Орман ресурстарын қорғау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Орман ресурстарын қорғау

Орындаған:Жагысбаев Н.
Тексерген:Куандыкова Э.

Алматы, 2021ж

Жоспар:
Кіріспе
І. Орман ресурстарын пайдалану мәселелері
ІІ. Планетаның орман қоры.
2.1.Ормандардың экологиялық маңызы
2.2.Орманды пайдалану критерийлері
Қорытынды

Кіріспе
Орман қорғау - орман қорын тиімді пайдалану, оны толықтыру, өрттен, зиянкестерден және аурулардан қорғау, сондай-ақ, ағаш өнімін арттыру шаралары. Орманды алқаптарда орман қорғау шараларын тиянақты жүргізу үшін орман бірнеше телімдерге бөлінеді де, олардың әрқайсысы бір орманшыға бекітіледі. Орманшының жұмысына техникалық орман қорғау инженері басшылық етеді, бақылайды. Орман қорғау жұмысында өртке қарсы шаралардың мұқият орындалуы бақыланады. Орманды рұқсатсыз кеспеу, ағаш дайындаушылар мен пішен шабушылардың, малшылардың, т.б. орман қорын сақтау ережелерін орындауы қадағаланады. Зиянды жәндіктер мен жануарлардың, өсімдік ауруларының пайда болуы бақыланып, қажет жағдайда тиісті мекемелерге тез хабарланады, күрес шаралары ұйымдастырылады. Орманда аң аулау, оның маусымдық ережелерін сақтау бақыланады.Орман қорғау ісінде, орман шаруашалығында радиостанция, телефон болуы керек, өрт-химия станциялары құрылып, өрт сөндіру топтары ұйымдастырылады. Орман ұшақ, тікұшақтармен барланады. Қазақстанда орман қорғау жұмысымен Қазақ орман шаруашылығы және агроорманмелиорация ғылыми-зерттеу институты, орман шаруашылығы мекемелері, т.б. айналысады

Дүние жзіндегі ормандардың жалпы ауданы 4 млрдга астам. Жалпы ормандардың ішінен таза ормандарды жеке бөледі. Оған орманды алаңқайлар,жолдар,шалғындықтар кірмейді. Таза ормандар шамамен 3 млрдга алып жатыр. Бір адамға есептегенде жалпы орманды жерлер шамамен 0,8 га-дан келеді.
Құрлықтың жалпы ауданына қатысты ормандар алып жатқан территориялардың пайызбен көрсетілген шамасын ормандылық деп атайды. Дүние жүзі бойынша бұл көрсеткіш 32,2%-ға тең.
Өзінің тарихында адам шамамен 23 орманды аудандардағы орманды жойғаг. Мұның нәтижесінде ормандылық бастапқы 75%- дан қазір 25-30%-ға дейін кеміген. Ормандарды аудандарының кему процесі қазір де жалғасуда. Бұл процесс тропиктік ормандар үшін өте қауіпті болып отыр.
Соңғы кезде, әсіресе, шаруашылық қызметтің әсері тимеген немесе әлсіз болған ормандарды есепке алу мен қорғауға көп көңіл бөлінуде.
Аталған территориялардың дүниежүзілік шамасы 20%. Кейбір елдерде бұл шама жоққа дерлік болса, Еуропа үшін жалпы ауданы бар болғаны 4 %.
Дүние жүзінің ормандарында өсімдік массасының 1,65-1,96 триллион м³ шоғырланған. Бұған барлық жер үсті және жер асты массасы кіреді. Ағаш діңінің ағашының жалпы массасы шамамен 50%. Ормандарды сипаттайтын маңызды көрсеткіш ағаштың жылдық өсімі болып табылады.
1992 жылы Рио-де-Жанейродағы БҰҰ-ның конференциясында Ормандарға қатысты мәлімдеме принциптерінде былай делінген: Ормандар атмосфераға түсіп,парниктің эффектке әкелетін көміртегі мен сутегін сіңіретін қойма болып табылады. Дүниежүзілік форумда мұндай құжаттың қабылдануы ғаламдық, эклогиялық, экономикалық және әлеуметтік мәселелерді шешудегі ормандардың маңыздылығын көрсетеді.
Ерте заманнан-ақ жасыл орман диқанның қажымас серігі болып келеді. Диқанның қамқорлығы нәтижесінде орман мен егін алқабы нағыз одақ түзіп, адам баласына қажеттіазықтық өнімдер беруде. Бұл екеуінің одақтасуы нәтижесінде күн сәулесінің энергиясы, ауа, су, топырақтың құнарлығы өсімдіктердің бойынан орын табуда. Орман егін алқабын эрозиядан сақтауда үлкен көмек корсетеді. Сондықтан да жер-жерде егін қорғау алқаптарын жасау кең қолданылады. Егін қорғау алқаптары егістікті аңызақ желден, құм борандардан сақтап, онда ылғалдың мол жиналуына мүмкіндік жасайды. Өткен ғасырда орыс шаруасы Игнатьев өз усадьбасын қар көшкіннен қорғау үшін оған жақын жерге қайың орманын отырғызады. Сонда ағаштарға қыста қар мол жиналады да усадьба маңындағы учаскеде мұнда соғатын аптап және аңызақ желдерге карамастан ұзақ уақыт ылғал сақталады. Бірнеше жылдан кейін Игнатьев усадьбада қазылған құдық суының кобеіп келе жатқандығын байкайды. Тіпті, жақын маңдағы деревняларда құдықтар тартылып қалған қуаңшылық жылдары да оның құдығы мол сулы болады. Бұл құбылыстың қайыңды орманға байланысты екендігін түсінген Игнатьев усадьбаны айналдыра үлкен жеміс бағын отырғызады. Сол кезден бастап ол ешқашан су тапшылығын көрмеген екен. Орманның ылғал сақтайтындығын білгеннен кейін оны шаруашылықтың әр түрлі учаскелерде кеңінен пайдалана бастайды. Сөйтіп,бұл мысалдан жер бетіндегі су режимін реттеудегі орманның рөлін көреміз.
Еліміздің басты табиғат байлығының бірі - орман. Совет Одағы орманға бай ел болып саналады. Дүние жүзілік орман қорының төрттен бір бөлігі СССР териториясында орналасқан. Бұл шексіз де шетсіз байлық деп есептеуге болады. Әрине,одан бұл байлықты қалай пайдалансақ та шексіз екен деген ұғым тумайды.
Еліміздің орман байлығы 800 миллион гектарға жуық алқапты алып жатр. Бұл - дүние жүзінде өзіне теңдесі жоқ орманды өлке біздің еліміз деген сөз. Аса орманды елдер болып саналады Канада мен Америка Құрама Штаттарын, Қытай мен Швецияны, Финляндия мен Францияны артта қалдыра отырсақ та бұл байлықты жылма-жыл арттыра тусу жолында қажырлы еңбек етіп келеді. Тоғызыншы бесжылдықта ғана 12 млн га жас орман пайда болды. Жыл сайын колхоздар мен совхоздарда диқаншылардың мол өнім алуына септігін тигізетін 74 мың га егін қорғау алқаптары жасалды. Елімізде жылына 400 миллион текше метр ағаш сүрегі дайындалатындығын айтсақ та бұл байлық қорының орасан зор маңызы айқындала түседі. Келешекте ағаш сүрегін тұтынудың арта түсері созсіз.
Республикамызда да орман байлығы жөнінен көрнекті орын алады. Қазақстан орманға кедей өлке емес. Орманды териториясының көлемі жағынан Қазақстан Россия Федерациясынан кейін екінші орында тұр. Қазақстандағы орман қорының жалпы ауданы - 21,5 млн га. Кенді Алтай ормандарының ағаштары құрылысқа, химия және целюлоза өнеркәсібінде, мебель жасауға пайдаланады. Алтайдың майқарағай ормандары ғана 371 мың га алқапты алып жатыр, ал балқарағай орманы 300 мың га жерге орналасқан. Алтай тайгасын, Шығыс Қазақстанның таулы ормандарын - республиканың жасыл алқасы дерсіз. Шығыс Қазақстанның таулы ормадарында өсетін самырсын, қарағай, шырша - аса бағалы шикізаттары. Республика ормандары материалдарынан дайындалған бұйымдар жоғары баға алады. Бөлмені көріктендіре түсетін Арман атты мебель халық шаруашылығы жетістіктері көрмесінің күміс және қола медальдарына ие болды.
Біздің республика жағдайында шөл аймағы зор маңызы бар. Қарақұм, Қызылқұм,Мойынқұм және Оңтүстік Балқаш бойында миллиондаған гектарды алып жатқан сексеуіл ормандары бұл алқаптардың мол жайылымдарын жел эрозиясынан қорғап, қоғамдық мал басын арттыруға жағдай жасауда. Орман шаруашылықтары бұл алқапта 400 мың гектардан астам жерге сексеуіл тұқымын септі.
Республика ормандарында көз жіберсек,оның солтүстігінде қайың, көктеректің көптеген ормандары тіпті Көкшетауға дейін жетеді. Одан оңтүстігінде қарағай ормандары шағын алқаптар түрінде орналасқан секілденеді. Шығыста Алтай тауын майқарағай,балқарағай, сибирь шыршасынан тұратын қылқанды ормандар мен қайың,көктерек алып жатыр. Жоңғар Алатауы мен Күнгей Алатаудың солтүстік беткейінде тянь - шань шыршасы өседі. Шөлді аймақта сексеуіл ормандары таралған. Жайық өзені бойында еменді ормандар, сондай - ақ Тобыл,Есіл және т.б өзендердің бойын талды,бұталы,қандыағашты орман өсімдіктері алып жатыр. Сырдария,Шу,Іле өзендерінің су жайылымдарында жиде,тал,тораңғы,жыңғыл,шырғанақтан тұратын ну тоғай, ал Шарын өзенінің су жайылмасында шарын шетені өседі.
Республика ормандарынан едәуір мөлшерде ағаш сүрегін алумен қатар,олар ылғал сақтау, жел эрозиясынан қорғау,егіс қорғау алқаптары,көптеген аң-құстардың мекені болып саналады. Қазіргі кезде солтүстіктегі қайыңды,көктеректі,қарағайлы ормандар диқандардың одақтасы болуда. Тау ормандары өзендердің су қорын сақтауда, су эрозиясынан қорғауда айтарлықтай роль атқарады.
Жетісу өңірінің үлкен транспорт жолдарын бойлай орман алқабын отырғызудың қажеттігін және оның нақты пайдасын орман өсіруші ғалым Э. О. Баум өз тәжірибесімен дәлелдеген болатын. Қажымас ғалымның ұсынысы нәтижесінде Ташкент,Қапал,Іле,Сарқанд,Лепсі,Тал ғар, т.б үлкен магистральдар бойындағы орман алқабының жасыл желектері жайқалып өсті. Қазіргі кезде жасыл желекті көбейту ісі жер - жерден кең қолдау тауып,бұл игілікті бастама совет адамдарының өміріне берік енді деп айта аламыз. Өйткені бір кезде ұлы ғалым негізін салған мұндай бастаманы бұл күнде кез келген жерден кездестіре аламыз.
Осынау бағалы байлықтың республикада сирек кездесетін түрлері де өседі. Астаналық облыстың ормандарында ағаштың сирек кездесетін аса бағалы түрлері - тянь-шань шыршасы,шарын үйеңкісі өседі. Шарын өзені бойында миллиондаған жылдар бойы сақталып,бізге жеткен 5 мың гектарға жуық үйеңкі орман алқабын нағыз табиғат ескерткіші деуге болады.
Жер шарындағы мемлекеттердің табиғи - климаттық жағдайларына сәйкес әр мемлекеттегі ормандардың көлемі мен түрлері әрқалай. Бразилияда 320млн., Канадада 264 млн., АҚШ-та 195млн., Анголада 60млн., Перуде 57 млн., Колумбияда 50млн., Үндістанда 46млн. Га орман бар. Ал бүкіл Африка елдеріндегі орман қорлары 760 млн. Га жерді қамтиды. Бұрынғы Кеңестер Одағындағы орманның көлемі 816 млн. га яғни жер аумағының 37%-ын алып жатты. Бұл әлемдегі орманның (14) - н, яғни 25%-н құрады.
Орта Азия,Кавказ,Қазақстан аймақтарындағы орман көлемі Ресейдегі орман алқаптарының небәрі 3-4%-н құрайды. Аумағының кеңдігіне қарамастан қазақ жерінде орманды жерлер көп емес. Оның басы себебі жеріміздің негізгі бөлігі құрғақ,жартылай шөл,шөлді аймақтарда орналасқандығы, ал орман ағаштары негізінен ылғал мол түсетін алқаптарда өседі. Республика аумағындағы орман және бұталар алып жатқан көлем 21,6 млн.га, бұл Қазақстан жерінің 4,2%-ы ғана. Орман ағаштары республикада Солтүстік Қазақстанның орманды-дала зонасында және дала зонасының қосымша ылғал алатын ойпаңды жерлерінде өссе,Оңтүстік пен Оңтүстік Шығыстағы Қалба жотасы,Алтай-Сауыр,Солт. Тянь-Шань және Батыс Тянь-Шань тауларының ылғал мол түсетін орташа биік белдеулерінде өседі. Қазақстанның солтүстігінде шоқ-шоқ болып өсетін қайыңды орманды оңтүстікке қарай далалы алаптардағы біршама жерлерде өскен қарғайлы ормандар ауыстырады. Алтай-Сауыр тауларының теңіз деңгейінен 500- 2500 м биіктік аралығында қылқан жапырақты-қарағай,майқарағай, шырша,балқарағай,самырсын сияқты өседі. Ал Солтүстік Тянь-Шань таулы алабының төменгі белдеуінде көбіне түрлі бұталар мен жалпақ жапырақты ағаштар өседі. Олардың басым бөлігін алма,өрік,жаңғақ,қарақат тәрізді жеміс-жидекті ағаштар құрайды. Биіктігі 1500- 3000 м белдеулерде негізінен қылқан жапырақты ағаштар өседі. Олардың негізгісі - жасы 300 жылға дейін,биіктігі 40- 50 м-ге,ал жуандығы 2 м-ге жететін Тянь-Шань шыршасы. Батыс Тянь-Шань алабында - Талас Алатауы,Қаратау мен Өгем жоталарында негізінен жерге төселіп өсетін қылқан жапырақты арша ағашы,ал бұталардан - басқа жерлерде кездеспейтін алша,пісте,долана,таудың ортаңғы және төменгі белдеулерінде алма,грек жаңғағы,алмұрт,үйреңкі,өрік ағаштары өседі.
Көлемі жағынан Қазақстан ормандарының жартысынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.