Қостанай облысының топырақ ресурстары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ж.Б. Кетебаева, техника ғылымының магистрі
К.С. Нугманова, судентка 212гр, агроном
Стандарттау және тағам технологиялары
М.Дулатов атындағы Қостанай инженерлік-экономикалық университеті

Қостанай облысының топырақ ресурстары

Түйіндеме. Қостанай облысының топырағының сапасын (бонитетін) бағалау, Қостанай облысының реакциялық ресурстары.
Аннотация. Оценка качества (бонитета) почв Костанайской области, Реакционные ресурсы Костанайской области.
Abstract. Assessment of soil quality (bonitet) in Kostanay region, Reactionary resources of Kostanay region.

Түйінсөздер: топырақ, ресурстар, сапасын бағалау, климат, жер.
Ключевые слова: почва, ресурсы, оценка качества, климат, земля.
Key words: soil, resources, quality assessment, climate, land.

Кіріспе. Қостанай облысы - Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бөлігі. Орталық - Қостанай қаласының Жер аумағы 196,0 мың км2. Облыстың географиялық орны өте қолайлы. Ол солтүстік - батысы мен солтүстігінде Ресейдің Орынбор, Челябинск, Қорған облыстарымен, шығысында және оңтүстік - шығысында Қазақстанның Солтүстік Қазақстан, Ақмола және Қарағанды облыстарымен, оңтүстік - батысында Ақтөбе облысымен жалғасады. Облыс аумағы жалпы жазық дала болып келеді. Қостанай облысының топырақтары - облыс жерінде алты өсімдік-топырақтық аймақшалар бөлінеді, олар даланың кәдімгі және оңтүстік қара топырақтары мен күнгірт қара-қоңыр, қара-қоңыр. Соңғы екі типшелерден басқалары егіншілікте астық егісі пайдаланады. Қазақстандағы ең ірі астық өңірі егістік көлемі 5,6 млн.га жетеді. Қара және қоңыр-қызғылт топырақтар облыстың солтүстік және орталық жерлерінде егін шаруашылығы және мал шаруашылығымен айналысуға өте қолайлы. Оңтүстіктегі сұр топырақты бөлігі құнарлығының төмен болуына байланысты негізінен, мал шаруашылығына ғана қолайлы.
Орманды жерлер негізінен, әр түрлі бұталар өскен терек аралас қайынды шоқтардан тұрады. Ауыл шаруашылығын жақсы көтеруге және жоспарлауға топырақ құнарлығының сандық және сапалық есебі өте қажет. Бұған топырақ бонитеті және экономикалық бағалау жатады.Топырақ бонитеті жер қорының сандық және сапалық жағын көрсететін жер кадастрының ең негізгі бөлігі. Топырақ жамылғысының бойлық бағытта белдемдік байланыстағы өсімдік жамылғысы таралған. Оның солтүстігінің жіңішке бөлігін орманды-дала белдемі алып жатыр. Қостанай облысында бонитет шкаласы қойылғанда негізгі көрсеткішке (0-50см) орта метрдегі қарашірінді қабаты жатады. Облыста жақсы қасиеті мен өнімділігінің белгілігімен этолон ретінде - кәдімгі орта қабатты қаратопырақ орта гумусты орта құмбалшық көрсетілген.Оған 100 балл қойылған. Қарашірінді қоры қабатта 0-50см.
Обьект және әдістемесі. Топырақ құрамындағы бонитет шкаласының дұрыстығы топырақ өнімділігі мен бағасының шкаласымен тексеріледі. Міне осы арқылы бағалауға жататын ауылшаруашылығы топырақтың өнімділігі анықталады. Қара топырақтың негізгі топыраққұраушы жыныстарына лөс пен лөс тұрпатты құм-балшықтар жатады. Қара топырақ тегі-жаралуы (генезис) туралы үш болжамды көзқарас (гипотеза) айтылған олар: теңіздік, батпақтық және құрылық-өсімдік.
Қара топырақты дала аймағында табиғи шөптесін өсімдіктер астында жылына едәуір (100-200 ц.га) органикалық қалдықтар түзеді. Ол жалпы биомассаның 40-60 процентіне тең және қалдықтардың сондай мөлшері өсімдік тамырларына келеді. Сондықтан қара топырақ құралуындағы биологиялық заттар айналымының негізгі ерекшелігі-өсімдік қалдықтарымен жыл сайын топыраққа азот пен күлдік элементтердің мол түсуі. Далалық өсімдіктер қалдықтары ақуыз азоты мен негіздерге бай болғандықтан, олар даланың қолайлы ылғалы-жылу, оттегі жеткілікті жағдайында мен жыныстың сілтілі ортасында ыдырап, гумустену үрдісімен тартынады. [1]
Климат континенталды және өте құрғақ. Нақты айтып кететін болсақ, қысы ұзақ, аязды, қарлы боран мен күшті жел қыс бойы соқса, жазғы мезгіл аптапты ыстық және құрғақты болып келеді. Жылдық көрсеткіші облыс солтүстігінде 250-300 мм, оңтүстікте 240-280мм. Вегетациялық период солтүстікте 150-175 күн, ал оңтүстікте 180 күн. Жер қойнауы пайдалы қазбаларға өте бай: магнетиталық және темір рудасы, боксит, қоңыр көмір, асбест, отқа төзімді және кірпішті саз балшық, цементті және косынды әк тас, құм, құрылыс тастары және т.б. Магнетиталық руда мен құба темірдің жалпы қоры 15,7 млрд. тоннаны құрайды. Пайдалы қазба мен минералды шикізаттың 400-ге жуық кен орындары бар: 68 - жерасты сулары, 19 боксит кен орны ашылды, 7 - алтын және бір-бірден - күміс пен никель. Қостанай темір бассейндері Орталық Қазақстанның, Батыс Сібірдің металлургия заводтарының маңызды шикізат базасы болып есептеледі.
Зерттеу нәтижесі. Зерттеу нәтижелеріне келетін болсақ, өзен жүйесі сирек. Облыс төңірегінде 300-ге жуық ұсақ өзендер ағып жатыр. Ең ірі деген өзендер - Тобыл (800 км облыс шеңберінде) және Торгай өзені (390 км). Тобыл өзенінде Тобылдың жоғарғы, Қаратамар және Амангелдінің су қоймалары орналасқан. Облыс аумағында 5 мыңнан астам көл бар. Олардың ең ірілері: Құшмұрын, Теңіз, Қойбағар, Ақкөл, Сарыкөл, Алакөл және т.б. Облыс топырағы ауыр механикалық құрамымен ерекшеленетін сортаң және тұзды қара және сарғылт топырақ. Тың жерді игеруге байланысты барлық жер жыртылған. Облыстың солтүстік бөлігінде түрлі шөпті өсімдікті, қайыңды-көктеректі және қарағайлы орманды (Арақарағай, Аманқарағай) қара топырақ; орталықта - түрлі өсімдікті, қарағайлы орманды - Науырзымқарағай, қорық ұйымдастырылған, сарғылт топырақ; оңтүстік бөлікте - бетегелі және жусан өсімдікті ақшыл-сары топырақ. Қостанай облысының жалпы жер аумағы 19600 мың гектарды құрайды. Ауылшаруашылық алқабы 18123,4 мың гектар жер. Оның ішінде 5659,3 мың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.