Схоластика, догматизм, формализм терминдері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ
МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы УНИВЕРСИТЕТІ
Кафедра "Жылуэнергетикасы және техникалық физика"

СӨЖ
Пән: "Философия"

Орындаған :Бейбитова А.Р.
Тобы:ТФ-901
Тексерген: Жаркимбаева Д.Б.

Семей -2020 ж
№5. СӨЖ арналған тапсырмалар

1.Схоластика, догматизм, формализм терминдерін түсіндіріңіз. Осы терминдердің қазіргі мағынасы қандай?
2.Антика және орта ғасыр философиясының онтологиясын салыстырыңыз.
3.Универсалий туралы дау нені білдіреді? Ол философтарды қандай екі бағытқа бөлді?
4.Ф. Аквинский бойынша құдай болмысының дәлелін келтіріңіз. Қандай философ өз ілімімен осы аргументтерді жоққа шығарды?
5.Томизм дегеніміз не және оның негізгі принциптері қандай? Ол қалай пайда болды және оның негізін салған кім?
6.Дін және теология терминдерін түсіндіріңіз, оның ұқсастықтары неде? Философия терминімен салыстырыңыз.
7.Орта ғасыр батыс философиясының ерекшеліктерін атаңыз.
8.Орта ғасырлық схоласт - бұл философ па, әлде теолог па?
1 . Схоластика (лат. shola - мектеп) - ортағасырлық Еуропадағы философияны теологияға бағындыруымен сипатталатын философиялық мектеп. Ерте және кейінгі cхоластика болып бөлінеді.Біріншісі - XI - XII ғасырларды, екіншісі - XIII - XIV ғасырларды қамтиды. Ерте схоластиканың философиялық негізі - Платон мен неоплатоншылардың ілімін христиан діні тұрғысынан талдаудан тұрады.Схоластикада Аристотельдің логикасын пайдаланды. Ерте схоластиканың өкілдерінің бірі - Ансельм Кентерберийский.Схоластикалық ойлау әрдайым дедукция жолымен жүреді, индукцияны пайдаланбайды; оның негізгі формасы - силлогизм. Жалпы алғанда схоластика тексті талдау, мазмұндау формасындағы философия. Ол жаңадәуірлік ақиқатты тәжірибенің көмегімен ашуға тырысқан ғылымға қарама-қайшы келеді.Бүкіл схоластика шынайы өмірмен байланысы жоқ, өткен ғасырлардан жеткен кітаптардағы ой-пікірлерді зерттеп, солардың ашылмаған сырын табуға бағытталған философия болды. Сондықтан жаңа заман келіп, тәжірибелік білім етек жайған кезде, схоластика деген ұғым теріс мағына алып, мазмұны жоқ, өмірден алшақ, бос сөз ретінде қаралып және бүгінгі өмірде де солай түсініледі.
Догматизм (гр. dogma - пікір, ілім, шешім) - практика (тәжірибе) мен ғылымның жаңа мәліметтерін, орын мен уақыттың нақты жағдайларын есептемейтін, яғни шығармашылық даму мен ақиқаттың нақтылық принципін ескермей өзгеріссіз ұғымдар, формулаларды қолданатын (пайдаланатын) ойлаудың амалы (тәсілі).Догматизмнің пайда болуы сынға жатпайтын және барлық діншілдер үшін міндетті айқын ақиқат ретінде бекітілетін діннің догматтарына сенуді талап ететін діни көзқарастардың дамуымен тарихи байланысты. Сол сияқты догматизм түсінгі де әр заманда әртүрлі болды. Антикалық скептицизмнің жақтаушылары догматизмге әлем туралы әртүрлі жағымды ілімді жатқызған. Жаңа уақытта (дәуірде) Кант, Декарттан Вольфге дейінгі рационалистік философияны "догматикалық" деп атады. Қазіргі заман философиясында догматизм әлемнің өзгергіштік және даму идеясын жоққа шығаратын антидиалектикалық концепциялармен (тұжырымдамалармен), сол сияқты дамудың диалектикалық заңдарының өздері әр түрлі тарихи жағдайларда, әр түрлі объектілер мен процестерде әр түрлі көрінетіндігін түсінбеумен байланысты.
Формализм термині формаға баса назар аударуды өнердегі, әдебиеттегі немесе философиядағы мазмұны немесе мағынасы бойынша сипаттайды. Формализмді орындаушы формалист деп аталады. Формалист, белгілі бір пәнге қатысты, практик жасаған сөзбе-сөз мазмұннан басқа пәннен артық мағына жоқ деп санайды.

2 . Антика философиясының онтологиясы:Болмыс пайда болған жоқ және ешқашан жойылмайды;болмыс мәңгілік және өзгермейді;болмыс бірлікте және тұтастықта;болмыс жетілген (онысы аяқталған) және қозғалмайды. Болмыс оймен қамтылатын нәрсе. "Ойлау және болу - бұл өзі бір нәрсе".
Орта ғасырлық философияда шынайы болмыс Құдай деп саналды. Әлем мен Адам Құдайға қарағанда екінші, оның туындысы. Адам Құдайға ұқсас. Сондықтан ол өзіне болмыстың бір бөлігін алады.

3 . Универсалийлер (лат. universalis - жалпы) - орта ғасырлық философияда жалпы идеялар осылай аталды.Универсалийді жеке заттардан бөлек және сонымен бірге жеке заттарда "бар" деп ойлауға тырысқанда, логикалық қиындықтар туындайды, олардың барлығы 1) барлығында, 2) бөлінбейтін, 3) бір уақытта және 4) олардың мәнін (субстанциясын) құрайды. Ол ғалымдарды екі бағытқа бөлді:номинализм және реализм. Универсалийлер жайлы пікірталасында ол жалпы идеялар шындық па, объективті ме, немесе олар заттардың жай атауы ғана ма деген мәселе төңірегінде өрбісе , "заттарда" өмір сүреді (орташа реализм, Фома Аквинский көзқарасы). Реализм (лат. realis, жарамды) - универсалий нақты және санаға тәуелсіз өмір сүретіндігін дәлелдейтін философиялық ілім.Универсалий -нақты заттар.Бұған қарама-қарсы көзқарас: Универсалийлер тек ақыл-ойда ғана, "заттардан кейін", ақыл-ойдың құрылысы түрінде (Концептуализм) немесе тіпті жай сөз түрінде ғана ( шегіне жеткен номинализм, Росцелин, Окками) болады.Номинализм ( лат. nomen, аты) - философиялық ілім, тек бір ғана нәрсе нақты, ал универсалий өздері (ойлау мен сөйлеуден тыс) жоқ деп тұжырымдайды. Универсалий-атаулар (сөздер).

4. Ортағасырлық философияның белді өкілдерінің бірі Фома Аквинский (1225-1274 жж.) орта ғасырлық котолик дінінің теологі, доминикандық - монах, ортадоксалдық схоластиканы жүйеге келтіруші. Ұлы Альберттің шәкірті. Негізгі еңбегі - Теология суммасы (жиынтығы).Оның пайымдауынша, ақыл Құдайдың болмысын саналы түрде дәләлдеп, сенімнің ақиқаттығына қарсы пікірді қабылдамайды, барлық өмір сүретін заттар құдайдың құдіретті бойынша қалыптасады.
Ф.Аквинский Құдайдың болмысына 5 дәлел келтірді:
1. Қозғалыс: барлығы қозғалыста, яғни оларды қозғалысқа келтіретін күш бар. Алғашқы күш - Құдай.
2. Себеп: барлық тіршілік атаулы себепті, соған орай себепкер - Құдай.
3.Мақсат: дүниедегінің бәрі мақсатқа байланысты жаратылған,мақсатқа бағыттап отыратын - Құдай.
4. Кездейсоқтық пен қажеттілік: кездейсоқтық қажеттіліктен
туындайды, ал алғашқы қажеттілік - Құдай.
5.Сапаның сатылары: тіршілік ететіннің барлығы әртүрлі сапаға ие, ал ең жоғарғы сапаға ие - Құдай.
Орта ғасырдағы ой-пікірдің көрнекті өкілдерінің бірі Уильям Оккам (1280-1349жж.) Оксфорд университетін бітірген. Негізгі еңбектері "Логика жинақтары, "Құпиялықтар жөніндегі трактат, "Сұхбаттар т.с.с.Егер Фома Аквинский схоластикалық философияда өзінің ең биік шыңына жетсе, Уильям Оккамнан бастап оның тек құлдырауы басталады. Сенімнің ақыл-ойдан дербестігі, оларды бір-бірінен ажыратады. Уильям Оккам сенім мен ақыл-ойды бір-бірінен айырып алыстатуға тырысады.Сенім ақиқаттарына келер болсақ, оны ақыл-ой арқылы түсіну де, дәлелдеу де мүмкін емес.Құдай мен жердегі өтпелі әлемді бір-бірінен айырғаннан кейін, Уильям Оккам әлемде жекеліктен басқа ешнәрсе жоқ,- деген пікірге келеді.

5 . Томизм - танымал философ Фома Аквинамен тұжырымдалған католик дініндегі ғылыми ой. Бұл доктринаны Фомизм деп атайды. Жиі бұл идея аристотелианизмнің теориялық түсіндірмесі деп аталады. Аквиндардың барлық негізгі ұғымдары Theology of Theology атты еңбегінде көрініс тапты. Айта кету керек, бұл ойлар сенімнің заңдары емес, бұл идеяны ақылмен түсінудің практикалық құралы.Осы көзқарас пайда болғаннан кейін ол дереу белгілі бір аумаққа таралды. Томизм Aquinas Доминикандық тәртіпте танымал болды. XV ғасырда философия дамып, схоластицизм сияқты құбылыс пайда болады. Ол Томизмге айналады. Сонда бұл ой бірнеше бағытқа бөлінеді. Православиелік және Ренессанс томизмі пайда болады. Біріншіден, бір нәрсенің дамуын жоққа шығармайды, яғни модернизация жетіспейді. Екіншісі Томизмнің жаңа гуманистік идеяларымен синтезін болжайды.Бұл идея туралы айта отырып, оның әкесі туралы бірнеше сөз айта кету керек. Томизмнің негізін қалаушы - Томас Аквинас - 1225 жылы туылды. Ол Италияның философы және теологы болған. Томизммен байланысты жұмыстардан басқа, ол сонымен қатар схоластиизмді жүйелеуді зерттеді, шіркеудің мұғалімі, Доминикан орденінің мүшесі болды.Ол қайтыс болғаннан кейін көп жыл өткен соң, 1879 жылы ол католицизмнің негізгі және беделді философтарының бірі деп танылды. Ол христиан доктринасын Аристотеланизммен біріктіруге табысты әрекеті үшін мадақталды. Сонымен қатар, ол Құдайдың бар екенін дәлелдейтін бес дәлелді қалыптастырып, білдіруге көмектесті.

6. Дін (ағылш. Religion) дегеніміз сенушілерінің харекеті мен ойлауын, моралы мен сенімін белгілеуді және шектеуді көздейтін, табиғаттан тысқары, яғни тылсым, трансцендентті құдіретке, рухани нышан-түсініктерге нанатын және сиынатын, бақи, періште, шайтан секілді тылсым құбылыстарды шын деп есептейтін мистикалық түсінік жүйесі, әлеуметтік-мәдени құбылыс болып, оның көбінесе тауап ететін қасиетті заты, не орыны, киелі кітабы, пайғамбары, діни наным жүйесі, сиыну ережелері мен культтары, саяси-мәдени ұйымдары болуы мүмкін.Дегенмен діннің тұтастай дәл неден құралатыны туралы ғылыми келісім жоқ, әр діннің өз ерекшелігі бар, бәрін бір түсінікпен түсіну мүмкін емес.Әртүрлі дін әдетте Политеизм, пантеизм, монотеизм, теизм, деизм және агностицизм секілді әртүрлі құдайтану жүйелеріне тән болады, және бір-бірін терістеген, айырым жағдайда жауласқан күйде болады.Дінді практикалық және теориялық тұрғыдан зерттейтін пән салалары: теология, ғылыми дінтану, салыстырмалы дінтану, әлеуметтану, философия қатарлылар. Теология (гр. theos - Құдай және гр. logos - ілім, сөз) - Құдай жайлы дін ілімі. Теология мәлім бір дінге сенген күйде оны түсіндіру және ақтау үшін дінді зерттейді. Теология ұғымын зерттеушілердің дені теистік діни ілімдермен байланыстырады. Теология ұғым ретінде христиан діні келгенге дейінгі Платон еңбектерінде де кездеседі. Платон бұл ұғымды өзінің Құдай жайлы ілімінде қолданбаса да, филос. тұрғыдан талданатын мифологияға байланысты қолданған.
Теология - бұл, кем дегенде, ішінара философияның жиынтығы. Бірақ философия теологиядан гөрі кең болса, философия теологияны қамтымайды, өйткені теология таза себеппен емес, Құдайды түсіндірумен айналысады. Бірақ теологияны құдайдың түсініктемесімен ақылға сыйымсызға теңеу - бұл дұрыс емес сипаттама. Болжамдар философияның кез-келген саласында жасалады, бірақ теология мен философияны бір-бірінен айыратын нәрсе, теология философияны ұтымды дәлелдер негізінде емес (тек қана), алдын ала анықталған дүниетаным аясында қолданады. Бұл тұрғыда теология ғалам мен ақиқаттың түпкілікті қайнар көзін түсінуге тырысады, бірақ космологияны қоса алады.

7.Құлиеленушілік қоғам күйреп, оның орнына Батыс Европа елдерінің қайқайсысында да феодалдық қоғамдық қатынастар қалыптасып, христиан дінінің кең етек алып, таралуына байланысты шіркеу әкейлері мен пұтқа табынушылар философиясының арасындағы мәмлеге келмес күрестің өрбу деңгейіне байланысты Батыс Еуропа да түрлі философиялық көзқарастар пайда болды және көптеген әулие әкейлер пайда болды,олар көбіне дінді насихаттап жүретін.Ортағасырлық Еуропа философиясы өзінің бар ақыл-ойын христиан дінінің қатаң қағидаларын негіздеуге салып, дін ілімінің қызметшісіне айналды.Осы дәуірдегі философия ілімi "схоластика" ("мектептік ілім") деген атқа ие болып, негізгі үш кезеңнен өтті: а) Балауса схоластика (IX - XII ғасырлар). Бұл кезеңде ғылым, философия, теология әлі бір-бірінен ажырамаған, бірақ ақыл-ой әрекетінің жемісі мен құндылығын түсінуді және универсалийлерге (жалпылық) байланысты пікірталас негізінде ақыл-ойға сенімнің үстемдігін жүргізуді және сол үстемдіктің "заңдылығын" дәлелдеуді өзіне мақсат етіп қойған схоластикалық тәсіл қалыптасты. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.