Өңештің қатерлі ісігі
Қызылорда жоғары медициналық колледжі
Мамандық 09130100 Мейіргер ісі
Біліктілік:5АВ0910101 Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавры
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастыру
мейіргер рөлі.
Орындаған: Омарова Н
.
Тобы:ҚБ-50 топ студенті
Ғылыми жетекшісі: Аманова Д.О
.
Атқаратын қызметі: Арнайы пән оқытушысы
Қызылорда 2022 жыл
МАЗМҰНЫ
ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕР
КІРІСПЕ
І-тарау. ОНКОЛОГИЯЛЫҚ ПАЦИЕНТТЕРГЕ МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ
ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Өңеш ісігінің эпидемиологиясы мен этиологиясының ерекшеліктері
1.2 Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі пациенттерге мейіргерлік
күтім жүргізу ерекшеліктері
1.3 Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі пациенттерді медициналық
оңалтудың заманауи тәсілдері.
ІІ-тарау. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастырудағы
мейіргер рөлі туралы шетелдік зерттеулерге шолу нәтижелерін бағалау.
Қысқартылған сөздер:
ДДҰ – Дүниежүзілк денсаулық сақтау ұйымы
ТЖК - Тұрақты жұмыс істейтін комиссия
ӨСОА – Өкпенің созылмалы обструктивті ауруы
ЖИА – Жүректің ишемиялық аурулары
АҚШ – Америка Құрама Штатты
АМИ - Амилоидоз
Кіріспе
Тіркес сөздер: Өңеш қатерлі ісігі, медициналық оңалту, медициналық көмек,
мейіргерлік күтім, күтім ерекшеліктері, шетелдік зерттеулер.
Тақырыптың өзектілігі:
Қазіргі онкологияның аса маңызды мәселесі – өңеш ісігін диагностикалау
және емдеу. Ауру жоғары қатерлі потенциалмен және ерте лимфогенді
метастазбен сипатталады. Ісік агрессивтілігінің индексі (жыл ішінде қайтыс
болған және жаңадан ауырған пациенттердің қатынасы) 95% құрайды. Салыстыру
үшін: өкпе ісігі бойынша ұсынылған көрсеткіш 93%, сүт безі мен тоқ ішек
қатерлі ісігі бойынша - 23%. Қатерлі ісіктердің сырқаттанушылық құрылымында
өңеш қатерлі ісігі әлемде 6-шы орында. Доминант гистологиялық нысаны –
жалпақ жасушалы карцинома. Жақында жүргізілген эпидемиологиялық зерттеулер
өңеш аденокарциномасының жиілігінің жылдам өсуін көрсетеді.
Өңештің қатерлі ісігі жоғары және төмен көрсеткіштер арасындағы 100
есе немесе одан да көп айырмашылықпен аурушаңдықтың айқын географиялық
өзгермелілігімен сипатталады. Жоғары сырқаттанушылық 2019 жылы Қытайда
(Хенань провинциясы) байқалады, мұнда 100 000 халыққа 200 жағдай, Иран және
Каспий белдеуінің басқа елдері (100 000 халыққа 150 жағдай). Сонымен қатар,
2019 жылы Бразилияда (100 000 халыққа шаққанда 28,9 жағдай) және Африканың
кейбір аймақтарында (Зимбабведе қара нәсілді ерлер арасында 100 000 халыққа
30,4) жоғары сырқаттанушылық тіркелді.[1]
Өңеш қатерлі ісігінен болатын өлім-жітім көрсеткіші сырқаттанушылық
деңгейіне жақын. Бұл құбылыстың себебі - аурудың ерекше қолайсыз болжамы.
Өңеш қатерлі ісігімен ауыратын пациенттердің бес жылдық өмір сүру деңгейі
Еуропада 5%-дан Америка Құрама Штаттарында 10%-ға дейін ауытқиды және өсуге
бейім еместігін көрсетті.[2]
Ресейде өңештің қатерлі ісігі барлық қатерлі ісіктердің арасында өлім
құрылымында 7-ші орында. 2019 жылы барлық қатерлі ісіктердің 2-5% құрайды.
Бұл дегеніміз стандартталған көрсеткіш болып табылады, яғни 100 мың халыққа
шаққанда, ал бірінші диагнозы бар пациенттердің саны (ісік агрессивтілігі
индексі) 0,95% болды. Өңештің және жүрек-өңеш аймағының қатерлі ісіктері ең
көп таралғандардың бірі болып саналады. 2020 жылы Ресейде өңеш қатерлі
ісігінің стандартталған аурушаңдық көрсеткіштері ерлер арасында 100 000
халыққа шаққанда 6,35%, әйелдер арасында 100 000 халыққа 1,04%, ал өлім-
жітім деңгейі сәйкесінше 100 000-ға 5,39% және 0,83% құрады. [3]
Қазіргі уақытта Казакстан бойынша қатерлі ісік аурулармен ауыратын
124927 адам дәрігердің диспансерлік есебінде тұрады, ал жыл сайын
скринингтік тексерудің нәтижесінде 27000 адам осы аурумен есеп¬ке алынды.
Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агенттіктің мәліметтері
бойынша, 2019 жылы республикада қатерлі ісік ауруына шалдыққандар саны 100
адамға шаққанда 190,6 құрады, қатерлі ісік ауруларынан болатын өлім-жітім
саны 100 адамға шаққанда 103,9 құрады.
Онкологиялық пациенттердің электрондық тіркелімінің деректері бойынша
қатерлі ісіктерден болатын өлім-жітім көрсеткіші 2020 жылы 100 мың тұрғынға
шаққанда 75,5 немесе 14 150 жағдайды құрады. Өлім-жітімнің төмендеуі 0,7%
құрады. [4]
Қызылорда облыс тұрғындарының өңеш қатерлі ісігі бойынша 2019 жылы
100 мың халыққа шаққанда 68,2 жағдайды құрайды. Бұл нақты базалық
көрсеткіштен 58,1%-ға жоғары. Ұзақ мерзімді перспективада өңеш
онкопатологиясының одан әрі өсу тенденциясы сақталады, ол 2020 жылы 100 мың
халыққа шаққанда 73,6 жағдайды құрауы мүмкін, бұл аурушаңдықтың бастапқы
деңгейінен 71,1%-ға асады. Егер болжамды мәндерді 2017 жылғы деректермен
салыстыратын болсақ, онда сәйкесінше 28,6% және 37,7% -ға көп айқын
айырмашылық анықталады.
Сондықтан да таңдалған тақырып,өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан
кейінгі күтімді ұйымдастыру мейіргер рөлін бағалауда өзекті болып саналады.
Мақсаты: Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастыру
мейіргер рөлін анықтауда шетелдік зерттеулерге шолу.
Міндеттері:
• Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді шолу;
• Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастыру мейіргер
рөлін анықтауда шетелдік зерттеулерді анализдеу
• Нәтижесін талдау және қорытынды жасау;
Курстық жұмыстың теориялық және практикалық маңыздылығы: Өңеш қатерлі
ісігі кезінде мейіргердің кәсіби құзыреттіліктерін анықтау. Диагностика
мен емдеу сапасын арттыруда мейіргерлер жұмысын бағалау, алдын-алу және
пациенттерге күтім жасау.
Курстық жұмыстың көлемі мен құрылымы:
Зерттеу жұмысы компьютерлік мәтін 32 беттен тұрады. Курстық жұмыс
кіріспе, қорытынды, пайдаланылған ақпараттар тізімі 27 әдебиеттен, оның
ішінде 5 шетелдік әдебиет, 2 отандық әдебиет, 20 интернет көзі және
қосымшалардан тұрады.
І тарау. ОНКОЛОГИЯЛЫҚ ПАЦИЕНТТЕРГЕ МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ
ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1. Өңеш ісігінің эпидемиологиясы мен этиологиясының ерекшеліктері
Өңештің қатерлі ісігі
Өңеш қатерлі ісігінің дамуына ықпал ететін факторлар:
• еркек жынысы және 60 тан асқан жас;
• алкогольді пайдалану;
• ыстық тамақ пен сұйықтықты жиі тұтыну (мысалы, шай);
• өңештің шырышты қабығын жарақаттайтын дөрекі тағамдарды жеу;
• өңештің күйік, жарақат және қабыну аурулары.
Клиникалық көрініс. Аурудың негізгі клиникалық көрінісі — дисфагия.[5]
Бұл өңештің өсіп келе жатқан ісікке, оның қысылуына және тарылуына
байланысты жұтылу актісінің бұзылуы. Дисфагия көбінесе тамақтың өңеш арқылы
жеткіліксіз өту сезімі ретінде сипатталады, ол біртіндеп күшейеді. Пациент
сумен ішуге мәжбүр болады, кейінірек ол құрғақ және қатты тағамдарды (нан,
ет және т.б.) пайдаланудан бас тартуға мәжбүр болады. Дисфагияның даму
дәрежесі мен жылдамдығы ісіктің өсу ерекшеліктеріне байланысты. Пациент,
әдетте, өңеш шеңберінің кем дегенде үштен бірін зақымдаған кезде тамақты
жұту қиындықтарына назар аударады. Осы уақытқа дейін ісік шырышты кейде
өңештің бұлшықет қабатына дейін өсіп кіреді. Ісіктің одан әрі өсуімен кеуде
қуысында, төс артында, жауырын аралықта сыздап , кейде өткір ауырсыну пайда
болады , жөтел ұстамалары, дауыстың қарлығуы, себепсіз ықылық, ентігу,
сонымен қатар қатерлі ісік ауруының жалпы белгілері - әлсіздік,
шаршағыштық, тәбеттің болмауы, дене температурасының жоғарылауы байқалады.
Өңеш қатерлі ісігінің ерте және тән белгілеріне –сілекей бөлінуінің
жоғарылауы (гиперсаливация), тамақтың ауыз арқылы сыртқа шығуы және
қыжылдау жатады.Өңештің бітелуіне және аштыққа байланысты дене салмағы
біртіндеп төмендейді, кейде сарқылуға (кахексия) әкеледі.Аспаптық
диагностиканың негізгі әдістері рентгенологиялық және эндоскопиялық
(нысаналы биопсиясы бар эзофагоскопия) болып табылады.
Өңеш қатерлі ісігінің кезеңдері:
I. өңешті тарлтыпайтын кішкентай ісік, тамақтың өтуі шамалы қиындайды,
метастаздар жоқ.
ІI. Ісік немесе жара өңештің бұлшықет қабатына өсіп кірген, өңештің
өткізгіштігін айтарлықтай бұзады. Аймақтық лимфа түйіндерінде бірнеше
метастаздар бар.
III. Өңештің бүкіл қабырғасына және айналасындағы тіндерге өсіп кірген,
көрші мүшелерге жабысқан ісік, өңештің өткізгіштігі айтарлықтай немесе
толығымен бұзылған. Аймақтық лимфа түйіндерінде көптеген метастаздар бар.
IV. Ісік өңештің барлық қабаттарын зақымдап, көрші мүшелерге де өсіп
кірген, аймақтық лимфа түйіндері үлғайған, қозғалмалығы жоқ, алыс
метастаздар бар.
Анамнестикалық мәліметтерге сүйене отырып, өңеш қатерлі ісігінің даму
қаупін анықтау, пациенттің шағымдары, ең алдымен жұтыну қиындықтары
(дисфагия), объективті зерттеу нәтижелері (терінің және көрінетін шырышты
қабықтардың бозаруы, салмақ жоғалту, мойын, бұғана үсті және бұғана асты ,
қолтық асты лимфа түйіндерінің ұлғаюы және тығыздалуының болуында, мейіргер
өңеш қатерлі ісігіне күдіктенуі мүмкін. Аспаптық зерттеу әдістері ісік
диагнозын қоюға және оның гистологиялық нұсқасын тексеруге мүмкіндік
береді.[6-9]
Емдеу принциптері. Ісіктің орналасуына, сатысына, гистологиялық
құрылымына, қатар жүретін аурулардың болуына, пациенттің жалпы жағдайына
байланысты онколог емдеудің оңтайлы әдістерін таңдайды. Оған хирургиялық
әдістер, сәулелік, химиялық және иммуностимуляторлық терапия кіреді.
Дисфагия - өңеш қатерлі ісігінің негізгі симптомы. Мейіргер жұту
әрекетін бұзумен байланысты проблемаларды уақтылы анықтап, дисфагиясы бар,
әдетте аш болатын пациенттердің тамақтану сипатын бақылауы керек, оларға
жартылай сұйық (пюре түрінде) және сұйық тағам қабылдауға кеңес береді,
мұндай тағамды дайындауға кеңес береді, пациенттің радиациялық терапия
сессияларына баруын бақылайды.Онколог пен диетологпен бірге мейіргер
кахексияның ауырлығын азайту, хирургиялық араласудан бұрын пациентті
қоректік қолдау мақсатында энтеральды және парентеральды тамақтану,
қоректік қоспаларды инфузиялау жоспарын келіседі. Айқын дисфагия кезінде
мейіргер дәрігердің келісімі бойынша гастростоманы қолданады, пациентті
және оның туыстарын оған күтім жасау тәсілдеріне үйретеді.
2. Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі пациенттерге мейіргерлік күтім
жүргізу ерекшеліктері
Медициналық-әлеуметтік қызмет көрсетуге қойылған мақсаттарға жету үшін
арнайы әдістер қолданылады. Қазіргі заманғы клиникалық онкологияда емдеу
және оңалту шараларының тұжырымдамасы ажырамас, жалпы емдеу кезеңдерінің
сабақтастығы мен бірізділігі қамтамасыз етілгенін атап өткен жөн.[10-15]
Терапиялық компонент емдеу нәтижесін де, одан әрі оңалту және қалпына
келтіру шараларын да анықтайтын іргелі болып табылады.
Терапиялық компоненттің хирургиялық бағыты
Қазіргі заманғы клиникалық онкологияның басым бағыты негізгі
локализацияның қатерлі ісіктерін функционалды үнемдейтін және ағзаны
сақтайтын емдеу болып табылады. Функционалды үнемдейтін емдеудің негізгі
принциптерінің бірі - ісіктерді хирургиялық алып тастау және хирургиялық
оңалту кезеңдерін біріктіру. Бұл принцип қазіргі уақытта I-II сатысы бар
пациенттер үшін қолданылады. және III ғ. зақымдалған органды қалпына
келтірудің реконструкциялық-пластикалық компонентін онкологияға енгізуге
байланысты. Мысалы, өңештің, кеңірдектің, трахеяның реконструкциясымен,
резекциясымен және пластикалық хирургиясымен сүт безінің радикалды
резекциясы және т.б. Онкологиялық пациенттерді хирургиялық оңалтудың
реконструктивтік пластикалық құрамдас бөлігі заманауи реконструктивтік
пластикалық хирургия әдістерінің кешенін қамтиды,
Хирургия онкологиялық пациентті емдеудің түбегейлі әдісі болуымен қатар,
келесі бағыттар бойынша заманауи клиникалық онкологияны қамтамасыз етеді,
онсыз тиімді медициналық көмек көрсету мүмкін емес:
• диагностикалық биопсиялар;
• аурудың сатысын анықтау;
• шұғыл көмек: ісік перфорациясы, обструкция, қан кету;
• ісік массасын азайту - азайту хирургиясы;
• химиотерапия хирургиясы: перфузия, инфузия;
• гормоналды хирургия: жатыр қосалқыларын алып тастау, бүйрек үсті
бездерін алып тастау, гормонға тәуелді ісіктер кезінде гипофизэктомия;
• қалпына келтіру және пластикалық хирургия;
• ауырсыну синдромының қарқындылығын төмендетудің хирургиялық әдістері.
Терапиялық компоненттің сәулелік бағыты
Сәулелік терапия - иондаушы сәулелерді қолданатын емдеу әдісі. Қазіргі
уақытта сәулелік терапия клиникалық онкологияда жетекші орындардың бірін
алады, онкологиялық пациенттердің шамамен 23-і емдеудің бұл түрін қажет
етеді. Сәулелік терапия процесті морфологиялық тексеруден кейін ғана
тағайындалады. Сәулелік емдеудің негізгі мақсаты - сау тіндерге аз зиян
келтіре отырып, ісікке максималды әсер ету. Иондаушы сәулеленудің әсері
жасушалар мен тіндерге зиянды әсер етеді, ал белгілі бір дозаны алған кезде
- олардың өлуі. Морфологиялық жағынан ол келесідей көрінеді: ісіктің
зақымдануы, оның жойылуы, өлі тіннің орнына келуі.[16]
Ісік процесінің сатысына, ісіктің радиосезімталдығына, пациенттің
жалпы жағдайына байланысты сәулелік емдеу радикалды немесе паллиативтік
болуы мүмкін. Радикалды емдеу кезінде ісік толығымен жойылып, ауру
жазылады. Емдеу бағдарламасы ісіктің өзіне және аймақтық метастаз
аймақтарына әсер етуден тұрады. Ең жақсы нәтиже аурудың бастапқы
кезеңдерінде, ісіктің жоғары радиосезімталдықпен қол жеткізіледі. Сәулелік
терапия тәуелсіз емдеу әдісі ретінде терінің, төменгі еріннің, көмейдің,
өңештің, мұрын-жұтқыншақтың және жатыр мойнының қатерлі ісігінде жиі
қолданылады.
Паллиативтік сәулемен емдеуде ісіктің биологиялық белсенділігі барынша
төмендейді, оның өсуі тежеледі, көлемі кішірейеді, ауырсыну, қысу, қабыну
реакциялары сияқты белгілер жеңілдетіледі.
Операциядан кейінгі кезеңде сәулелік терапия келесі мақсаттарды көздейді:
• ісік мөлшерінің азаюы;
• операция кезінде рак клеткаларының таралу ықтималдығын азайту;
• ықтимал қайталану мен метастаздардың алдын алу;
• ісіктің өзі және оның айналасындағы қабынуды жеңілдету.
Операциядан кейінгі сәулелендіру операцияның тиімділігін арттыруға
арналған, егер оны орындау кезінде толық радикализмнің сенімділігі болмаса.
Бүгінгі таңда сәулелендіру әдістерінің екі негізгі тобы бар: қашықтықтан
сәулелендіру әдісі және контактілі сәулелену әдісі.
Қашықтан сәулелендіру кезінде көз пациенттен қашықтықта орналасады, ал
сәулелер ісік орналасқан жерге бағытталады. Қашықтан сәулелену статикалық
және жылжымалы болып табылады. Бұл әдіс гамма-сәулеленуді, жоғары
энергиялық бремсстрахлунгты, жылдам электрондарды, жоғары энергиялы ауыр
бөлшектердің сәулелерін пайдаланады. Сәулеленудің түрі мен сәулелену
энергиясы ісік түріне байланысты таңдалады, ең жоғары зақымдаушы доза оның
орталығына түсіп, сау тіндерге минимумға дейін әсер етеді.
Сәулеленудің контактілі әдісі әсер етудің үш әдісін қамтиды:
• интракавитарлы - бұл сәуле көзі дене қуысына енгізілген кезде (мысалы,
ауыз қуысы, өңеш, тік ішек, қынап);
• интерстициалды - бұл радиоактивті препарат ісікке тікелей
енгізілгенде;
• қолдану - бұл көзді дененің бетіне арнайы аппликаторларда орналастыру.
Контактілі әсер ету нысандарының бірі белгілі бір препараттарды ауыз арқылы
немесе парентеральді түрде енгізу болып табылады, олардың кейіннен
тропикалық органдарда жинақталуы (мысалы, көптеген сүйек метастаздары бар
радиоактивті фосфор).
Қазіргі уақытта операция кезінде жылдам электрондармен сәулелендіруге
мүмкіндік беретін интраоперациялық сәулелендіру әдістері жасалуда.
Терапиялық компоненттің дәрілік бағыты
Қатерлі ісіктердің дәрілік терапиясы – ісік жасушаларының көбеюін
тежейтін немесе қайтымсыз зақымдайтын дәрілерді емдік мақсатта қолдану.
Әлемнің көптеген елдеріндегі сияқты біздің елімізде де химиотерапия
термині жиі қолданылады.
Химиотерапияның негізгі принциптері:
• препаратты ісікке қарсы белсенділігінің спектріне сәйкес таңдау;
• препараттың оңтайлы дозасын, режимін және енгізу жолын таңдау;
• дозаны түзетуді қажет ететін факторларды ескере отырып.
Дәрілік терапияны морфологиялық диагнозды растаған кезде ғана қолдануға
болады. Оны тағайындау үшін процестің таралуын және ісіктің химиотерапияға
сезімталдығын ескере отырып, көрсеткіштерді нақты анықтау керек.
Химиотерапиялық препараттарға сезімтал ісіктердің саны шамалы. Көбінесе
тиімді химиотерапия тұрақты ремиссияға әкеледі.[17-18]
ДДҰ Сараптама комитеті қатты ісіктердегі объективті әсердің 4
дәрежесін ұсынады:
1. толық регрессия – кемінде 4 апта бойы барлық зақымданулардың жойылуы
2. ішінара регрессия – кемінде 4 апта бойы басқа ошақтардың прогрессиясы
болмаған кезде барлық немесе жеке ісіктердің үлкен немесе біркелкі 50%
төмендеуі;
• Тұрақтандыру – жаңа зақымданулар болмаған кезде 50%-дан аз төмендеуі
немесе 25%-ға жоғарылауы;
• прогрессия – бір немесе бірнеше ісік мөлшерінің 25%-дан астам немесе
оған тең ұлғаюы немесе жаңа зақымданулардың пайда болуы.
Жалпы әсерді бағалау кезінде биохимиялық және басқа зертханалық және
аспаптық көрсеткіштердің динамикасы бағаланады.
Химиотерапияның тиімділігіне бірнеше факторлар әсер етеді:
• ісіктердің өсу сипаты;
• алдыңғы емдеу;
• пациенттің жалпы жағдайы.
Қолдану әдісіне сәйкес жүйелі, аймақтық және жергілікті химиотерапия
бөлінеді. Жүйелік химиотерапия кезінде препараттар ауызша, тері астына,
көктамыр ішіне, бұлшықет ішіне, тік ішекке енгізіледі, жалпы ісікке қарсы
әсер жасайды. Аймақтық химиотерапия кезінде препарат жоғары концентрацияда
ісіктерді тамақтандыратын тамырларға енгізіледі. Жергілікті химиотерапия
кезінде цитостатиктер тиісті дәрілік формаларда (майлар, ерітінділер)
беткей зақымдануларға қолданылады, эффузиясы бар серозды қуыстарға (асцит,
плеврит), жұлын каналына, тамыр ішіне енгізіледі.
Монохимотерапия (бір цитостатикті енгізу) және полихимотерапия
(бірнеше цитостатиктерді енгізу немесе гормондармен біріктіру) бар.
Айқын әсерге жету үшін негізгі емдеу әдісі ретінде химиотерапияны қолдану
индукциялық терапия деп аталады. Нәтижелерді біріктіру үшін индукциялық
емдеу режимдерін пайдалану консолидация деп аталады.
Бастапқы ісіктерді сәулемен немесе хирургиялық жолмен емдегенде, ісік
микрометастаздарын жою үшін адъювантты (профилактикалық) химиотерапия
қолданылады. Ісік массасын азайту және ісік жасушаларының химиотерапияға
сезімталдығын дәрілік патоморфизм дәрежесі бойынша гистологиялық зерттеуде
анықтау үшін хирургиялық операция немесе сәулелену алдында химиотерапияны
қолдану неоадъювантты терапия деп аталады.
Медициналық көмектің ортопедиялық құрамдас бөлігі жасына, қатар
жүретін патологиясына немесе ісік болжамына байланысты реконструкциялық
пластикалық емдеуге қарсы көрсетілімдер болған жағдайларда қолданылады.
Сондай-ақ пластикалық ақау қиын міндет болып көрінетін жағдайларда.
Онкологиялық пациенттерді оңалтудың ортопедиялық әдісі қазіргі уақытта
бірнеше әдістемелік ерекшеліктерге ие, олар мүмкіндігінше ерте бастау және
екі кезеңді уақытша оқыту протездеу және тұрақты түрінде. Протездер жасау
үшін ең заманауи әзірлемелер, ең жақсы бейімделу үшін материалдар
пайдаланылады. Шайнау, жұту, дыбыс шығару функцияларын қалпына келтіру үшін
жақ-бет аймағының мүшелерін протездеу, сонымен қатар сүт бездері мен аяқ-
қолдарды протездеу кеңінен таралған. [19]
Медициналық-әлеуметтік көмектің әлеуметтік-еңбектік құрамдас бөлігі
емдік дене шынықтыру жаттығуларының кешенін жүргізуден, операция жасалатын
мүшенің қызметін қалпына келтіруге арналған бейімдеуші және алмастырушы
дәрілік терапиядан, жаңа кәсіпке оқытудан немесе қайта даярлаудан,
психотерапиядан, эмоционалдық жағдайды түзетуден тұрады. Пациент және оның
туыстары. Бұл компонент, әлеуметтік қорғау органдарымен, психологиялық
көмек қызметтерімен бірлесіп жүзеге асырылады.
Көрсетілген компоненттер келесі кезеңдерде қолданылады.Дайындық алдын-
ала өңдеу.Бұл кезеңде пациенттің психикасына басты назар аудару керек.
Онкологиялық аурулардың этиологиясының анық еместігі, пациенттердің
қатерлі ісік ауруын емдеу мүмкіндігіне күмәндануы, емдеудің көптеген
түрлерінің ауыртпалығы, мүгедектік қаупі, пациенттер мен оларға жақын
адамдар басынан өткерген қайғылы жағдай – мұның бәрі ерекше жағдай
туғызады. пациентпен жұмыс істеуге ерекше талаптар қоятын психологиялық
атмосфера. Онкологиялық диагноз қою сағаттар, күндер және апталар алуы
мүмкін және әртүрлі зерттеулерді қажет етеді, олардың көпшілігі күрделі
және ауыр. Диагноз қойылғаннан кейін және терапевтік шаралар
жоспарланғаннан кейін пациенттер туындаған жағдайға психологиялық
реакциялардың екі түрі болуы мүмкін. Кейбіреулер қорқынышқа, үрейге бейім
және депрессияға оңай түседі. Бұл жағдайда медицина қызметкері өте мұқият
болуы керек және емделушіні емдеудің сәттілігіне сеніммен шабыттандыруы
керек. Мазасыздықтың сыртқы белгілерін көрсетпейтін басқа пациенттер да
назар аударуды қажет етеді, өйткені ауыр психикалық реакция сыртқы тыныштық
маскасының астында жасырылуы мүмкін. Көрсетілген жағдайда седативтерді
қолдану керек. [20]
Қатерлі ісікпен ауыратындар әртүрлі мекемелердегі көптеген
дәрігерлермен кеңесуге тырысады. Сонымен бірге, оны қорқынышты жеңуге деген
табиғи ұмтылыс, қателесу үміті жетелейді. Көбінесе көптеген адамдар жұмсақ
және оптимистік болжамдарды естуге үміттеніп, диагноз қойылған диагнозды
кеңесшіден жасырады.
Қатерлі ісікпен ауыратын пациенттің психологиялық бейімделуі көптеген
факторларға байланысты. Олардың ең маңыздысы пациенттің стрессті жеңу
тәжірибесі болып табылады, өйткені симптомдардың жоғарылауы тіпті ең күшті
психологиялық қорғанысты бұзуы мүмкін. Ауруды өз қабілеттеріне сынақ
ретінде қарайтындар өзгерген әлемге жақсы бейімделетіні дәлелденді.
Онкологиялық пациенттермен жұмыс істейтін дәрігерлер мен мейіргерлер де
жақсы психотерапевт болуы керек, тіпті ең қайғылы жағдайларда да пациентпен
және оның туыстарымен жұмыс істей білуі керек.
Ол ісіктерді алып тастау және операция жасалған орган қызметінің
анатомиялық негіздерін сақтау немесе пластикалық қалпына келтіру
операциясын қамтиды. Сондай-ақ, бұл көрші тіндерді сақтай отырып, ісікке
арнайы сәулелік терапия курсы болуы мүмкін. Емдеу әдісін таңдау ісіктің
қатерсіз немесе қатерлі екеніне байланысты, аурудың сатысы, ісік түрі, оның
сәулеленуге және дәрілік әсерге сезімталдығы да ескеріледі. Шешім
қабылдауда пациенттің жағдайы, оның денесінің резервтік мүмкіндіктері
маңызды рөл атқарады.
Екі түрлі емдеу әдісін қолданатын емдеу аралас емдеу деп аталады
(мысалы, хирургия және химиотерапия). Әрбір ісік үшін аралас емдеу нақты
әзірленген және тиісті нұсқауларда көрсетілген.
Ісікке әсер ету түрі бойынша түбегейлі ұқсас әртүрлі емдік агенттер
қолданылатын емдеу әдісі аралас деп аталады (мысалы, ісіктің сыртқы және
ішкі сәулеленуі). Әртүрлі ісікке қарсы химиотерапия препараттарын бір
пациентте біріктіріп қолданғанда, бұл полихимиотерапия деп аталады.
Емдеудің барлық үш түрі қолданылатын әдіс – сәулелік, дәрілік және
хирургиялық – кешенді деп аталады.
Ерте қалпына келу операциядан кейінгі.
Бұл кезеңнің маңызды міндеті оны табиғи биологиялық тұрғыдан 2-3 аптаға
дейін, үзіліссіз жүзеге асыру болып табылады. Онкологияда бекітілген
регенерацияны жақсарту әдістерін қолдану мақсатқа сай: энергиясы аз
лазерлер, EHF-қондырғылар. Кезеңнің соңында арнайы жаттығу терапиясын,
соның ішінде тренажерлерде де бастау керек.
Кеш қалпына келтіру.
Сахна алдыңғысының тікелей жалғасы. Жаттығу терапиясы жалғасуда,
операция жасалған органның жұмысын реттеу терапиясы. Мысалы, асқазан, ұйқы
безі және т.б. резекция кезінде организмдегі олардың жетіспеушілігін
уақытша алмастыратын ас қорыту жолдарының ферменттік препараттарының
жиынтығы.
Бұл ретте ісікке қарсы арнайы хими- және сәулелік терапия басталады.
Осыған байланысты, олардың өзара басылуын болдырмау мақсатында емдік
шараларды ескере отырып, оңалту шаралары жоспарлануда. Кезең 1 айдан 6 айға
дейін созылады, ол жеке емдеу жоспарымен анықталады. Осы уақыт ішінде
эстетикалық оңалту мәселелерін шешуге болады, соның ішінде түзету
операциялары, шрамды жылтырату және т.б.
Әлеуметтік.
Бұл кезеңде онкологиялық пациенттің психикалық жағдайы, оның
әлеуметтік және еңбекке бағдарлануы басты мәнге ие болады. Тәжірибе
көрсеткендей, өмірдің осы кезеңінде пациенттер психикалық жағдайын және
гомеостазын қалыпқа келтіру үшін моральдық және терапиялық қолдауды қажет
етеді.
Пациенттердің әртүрлі санаттары әртүрлі қолдауды қажет етеді. Емделу
үшін адекватты терапияны алған пациенттер кейінірек қатерлі ісіктен
емделген адамдардың қолдау тобын құруы мүмкін, олардың болжамы белгісіз
болса да, емдеуді жаңадан аяқтаған және ұзақ өмір сүретін пациенттер болуы
мүмкін.
Өмір сапасын бақылау және жақсарту үшін паллиативтік көмек алған пациенттер
басқа тәсілді қажет етеді.
Қатерлі ісіктердің асқынған түрлерімен ауыратын пациенттер арнайы
күтімді қажет етеді. Соңғы онжылдықта Ресей Федерациясының онкологиялық
қызметінде жаңа бағыт белсендірілді - жыл сайын саны 300 мыңнан астам
үмітсіз пациенттердің өмір сүру сапасын жақсартуға арналған паллиативтік
көмек.
Паллиативтік көмек- қатерлі ісікке (хирургиялық, химиотерапиялық,
сәулелік) тікелей әсер етпейтін паллиативтік емдеуден ерекшеленетін және
ісікке қарсы емдеу мүмкіндіктері шектеулі немесе таусылған жағдайда
қолданылатын онкология саласы. Мұндай көмектің бірнеше түрі бар:
стационарлық хоспис, үй хосписі, паллиативтік көмек бөлімдері,
амбулаториялық-емханалық көмек көрсету орталықтары, ауруды емдеу
кабинеттері, үйге бару қызметі, ауруды емдеу кабинеттері. Мұның бәрі
бүгінде Ресейде бар. Амбулаториялық-емханалық көмек ауырсынуды емдеу
кабинеттерінде (20-дан астам), стационарлық көмек хоспистерде және
паллиативтік көмек бөлімшелерінде (30-дан астам), үйде - тәуелсіз
патронаттық қызметтермен (олардың саны 50-ге жуықтады) және осы
бөлімшелердің мобильді бригадаларында көрсетіледі. Ұйымдастыру формасын
таңдау аймақтың қаржылық мүмкіндіктеріне байланысты. Бірқатар өңірлерде
қатерлі ісіктердің асқынған түрлерімен ауыратын пациенттерге паллиативтік
көмек көрсетудің медициналық-экономикалық стандарттары әзірленді.
Қазіргі уақытта паллиативтік көмек ауырсынуды басу, психоэмоционалды
жағдайды түзету, детоксикация, паллиативтік аспаптық және хирургиялық
араласу сияқты әдістермен қаруланған. Осыған қарамастан, осы пациенттерге
паллиативтік көмек көрсетудің ескі және жаңа тиімді және қауіпсіз
әдіснамалық тәсілдерін жетілдіру саласында зерттеулер белсенді түрде
жүргізілуде.
Қатерлі ісікпен ауыратын пациенттерді емдеу және оңалту процесі орта
есеппен 3 айдан 6 айға дейін созылады. Медициналық-еңбек сараптамасының
қызметі әсіресе емдеудің соңғы кезеңдерінде өте маңызды болады.
ТЖК негізгі міндеттері онкологтармен бірге онкологиялық пациенттің
мүгедектік дәрежесін, мүгедектіктің пайда болу себептері мен уақытын
анықтау, мүгедектердің еңбек жағдайлары мен түрлерін анықтау, сондай-ақ
олардың еңбекке қабілеттілігін қалпына келтіру шаралары болып табылады.
жұмысқакәсіптік оқытуға, қайта даярлауға, оңалту емделуге, протездеуге,
көлік құралдарымен қамтамасыз етуге.
Ұйымдастырушылық тұрғыда онкологиялық пациенттерді КТК облыстық,
қалалық онкологиялық диспансерлердің базасында, сондай-ақ аудандық ВТЭК-де
арнайы тағайындалған онколог-маманның қатысуымен арнайы комиссиялар өткізу
арқылы жүзеге асырылады.
Қатерлі ісікпен ауыратын пациенттердегі аурудың ағымының сипатына және
көпкомпонентті емдеу ұзақтығына ... жалғасы
Мамандық 09130100 Мейіргер ісі
Біліктілік:5АВ0910101 Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавры
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастыру
мейіргер рөлі.
Орындаған: Омарова Н
.
Тобы:ҚБ-50 топ студенті
Ғылыми жетекшісі: Аманова Д.О
.
Атқаратын қызметі: Арнайы пән оқытушысы
Қызылорда 2022 жыл
МАЗМҰНЫ
ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕР
КІРІСПЕ
І-тарау. ОНКОЛОГИЯЛЫҚ ПАЦИЕНТТЕРГЕ МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ
ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Өңеш ісігінің эпидемиологиясы мен этиологиясының ерекшеліктері
1.2 Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі пациенттерге мейіргерлік
күтім жүргізу ерекшеліктері
1.3 Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі пациенттерді медициналық
оңалтудың заманауи тәсілдері.
ІІ-тарау. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастырудағы
мейіргер рөлі туралы шетелдік зерттеулерге шолу нәтижелерін бағалау.
Қысқартылған сөздер:
ДДҰ – Дүниежүзілк денсаулық сақтау ұйымы
ТЖК - Тұрақты жұмыс істейтін комиссия
ӨСОА – Өкпенің созылмалы обструктивті ауруы
ЖИА – Жүректің ишемиялық аурулары
АҚШ – Америка Құрама Штатты
АМИ - Амилоидоз
Кіріспе
Тіркес сөздер: Өңеш қатерлі ісігі, медициналық оңалту, медициналық көмек,
мейіргерлік күтім, күтім ерекшеліктері, шетелдік зерттеулер.
Тақырыптың өзектілігі:
Қазіргі онкологияның аса маңызды мәселесі – өңеш ісігін диагностикалау
және емдеу. Ауру жоғары қатерлі потенциалмен және ерте лимфогенді
метастазбен сипатталады. Ісік агрессивтілігінің индексі (жыл ішінде қайтыс
болған және жаңадан ауырған пациенттердің қатынасы) 95% құрайды. Салыстыру
үшін: өкпе ісігі бойынша ұсынылған көрсеткіш 93%, сүт безі мен тоқ ішек
қатерлі ісігі бойынша - 23%. Қатерлі ісіктердің сырқаттанушылық құрылымында
өңеш қатерлі ісігі әлемде 6-шы орында. Доминант гистологиялық нысаны –
жалпақ жасушалы карцинома. Жақында жүргізілген эпидемиологиялық зерттеулер
өңеш аденокарциномасының жиілігінің жылдам өсуін көрсетеді.
Өңештің қатерлі ісігі жоғары және төмен көрсеткіштер арасындағы 100
есе немесе одан да көп айырмашылықпен аурушаңдықтың айқын географиялық
өзгермелілігімен сипатталады. Жоғары сырқаттанушылық 2019 жылы Қытайда
(Хенань провинциясы) байқалады, мұнда 100 000 халыққа 200 жағдай, Иран және
Каспий белдеуінің басқа елдері (100 000 халыққа 150 жағдай). Сонымен қатар,
2019 жылы Бразилияда (100 000 халыққа шаққанда 28,9 жағдай) және Африканың
кейбір аймақтарында (Зимбабведе қара нәсілді ерлер арасында 100 000 халыққа
30,4) жоғары сырқаттанушылық тіркелді.[1]
Өңеш қатерлі ісігінен болатын өлім-жітім көрсеткіші сырқаттанушылық
деңгейіне жақын. Бұл құбылыстың себебі - аурудың ерекше қолайсыз болжамы.
Өңеш қатерлі ісігімен ауыратын пациенттердің бес жылдық өмір сүру деңгейі
Еуропада 5%-дан Америка Құрама Штаттарында 10%-ға дейін ауытқиды және өсуге
бейім еместігін көрсетті.[2]
Ресейде өңештің қатерлі ісігі барлық қатерлі ісіктердің арасында өлім
құрылымында 7-ші орында. 2019 жылы барлық қатерлі ісіктердің 2-5% құрайды.
Бұл дегеніміз стандартталған көрсеткіш болып табылады, яғни 100 мың халыққа
шаққанда, ал бірінші диагнозы бар пациенттердің саны (ісік агрессивтілігі
индексі) 0,95% болды. Өңештің және жүрек-өңеш аймағының қатерлі ісіктері ең
көп таралғандардың бірі болып саналады. 2020 жылы Ресейде өңеш қатерлі
ісігінің стандартталған аурушаңдық көрсеткіштері ерлер арасында 100 000
халыққа шаққанда 6,35%, әйелдер арасында 100 000 халыққа 1,04%, ал өлім-
жітім деңгейі сәйкесінше 100 000-ға 5,39% және 0,83% құрады. [3]
Қазіргі уақытта Казакстан бойынша қатерлі ісік аурулармен ауыратын
124927 адам дәрігердің диспансерлік есебінде тұрады, ал жыл сайын
скринингтік тексерудің нәтижесінде 27000 адам осы аурумен есеп¬ке алынды.
Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агенттіктің мәліметтері
бойынша, 2019 жылы республикада қатерлі ісік ауруына шалдыққандар саны 100
адамға шаққанда 190,6 құрады, қатерлі ісік ауруларынан болатын өлім-жітім
саны 100 адамға шаққанда 103,9 құрады.
Онкологиялық пациенттердің электрондық тіркелімінің деректері бойынша
қатерлі ісіктерден болатын өлім-жітім көрсеткіші 2020 жылы 100 мың тұрғынға
шаққанда 75,5 немесе 14 150 жағдайды құрады. Өлім-жітімнің төмендеуі 0,7%
құрады. [4]
Қызылорда облыс тұрғындарының өңеш қатерлі ісігі бойынша 2019 жылы
100 мың халыққа шаққанда 68,2 жағдайды құрайды. Бұл нақты базалық
көрсеткіштен 58,1%-ға жоғары. Ұзақ мерзімді перспективада өңеш
онкопатологиясының одан әрі өсу тенденциясы сақталады, ол 2020 жылы 100 мың
халыққа шаққанда 73,6 жағдайды құрауы мүмкін, бұл аурушаңдықтың бастапқы
деңгейінен 71,1%-ға асады. Егер болжамды мәндерді 2017 жылғы деректермен
салыстыратын болсақ, онда сәйкесінше 28,6% және 37,7% -ға көп айқын
айырмашылық анықталады.
Сондықтан да таңдалған тақырып,өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан
кейінгі күтімді ұйымдастыру мейіргер рөлін бағалауда өзекті болып саналады.
Мақсаты: Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастыру
мейіргер рөлін анықтауда шетелдік зерттеулерге шолу.
Міндеттері:
• Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді шолу;
• Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі күтімді ұйымдастыру мейіргер
рөлін анықтауда шетелдік зерттеулерді анализдеу
• Нәтижесін талдау және қорытынды жасау;
Курстық жұмыстың теориялық және практикалық маңыздылығы: Өңеш қатерлі
ісігі кезінде мейіргердің кәсіби құзыреттіліктерін анықтау. Диагностика
мен емдеу сапасын арттыруда мейіргерлер жұмысын бағалау, алдын-алу және
пациенттерге күтім жасау.
Курстық жұмыстың көлемі мен құрылымы:
Зерттеу жұмысы компьютерлік мәтін 32 беттен тұрады. Курстық жұмыс
кіріспе, қорытынды, пайдаланылған ақпараттар тізімі 27 әдебиеттен, оның
ішінде 5 шетелдік әдебиет, 2 отандық әдебиет, 20 интернет көзі және
қосымшалардан тұрады.
І тарау. ОНКОЛОГИЯЛЫҚ ПАЦИЕНТТЕРГЕ МЕЙІРГЕРЛІК КҮТІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ
ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1. Өңеш ісігінің эпидемиологиясы мен этиологиясының ерекшеліктері
Өңештің қатерлі ісігі
Өңеш қатерлі ісігінің дамуына ықпал ететін факторлар:
• еркек жынысы және 60 тан асқан жас;
• алкогольді пайдалану;
• ыстық тамақ пен сұйықтықты жиі тұтыну (мысалы, шай);
• өңештің шырышты қабығын жарақаттайтын дөрекі тағамдарды жеу;
• өңештің күйік, жарақат және қабыну аурулары.
Клиникалық көрініс. Аурудың негізгі клиникалық көрінісі — дисфагия.[5]
Бұл өңештің өсіп келе жатқан ісікке, оның қысылуына және тарылуына
байланысты жұтылу актісінің бұзылуы. Дисфагия көбінесе тамақтың өңеш арқылы
жеткіліксіз өту сезімі ретінде сипатталады, ол біртіндеп күшейеді. Пациент
сумен ішуге мәжбүр болады, кейінірек ол құрғақ және қатты тағамдарды (нан,
ет және т.б.) пайдаланудан бас тартуға мәжбүр болады. Дисфагияның даму
дәрежесі мен жылдамдығы ісіктің өсу ерекшеліктеріне байланысты. Пациент,
әдетте, өңеш шеңберінің кем дегенде үштен бірін зақымдаған кезде тамақты
жұту қиындықтарына назар аударады. Осы уақытқа дейін ісік шырышты кейде
өңештің бұлшықет қабатына дейін өсіп кіреді. Ісіктің одан әрі өсуімен кеуде
қуысында, төс артында, жауырын аралықта сыздап , кейде өткір ауырсыну пайда
болады , жөтел ұстамалары, дауыстың қарлығуы, себепсіз ықылық, ентігу,
сонымен қатар қатерлі ісік ауруының жалпы белгілері - әлсіздік,
шаршағыштық, тәбеттің болмауы, дене температурасының жоғарылауы байқалады.
Өңеш қатерлі ісігінің ерте және тән белгілеріне –сілекей бөлінуінің
жоғарылауы (гиперсаливация), тамақтың ауыз арқылы сыртқа шығуы және
қыжылдау жатады.Өңештің бітелуіне және аштыққа байланысты дене салмағы
біртіндеп төмендейді, кейде сарқылуға (кахексия) әкеледі.Аспаптық
диагностиканың негізгі әдістері рентгенологиялық және эндоскопиялық
(нысаналы биопсиясы бар эзофагоскопия) болып табылады.
Өңеш қатерлі ісігінің кезеңдері:
I. өңешті тарлтыпайтын кішкентай ісік, тамақтың өтуі шамалы қиындайды,
метастаздар жоқ.
ІI. Ісік немесе жара өңештің бұлшықет қабатына өсіп кірген, өңештің
өткізгіштігін айтарлықтай бұзады. Аймақтық лимфа түйіндерінде бірнеше
метастаздар бар.
III. Өңештің бүкіл қабырғасына және айналасындағы тіндерге өсіп кірген,
көрші мүшелерге жабысқан ісік, өңештің өткізгіштігі айтарлықтай немесе
толығымен бұзылған. Аймақтық лимфа түйіндерінде көптеген метастаздар бар.
IV. Ісік өңештің барлық қабаттарын зақымдап, көрші мүшелерге де өсіп
кірген, аймақтық лимфа түйіндері үлғайған, қозғалмалығы жоқ, алыс
метастаздар бар.
Анамнестикалық мәліметтерге сүйене отырып, өңеш қатерлі ісігінің даму
қаупін анықтау, пациенттің шағымдары, ең алдымен жұтыну қиындықтары
(дисфагия), объективті зерттеу нәтижелері (терінің және көрінетін шырышты
қабықтардың бозаруы, салмақ жоғалту, мойын, бұғана үсті және бұғана асты ,
қолтық асты лимфа түйіндерінің ұлғаюы және тығыздалуының болуында, мейіргер
өңеш қатерлі ісігіне күдіктенуі мүмкін. Аспаптық зерттеу әдістері ісік
диагнозын қоюға және оның гистологиялық нұсқасын тексеруге мүмкіндік
береді.[6-9]
Емдеу принциптері. Ісіктің орналасуына, сатысына, гистологиялық
құрылымына, қатар жүретін аурулардың болуына, пациенттің жалпы жағдайына
байланысты онколог емдеудің оңтайлы әдістерін таңдайды. Оған хирургиялық
әдістер, сәулелік, химиялық және иммуностимуляторлық терапия кіреді.
Дисфагия - өңеш қатерлі ісігінің негізгі симптомы. Мейіргер жұту
әрекетін бұзумен байланысты проблемаларды уақтылы анықтап, дисфагиясы бар,
әдетте аш болатын пациенттердің тамақтану сипатын бақылауы керек, оларға
жартылай сұйық (пюре түрінде) және сұйық тағам қабылдауға кеңес береді,
мұндай тағамды дайындауға кеңес береді, пациенттің радиациялық терапия
сессияларына баруын бақылайды.Онколог пен диетологпен бірге мейіргер
кахексияның ауырлығын азайту, хирургиялық араласудан бұрын пациентті
қоректік қолдау мақсатында энтеральды және парентеральды тамақтану,
қоректік қоспаларды инфузиялау жоспарын келіседі. Айқын дисфагия кезінде
мейіргер дәрігердің келісімі бойынша гастростоманы қолданады, пациентті
және оның туыстарын оған күтім жасау тәсілдеріне үйретеді.
2. Өңеш қатерлі ісігі кезінде отадан кейінгі пациенттерге мейіргерлік күтім
жүргізу ерекшеліктері
Медициналық-әлеуметтік қызмет көрсетуге қойылған мақсаттарға жету үшін
арнайы әдістер қолданылады. Қазіргі заманғы клиникалық онкологияда емдеу
және оңалту шараларының тұжырымдамасы ажырамас, жалпы емдеу кезеңдерінің
сабақтастығы мен бірізділігі қамтамасыз етілгенін атап өткен жөн.[10-15]
Терапиялық компонент емдеу нәтижесін де, одан әрі оңалту және қалпына
келтіру шараларын да анықтайтын іргелі болып табылады.
Терапиялық компоненттің хирургиялық бағыты
Қазіргі заманғы клиникалық онкологияның басым бағыты негізгі
локализацияның қатерлі ісіктерін функционалды үнемдейтін және ағзаны
сақтайтын емдеу болып табылады. Функционалды үнемдейтін емдеудің негізгі
принциптерінің бірі - ісіктерді хирургиялық алып тастау және хирургиялық
оңалту кезеңдерін біріктіру. Бұл принцип қазіргі уақытта I-II сатысы бар
пациенттер үшін қолданылады. және III ғ. зақымдалған органды қалпына
келтірудің реконструкциялық-пластикалық компонентін онкологияға енгізуге
байланысты. Мысалы, өңештің, кеңірдектің, трахеяның реконструкциясымен,
резекциясымен және пластикалық хирургиясымен сүт безінің радикалды
резекциясы және т.б. Онкологиялық пациенттерді хирургиялық оңалтудың
реконструктивтік пластикалық құрамдас бөлігі заманауи реконструктивтік
пластикалық хирургия әдістерінің кешенін қамтиды,
Хирургия онкологиялық пациентті емдеудің түбегейлі әдісі болуымен қатар,
келесі бағыттар бойынша заманауи клиникалық онкологияны қамтамасыз етеді,
онсыз тиімді медициналық көмек көрсету мүмкін емес:
• диагностикалық биопсиялар;
• аурудың сатысын анықтау;
• шұғыл көмек: ісік перфорациясы, обструкция, қан кету;
• ісік массасын азайту - азайту хирургиясы;
• химиотерапия хирургиясы: перфузия, инфузия;
• гормоналды хирургия: жатыр қосалқыларын алып тастау, бүйрек үсті
бездерін алып тастау, гормонға тәуелді ісіктер кезінде гипофизэктомия;
• қалпына келтіру және пластикалық хирургия;
• ауырсыну синдромының қарқындылығын төмендетудің хирургиялық әдістері.
Терапиялық компоненттің сәулелік бағыты
Сәулелік терапия - иондаушы сәулелерді қолданатын емдеу әдісі. Қазіргі
уақытта сәулелік терапия клиникалық онкологияда жетекші орындардың бірін
алады, онкологиялық пациенттердің шамамен 23-і емдеудің бұл түрін қажет
етеді. Сәулелік терапия процесті морфологиялық тексеруден кейін ғана
тағайындалады. Сәулелік емдеудің негізгі мақсаты - сау тіндерге аз зиян
келтіре отырып, ісікке максималды әсер ету. Иондаушы сәулеленудің әсері
жасушалар мен тіндерге зиянды әсер етеді, ал белгілі бір дозаны алған кезде
- олардың өлуі. Морфологиялық жағынан ол келесідей көрінеді: ісіктің
зақымдануы, оның жойылуы, өлі тіннің орнына келуі.[16]
Ісік процесінің сатысына, ісіктің радиосезімталдығына, пациенттің
жалпы жағдайына байланысты сәулелік емдеу радикалды немесе паллиативтік
болуы мүмкін. Радикалды емдеу кезінде ісік толығымен жойылып, ауру
жазылады. Емдеу бағдарламасы ісіктің өзіне және аймақтық метастаз
аймақтарына әсер етуден тұрады. Ең жақсы нәтиже аурудың бастапқы
кезеңдерінде, ісіктің жоғары радиосезімталдықпен қол жеткізіледі. Сәулелік
терапия тәуелсіз емдеу әдісі ретінде терінің, төменгі еріннің, көмейдің,
өңештің, мұрын-жұтқыншақтың және жатыр мойнының қатерлі ісігінде жиі
қолданылады.
Паллиативтік сәулемен емдеуде ісіктің биологиялық белсенділігі барынша
төмендейді, оның өсуі тежеледі, көлемі кішірейеді, ауырсыну, қысу, қабыну
реакциялары сияқты белгілер жеңілдетіледі.
Операциядан кейінгі кезеңде сәулелік терапия келесі мақсаттарды көздейді:
• ісік мөлшерінің азаюы;
• операция кезінде рак клеткаларының таралу ықтималдығын азайту;
• ықтимал қайталану мен метастаздардың алдын алу;
• ісіктің өзі және оның айналасындағы қабынуды жеңілдету.
Операциядан кейінгі сәулелендіру операцияның тиімділігін арттыруға
арналған, егер оны орындау кезінде толық радикализмнің сенімділігі болмаса.
Бүгінгі таңда сәулелендіру әдістерінің екі негізгі тобы бар: қашықтықтан
сәулелендіру әдісі және контактілі сәулелену әдісі.
Қашықтан сәулелендіру кезінде көз пациенттен қашықтықта орналасады, ал
сәулелер ісік орналасқан жерге бағытталады. Қашықтан сәулелену статикалық
және жылжымалы болып табылады. Бұл әдіс гамма-сәулеленуді, жоғары
энергиялық бремсстрахлунгты, жылдам электрондарды, жоғары энергиялы ауыр
бөлшектердің сәулелерін пайдаланады. Сәулеленудің түрі мен сәулелену
энергиясы ісік түріне байланысты таңдалады, ең жоғары зақымдаушы доза оның
орталығына түсіп, сау тіндерге минимумға дейін әсер етеді.
Сәулеленудің контактілі әдісі әсер етудің үш әдісін қамтиды:
• интракавитарлы - бұл сәуле көзі дене қуысына енгізілген кезде (мысалы,
ауыз қуысы, өңеш, тік ішек, қынап);
• интерстициалды - бұл радиоактивті препарат ісікке тікелей
енгізілгенде;
• қолдану - бұл көзді дененің бетіне арнайы аппликаторларда орналастыру.
Контактілі әсер ету нысандарының бірі белгілі бір препараттарды ауыз арқылы
немесе парентеральді түрде енгізу болып табылады, олардың кейіннен
тропикалық органдарда жинақталуы (мысалы, көптеген сүйек метастаздары бар
радиоактивті фосфор).
Қазіргі уақытта операция кезінде жылдам электрондармен сәулелендіруге
мүмкіндік беретін интраоперациялық сәулелендіру әдістері жасалуда.
Терапиялық компоненттің дәрілік бағыты
Қатерлі ісіктердің дәрілік терапиясы – ісік жасушаларының көбеюін
тежейтін немесе қайтымсыз зақымдайтын дәрілерді емдік мақсатта қолдану.
Әлемнің көптеген елдеріндегі сияқты біздің елімізде де химиотерапия
термині жиі қолданылады.
Химиотерапияның негізгі принциптері:
• препаратты ісікке қарсы белсенділігінің спектріне сәйкес таңдау;
• препараттың оңтайлы дозасын, режимін және енгізу жолын таңдау;
• дозаны түзетуді қажет ететін факторларды ескере отырып.
Дәрілік терапияны морфологиялық диагнозды растаған кезде ғана қолдануға
болады. Оны тағайындау үшін процестің таралуын және ісіктің химиотерапияға
сезімталдығын ескере отырып, көрсеткіштерді нақты анықтау керек.
Химиотерапиялық препараттарға сезімтал ісіктердің саны шамалы. Көбінесе
тиімді химиотерапия тұрақты ремиссияға әкеледі.[17-18]
ДДҰ Сараптама комитеті қатты ісіктердегі объективті әсердің 4
дәрежесін ұсынады:
1. толық регрессия – кемінде 4 апта бойы барлық зақымданулардың жойылуы
2. ішінара регрессия – кемінде 4 апта бойы басқа ошақтардың прогрессиясы
болмаған кезде барлық немесе жеке ісіктердің үлкен немесе біркелкі 50%
төмендеуі;
• Тұрақтандыру – жаңа зақымданулар болмаған кезде 50%-дан аз төмендеуі
немесе 25%-ға жоғарылауы;
• прогрессия – бір немесе бірнеше ісік мөлшерінің 25%-дан астам немесе
оған тең ұлғаюы немесе жаңа зақымданулардың пайда болуы.
Жалпы әсерді бағалау кезінде биохимиялық және басқа зертханалық және
аспаптық көрсеткіштердің динамикасы бағаланады.
Химиотерапияның тиімділігіне бірнеше факторлар әсер етеді:
• ісіктердің өсу сипаты;
• алдыңғы емдеу;
• пациенттің жалпы жағдайы.
Қолдану әдісіне сәйкес жүйелі, аймақтық және жергілікті химиотерапия
бөлінеді. Жүйелік химиотерапия кезінде препараттар ауызша, тері астына,
көктамыр ішіне, бұлшықет ішіне, тік ішекке енгізіледі, жалпы ісікке қарсы
әсер жасайды. Аймақтық химиотерапия кезінде препарат жоғары концентрацияда
ісіктерді тамақтандыратын тамырларға енгізіледі. Жергілікті химиотерапия
кезінде цитостатиктер тиісті дәрілік формаларда (майлар, ерітінділер)
беткей зақымдануларға қолданылады, эффузиясы бар серозды қуыстарға (асцит,
плеврит), жұлын каналына, тамыр ішіне енгізіледі.
Монохимотерапия (бір цитостатикті енгізу) және полихимотерапия
(бірнеше цитостатиктерді енгізу немесе гормондармен біріктіру) бар.
Айқын әсерге жету үшін негізгі емдеу әдісі ретінде химиотерапияны қолдану
индукциялық терапия деп аталады. Нәтижелерді біріктіру үшін индукциялық
емдеу режимдерін пайдалану консолидация деп аталады.
Бастапқы ісіктерді сәулемен немесе хирургиялық жолмен емдегенде, ісік
микрометастаздарын жою үшін адъювантты (профилактикалық) химиотерапия
қолданылады. Ісік массасын азайту және ісік жасушаларының химиотерапияға
сезімталдығын дәрілік патоморфизм дәрежесі бойынша гистологиялық зерттеуде
анықтау үшін хирургиялық операция немесе сәулелену алдында химиотерапияны
қолдану неоадъювантты терапия деп аталады.
Медициналық көмектің ортопедиялық құрамдас бөлігі жасына, қатар
жүретін патологиясына немесе ісік болжамына байланысты реконструкциялық
пластикалық емдеуге қарсы көрсетілімдер болған жағдайларда қолданылады.
Сондай-ақ пластикалық ақау қиын міндет болып көрінетін жағдайларда.
Онкологиялық пациенттерді оңалтудың ортопедиялық әдісі қазіргі уақытта
бірнеше әдістемелік ерекшеліктерге ие, олар мүмкіндігінше ерте бастау және
екі кезеңді уақытша оқыту протездеу және тұрақты түрінде. Протездер жасау
үшін ең заманауи әзірлемелер, ең жақсы бейімделу үшін материалдар
пайдаланылады. Шайнау, жұту, дыбыс шығару функцияларын қалпына келтіру үшін
жақ-бет аймағының мүшелерін протездеу, сонымен қатар сүт бездері мен аяқ-
қолдарды протездеу кеңінен таралған. [19]
Медициналық-әлеуметтік көмектің әлеуметтік-еңбектік құрамдас бөлігі
емдік дене шынықтыру жаттығуларының кешенін жүргізуден, операция жасалатын
мүшенің қызметін қалпына келтіруге арналған бейімдеуші және алмастырушы
дәрілік терапиядан, жаңа кәсіпке оқытудан немесе қайта даярлаудан,
психотерапиядан, эмоционалдық жағдайды түзетуден тұрады. Пациент және оның
туыстары. Бұл компонент, әлеуметтік қорғау органдарымен, психологиялық
көмек қызметтерімен бірлесіп жүзеге асырылады.
Көрсетілген компоненттер келесі кезеңдерде қолданылады.Дайындық алдын-
ала өңдеу.Бұл кезеңде пациенттің психикасына басты назар аудару керек.
Онкологиялық аурулардың этиологиясының анық еместігі, пациенттердің
қатерлі ісік ауруын емдеу мүмкіндігіне күмәндануы, емдеудің көптеген
түрлерінің ауыртпалығы, мүгедектік қаупі, пациенттер мен оларға жақын
адамдар басынан өткерген қайғылы жағдай – мұның бәрі ерекше жағдай
туғызады. пациентпен жұмыс істеуге ерекше талаптар қоятын психологиялық
атмосфера. Онкологиялық диагноз қою сағаттар, күндер және апталар алуы
мүмкін және әртүрлі зерттеулерді қажет етеді, олардың көпшілігі күрделі
және ауыр. Диагноз қойылғаннан кейін және терапевтік шаралар
жоспарланғаннан кейін пациенттер туындаған жағдайға психологиялық
реакциялардың екі түрі болуы мүмкін. Кейбіреулер қорқынышқа, үрейге бейім
және депрессияға оңай түседі. Бұл жағдайда медицина қызметкері өте мұқият
болуы керек және емделушіні емдеудің сәттілігіне сеніммен шабыттандыруы
керек. Мазасыздықтың сыртқы белгілерін көрсетпейтін басқа пациенттер да
назар аударуды қажет етеді, өйткені ауыр психикалық реакция сыртқы тыныштық
маскасының астында жасырылуы мүмкін. Көрсетілген жағдайда седативтерді
қолдану керек. [20]
Қатерлі ісікпен ауыратындар әртүрлі мекемелердегі көптеген
дәрігерлермен кеңесуге тырысады. Сонымен бірге, оны қорқынышты жеңуге деген
табиғи ұмтылыс, қателесу үміті жетелейді. Көбінесе көптеген адамдар жұмсақ
және оптимистік болжамдарды естуге үміттеніп, диагноз қойылған диагнозды
кеңесшіден жасырады.
Қатерлі ісікпен ауыратын пациенттің психологиялық бейімделуі көптеген
факторларға байланысты. Олардың ең маңыздысы пациенттің стрессті жеңу
тәжірибесі болып табылады, өйткені симптомдардың жоғарылауы тіпті ең күшті
психологиялық қорғанысты бұзуы мүмкін. Ауруды өз қабілеттеріне сынақ
ретінде қарайтындар өзгерген әлемге жақсы бейімделетіні дәлелденді.
Онкологиялық пациенттермен жұмыс істейтін дәрігерлер мен мейіргерлер де
жақсы психотерапевт болуы керек, тіпті ең қайғылы жағдайларда да пациентпен
және оның туыстарымен жұмыс істей білуі керек.
Ол ісіктерді алып тастау және операция жасалған орган қызметінің
анатомиялық негіздерін сақтау немесе пластикалық қалпына келтіру
операциясын қамтиды. Сондай-ақ, бұл көрші тіндерді сақтай отырып, ісікке
арнайы сәулелік терапия курсы болуы мүмкін. Емдеу әдісін таңдау ісіктің
қатерсіз немесе қатерлі екеніне байланысты, аурудың сатысы, ісік түрі, оның
сәулеленуге және дәрілік әсерге сезімталдығы да ескеріледі. Шешім
қабылдауда пациенттің жағдайы, оның денесінің резервтік мүмкіндіктері
маңызды рөл атқарады.
Екі түрлі емдеу әдісін қолданатын емдеу аралас емдеу деп аталады
(мысалы, хирургия және химиотерапия). Әрбір ісік үшін аралас емдеу нақты
әзірленген және тиісті нұсқауларда көрсетілген.
Ісікке әсер ету түрі бойынша түбегейлі ұқсас әртүрлі емдік агенттер
қолданылатын емдеу әдісі аралас деп аталады (мысалы, ісіктің сыртқы және
ішкі сәулеленуі). Әртүрлі ісікке қарсы химиотерапия препараттарын бір
пациентте біріктіріп қолданғанда, бұл полихимиотерапия деп аталады.
Емдеудің барлық үш түрі қолданылатын әдіс – сәулелік, дәрілік және
хирургиялық – кешенді деп аталады.
Ерте қалпына келу операциядан кейінгі.
Бұл кезеңнің маңызды міндеті оны табиғи биологиялық тұрғыдан 2-3 аптаға
дейін, үзіліссіз жүзеге асыру болып табылады. Онкологияда бекітілген
регенерацияны жақсарту әдістерін қолдану мақсатқа сай: энергиясы аз
лазерлер, EHF-қондырғылар. Кезеңнің соңында арнайы жаттығу терапиясын,
соның ішінде тренажерлерде де бастау керек.
Кеш қалпына келтіру.
Сахна алдыңғысының тікелей жалғасы. Жаттығу терапиясы жалғасуда,
операция жасалған органның жұмысын реттеу терапиясы. Мысалы, асқазан, ұйқы
безі және т.б. резекция кезінде организмдегі олардың жетіспеушілігін
уақытша алмастыратын ас қорыту жолдарының ферменттік препараттарының
жиынтығы.
Бұл ретте ісікке қарсы арнайы хими- және сәулелік терапия басталады.
Осыған байланысты, олардың өзара басылуын болдырмау мақсатында емдік
шараларды ескере отырып, оңалту шаралары жоспарлануда. Кезең 1 айдан 6 айға
дейін созылады, ол жеке емдеу жоспарымен анықталады. Осы уақыт ішінде
эстетикалық оңалту мәселелерін шешуге болады, соның ішінде түзету
операциялары, шрамды жылтырату және т.б.
Әлеуметтік.
Бұл кезеңде онкологиялық пациенттің психикалық жағдайы, оның
әлеуметтік және еңбекке бағдарлануы басты мәнге ие болады. Тәжірибе
көрсеткендей, өмірдің осы кезеңінде пациенттер психикалық жағдайын және
гомеостазын қалыпқа келтіру үшін моральдық және терапиялық қолдауды қажет
етеді.
Пациенттердің әртүрлі санаттары әртүрлі қолдауды қажет етеді. Емделу
үшін адекватты терапияны алған пациенттер кейінірек қатерлі ісіктен
емделген адамдардың қолдау тобын құруы мүмкін, олардың болжамы белгісіз
болса да, емдеуді жаңадан аяқтаған және ұзақ өмір сүретін пациенттер болуы
мүмкін.
Өмір сапасын бақылау және жақсарту үшін паллиативтік көмек алған пациенттер
басқа тәсілді қажет етеді.
Қатерлі ісіктердің асқынған түрлерімен ауыратын пациенттер арнайы
күтімді қажет етеді. Соңғы онжылдықта Ресей Федерациясының онкологиялық
қызметінде жаңа бағыт белсендірілді - жыл сайын саны 300 мыңнан астам
үмітсіз пациенттердің өмір сүру сапасын жақсартуға арналған паллиативтік
көмек.
Паллиативтік көмек- қатерлі ісікке (хирургиялық, химиотерапиялық,
сәулелік) тікелей әсер етпейтін паллиативтік емдеуден ерекшеленетін және
ісікке қарсы емдеу мүмкіндіктері шектеулі немесе таусылған жағдайда
қолданылатын онкология саласы. Мұндай көмектің бірнеше түрі бар:
стационарлық хоспис, үй хосписі, паллиативтік көмек бөлімдері,
амбулаториялық-емханалық көмек көрсету орталықтары, ауруды емдеу
кабинеттері, үйге бару қызметі, ауруды емдеу кабинеттері. Мұның бәрі
бүгінде Ресейде бар. Амбулаториялық-емханалық көмек ауырсынуды емдеу
кабинеттерінде (20-дан астам), стационарлық көмек хоспистерде және
паллиативтік көмек бөлімшелерінде (30-дан астам), үйде - тәуелсіз
патронаттық қызметтермен (олардың саны 50-ге жуықтады) және осы
бөлімшелердің мобильді бригадаларында көрсетіледі. Ұйымдастыру формасын
таңдау аймақтың қаржылық мүмкіндіктеріне байланысты. Бірқатар өңірлерде
қатерлі ісіктердің асқынған түрлерімен ауыратын пациенттерге паллиативтік
көмек көрсетудің медициналық-экономикалық стандарттары әзірленді.
Қазіргі уақытта паллиативтік көмек ауырсынуды басу, психоэмоционалды
жағдайды түзету, детоксикация, паллиативтік аспаптық және хирургиялық
араласу сияқты әдістермен қаруланған. Осыған қарамастан, осы пациенттерге
паллиативтік көмек көрсетудің ескі және жаңа тиімді және қауіпсіз
әдіснамалық тәсілдерін жетілдіру саласында зерттеулер белсенді түрде
жүргізілуде.
Қатерлі ісікпен ауыратын пациенттерді емдеу және оңалту процесі орта
есеппен 3 айдан 6 айға дейін созылады. Медициналық-еңбек сараптамасының
қызметі әсіресе емдеудің соңғы кезеңдерінде өте маңызды болады.
ТЖК негізгі міндеттері онкологтармен бірге онкологиялық пациенттің
мүгедектік дәрежесін, мүгедектіктің пайда болу себептері мен уақытын
анықтау, мүгедектердің еңбек жағдайлары мен түрлерін анықтау, сондай-ақ
олардың еңбекке қабілеттілігін қалпына келтіру шаралары болып табылады.
жұмысқакәсіптік оқытуға, қайта даярлауға, оңалту емделуге, протездеуге,
көлік құралдарымен қамтамасыз етуге.
Ұйымдастырушылық тұрғыда онкологиялық пациенттерді КТК облыстық,
қалалық онкологиялық диспансерлердің базасында, сондай-ақ аудандық ВТЭК-де
арнайы тағайындалған онколог-маманның қатысуымен арнайы комиссиялар өткізу
арқылы жүзеге асырылады.
Қатерлі ісікпен ауыратын пациенттердегі аурудың ағымының сипатына және
көпкомпонентті емдеу ұзақтығына ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz