Топырақтың ылғалдылық қорын есептеу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

№ 1 Практикалық сабақ:

Тақырып: Топырақтың ылғалдылық қорын есептеу .

Сабақтың мақсаты : топырақтағы ылғал қорын есептеу.

Сабаққа арналған материалдар : 1. үлгілер: топырақ монолиттері.

Тапсырма орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар : Түрлі түсті слайдтар мен плакаттар.

Өсімдік факторының ең басты және маңызды факторының бірі су.

Оның өсімдік өміріндегі маңызы әр қилы. Біріншеден, су еріткіш рөлін атқарады, себебі өсімдіктер топырақтан қоректік элементтерді ерітінді түрінде ғана пайдалана алады.

Екіншіден, су өсімдіктерге құрғақ зат құру үшін қажет. Өсімдік 1 центнер құрғақ зат құру үшін 400центнерден 1200ц-ге дейін жұмсайды. Оның 99, 8 буланып ұшып кетеді, ал қалған 0, 2 пайызы ғана өсімдіктерге жұмсалады.

Үшіншіден, ылғал өсімдік клеткасының құрамына кіреді (клетканың құрамының 98 пайызы су болады) .

Төртіншіден, ылғал өсімдік организімінің температурасын реттеуге қатынасады.

Бесіншіден, өсімдік топырақ организіміндегі және топырақтағы барлық реакциялар тек судың қатысуымен жүреді. мысалы, фотосинтез прооцесінде судың алты молекуласы қатысады.

Алтыншыдан, ылғал топырақтағы микроорганизмдердің тіршілігі үшін қажет.

Жетіншіден, ылғал топыраққа себілген ауылшаруашылық тұқымдарының бөртіп, жер бетіне көктеп шығуы үшін қажет.

Қорыта келіп айтқанда сусыз ешқандай өсімдік тіршілік ете алмайды.

Топырақтағы ылғал қоры көптеген жағдайларға, соның ішінде топырақ типтеріне тікелей байланысты.

Топырақтың құрамында әрқашан да белгілі бір мөлшерде ылғал болады. Топырақта ылғал жауын-шашыннан түскенде, ыза суларының көтерілуі арқылы, атмосфера ауасындағы су буларының конденсациялануы кезінде және топырақты суландыру шараларын жүргізгенде жиналады. Суармалы емес аймақтарда топырақтағы ылғалдың негізгі көзі жауын-шашын ылғалы. Топырақтағы ылғал оның бойында өтіп жататын биологиялық, химиялық, физикалық-химиялық құбылыстардың пәрменділігіне, заттардың жылжуына, ауа, қоректік заттар, жылу режимдеріне және топырақтың физикалық-механикалық қасиеттеріне үлкен әсерін тигізеді. Сөйтіп, топырақтың құнарлылығын анықтайтын көптеген қасиеттерінің дамуына, түзілуіне әсер етеді. Топырақ ылғалдылығы туралы ілімнің дамуына үлкен үлес қосқан ғалымдар А. А. Измаильский (1851-1914), Г. Н. Высоцкий (1865-1940), А. Г. Дояренко (1874-1958), С. И. Долгов (1905-1977), И. А. Качинский (1894-1976), А. А. Роде (1897-1979) . А. А. Роденің классификациясына сәйкес топырақтағы ылғал бес категорияға бөлінеді. Олар: қатқан су, химиялық байланысқан ылғал, су буы, физикалық байланысқан ылғал, еркін су. Топырақ құрамындағы ылғалдың қасиеттерін сипаттайтын көрсеткіштер, оның ылғалдылық қасиеттері болып есептелінеді. Негізгі ылғалдылық қасиеттер мыналар: топырақтың су сыйымдылығы, су тұтқыштығы, ылғалды көтергіштігі, су өткізгіштігі. Табиғи ылғал сыйымдылық топырақтың механикалық құрамына, құрылымына, тығыздығына байланысты. Ауыр механикалық құрамды, құрылымы жақсы топырақта табиғи су сыйымдылығы 30-35, ал құмды топырақта 10-15% болып келеді. 29 Топырақтың ылғал өткізгіштігі 1 шаршы ауданы бар алаңнан судың бағанасы 5 см, ал оның температурасы 100С болғанда, 1 сағатта топырақта өтетін су мөлшерімен өлшенеді. Н. А. Качинскийдің ылғал өткізгіштілікті бағалауы келесідей:

Ылғал өткізгіштілік,

мм 1 сағатта Бағалау

1000-нан жоғары . . . құлама

1000-500 . . . артық, өте жоғары

500-100 . . . өте жақсы

100-70 . . . жақсы

70-30 . . . қанағаттандырарлық

30-дан төмен . . . нашар

Топырақтың ылғал көтергіштігі - қылтүтік күштері арқылы

астыңғы қабаттардан жоғары қарай ылғалдың көтерілуін сипаттайды.

Жер асты (ыза) судың деңгейінен қылтүтік күші арқылы құмды

топырақ ылғалды 0, 5-0, 7 м-ге, ал саздақ - 3-6 м-ге көтеруі мүмкін.