РЕПРОДУКТИВТІК ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ РЕПРОДУКТИВТІК ҚҰҚЫҚТАР

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Қызылорда жоғары медициналық колледжі

Мамандық 09130100 Мейіргер ісі
Біліктілік:5АВ0910101 Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавры

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:Жасөспірімдер арасындағы жоспарланбаған ерте жүктіліктің алдын алудағы медицина қызметкерінің рөліне шолу

Орындаған:Капбарова Э..
қолы
Тобы:ҚБ-49 топ студенті

Ғылыми жетекшісі:Абдраманова Г.Т.
қолы
Атқаратын қызметі:Арнайы пән оқытушысы

Қызылорда 2022 жыл

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ
1-тарау.РЕПРОДУКТИВТІК ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ РЕПРОДУКТИВТІК ҚҰҚЫҚТАР. АУРУЛАР ПРОФИЛАКТИКАСЫ.
1.1 Репродуктивтік және сексуалды денсаулық түсініктері
1.2 Репродуктивтік құқықтар
1.3 Репродуктивтік жүйелер ауруларының профилактикасы

2-тарау. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 Жастар мен жасөспірімдер арасындағы жоспарланбаған ерте жүктіліктің алдын алуда жүргізіліп жатқан шетелдік зерттеулер

ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ
ПРАКТИКАЛЫҚ ҰСЫНЫСТАР
ҚОСЫМШАЛАР

Қысқартылған сөздер
ТМД - тәуелсіз мемлекеттер достастығы
ДДСҰ - дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
ОЖДО - облыстық жастар денсаулығы орталығы
ҚР - Қазақстан Республикасы
АИТВ\ЖИТС -адамның иммунитет тапшылығының вирусы және жұқтырылған иммунитет тапшылығының синдромы
ЖЖЖИ- жыныстық жолдар арқылы жұғатын инфекциялар
ЖІҚ-жатырішілік құралдар
ҚЖА - қанайналым жүйесінің аурулары
АИТВ - адамның иммун тапшылығы вирусы
БМСК - біріншілік медико-санитарлық көмек
ДҰҰ - дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
ЕХС - ерікті хирургиялық стерилизация
ЖДО - жастар денсаулық орталығы
ЖДТ - жалпы дәрігерлік тәжірибе
ЖИА - жүректің ишемиялық ауруы
ЖИТС - жүре пайда болатын иммундық тапшылық синдромы
ЖЖЖА - жыныстық жолмен жұғатын аурулар
ЖҚБ - жеке бас қаупін бағалау
ЖІС - жатырішілік спираль
ИЕА - жұқпалы емес аурулар
ҚД - қантты диабет
ЛАӘ - лактациялық аменорея әдісі
ОМҚ - орта медициналық қызметкерлер
СӨС - салауатты өмір салты
СӨСҚО ПК - салауатты өмір салтын қалыптастыру орталығы профилактикалық консультация

КІРІСПЕ
Тіркес сөздер:Ерте жүктілік, аборт, репродуктивті денсаулық,шетелдік зерттеулер,қатерлі ісік, жастар мен жасөспірімдер, жасөспірімдер жүктілігі.
Тақырыптың өзектілігі:Қазіргі таңда жасөспірім шақтағы қыздардың арасында жоспарланбаған ерте жүктілік кең тарауы өзекті мәселе деп санаймын.Қазақстандықтардың өсіп келе жатқан ұрпағының денсаулығын сақтау Мемлекет басшысы мен Үкіметтің үнемі бақылауында болатын мемлекеттің басым стратегиялық міндеттерінің бірі болып табылады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, әлемдегі дамушы елдерде жылына 7,3 млн кәмелетке толмаған қыздар жүкті, оның 2 миллионы - 15 жасқа толмаған қыз балаларды құрап отыр.[1]. Бұл күніне 20 мың жасөспірім қыз дүниеге бала әкеледі дегенді білдіреді.Осының салдарынан жасөспірімдер арасындағы жүктіліктің өсуі, жасөспірімдер арасындағы некелер мен жасөспірім аналар, ерте жаста түсік жасау[2], кәмелетке толмаған аналардың жаңа туған нәрестелерінен бас тартуы сынды жағдайлар санының артуы, жаңа туған нәрестелер мен аналар арасындағы өлімінің жоғары болуы, кәмелетке толмаған қыздардың дамуында патологиясы бар нәрестелерді дүниеге әкелуі, бедедеулік, қатерлі ісік аурулары, әр түрлі жыныстық қатынас арқылы жұғатын аурулар, қыздар арасындағы суицидтердің көбеюі - осының бәрі еліміздегі демографиялық жағдайға кері әсерін тигізеді.
Қазақстанда 15-19 жастағыжасөспірім қыздар экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы елдеріне қарағанда алты есе жиі туады. Республикалық электрондық денсаулық сақтау орталығының мәліметінше, соңғы үш жылда жүктілік өсіп келеді. 2019 жылы 15-17 жас аралығында 1651 жүкті қыз тіркелді. Бүкіл әлемде 15-19 жастағы қыздар арасындағы өлімнің себептері - жүктілік немесе босану кезіндегі асқынулар. Жыл сайын қыздар арасында түсік жасатудың 5,5 миллионға жуық жағдайы кездеседі, оның 3,9 миллионы қауіпті сипатқа ие, бұл ана өлімінің өсуіне ықпал етеді[4].
Еуропада Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министрлігінің мәліметі бойынша соңғы бес жылда жасөспірімдер арасында жүктіліктің 33 мың 51 фактісі, оған қоса 15 және 18 жастағы қыздардың 9906 жасанды түсігі тіркелген [5]. Бұл мәлімет пайыздық көрсеткіш бойынша Батыс Еуропа елдерінен екі-үш есеге артық. Ал 15 және 18 жас аралығындағы қыздардың жасанды түсік көрсеткіштері әлі күнге жоғары, жыл сайын екі мыңға дейін жетеді. 15-24 жас арлығындағы жастар ерте жүктілік және ерте жыныстық қатынасқа түскеннің салдарынан Еуропа елдерінде жыныстық қатынас арқылы жұғатын аурулар, аборт, бедеулік жыл сайын көбеюде.[6]Шығыс Еуропа елдерімен салыстырғанда жасөспірімдердің жүктілік деңгейіОрталық Азия бір-бірімен және елдер ішінде айтарлықтай ерекшеленеді.Жасөспірімдердің туу коэффициенттері 1- 8 пайыз аралығында Боснияда және Герцеговина, Тәжікстанда 54-пайызға дейін. Басқа елдер арасында әйелдер деңгейі жоғары, ал 20 жасқа дейін жасөспірімнің жүктілік деңгейі ең жоғары аймақ Грузия, Әзірбайжан, Румыния, Болгария, Кавказ және Түркия кіреді. Орта есеппен алғанда бүкіл аймақ бойынша бұл көрсеткіш 32% құрайды. Батыс Еуропаға қарағанда бұл көрсеткіштен едәуір жоғары болып саналады[7].
Ресейде жасөспірімдер арасындағы жүктілік соңғы жылдары ең өзекті әлеуметтік мәселелердің біріне айналды. Қазіргі қыздардың репродуктивті денсаулығының жай-күйі ХХІ ғасырдағы халықтың көбеюі мен демографиялық жағдайды анықтайтын фактор болып табылады[8].Өмірдің репродуктивті кезеңіне кіретін қыздардың денсаулығының теріс тенденциялары кәмелетке толмағандарда жүктілік, босану, түсік түсіру санының көбеюіне, созылмалы аурулар санының тез өсуіне, репродуктивті функцияны жүзеге асырумен байланысты нақты патологияға байланысты[9].Ресейдегі жасөспірімдер арасындағы жүктілік статистикасы 15 пен 19 жас аралығындағы 1000 ресейлік әйелдің 46-сы жүкті болады - бұл Шығыс Еуропа мен Орталық Азия елдері үшін орташа көрсеткіш. Салыстыру үшін, Нигерияда 1000-нан 203 жасөспірім қыз, ал Швейцарияда 1000-нан 8-і бар, сонымен бірге Ресейде жасөспірім жүктіліктің 30% -ы түсік жасатумен аяқталады[10].Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы өлі баланың тууы немесе оның өмірінің алғашқы 6 айында қайтыс болуы жасөспірім жүктіліктің 50% құрайды деп мәлімдейді[11].
Қазақстанда2019 жылы 15-17 жас аралығындағы 1651 жүкті қыз тіркелді.Қазақстанда балалар Еуропа елдеріне қарағанда алты есе көп туады[24]. Жүкті болғаннан кейін көптеген қыздар мектепті тастайды, бұл оларды кейінгі білім алу мүмкіндігінен айырады, әрі қарай өз денсаулығын ғана емес, сонымен бірге балаларды да қамтамасыз етеді. Жыл сайын жүктілік және босану кезіндегі асқынулардан 70 мың жасөспірім қыз қайтыс болады. Жасөспірім анадан туған баланың өмірінің бірінші айында өлу мүмкіндігі ересек ананың баласына қарағанда 50% - ға жоғары"ДДСҰ мәліметінше, Қазақстанда жыл сайын жасөспірімдер жүктілігінің, көшелерде тастап кеткен сәбилердің мыңдаған жағдайлары, балалар мен әйелдерге қарсы бағытталған сексуалдық және физикалық зорлық-зомбылық фактілері тіркеледі. Мұндай жағдайда жастар мен жасөспірімдерге өздерін физикалық және эмоционалды түрде қорғай білу маңызды. Оларға қауіпсіз жыныстық мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру, ақпараттандырылған шешімдер қабылдау және ескірген стереотиптерді жеңу үшін жыныстық және гендерлік білім қажет[25].
Шығыс Қазақстан облысында 2017 жылы ерте жүктілік бойынша 304 бойжеткен есепке алынған. Ал биылғы, яғни, 2018 жылдың 6 айында облыста 98 жасөспірім жүктілік фактісімен тіркелген. Оның 72-сі босанып, 26 бойжеткен жасанды түсік жасатқан. Ерте жыныстық қатынасқа түсу жасөспірімдердің репродуктивті денсаулығын бұзады. Қыздар 9-10 жастан, ал ұлдар 12-14 жастан жыныстық тұрғыда жетіле бастайды. Жасы келгенмен бойжеткен ана болуға психологиялық, гармондық жүйеде дайын емес болады.
Кызылорда облысы бойынша 2017-2018ж жасөспірімдер арасындағы жүктіліктің тіркелген жылдық салыстырмалы есебі бойынша есепке алынғаны 2017 ж-146, 2018 ж-130,оның ішінде мерзімінен бұрын босанғандар 2017 ж-14, 2018 ж-9,оның ішінде 15 жастағы 2017- 2018 жылдары 4 жасөспірім қыз балалар болған. Ал 2019 жылы жасөспірімдер арасында жүктілікпен тіркелгендер саны 113, 15 жаста -3 жасөспірім, 16 жаста-27 жасөспірім, 17 жаста 83 жасөспірімдер тіркелген. 2020 жылы жасөспірімдер арасында жүктілікпен тіркелгендер саны-121 , оның 16 жаста-33 жасөспірім, 17 жаста 88 жасөспірімдер тіркелген.
Сондықтан да жастар мен жасөспірімдер арасындағы жүктілік, түсік, қалаусыз жүктілік және аборт жиілігінің жоғарылығына байланысты денсаулық сақтау жүйесінің ең маңызды проблемалардың бірі болып саналады[28].
Зерттеу мақсаты: жасөспірімдер арасында жоспарланбаған ерте жүктіліктің алдын алудағы медицина қызметкерінің рөлін зерттеу жұмыстарының нәтижелері арқылы анықтау.
Міндеттері:
-Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді шолу жасау
- Жастар мен жасөспірімдер арасындағы жоспарланбаған ерте жүктіліктің алдын алуда жүргізілген шетелдік зерттеулерге салыстыру жүргізу
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы
Отбасын жоспарлау және орталыққа жүгінгенжастар мен жасөспірімдердің ерте жүктілікке деген көз-қарасын қатынасын өзгерту және жасөспірімдермен жалпы білім беру жұмысындағы алдын-алу шараларының маңыздылығы анықталды.
Практикалық маңыздылығы: зерттеу нәтижелерін кәмелетке толмаған қыздардың ерте жүктілігінің алдын алу үшін МСАК мейірбикелерінің, жалпы білім беру мекемелерінің, әлеуметтік педагогтың, психологтың, жалпы білім беру мекемелерімен бірге блок схема арқылы (жоспарға сәйкес) жасөспірімдер арасындағы жыныстық қатынастың жағымсыз салдарының алдын-алу бағдарламаларын құруда, сондай-ақ жасөспірім қыздармен олардың репродуктивті көзқарастарын қалыптастыру, жоспарланбаған ерте жүктіліктін алдын алудағы мейірбике атқаратын жұмыс бағдарламаларын жасауда қолдануға болады.
Дипломдық жұмыстың көлемі мен құрылымы
Зерттеу жұмысы 33 компьютерлік мәтін бетінен тұрады.

1-тарау.РЕПРОДУКТИВТІК ДЕНСАУЛЫҚ ЖӘНЕ РЕПРОДУКТИВТІК ҚҰҚЫҚТАР. АУРУЛАР ПРОФИЛАКТИКАСЫ.
1.1. Жасөспірім кезіндегі ерте жүктілік мәселелері.
Репродуктивтік және сексуалды денсаулық түсініктері.
Кез келген мемлекеттік өзекті мәселелерінің бірі әр адамның бүкіл өмір бойы қамтамасыз етілуі тиіс салауатты мұраны жаңғырту үшін репродуктивтік денсаулықты сақтау болып табылады. Жастар арасында репродуктивтік денсаулықты сақтаудың өзекті мәселесі ҚР демографиялық дағдарыс жағдайымен, жас әйелдердің репродуктивтік потенциалы төмендеуі, қолайсыз медициналық-биологиялық фонының болуымен анықталады: бастапқы аурудың және асқынған патологияның жоғары деңгейі, репродуктивтік жүйе бұзушылықтарының жиілігі артуы[29].
Кез-келген мемлекеттің өзекті мәселелерінің бірі - дені сау ұрпақ қалыптастыру үшін репродуктивті денсаулықты қорғау болып табылады. Репродуктивті денсаулықты қорғау адам өмірінің соңына дейін қамтамасыз етілуі қажет, сонымен қатар ол этикалық және техникалық нормалардың ең жоғарғы мүмкіндіктеріне сай келуі тиіс. Өсіп келе жатқан ұрпақта аурудың пайда болуы ерекше алаңдатушылық туғызады, 60%-дан астам қыз балалардың денсаулық жағдайында осындай немесе басқа да ауытқушылықтар бар (Г.М. Савельеваның мәліметі бойынша)[30]. Репродуктивті жүйені ерекшелей отырып жасөспірімдердің денсаулығына айрықша көңіл аударылады. Бұл жастағы топтың денсаулық жағдайы психобелсенді заттарды тұтыну есебінен психологиялық ауытқушылықтар, эндокрин, ас қорыту, қан өндірілу жүйесінің бұзылуы, жаңа өспелердің (ісік) пайда болуы, сонымен қатар, жарақаттар мен уланулар, ал қыз балаларда гинекологиялық патологияның өсуі тіркелуде. Жастардың репродуктивті денсаулығын қорғау мәселелерінің өзектілігі, ҚР-ғы демографиялық жағдайдағы дағдарыспен, жас әйелдерде репродуктивті күшқуаттың төмендеуімен, төмен репродуктивті нұсқама мен адекватсыз репродуктивті мінез-құлықпен, жағымсыз медико-биологиялық аяның болуымен: бастапқы аурушылық пен созылмалы патологияның жоғарғы деңгейі, репродуктивті жүйенің бұзылу жиілігінің артуымен сипатталады. ҚР-да жасөспірім қыздардың денсаулық жағдайының талдамасы үлкен жағымсыздықты көрсетеді, олардың әрбір екіншісінде (46%) қандай да бір аурудың түрі бар[31]. Жасөспірім қыздардың жартысынан астамында репродуктивті жүйе бұзылған. Жасөспірімдер арасында түсік жасату көрсеткіші жоғары, ал жасөспірімдердегі жүктілік көрсеткіші жүктіліктің жалпы санымен алғанда 10% дейін құрайды. Жасөспірімдердегі жүктіліктің салыстырмалы салмағы жалпы жүктілікті тоқтату санының 5%-ын құрайды. Жоғарғы сыныптың қыз балаларына жүргізілген сауалнама нәтижесі бойынша, олардың 70%-нан астамы лаж жоқ жағдайда, жүктілікті тоқтатудың жалғыз жолы контрацептивтерді қолданудан, ерте жастағы жыныстық байланыстардан бас тарту емес, түсік жасату деп есептейді. Ерте кезден жасалынған жыныстық қатынастар орынсыз жүктілікке әкеліп қана қоймай, жыныстық жолдармен берілетін жұқпалардың (ЖЖБЖ) да жұқтырылу қауіпіне алып келеді. Жас адамдардың мықты жыныстық және репродуктивті денсаулықпен қамтамасыз етілуінің үлкен әлеуметтік, экономикалық маңызы бар. Себебі, АИТВжұқпасы, басқа ЖЖБЖ-лар, орынсыз жүктілік және денсаулыққа өте зиянды түсік жасату сияқты жағдайлар отбасы мен қоғамға үлкен ауыртпалық болып табылады. Әйтсе де, мұндай ауыртпалықты жеңілдетуге немесе мүлде болдырмауға болады. Осылайша, мектептердегі жыныстық оқу-ағартуды қамтамасыз етуді, Мыңжылдық декларациясында құрылған дамыту саласындағы Мақсаттарға (Мыңжылдықты дамыту мақсаттары - МДМ) қол жеткізуде, әсіресе, 3 МДМ (гендерлік теңдік және әйелдердің құқықтары мен мүмкіндіктерін кеңейтуді көбірек қамтамасыз ету), 5 МДМ (аналар өлімінің деңгейін қысқарту мен репродуктивті денсаулықтың жалпыортақ мүмкіндіктеріне қол жеткізу) мен 6 МДМ-ді (АИТВЖИТС-ке қарсы күрес) қоса алғанда, жастардың жыныстық және репродуктивті денсаулығын нығайтуда қолғабыс көрсету керек[32].
Қазақстан-2050 жолдауында әлеуметтік саясаттың маңызды бөлігі ретінде ана мен баланы қорғау жарияланған және бала туылуын ынталандыру мен көп балалы отбасын қолдау болып табылады. Алайда, бала туу деңгейі тікелей әйелге, бойжеткенге, қызға қарым-қатынасқа байланысты. Кәмелетке толмаған аналар мысалында, біздің елде осы санаттағы халық үшін аса аз іс жасалғандығы көрінеді[33].
Жасөспірімдер арасында жүктілікті, түсік жасауды, кәмелетке толмаған аналар мен жаңа туған балалардан бас тартуды болдырмауға бағытталған білім бағдарламалары қажет. 18 жастағы 25% бойжеткендерде генекологиялық аурулары бар, оның ішінен 76% овариалды-менструалды цикл бұзушылығы құрайды, 22% жыныстық органдардың ісіп қызару процесі байқалған (соның ішінде ЖЖЖИ). Салауатты өмір салтын қалыптастырудың ұлттық орталығының бесінші ұлттық социологиялық зерттеу деректері бойынша жеткіншектер арасында тәуекел факторларының таралуы абыржытуда (шылым шегу - 6,7%, ішімдік ішу - 6,4%, энергетикалық ішімдіктер - 24,2%)[34].
Тәуекел факторының бірі - ерте жыныстық қатынастар болып табылады. Ұлттық аналитикалық зерттеу деректері бойынша 15-19 жастағы жеткіншектер мен жастардың репродуктивтік денсаулық жай-күйі, 2015 жыл БҰҰҚХ жүргізген қауіпсіз іс-әрекет дағдылары және олардың ақпараттылық деңгейі 64,6% , бүкіл жастар жыныстық қатынастар мектеп жасында түседі, яғни кәмелетке толған жасқа дейін, бұл ретте: 13,6% жастар бірінші сексуалды тәжірибесін 15 жасқа дейін алған; 15 жаста - 27,2%; 16 жаста - шамамен 30%; 17 жас - 19%. Шамамен 40% жыныстық тәжірибесі бар жеткіншектерде 2 және одан артық жыныстық серіктесі болған, тек 25% жеткіншектерде, 2 және одан артық жыныстық серіктесі болып презерватив қолдан; 12,4% бойжеткендерде қорғалмаған жыныстық қатынастар болған; жыныстық қатынасқа түскен 15-19 жастағы бойжеткендер арасында әр бесінші қыз (21,3%) оның жүктілігі басталғандығын хабарлаған; жүкті болып қалған бойжеткендердің көбісі 19 жаста болған (28%), 16 және 17 жас арасында - 21% және 23%. құрайды.
Жоғарғы сыныптағы оқушылар арасында жүргізілген сауалнама деректері бойынша 70% артық жүктілікті үзудің жалғыз әдісі бұл ерте жыныстық қатынастардан бас тарту, не болмаса контрацептивтерді қолдану емес түсік жасау деп санайды. Ерте жыныстық қатынастар қажет емес жүктілікке ғана емес, сонымен бірге жыныстық жолмен берілетін инфекцияны жұқтыру қатеріне келтіреді (ЖЖЖИ)[35].
Өзекті мәселелердің бірі бедеулік болып табылады. Біздің елде бала туылмау некелерінің жиі болуы 12-15 пайызға ауытқиды, оның ішінен 30 пайыз жұптарға ешқалай көмек беру мүмкін емес, одан басқа, мысалы, сурагатты ана болу қызметтеріне, не болмаса ЭКО (экстракорпоральді тұқымдандыру) процедурасына өтуден өзгесі.
Тұтасымен Қазақстанда түсік жасау сиреуіне қарамастан елдегі жеткіншектер мен жастардың сексуалды және репродуктивтік денсаулық жағдайы туралы соңғы есебіне сәйкес олардың арасында репродуктивтік денсаулықты сақтау қызметтеріне қолжетімдік деңгейі қанағаттанарлықсыз қалуда. Кәмелетке толмаған азаматтар (18 толмаған, яғни әрекетсіз) өзінің репродуктивтік денсаулығын сақтау бойынша барлық құқықтарын өз бетімен қолдана алмайды (мысалы, СРЗ сақтау бойынша қызметтерге қолжетімдігі, СРЗ жай-күйі туралы толық ақпарат алуы, контрацепция әдістерін еркін таңдау және пайдалану және т.б.). Медициналық араласуға келісім ата-аналарымен немесе заңды өкілдерімен беріледі, жастың ерекшелігіне қарай жеткіншектердің репродуктивтік қызметтеріне қолжетімдігін елеулі шектеуіне келтіреді. Сондықтан жеткіншектер көбінесе мамандандырылған көмекке жүгінбейді және де дәрігерлерге сенімділіктері төмен және құпиялылық жеткінсіз дейгейде екендігін көрсетеді. Жеткіншектер арасында сексуалды өмір сүрудің ерте басталуы төмен контрацептивтік мәдениет жағдайларында жүреді, бұл теріс зардапқа келтіреді: түсік жасау, ерте ана болу, ерте некелерді ынталандыру, баладан тас тарту, ана мен бала өлімі қатерінің артуы).
Жастар арасында жыныстық және репродуктивтік денсаулықты қамтамасыз ету әлеуметтік және экономикалық маңызы зор, себебі АИВ-инфекция, басқа ЖЖЖИ, қажет емес жүктілік және түсік жасау отбасы мен қоғам үшін ауыр жағдай, дегенмен ондай ауыр жағдайды жеңілдетуге немесе тіптен жібермеуге болады. Денсаулық түсінігін және репродуктивтік денсаулықпен байланысты мәселелер өзектігін талқылап келесі тақырыпқа өтеміз[36]
Репродуктивтік денсаулық - (латын сөзі reproduction бала туу, яғни бала болудың табиғи мүмкіндігі).
Репродуктивтік денсаулық - бұл аурудың болмауы ғана емес, бұл репродуктивтік жүйеге, функциялары және процестерге қатысты, ұрпақты өсіру және отбасындағы үйлесімдікті қосқанда толыққанды физикалық, психикалық және әлеуметтік әлауқат. Тірі жандардың кез келген өмір сүру тек туу арқылы және ұрпақ ауысымы арқылы болуы мүмкін. Адам мұнда ерекше емес. Адамзат тарихы буындардың үздіксіз ауысымын білдіреді. Бірақ егер барлық тірі жандарда туу және ұрпақ ауысымы биологиялық бағдарламалар негізінде және сыртқы жағдайларға байланысты болса, онда санаға бөлінген адам биологиялық бағдарламалар іске асырылуына ықпал ете алады, яғни тек қана тууды ғана емес, сонымен бірге қоғамның әлеуметтік сұраныстары есебінен ұрпақты қажетті тәрбиелеу арқылы туу жүйесін басқара білуі Ерлер және әйелдер осы мәселе бойынша ақпаратты болуына және экономикалық көзқараста қауіпсіз, тиімді, мүмкін және бала туылу реттеуін таңдауға қолайлығына қолжетімдігі болу құқығы тең, сонымен қатар жүктілік пен бала туылудың қауіпсіз өтуін қамтамасыз етуге денсаулық қызметтеріне қолжетімдігі тең болып келеді.
Репродуктивтік кезең - 15-49 жас арасында, мұнда организмнің физиологиялық мүмкіндігі жағынан бала туылуы ықтимал. Бірақ дені сау баланы туу әрине көбінесе әлеуметтік-экономикалық жағдайға психологиялық толысуға материалдық жағдайға байланысты[37].
ДДҰ анықтамасы бойынша, сексуалды денсаулық - бұл репродуктивтік денсаулықтың бөлігі, оған салауатты сексуалды дамыту, жауапты қарым-қатынас және сексуалдық мінез-құлық, аурудан, жұмыс жасай алмаудан, зорлық-зомбылық және басқа зиянды әдеттерден бостандық кіреді. Басқаша айтқанда сексуалдықпен байланысты физикалық, эмоциялық, саналы және әлеуметтік хал-ахуал. Сексуалдық денсаулық сексуалдыққа және жыныстық қатынастарға оң әрі сыйлы қарымқатынасты және де мәжбүрлеуден, кемсітушілік және зорлық зомбылықтан еркін жыныстық өмірді қауіпсіз жүргізу мүмкіндігі болуын талап етеді. Сексуалды денсаулыққа қол жеткізу және қолдау сексуалды құқықтағы адамдарға тән сыйқұрметпен, қорғаумен үздіксіз байланысты. Сексуалды денсаулық - 2004 ж. денсаулық сақтау дүниежүзілік ассамблеясының сессиясымен қабылданған репродуктивтік денсаулық саласында ДДҰ бас стратегиясының бес басым аспектілерінің бірі.Репродуктивтік денсаулыққа ықпал ететін факторларға: Жеткіншектердің жыныстық тәрбиесі, дұрыс тамақтану, жүктілік кезінде, бала туу және бала туылғаннан кейін кезеңде сапалы әрі уақытымен медициналық қызмет көрсету, жыныстық органдар ауруларының профилактикасы мен емделуі, отбасын жоспарлауда заманауи әдістерін кеңінен қолдану, жаңа туылған және кіші жастағы балалардың денсаулығы туралы қамқорлық, отбасын жоспарлау бойынша білім беру, кеңес беру және қызметтер көрсету,қажет емес жүктіліктің алдын алу, ЖЖЖИ, АИВ\ЖИТС профилактикасы және емделуі, жауапты ата-ана болу бойынша ақпараттылық және кеңес беру, отбасындағы моральдік-психологиялық атмосфера, өмірлік дағдыларды жасау,өмір талабы: әлеуметтік , тұрмыстық, экологиялық[38]

1.2 Репродуктивтік құқықтар
Репродуктивтік денсаулық және Репродуктивтік құқықтар түсініктері үздіксіз байланысты, себебі репродуктивтік таңдауға құқығы - бұл адамның өзінің репродуктивтік денсаулығы жөнінде, соның ішінде бала тууы, олардың туылу уақыты және бала туылу арасындағы аралығы жөнінде еркін әрі өз бетімен шешімдер қабылдау құқығын тануы, кемсітушіліксіз, қауіп төндіру және зорлық зомбылықсыз бала туылуына қатысты шешімдер қабылдау және де тиісті ақпарат алуға құқықтарды тану құқығын қоса алғанда. Репродуктивтік таңдауға, отбасыны жоспарлауға, репродуктивтік және сексуалды денсаулықты сақтауға құқығы адамның негізгі құқықтарына жатады. Репродуктивтік құқықтарға ұлттық заңнамаларда, адам құқықтары бойынша халықаралық құжаттар мен басқа құжаттарда танылған адамның ажыратылмас құқықтары мен бостандықтары кіреді. Жалпыға бірінші рет репродуктивтік құқықтар туралы 1994 ж. Каирда өткен Халық қоныстануы және дамуы бойынша халықаралық конференцияда жарияланған. (МКНР)[39].
ДДҰ анықтамасына сәйкес репродуктивтік құқықтар -- бұл әйелдер мен ерлердің таңдауына сәйкес бала туылудың реттелуіне қауіпсіз, тиімді, қымбат емес және қолжетімді әдістеріне ақпаратты алуға және қолжетімдігіне құқығы, сонымен қатар әйелдер үшін қауіпсіз жүктілік және бала туылуын қамтамасыз ете алатын денсаулық сақтау қызметтеріне қолжетімдігіне және де ерлі-зайыптылар жұбына дені сау бала болу үшін ең үздік мүмкіндіктер жасау құқығы.
Шешуші құқықтар болып табылады:
Барлық ерлі-зайыптылар мен жеке тұлғалардың негізгі құқығы өз балалар санынан және олардың туылу арасындағы аралығына жауапты шешімді еркін қабылдау, бұл үшін қажетті ақпаратқа, білімдік дайындық және құралдарға ие болуы;
Сексуалды және репродуктивтік денсаулықтың ең жоғары деңгейіне жету құқығы;
Қандай да бір кемсітушіліксіз, мәжбүрлеу және зорлық-зомбылықсыз ұрпақ туылуына қатысты шешімдер қабылдау құқығы.
Қазақстан Республикасының заңнамалық практикасында норма әрекет етеді, оған сәйкес кәмелетке толмағандарға қатысты медициналық араласуға келісімді олардың заңды өкілдері береді, яғни медициналық араласуға еркін келісу принципі ең алдымен ата-аналарға таралады (халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы ҚР Кодексі). Ата-аналарсыз немесе қамқоршыларсыз өз бетімен қыздарға тек 18 жастан дәрігерге бару құқығы берілген.
Қалыптасқан практика жастардың сексуалды және репродуктивтік денсаулығын сақтау қызметтеріне қолжетімдігін қиындатып, клиникалар қызметтерінің тиімділігін төмендетеді[40]
Кодексі 16 маусым 2004 ж. Қазақстан Республикасының Азаматтардың репродуктивтік құқықтары және олардың жүзеге асырылу кепілдіктері туралы Заңы қабылданған. Осы Заң азаматттардың репродуктивтік денсаулығын сақтау саласында қоғамдық қатынастарды реттейді, сондай-ақ, мемлекеттің кепілдіктерін және репродуктивтік құқықтар саласында мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерін белгілейді. Заңда анық түрде кәмелетке толмағандардың құқығы жазылған. 11 бапқа сәйкес кәмелетке толмағандардың на охрану репродуктивтік денсаулықты сақтауға құқығы[41].
Кәмелетке толмағандардың репродуктивтік денсаулықты қорғауға, сондай-ақ, өнегелі-жыныстық тәрбие және білімге құқығы бар. Жыныстық білім жынысы, жасы, кәмелетке толмағандар мен ата-аналардың психофизикалық даму ерекшеліктері есебінен арнайы әзірленген бағдарламалар бойынша кәмелетке толмағандармен білім ұйымдарында жүзеге асырылады. кәмелетке толмағандардың өнегелі-жыныстық білім және тәрбие бойынша білім бағдарламаларын әзірлеу, кәмелетке толмағандардың репродуктивтік денсаулығын қорғау, оларды отбасылық өмірге дайындау денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті органмен бірге білім саласындағы орталық атқару органымен қамтамасыз етіледі. Репродуктивтік және сексуалды денсаулықты қорғау, және, атап айтқанда, отбасыны жоспарлау бойынша қызметтер көрсету және тиісті ақпаратты ұсыну ерлер, әйелдер мен балалар денсаулығын нығайтудың негізгі құралы ғана емес, сонымен бірге адамнығ іргелі құқықтар санатына жатады. Әрбір адам отбасын жоспарлау саласында ғылыми жетістіктреді пайдалануға қолжетімдік құқығы, таңдау құқығы бар және сексуалды және репродуктивтік денсаулықты сақтау бойынша қызметтерде осы адамның нақты қажеттіліктері есебінен, контрацепцияның қандай да бір әдісін таңдау және пайдалануды қоса алғанда, адам құқықтарын құрметтеу қаидатын негізінде жасалады.
Негізінен адам құқықтарына және оның репродуктивтік құқықтарына қатаң сәйкес медициналық қызметтер ұсынылуы, атап айтқанда, олардың жоғары қасиетінің негізгі құраушысы болып табылады. Қабылдаушылықтың медициналық критерийлерін регламенттейтін халықаралық нормаларды әзірлеу және контрацепция құралдарын қолданудың тәжірибелік ұсынымдары репродуктивтік денсаулық сақтау саласында қызмет көрсету сапасын жақсарту жолдарының бірі ғана болып табылады.
Репродуктивтік құқықтарға кіреді:
Репродуктивтік таңдау құқығы
Репродуктивтік денсаулық және отбасын жоспарлау туралы ақпаратты алуға құқығы
Репродуктивтік денсаулықты сақтау және жақсарту және отбасын жоспарлауға бағытталған қызметтер алуға құқығы
кәмелетке толмағандар мен кіші жастағыларға репродуктивтік денсаулық сақтауға құқықтары
Ана болу құқығы
Әке болу құқығы
Бедеулік профилактикасы және емделу құқығы
Репродуктивтік құқықтарды іске асыру туралы ақпарат құпиялығына құқығы
Жасанды ұрықтандыруға және эмбрион имплатанциясына құқығы
Ғылыми прогресс жетістіктерін пайдалану құқығы
Репродуктивтік құқықтарды қорғауға құқығы
Контрацепцияларды пайдалану құқығы
Қажет емес жүктілікті жасанды үзуге әйел құқығы[42]

1.3 Репродуктивтік жүйелер ауруларының профилактикасы.
Кез келген елдің өзекті мәселесі буынның үздіксіз өсу факторы ретінде репродуктивтік денсаулықты қорғау болып табылады. Денсаулықты ұстап тұру, сексуалды сау болып қалудан және өз денеңді жақсы формада ұстау үшін барлығын жасаудан тұрады. Бұл үшін сау күйде сенің жыныстық органың қандай күйде екендігі білу маңызды және ауырып қалу жағдайында айырмашылықты ескеріп, дәрігерге жүгіну. Репродуктивтік жүйелер денсаулығына бақылауды бала кезден бастау қажет
Қазақстанда жеткіншектер жыныстық толысу басынан бастап медициналық мекемелерге баруын ұсыну қажет: қыздарға - етеккір басталуы, ұлдарда - ұрық бөліну басы, яғни 12 жастан басталады.
Сонымен қатар 18 жасқа дейін жәненемесе 18 жасқа жеткен барлық үнемі гинекологиялық тексеруден өту қажет, қоса алғанда: жатыр мойнынан жағынды, омырауын қарау жәненемесе жыныстық жолмен берілетін инфекциялар болуына анализдер (ЖЖЖИ). Бақылаулы медициналық тексерулерді поликлиникада немесе тұратын жері бойынша әйелдер консультациясында, жастар денсаулығы орталығында (МЦЗ), студенттер поликлиникасында әр жарты жыл сайын, ал сексуалды белсенді болса, одан да жиі қаралып тұруы қажет[43]
Ерлер денсаулығына қатысты, мұнда барлығы күрделірек. Жас жігіттер өз денсаулығы мәселесіне өте қыңыр, олар дәрігерге айтпақ түгіл, өздерінің өзіне де организмде ондай проблема бар екендігін мойындауға дайын емес. Ер адамның жыныстық жолмен берілетін репродуктивтік потенциалының төмендеуінің, бала кезінде өткерген аурулары, сондай-ақ, қуық жүйелеріндегі инфекциялық процестер төмендеу себептері, сонымен бірге төмен физикалық белсендігі, пассивтік демалу, күйзеліс күйі, тиімсіз және сапасыз тамақтануы, зиянды әдеттер мен созылмалы шаршау себептері болады. Мысал үшін кей деректерді келтіруге болады: ішімдік ішетін ер адамдарда 80 пайызда сперма сапасы нашарлайды. Сыра - ерлер ең ұнататын сусын - ерлер организміне ең зиянды сусын болып табылады, себебі онда эстрогендер - әйелдердің жыныстық гормондары бар, олар ерлер гормоны тестостерондарын басып, ерлердің жыныстық жүйесінде теріс реакциялар каскадын туындатады[44]. Репродуктивтік функцияға ықпал ететін қолайсыз факторлардың бірі сыртқы жыныстық органдардың аса қызып кетуі болып табылады. Онымен жеткілікті таралған ерлер ауруы атабез шемені ауруы туындауын байланыстырады (варикоцелде), онда ұмада тамырлар кеңейіп кетеді. Ауру тіптен мазаламауы мүмкін, бірақ кейіннен ол бала болмау себебінің бірі болуы мүмкін. 18 жасқа дейін және 18-жасқа толғандардың жыныстық өмір сүруін бастаған жастарға жалпы практика дәрігерінен немесе урологта тексеруден өту қажет, атабезді қарату және ЖЖЖИ болуына анализдер жасауды қоса алғанда. Мүмкіндігіне қарай 7 және 14 жаста бедеулік, импотенция, психикалық бұзушылыққа есейген шағында болғызатын әртүрлі патологияларды айқындау мақсатымен бақылаулы медициналық тексеруден өткізу қажет. Сексуалдыбелсенді жігіттерге мүмкіндігіне қарай 6 айда 1 рет медициналық тексеруден өтіп тұру керек. 14-20 жас арасындағы жеткіншектерде тұратын жер бойынша поликлиникаға, тері-вендиспансерге, студенттер поликлиникасы немесе МЦЗ баруға болады.
Күтпеген жүктілік қоғам денсаулығының маңызды проблемасы болып қала береді. Әлемде жыл сайын төмен және орташа табысы бар елдерде тұратын 74 миллион әйел кездейсоқ жүкті болып қалады. Бұл жыл сайын 25 миллион қауіпті аборт пен 47000 ана өліміне әкеледі[45].
Әйелдерге контрацепция әдісін таңдауға көмектесетін мүмкіндіктер
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының жақында Филиппинде жарияланған зерттеуі бойынша жүктілікті кейінге қалдыруды немесе шектеуді қалайтын әйелдердің тек 3% -ы денсаулық сақтау мекемесіне соңғы сапарында, мерзіміне қарамастан, контрацепцияға қарсы кеңес алды. бұл сапардың себебі. Егер әйелдерден отбасын жоспарлау қажеттілігі туралы сұралса, Азияның көптеген елдерінде болатын жоспарланбаған жүктіліктің және қауіпті аборттардың алдын алуға болар еді. Тек Филиппинде жылына шамамен 2 миллионға жуық күтілмеген жүктілік және 600 000-нан астам қауіпті аборт жасалады.
Барабар консультацияларсыз, қызметтердің сапасын жақсартпай, тиімді және қолайлы контрацепцияны кең таңдаусыз және барлық әйелдер мен қыздардың құқықтарын құрметтемесеңіз, жағдай өзгермейді. Меншікті капитал да маңызды мәселе болып табылады. Жақында Филиппинде жүргізілген зерттеу нәтижесі бойынша, жүкті болғысы келмейтін, білімі төмен әйелдердің қазіргі контрацепцияны көп білімді әйелдерге қарағанда үш есе аз қолданғаны анықталды.
Жыныстық және репродуктивтік денсаулық туралы сапалы және қол жетімді ақпарат пен қызметтерге, соның ішінде контрацепцияның кең әдістерін алу әйелдер мен қыздардың сау болашағын құруда шешуші рөл атқара алады және тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізуге үлес қосыңыз , - деді Д р Ян Ян Аскюв, ДДҰ репродуктивті денсаулық және зерттеу департаментінің директоры[47].
Көптеген адамдарға заманауи контрацепцияның пайдасын көруге мүмкіндік беру
Егер құқықтық, саяси, әлеуметтік, мәдени және құрылымдық кедергілерді жеңіп алса, көптеген адамдар контрацепцияның тиімді қызметтерін пайдалана алады. Бұл қызметтер, біріншіден, контрацепция әдісіне күмәндануы мүмкін және оны өзгерткісі келетін әйелдерді анықтауы керек, екіншіден, сәйкестікті қамтамасыз ету үшін оларға стигма, кемсітушілік және мәжбүрлемеусіз сапалы кеңес беруі керек. олардың репродуктивті ниеттері және жыныстық денсаулығын қорғау. Дәрігерлердің, мейірбикелердің және акушерлердің біліктілігін арттыру және біліктілігін арттыру арқылы олардың біліктілігін арттыру қажет, сондықтан олар барлық әйелдерге тиімді, отбасылық кеңес береді. қажеттілік.
Қазіргі жасөспірім қыздар осы жастағы бұрынғыдан әлдеқайда аз түсік жасайды. Бүгінгі таңда Ресейде 20 жасқа дейінгі жас тобында жасанды түсік түсіру деңгейі Англия, Швеция, Франция және еуропалық мәдениеттің басқа да дамыған елдеріне қарағанда төмен. Аборттың жиілігін саралайтын фактор-бұл жас. Ресейде түсік түсіру қаупі стандартты әлеуметтік сипаттамалармен (кіріс, елді мекен түрі, білім) нашар анықталады. Оң динамикаға қарамастан, Ресей әлемдегі түсік түсірудің ең жоғары деңгейі бар бірқатар елдерде қалып отыр және бұл денсаулық сақтауды ұйымдастырушылардың алаңдаушылығын тудырады. Бірақ елдің "дәстүрлі" негіздер мен құндылықтарға жалпы бұрылуы және қоғамның өміріндегі шіркеудің рөлін жариялау аясында түсік түсіру санын азайту тетіктері ретінде саясаткерлер тиімді емес шараларды (Отбасын жоспарлау, жыныстық білім беру) таңдайды, бірақ репрессиялар мен тыйымдарды күшейтеді. Соңғы 10-15 жыл ішінде жасанды түсік түсірудің қол жетімділігін шектейтін заңнамаға бірқатар түзетулер енгізілді.Ресейлік денсаулық сақтаудың міндеті жүктілікті жасанды түрде тоқтату кезінде медициналық көмектің қауіпсіздігі мен сапасын арттыру, соңғы медициналық стандарттарды енгізу болып табылады
ДДҰ: ерте жүктілік-жасөспірімдер денсаулығының негізгі мәселелерінің бірі, көптеген қыздар 15-19 жасында ана болады.Мерзімінен бұрын жүктілік және бала туу ДДҰ сарапшылары жасөспірімдер денсаулығының негізгі проблемаларының бірі болып табылады. Жыл сайын әлемде 16-15 жас аралығындағы 19 миллионға жуық қыз бала туады - олар барлық туылғандардың 11% құрайды. Бұл босанудың 95% - ы табысы төмен және орташа елдерде кездеседі[48].
Жаһандық деңгейде жүктілік пен босануға байланысты асқынулар 15 пен 19 жас аралығындағы қыздардың өлімінің екінші себебі болып табылады.
15-19 жас аралығындағы жасөспірім қыздарға әлемдегі барлық босанулардың 11% - ы тиесілі болса, оларда жүктілік пен босанудан туындаған аурулардың (мүгедектікке түзетілген өмір сүру жылдары) жалпы ауыртпалығының 23% - ын құрайды.
Табысы төмен және орташа елдердегі барлық қауіпті түсіктердің 14% - ы 15-19 жасқа келеді. Жыл сайын 2,5 миллионға жуық жасөспірім қыздар қауіпті түсік жасайды, бұл жасөспірімдерде ересектерге қарағанда ауыр асқынуларға әкеледі.
Латын Америкасында 16 жасқа дейінгі қыздар арасында ана өлімінің қаупі жиырма жастағы балалар арасындағы ұқсас көрсеткіштен 4 есе жоғары.
Көптеген денсаулық проблемалары жасөспірім кезіндегі жүктіліктің теріс нәтижелерімен ерекше байланысты. Оларға анемия, безгек, АИТВ және жыныстық жолмен берілетін басқа инфекциялар, босанғаннан кейінгі қан кету және депрессия сияқты психикалық бұзылулар жатады.
Жасөспірімде әйелдерде акушерлік фистуланың дамуының барлық жағдайларының 65% - ы пайда болады, бұл өмірде физикалық және әлеуметтік жағынан апатты салдарға әкеледі.
Жасөспірімдердің жүктілігі бала үшін қауіпті
Жас аналардағы (20 жасқа дейінгі) өмірдің бірінші аптасындағы балалардың өлі тууы мен өлім-жітімінің көрсеткіштері 20-29 жастағы аналар жағдайындағы ұқсас көрсеткіштерге қарағанда 50% - ға жоғары.
Өмірдің бірінші айында өлім-жітім 50% -100% көбінесе жасөспірім аналарда туылған балалар арасында, неғұрлым жетілген жастағы аналарда туылған балаларға қарағанда, ана неғұрлым жас болса, соғұрлым қауіпті болады.
Мерзімінен бұрын босану, салмағы аз балалардың туылуы және асфиксия көрсеткіштері жасөспірім аналардан туылған балалар арасында жоғары - мұның бәрі баланың қайтыс болу ықтималдығын және болашақта оның денсаулығына байланысты проблемаларды тудырады.
Жүкті жасөспірім қыздар ересек жастағы әйелдерге қарағанда темекі шегіп, алкогольді көп ішеді, бұл бала туылғаннан кейін көптеген проблемалардың дамуына әкелуі мүмкін[50].
Қыз бала гигиенасы және жүктіліктің алдын алу
Қыз баланың жыныстық жетілуінің алғашқы белгілері 8-9 жаста пайда болады.
1-ші фазада бойыдың өсуі, дене массасы ұлғаяды, сүт бездері ұлғаяды, жамбас сүйектері өсіп, бөксесі шығады.
2-ші фазада сыртқы жіне ішкі жыныс мүшелерінің құрылысы өзгереді, етеккір келе бастайды. Ол организмде болып жатқан күрделі , әрі алуан түрлі циклдың өзгерістері, 28 күнге созылады, бұл қалыпты физиология.
Бұл күндері ауыр салмақ түсірмеу керек , салқын тигізбеу керек.
Жеке бас гигиенасын сақтау Жеке гигена - ЗОЖ негізі жұқпалы немесе жұқпасыз ауруға шалдығудың алдын-алуында негізгі рөл ойнайды Жеке гигена - жөн-жосықтың құрамына қарамастан өз қызметін атқара береді. Оған қойылатын талаптар жеке бас гигенасын дұрыс сақтауы, іш киімнің таза болуы және астың құрамына қарайды. Ең бірінші дененің алдыңғы сақтауында жаңаша тері сипатының қорғаныстың ұрғашылықтары және микрофлораның гомеостазы іриді. Айрықша дененің ашық бөліктері ластанады. Қолдың тазалығы жұмыс уақытында, қоғамдық нәрлік мекемелерде және үй асын дайындағанда адам қолы әрқашан таза болуы керек. Терінің негізгі тазалығы үшін сабын және су керек. Душты күнара қабылдаған жөн, әсіресе жұмыстан кейін, судың жылулық мөлшері 37-38 градус. Былауда немесе моншада міндетті түрде сабынмен немесе жөкемен жуыну керек, аптасына сирегірек бір реттен жуыну керек сөзсіз міндетті түрде іш-кимді ауыстыру керек Етеккір кезінде сыртқы жыныс мүшесін таза ұстап, төсеме қолдану қажет, ванна жіне моншаға жуунуға , суда жүзуге болмайды.
Интимді гигиеналық құралдарды қолдану. Қазіргі заман интимді гигиеналық практикаларға және құралдарға өте жоғары талаптар ұсынады. Денсаулықты күтіп қана қоймай әрқашан әдемі, ұқыпты болып жүру, сенімді, жайлы сезіну қазіргі күні ауадай қажет. Қазіргі заманның интимді гигиеналық құралдарын дұрыс қолдана білу күнделікті өмірдегі талаптарға қанағаттану имидждің бөлігі болып табылады және қазіргі заманның әйелінің жетістігі болып табылады. Етеккір уақыты кезінде әйел адамдар өздерінің жеке қағидалары мен қажеттіліктеріне қарай төсеніштер немесе тампондарды немесе осы екі интимді гигиеналық құралдарды қолданғанды жөн көреді. Етеккір уақыты кезіндегі гигена. Қазіргі заманғы әйелдерге төсеніштер мен тампондар қолданылуы күнделікті әдетке айналған. Оларға төсемелерді пайдалану күнделікті әтір себу, шаш бұйралау, макияж жасау сияқты жүзеге асылады.Етеккірдің бірінші күнінен соңғы күніне дейін, етеккірдің көлеміне қарай жеке интимді гигиеналық құрал ретінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.