжбүр болды. Ол корольға жаңа салықтарды жинауға рұқсат бермегені үшін таратылып, тарихқа Қысқа парламент деген атпен енді. 1640 жылы королъ Ұзақ парламент деп аталған жаңа парламент шақырды. Буржуазиялық-ақсүйектер оппозициясының бағдарламасы екі құжатта: Тамырлар мен бұтақтар туралы петиция мен Ұлы ремонстрациядан өз көрінісін тапты. [3]

b.Ағылшын пуританизм және абсолютизм
XVII ғасырдың басында Англия аграрлық ел болды, алайда елде күрделі әлеуметтік-экономикалық өзгерістер жүріп жатгы. Тығырыққа тірелген (соғысты ары қарай жалғастыру үшін қомақты қаражат кажет еді) Карл, Страффордтың кеңесі бойынша 1640 жылғы 13 сәуірде парламент шақырды. Ол өзіне қажетті субсидияларды тез арада алатынына сенімді болды.
Оппозицияның алғы шебінде өздерін "қалаулы" ретінде санайтын фанатик пуритандар тұрған еді. 1630 жылға қарай пуританизм жаңаша дін жоралғыларын жүргізу ғана емес еді, бұл кезде пуритандық өмір салты мен пуритандық мәдениет қалыптасқан ед, барлық саяси мәселелер осы көзқарас тұрғысынан қаралатын еді. Осылайша саяси пуританизм қалыптасты. Осы жағдайда Карл I бесінші мамыр күні парламентті таратып жіберді. Ең аз уақыт жұмыс істеген парламент тарихқа "Қысқа парламент" деген атпен енді. [1;13]
Англияда абсолютизм тюдорлар династиясы тұсында құрылып, ХV ғасырдың аяғынан ХVІІ ғасырдың басына шейін (1485-1603 жылдар) билік етті. Еуропаның басқа елдеріндегідей, Англияда абсолютизм бастапқы кезде ілгерішілдік рөл атқарды, ең реакцияшыл феодалдық топтарды əлсіретіп, буржуазиялық элементтердің күшеюіне əсер етті. Қызғылт жəне ақ раушан соғысы деп аталған ұзаққа созылған 1455-1485 жылдардағы шонжарлардың өзара соғысы аяқталғасын билікті өз қолына алған тюдорлар Батыс пен солтүстіктегі соңғы феодалдық көтерілістерді біржолата басты. ХVI ғасырдың 30-40-жылдарында Генрих VIIІ Тюдор шіркеу реформасын жүзеге асырды. Ол ағылшын шіркеуін Римнен бөлді, жаңадан құрылған ағылшын шіркеуін король басқарды. Монастырлардың мүлкі мен жерлері тəркіленді. Тюдорлар билік етіп тұрған бастапқы кезде буржуазия мен жаңа дворяндар оған қанағат тапса, ал олар өскен сайын, өздерінің таптық мүдделері кеңейген сайын өкіметті қатты сынға ала бастады. Тюдорлар билігінің соңғы кезінде абсолютизмге қарсы оппозиция Англияда діни формаға ауысты. Елде кең əлеуметтік, діни-саяси қозғалыстар өріс алды. [4;11]

c.Англиядағы азамат соғыстары.
1642 жылы жаздың аяғында Англияда азамат соғысы басталды. Ел іші қарама-қайшы екі лагерьге бөлінді. Бай, халқы тығыз, сауда-өнеркəсібі жағынан дамыған Лондон бастаған Англияның оңтүстік-шығысы парламент тірегі болды. Солтүстік пен батыстың неғұрлым артта қалған графтары корольді жақтады. Парламентті қала буржуазиясының əртүрлі топтары, жаңа дворяндар, шаруалардың басым бөлігі, кəсіпкерлер мен қаланың жарлы-жақыбайлары қолдады. Корольдің əлеуметтік тірегі негізінен феодалдық дворяндар болды. Сондай-ақ мемлекеттік епископ шіркеуі корольді барынша қолдады. Оларға пуритан парламенті жағынан шіркеу реформасы қауіп төндірген еді.
Өзінің сипаты мен мақсаты жағынан таптық негізде болған Англиядағы азамат соғысы жаңа буржуазиялық, капиталистік элементтердің ескі феодалдық-абсолюттік құрылыспен күресінің айқын көрінісі еді. Ол діни идеологияны бетке ұстады. Парламенттік буржуазиялық партия пуритандық партия болды. Ол өз туының астына пресвитериан, индепендент жəне басқа көптеген діни секталарды біріктірді. Корольді қолдаушылар ресми түрде ағылшын шіркеуінің туы астында күресті. Алайда азамат соғысының алғашқы жылдарындағы соғыс əрекеті парламент үшін қолайсыз болды. Шабуыл жасау ұсынысы түгелдей король əскерлерінде болды. Олар негізінен соғыс ісін жақсы білетін дворяндар еді. Парламент əскері алғашқы кезде өте нашар даярланған. Парламент əскерлері əлеуметтік құрамы жағынан əртекті, əрі тəртіпке салынбаған еді.
Парламенттегі басты рөлді пресвитериандар атқарды. Бұлар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.