Жасанды жарықтың астында өсімдіктерді өсірудің қысқаша тарихы

Мазмұны

Кіріспе

Муррайя(лат. Murraya paniculata ) - руталар (Rutaceae) тұқымдасына жататын мәңгі жасыл бұталы өсімдік. Муррайя өз атауын швед ботанигі, медицина профессоры, әрі Карл Линейдің оқушысы, Юхан Андреас Муррейдің құрметіне алған. Ол Оңтүстік - Шығыс Азия, Индия мемлекеттерінде, Суматра, Ява және Тынық мұхитының аралдарында кездеседі. Муррайя экзотикалық өсімдіктердің қатарына кіреді.

Биіктігі 1, 5м дейін жетеді. Жапырағы эллипс тәрізді, тегіс, ұшы үшкірленіп келген. Ұзындығы 4-5 см. Гүлі ақ, хош иісті (жасмин гүлінің иісіне ұқсас), диаметрі 1, 5 см дейін жетеді, күрделі гүлшоғырға жиналады немесе жеке дара гүл түрінде де өседі. Гүлсерігі артқа қарай иілген, ақ түсті бес күлтеден құралған. Күлтелерінің ұзындығы 12-18 мм дейін жетеді. Жемісі - тоқ сары, қызыл түсті, диаметрі 2-3 см, эллипс тәрізді. Жемісінің дамып өсу кезеңі - 4-5 айға дейін созылады және сырт пішінімен долананың жемісіне ұқсас. Сабағы қатты, түсі сары-қоңыр болып келеді.

Рута тұқымдасы (Rutaceae) - ағаш, бұта, кейде шөптесін түрінде кездесетін қос жарнақты өсімдіктер. Жер шарында кең тараған. 1000 жуық түрі кездеседі. Рута тұқымдасына жататын өсімдіктердің сырты түгелдей дерлік безбен жабылған. Гүлдері қос жынысты, тостағанша жапырақшалары 4 - 5, аталықтары 4 не одан да көп, бірігіп кеткен, кейде бос та жатады. Жәндіктермен тозаңданады, көпшілік түрі қуаңшылыққа төзімді - ксерофиттер. Жемісі - қауашақ немесе жидек, олар құстармен, сүтқоректілермен, сумен және желмен таралады. Руталар тұқымдасының арасында ең көп таралған түрлері:

Баросма (Bucco)

Борония (Boronia)

Муррайя (Murraya)

Птилея (Ptelea)

Пилокарпус (Pilocarpus)

Рута (Ruta)

Фагара (Fagaropsis)

Жібек ағашы (Chloroxylon)

Цитрус (Citrus)

Күймесгүл (Dictamnus)

Кез келген өсімдіктің өсіп өнуіне жарықтың көзі қажет екені бәрімізге мәлім. Өсімдіктердің дамуына әсер ететін негізгі жарық факторлары жарық сапасы, жарық қарқындылығы, фотопериод және күндізгі/түнгі цикл болып табылады. Бұл параметрлер, жылыжайлардың ішіндегі жасанды жарық көздерін пайдалану арқылы сақталады. Сонымен қатар, жарық импульстерін қолдану және спектралды құрамның қысқа мерзімді өзгерістері, өсімдіктерді ынталандырудың (стимуляцияның) тиімді тәсілдері болып табылады және қажетті морфологиялық өзгерістерге әкеледі. Сәулеленудің спектрлік қасиеттерін бақылау сәулеленудің берілген энергиясы кезінде жылдам өсуді және жоғары өнімділікті қамтамасыз етеді. Жарықтандыру саласындағы соңғы жетістіктер технология зерттеушілерге ғана емес, фермерлерге де спектралды сапаны бақылауға, толқын диапазонының әртүрлі сәулеленуімен әр түрлі жарық көздерінің комбинацияларына мүмкіндік берді.

Өсімдіктердің тіршілігі жарыққа екі жолмен тәуелді болады: жарық фотосинтездегі органикалық заттың түзілуіне энергия береді және ол морфогенетикалық стимул ретінде қабылданады. Фотоморфогенетикалық реакциялар өсу әсерлерін қамтиды (мұндай тұқым өсіру сияқты, фототропизм және дененің ұзаруы) және дифференциялау (мысалы, гүл күлтелерінің және жапырақтардың пайда болуы, және фотосинтетикалық пигменттердің реттелуі) . Негізгі факторлар өсімдіктердің өсуі, жарық сапасы, жарық қарқындылығы, фотопериод және күндізгі/түнгі цикліне әсер етеді. Бұл параметрлерді жасанды жарық көздерін пайдалана отырып, жылыжай жағдайында бақылауға болады. Сонымен қатар, жарық импульстері және спектрлік құрамның қысқа мерзімді өзгерістері өсімдікті ынталандырудың және қажетті морфологиялық дамуды индуцирлеудің тиімді тәсілдерінде қолданылады. Қолданылатын сәулеленудің спектралды қасиеттерін басқару өсуді жеделдетуге немесе шығуды арттыруға мүмкіндік береді, берілген сәулелену энергиясы мен өсімдік өндірісі кезінде қоректік құндылық оңтайландырылады, сондықтан бақылаудағы жарықтандыру кезіндегі ірі ауқымды өсімдік шаруашылығының өнеркәсібі дамыған елдерде қалыпты болатыны - таңқаларлық емес жағдай. Жарық сапасының өсімдіктердің өсуіне әсері 50 жылдан астам уақыт аралығында зерттеліп келе жатыр. Маккри (1972) әсер ету спектрін және ауыл шаруашылығы дақылдарының фотосинтезінің кванттық шығуын өлшеді, Инада (1976, 1977) жоғары сатыдағы өсімдіктердің бірнеше түрлерінде фотосинтездегі әсер ету спектрін анықтады. Бұл зерттеулер әртүрлі спектрлік қасиеттерді сәулелендіру кезінде, фотосинтез бөлімі және құрғақ зат өндірісіндегі зерттеулерді тудырды. Соңғы кездерде жарықтандыру технологиясы зерттеушілерге ғана емес, сонымен қатар фермерлерге де спектралды бақылау жасауға мүмкіндік берді.

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазіргі таңда, диодтық лампаларды тек жылы жайларда ғана емес, сонымен қатар күнделікті тұрмыста да қолдану өте тиімді болып саналады. Өйткені, LED лампалары қарапайым лампаларға қарағанда энергияны үнемдеуші жарық көздеріне жатады және едәуір ұзақ уақыт бойы жұмыс жасайды. Мысалы, олар 3-1 сағатқа дейін тоқтаусыз қуат берсе, қарапайымдар 4000 сағатқа дейін ғана шыдайды. Қуат кез келген лампаның негізгі көрсеткіші болып саналады. Тұрмыстық жағдайда, диодтық лампалар 1-25 Вт аралықтағы қуатпен пайдаланылғанда, кәдімгі лампалар 20-150 Вт арасында жұмыс жасайды. Бұл параметр электр энергиясын тұтыну жылдамдығының деңгейін көрсетеді, яғни кәдімгі лампалар электр қуатын 6 есе көп жұмсайды деп айтсақ, қателесер емеспіз.

Зерттеу жұмысының негізгі мақсаты: Әртүрлі спектрдегі жарық сәулелерінің астында Murraya paniculata өсімдігін отырғызу арқылы оның өсу жылдамдығы мен морфологиялық өзгерістерін бақылау.

Зерттеудің алдына қойған мақсатына жету үшін зерттеудің келесідей міндеттерін шешуді алға қойылған:

-Өсімдіктің морфологиялық сипатын және өсу ерекшеліктерін қарастыру;

-Жарық сәулелерінің өсімдіктер үшін және фотосинтездегі маңызы туралы жалпы түсінік беру;

-Қолданылатын LED (light-emitting diode) - лампаларының артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастыру;

-Қарапайым және LED лампаларының астында өсірілген муррайаның көшеттерін өзара салыстыру;

- Зерттеу нәтижелерін талдау, қорытындылау.

1 Әдеби шолу

1. 1 Жасанды жарықтың астында өсімдіктерді өсірудің қысқаша тарихы

Археологиялық қазбалар көрсеткендей, ежелгі Римде өсімдіктерді шыны астында өсіру практикасы алғаш рет өткен. Бірақ, сол кезде ешқандай жасанды жарық туралы әңгіме қозғалған жоқ: қысқы бақтарда өсімдіктерің қарқынды өсуі үшін оңтүстік күннің жарығы жеткілікті болды. 17 ғасырдың басында Еуропада "оранжерея" (orange- апельсин) деп аталатын жерлерде өсімдіктерді отырғызу сәнге кірді. Жоғары қоғам адамдары оранжереяларда көбінесе цитрус ағаштарын өсірген.

Нағыз оранжереялық бум 19 ғасырдың ортасында басталды. Біріншіден, Еуропаға экспедициялардан көптеген экзотикалық өсімдіктер әкелінді. Мысалы, орхидеялардың коллекционерлерінің саны геометриялық прогрессияда өсті және олар оранжереяларды салуға қаражаттарын аяған жоқ. Екіншіден, шамамен осы уақытта үлкен бақылау ғимараттарын салуға мүмкіндік беретін жаңа құрылымдар пайда болды. Лондон қаласындағы Джозеф Пэкстон салған атақты Хрусталь сарайы оған тән үлгі бола алады. Оның шыны шатырының астында жүз жылдық қарағаштар еш кедергісіз өскен.

Электр тогының пайда болуына дейін мұндай құрылыстар газ шамдарымен жарық көрді. 20 ғасырда өсімдіктерді жарықтандыру тек сәулет сипатындағы мәселе болудан қалды. 30-шы жылдары Ресейде өсімдіктердің өсуінің жасанды жарықтандыруға тәуелділігін растайтын тәжірибе жүргізілгені белгілі. Бүгінгі күні қысқы бақтар мен оранжереяларды жарықтандыру - бұл биология, жарық техникасы, физика, генетика сияқты түрлі ғылымдардың тоғысындағы тар мамандандырылған бағыт. Ол тәжірибеде қолдану үшін белгілі бір ұсыныстар, тәсілдер және жарықтандыру жабдықтарын таңдауды ұсына алады.

Күндізгі уақытта оранжереялар табиғи жарықпен, ал кешке майшаммен жарықтандырылды. Алайда, өсімдіктерің дамуына үстем болатын табиғи жарықтың да, жасанды жарықтың да үстінде ешкім жұмыс жүргізген жоқ.

Өсімдікті жасанды жарық көздерімен қамтамасыз ету бойынша алғашқы тәжірибе 1865 жылы басталды. Сол кезде, өсімдіктерді керосинді шамдармен жарықтандыруға тырысты. Осыдан кейін, жасанды жарықтың өсімдікке оң әсер етуі мүмкін екені анықталды.

1. 2 Murraya paniculata өсімдігінің адам ағзасына келтіретін пайдасы

Муррайяның адам ағзасына тигізетін пайдасы көп болғандықтан, оны дәрілік өсімдіктредің қатарына жатқызады. Әсіресе, ол ежелгі замандарадан бастап қазіргі уақытқа дейін, Оңтүстік-Шығыс Азия мемлекеттерінің арасында аса бағалы өсімдік болып саналады. Мысалы, муррайя өсімдігінің Тибет мемлекетіндегі құндылығы Қытай мемлекетіндегі женьшень тамырының құндылығымен бірдей бағаланады. Сонымен қатар, ежелгі жапон императорлары жақсы тынығып ұйықтау мақсатында гүлдеген муррайяны өз бөлмелеріне қоятын, себебі гүлдің хош иісі серотонин гармонының бөлінуіне және адам миының демалуына мүмкіндік береді, тыныс алуды белсендендіреді және ұйқысыздықтан босатады. Муррайя гүлінің жұпар иісі жүрек-қан тамырлары ауруларына шалдыққан адамдар үшін пайдалы. Ежелгі мысырлықтар гүлі мен жапырақтарынан жасалаған тұнбаны өмір эликсирі деп атаған.

Murraya paniculata жемісі витаминдер және антиоксиданттарға бай және оның құрамына көптеген майлар, ақуыздар мен көмірсулар кіреді. Дәмі шамалы тәтті, спецификалық болып келеді. Жемісті тағам ретінде қолдану жағдайында имунитет күшейеді, терістің қартаюы баяулайды және адам ағзасындағы қан құрамы қалыпқа келеді. Муррайя жемісінің дәрілік қасиеттері қытай лимонының дәрілік қасиеттеріне ұқсас. Олардың құрамында адам ағзасының қартаюын баяулаттын биологиялық активті заттар кездеседі. Имунитетті күшейту және жалпы ағзаны тонуста сақтау үшін күніне муррайяның 3-4 жемісін іштей қабылдап отыру жеткілікті. Муррайяның қызыл жемістерінен жасалған қайнатпасы қан құрамындағы қант деңгейін қалпына келтіреді, гипертонияға қарсы дәрі бола алады және жүрек бұлшықетін күшейтеді. Сонымен қатар қызыл муррайя жемістерінен жасалған тұнбасы инфарктқа қарсы профилактикада қоданылады. Инфарктқа шалдыққан адамдарға пайдалы, себебі жүрек соғуын қалпына келтіріп, инсомниядан емдейді.

Жапырақтары мен жас өркендерін анальгетиктерге қосады. Стоматит, ангина және тіс аурулары кезінде өсімдіктің 2 жапырағын 100 мл суда қайнатып, оны ауыз қуысын шаюға қолданады. Таза жапырағын шайнап жұтуға да болады. Адамдар толығымен жазылып кету мақсатында бұл рәсімді күніне бірнеше рет (әр 3-4 сағат сайын) қайталап отырады.

Murraya paniculata жапырағынан адам ағзасына пайдалы эфир майлары алынады: тері аурулары, улы бунақденелілер шаққанда, гемморой ауруының асқынуы кезінде алмастырылмайтын дәрі болып табылады.

Өсімдік жемісі мен жапырағының құрамында гесперидин(адам ағзасындағы негізгі табиғи қосылыс немесе флавоноид) кездеседі. Бұл флавоноид бас миының қан тамырлары ауруларын алдын алуға көмектеседі. Жалпы, геспередин цитрусты флавоноид деп те айтылады.

Муррайядан жасалған май адам ағзасындағы барлық органдарына оң әсерін тигізеді: ас қорыту жүйесінің жұмысын жақсартады; патогонды зат ретінде қолданылады; шашқа арналған тоник ретінде пайдаланылады; секреция органдарының функциясын жақсартады; қан қысымын төмендетеді.

Муррайя өсімдігінің эфир майы әртүрлі қолданыстарда кездеседі: ауыз қуысын шаю мақсатында, жарты стақан жылы суға 4 тамшы май және 1 қасық бал қосылады. Берілеген дозаны арттыруға болмайды, себебі жүрек айну рефлексі пайда болуы мүмкін.

Екіншіден, косметологиялық процедураларда қолданылады. Муррайя 3-4 тамшы майын крем, бальзам және сусабындарға қосады. Сонымен қатар, суық инголяцияларда пайдаланылады. Бірнеше тамшы майды 1 ас қасық суға араластырып, аромалампаларға қосады. Лампаның астына майшамды жағып, ингаляция сеансын жүргізеді. Иісі жүйкені қоздырмайды, керісінше балғындық әсерін береді.

Ыстық инголяциялар жасаған кезде 1-2 тамшы эфир майын 100 мл ыстық суға қосады. 5-20 минут аралығында муррайяның дәрілік буымен дем алады.

1. 3 Өсімдіктредің жарық сапасына реакциясы

Өсімдіктер өздерінің сигнал беруші (signal-transducing) фоторецепторларының көмегімен жарық сапасын қабылдау арқылы олардың жарық ортасындағы өзгерістерін таниды. Жалпы, фоторецепторлардың үш класын ажыратуға болады: фитохромдар, криптохромдар және фототропин. Фоторецепторлармен анықталған сигналдар өсімдіктердің физиологиялық, морфологиялық және анатомиялық ерекшеліктеріне тура немесе тура емес жолмен әсер етеді.

Фитохром - фоторецептор, көк-жасыл пигмент, екі түрлі формада кезеседі. Біреуі қызыл түсті (λ~660нм), екіншісі қашық немесе алыс қызыл түсті жарықты (λ~730нм) сіңіреді. Жарықты сіңіре отырып, фитохром бір түрден екінші түрге ауысады. Бұл пигмент тұқымдардың гүлденуі мен өсуі сияқты бірқатар процестерде маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, ол циркадалық ритмдерді(күн мен түннің ауысуымен байланысты әр түрлі биологиялық процестердің қарқындылығының циклдік тербелістері) орнатуға көмектеседі, жапырақтардың мөлшерін, пішінін және санын реттейді, хлорофилл синтезі және эпикотил мен гипокотилдің қосжарнақты өсімдіктердің тұқымдарында түзілуін реттейді.

Биохимиялық тұрғыдан қарағанда, фитохром бұл - құрамында билинді хромофоры бар ақуыз.

Фитохром барлық өсімдіктерден, соның ішінде жоғары сатыдағы өсімдіктерде табылды, ал ұқсас құрылысты молекулалар кейбір бактерияларда да кездеседі. Қазір осы пигменттердің көпшілігі үшін үш өлшемді құрылым белгілі. 1 суретте пигменттердің көпшілігі үшін үш өлшемді құрылым белгіленген.

1. 4 Күн сәулелерінің сапалық құрамы

Жарық - өсімдіктер тіршілігіне тікелей әсер ететін ең қажетті факторларының бірі. Әдетте, өсімдіктер өзіне қажетті жарық мөлшерін табиғи жолмен пайдаланады.

Күн сәулесі көзге анық көрінетін (қызыл, тоқсары, сары, жасыл, көгілдір, көк және күлгін), сонымен қатар көзге көрінбейтін ультракүлгін және инфрақызыл сәулелерінен тұрады. Әр жарық белгілі бір ұзындыққа ие, нанометрмен (нм) өлшенетін толқындардың диапозоны болып табылады.

Күн сәулелерінің барлық спектірлерінің ішінен, олардың визуалды түрде көрінетін бөлімдері, яғни 390-710 нм аралықтағы толқындарының диапозонында кездесетін және «кемпірқосақты» тудыратын бөлімі, өсімдіктер тіршілігі үшін ең қажеттісі болып келеді. Біз түрлі түсті кемпірқосаққа назар аудаған кезде, негізінен бірнеше түске (қызыл, тоқсары, сары, жасыл, көгілдір, көк және күлгін) ыдырап ажыраған ақ түсті ғана көретінімізді байқамаймыз.

Визуалды жарық спектрінің түсі күн спектріндегі көк сәулелерінен қызыл сәулелеріне қарай өсетін толқын ұзындығына байланысты. Ал кванттардың шамасы (лaт. Quаntum - қaншa; тaбиғaты диcкpeттi яғни үзiлicтi физикaлық шaмaның мүмкiн бoлaтын өзгeрyiнiң eң кiшi мөлшepi) мен олардың энергетикалық потенциалы қарама-қарсы бағытта өзгереді: көк сәуле кванттары қызыл кванттарға қарағанда энергияға бай.

Өсімдіктер әдетте қызыл және көк жарықты сіңіріп, жасыл түсті көрсетеді.

Осылайша, өсімдіктер қалыпты даму үшін, күн сәулесінің барлық спектрін қажет етпейді: сәулелердің тек 25 %-ы өсімдіктерге керек толқын ұзындықтрынан құралған (негізінен бұл көк, көк-күлгін және спектрдің қызыл учаскелері) . Қызыл жарық тамыр жүйесінің өсуіне, жеміс гүлденуіне және жетілуіне әсер ететін пигменттерді белсендіреді. Ал көк пен күлгін жапырақтардың дамуы мен өсімдіктің өсуіне жауап береді. Атап айтқанда, көк түс ересек өсімдіктердің жапырақтағы лептесіктерінің енін реттейді, жапырақтардың күнге қарай бұрылуын басқарады, сабақтардың өсуін тежейді.

1. 5 Хлорофилл

Сәулелер сіңірілетін негізгі зертханасы жасыл өсімдіктердің хлоропласттары болып табылады. Хлоропласт құрамына фотосинтез процесінде жарықтың сіңірілуіне жауап беретін түрлі өсімдік пигменттері кіреді. Осындай пигменттердің бірі хлорофилл мен каротиноидтардың химиялық қосылыстары болып табылады. Хлорофиллдің екі түрі кездеседі: А және В. Бұл екі хлорофилл типтерінің арасында химиялық құрамына қарай өзгешеліктер бар. Дегенмен, хлорофиллдің екі нұсқасы да тиімді фоторецепторлар болып табылады және өсімдікке күн сәулесінің энергиясын белсенді сіңіруге мүмкіндік береді.

Хлорофиллдің нұсқалары арасындағы екінші айырмашылық-сіңірілетін толқындердың ұзындығы. Екі нұсқада да олар әртүрлі. А және В хлорофиллдарының сіңіру спектрінде екі айқын белгіленген максимум бар: қызыл аймақта 660 - 640 нм аралығында және көк күлгін аймақта ‒ 430 және 450 нм. Осылайша, екі хлорофилл күн сәулесін сіңіруде бір-бірін толықтырады деп айтуға болады. Табиғи жағдайда хлорофиллдердің арақатынасы келесі пропорциясына сәйкес келеді: 3 (хлорофилл-А) : 1 (хлорофилл-В) . Олар бірге жасыл пигментті құрайды.

Өсімдіктерде жарық кезінде пайда болатын екінші химиялық зат-хлорофиллдің каротиноидтары. Бұл табиғатта кең таралған сары, тоқсары және қызыл пигменттердің үлкен тобы. Олардың үш жүзден астам түрі табылған, алайда фотосинтезге тек кейбіреулері ғана қатысады. Каротиноидтар толқын ұзындығы 280-550 нм болатын (бұл жасыл, көк, күлгін, ультракүлгін спектрлері) жарықты сіңіреді. Хлорофиллдермен сіңірілетін қызыл түс, каратиноидтармен сіңірілмейді.

Каротиноидтар хлорофиллға сіңірілген кванттардың энергиясын беретін қосалқы пигменттердің рөлін атқарады, бұл организмдерге хлорофиллмен сіңірілмейтін визуалды көрінетін спектрдің бөлігін толық пайдалануға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, каротиноидтар өсімдіктердің фотосинтетикалық аппаратының қызметінде ерекше рөл атқарады: хлоропласттар жасуша ішінде тек каротиноидтар сіңетін көк сәулелердің әсерінен ғана қозғалады. Олар фотожүйелеррді жұмысында іркілістерге алып келетін "артық жүктемелерден" қорғайды. Сондай-ақ өсімдіктерде белсенді оттегі тасымалдаушылары болып саналады. 4 суретте каротиноидтар фотожүйелеррді жұмысында іркілістерге алып келетін "артық жүктемелерден" қорғауды және өсімдіктерде белсенді оттегі тасымалдауын көруге болады.

Сурет 4 Өсімдік жасушасындағы хлорофилл

1. 6 Кейбір жасанды жарық лампаларының сипаттамасы

Қазіргі таңда, диодтық лампаларды тек жылыжайларда ғана емес, сонымен қатар күнделікті тұрмыста да қолдану өте тиімді болып саналады. Өйткені, LED лампалары қарапайым лампаларға қарағанда энергияны үнемдеуші жарық көздеріне жатады және едәуір ұзақ уақыт бойы жұмыс жасайды. Мысалы, олар 3-1 сағатқа дейін тоқтаусыз қуат берсе, қарапайымдар 4000 сағатқа дейін ғана шыдайды. Қуат кез келген лампаның негізгі көрсеткіші болып саналады. Тұрмыстық жағдайда, диодтық лампалар 1-25 Вт аралықтағы қуатпен пайдаланылғанда, кәдімгі лампалар 20-150 Вт арасында жұмыс жасайды. Бұл параметр электр энергиясын тұтыну жылдамдығының деңгейін көрсетеді, яғни кәдімгі лампалар электр қуатын 6 есе көп жұмсайды деп айтсақ, қателесер емеспіз.

Люмен және Люкстің айырмашылықтары:

1 Люмендер мен люкстерді жиі шатастырады. Бұл шамалар жарық ағынын және жарықты өлшеу бірліктері болып табылады.

2 Лампаның электр қуаты Ватта, ал жарық ағыны ("жарық қуаты") - люменде (Лм) өлшенеді. Люмендер неғұрлым көп болса, шам соғұрлым көп.

3 Жарық ағыны жарық көзін сипаттайды, ал жарықтандыру жарық түсетін бет болып келеді.

4 Жарықтандыру люкспен (Лк) өлшенеді. Ауданы 1 ш. м. бетін біркелкі жарықтандыратын, 1 Лм жарық ағыны бар жарық көзі, онда 1 Лк жарықтандыруды тудырады.

1. 7 Спектр және түс

Лампа сәулеленуінің түсі түс температурасымен сипатталады (CCT - Correlated Color Temperature) . Бұл, металл кесектерін қыздыру жағдайында оның түсі қызыл-тоқсарыдан көкке дейін өзгеру принципінің мысалында негізделеді. Түсі лампаның түсіне ең жақын келетін жағдайға дейін қыздырылатын металдың температурасы лампаның түс температурасы деп аталады. Ол Кельвин градустарында өлшенеді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс