Бейнелеу өнерінің саласы композиция пәнінен бақылау жұмысын орындау әдістемесі
Мазмұны
1. Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік
нұсқаулары. I Курс. I. семестр.
1.1. Композицияны оқытудың міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3.4
1.2. Тақырыптық натюрморт және оған үш композициялық
нобай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5.7
1.3. Интерьердегі натюрморт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8.9
1.4. Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптық екіжақты
композицияның нобайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10.11
2. Сюжеттік сурет салудың әдістемесі. II Курс. III.IV семестр.
2.1. Бақылау жұмысын орындауға әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... 12
Табиғат көріністерін түрлі.түсті түсте беру. Көңіл.күйді, жыл мезгілі
мен күннің уақытын жеткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13.19
2.3. Заттың өзіне қарап сюжетті сурет салу және оқушылар мен студеттердің
өмірін бейнелейтін тақырыптағы нобайлық жобалар ... ... ... ... ... ... .20.21
2.4. Өткен сабақтардағы сюжеттік және нобайлық жобалар негізінде
оқушылар мен студенттердің өміріне арналған тақырыпқа сюжетті
композицияның нобайлық жобаның түрлі.түсте өңделуі ... ... ... ... ... ...22
3. Кітаптың сыртын әрлеу және иллюстрациялар жасау.III Курс.V.семестр
3.1. Балалар кітабының сыртын әрлеу.(суреттер, қосымшалар) ... ... ... ... ... .23
3.2. Композициялық портреттің нұсқасы (мұғалім, суретші, жұмысшы және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24.25
3.3. Еркін тақырыпқа сюжеттік нұсқалар жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
4. Монументальдық композиция жасау әдістері. IV Курс. VII.VIII.семестр
4.1. Жаңа заман талабына сай ғимаратты рәсімдеуге арналған
монументальдық композиция нобайы. («Ғылым», «Техника», «Спорт»,
және т.б.) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27.28
4.2. Саяси сатиралық немесе үгіттеу плакатының нобайы. (студенттің
таңдауы бойынша) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
5. Тарихи.революциялық немесе қазіргі заман тақырыбындағы түстік
композицияның терең жан.жақты жасалынған үлгісі. V Курс.IX.семестр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30.32
Пайдаланылған әбиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
1. Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік
нұсқаулары. I Курс. I. семестр.
1.1. Композицияны оқытудың міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3.4
1.2. Тақырыптық натюрморт және оған үш композициялық
нобай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5.7
1.3. Интерьердегі натюрморт ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8.9
1.4. Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптық екіжақты
композицияның нобайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10.11
2. Сюжеттік сурет салудың әдістемесі. II Курс. III.IV семестр.
2.1. Бақылау жұмысын орындауға әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... 12
Табиғат көріністерін түрлі.түсті түсте беру. Көңіл.күйді, жыл мезгілі
мен күннің уақытын жеткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13.19
2.3. Заттың өзіне қарап сюжетті сурет салу және оқушылар мен студеттердің
өмірін бейнелейтін тақырыптағы нобайлық жобалар ... ... ... ... ... ... .20.21
2.4. Өткен сабақтардағы сюжеттік және нобайлық жобалар негізінде
оқушылар мен студенттердің өміріне арналған тақырыпқа сюжетті
композицияның нобайлық жобаның түрлі.түсте өңделуі ... ... ... ... ... ...22
3. Кітаптың сыртын әрлеу және иллюстрациялар жасау.III Курс.V.семестр
3.1. Балалар кітабының сыртын әрлеу.(суреттер, қосымшалар) ... ... ... ... ... .23
3.2. Композициялық портреттің нұсқасы (мұғалім, суретші, жұмысшы және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24.25
3.3. Еркін тақырыпқа сюжеттік нұсқалар жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
4. Монументальдық композиция жасау әдістері. IV Курс. VII.VIII.семестр
4.1. Жаңа заман талабына сай ғимаратты рәсімдеуге арналған
монументальдық композиция нобайы. («Ғылым», «Техника», «Спорт»,
және т.б.) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27.28
4.2. Саяси сатиралық немесе үгіттеу плакатының нобайы. (студенттің
таңдауы бойынша) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 29
5. Тарихи.революциялық немесе қазіргі заман тақырыбындағы түстік
композицияның терең жан.жақты жасалынған үлгісі. V Курс.IX.семестр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30.32
Пайдаланылған әбиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
1 Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік нұсқаулары.
1.1. Композицияны оқытудың міндеттері. I курс I-семестр.
Педагогикалық институтының көркем-графика факультетінің композиция курсының бағдарламасына композицияның теорияфсы мен танысу, оның заңдылықтарын оқып үйрену, өнердің барлық түрлері мен жанрының жалпылығы олардың түрлеріне қарай анықтаушы қасиеттері енгізілген. Студенттердің практикалық сабақтарында композициямен жұмыс істеудегі шығармашылық дағдысы қалаптастырылады.
Көркем шығарманың маңыздылығы бәрінен бұрын тақырыптың көлемі мен мәнділік маңыздылығына шарттастырылған . шығарманы туғызудың ең қажетті шарты-тақырыпты суретшінің мәнін түсінуде, оны образды түрде аша ала білуде. Сюжетті ойлай отырып, суретші ол шығарманың сапасына байланысатын композицияға жүгінеді композиция шығарманың идеясымен сюжетімен органикалық түрде үйлестірілген. Жұмыс барысында ойдың жалпы шешімін іздеу жұмысы жүгізіледі. Негізгі ойды жарыққа шығару үшін шығармаға кіргізілетін элементтерді (бұйымдарды,фигураларды) мақсатқа сай іріктеп алу, олардың ортада өзара орналасу заңдылығы, сезімдік-әсерлік белгілерін бөлу (пішіні, бояуы, пропоциясы т.с.с.) міндетті түрде жанама элементтердің бастысына бағынуы, кеңістікті және сызықты келешегін еске ала отырып композиция бөліктері теңесуі шарт. Мұның барлығы идеялық мазмұнды беруге анық мүмкіндік туғызады. Айтып өтілген мәселелерді шешу шығарманың композициясы бойынша жүргізілетін алуан түрлі аспектілерді толық аша алмайды.
Суретші- педагогты қалыптастыруда композиция теориясына үлкен мән беріледі. Композицияның еория мен практикасын меңгеру- өмірдеғгі жаңаны, прогресті,өмір шындығын образды қабылдауға, типті көруге және бейнелеуге мүмкіндік туғызады. Композиция сабақтарында студеттер ойлап
1.1. Композицияны оқытудың міндеттері. I курс I-семестр.
Педагогикалық институтының көркем-графика факультетінің композиция курсының бағдарламасына композицияның теорияфсы мен танысу, оның заңдылықтарын оқып үйрену, өнердің барлық түрлері мен жанрының жалпылығы олардың түрлеріне қарай анықтаушы қасиеттері енгізілген. Студенттердің практикалық сабақтарында композициямен жұмыс істеудегі шығармашылық дағдысы қалаптастырылады.
Көркем шығарманың маңыздылығы бәрінен бұрын тақырыптың көлемі мен мәнділік маңыздылығына шарттастырылған . шығарманы туғызудың ең қажетті шарты-тақырыпты суретшінің мәнін түсінуде, оны образды түрде аша ала білуде. Сюжетті ойлай отырып, суретші ол шығарманың сапасына байланысатын композицияға жүгінеді композиция шығарманың идеясымен сюжетімен органикалық түрде үйлестірілген. Жұмыс барысында ойдың жалпы шешімін іздеу жұмысы жүгізіледі. Негізгі ойды жарыққа шығару үшін шығармаға кіргізілетін элементтерді (бұйымдарды,фигураларды) мақсатқа сай іріктеп алу, олардың ортада өзара орналасу заңдылығы, сезімдік-әсерлік белгілерін бөлу (пішіні, бояуы, пропоциясы т.с.с.) міндетті түрде жанама элементтердің бастысына бағынуы, кеңістікті және сызықты келешегін еске ала отырып композиция бөліктері теңесуі шарт. Мұның барлығы идеялық мазмұнды беруге анық мүмкіндік туғызады. Айтып өтілген мәселелерді шешу шығарманың композициясы бойынша жүргізілетін алуан түрлі аспектілерді толық аша алмайды.
Суретші- педагогты қалыптастыруда композиция теориясына үлкен мән беріледі. Композицияның еория мен практикасын меңгеру- өмірдеғгі жаңаны, прогресті,өмір шындығын образды қабылдауға, типті көруге және бейнелеуге мүмкіндік туғызады. Композиция сабақтарында студеттер ойлап
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1. Волков Н.Н. Всопитание картины. М., «Просвещение», 1968.
2. Зименко В.М. Традиции, новаторство, современность. М., «Сов.
художник»,1970.
3. Игнатьев Е.И. Вооброжение и его развитие в творяеской деятельности
человека. М., «Знание», 1968.
4. Козлов Н.Г. Композиция. Учебное пособие для студентов-заочников.
М., «Просвещение»,1968.
5. Никифоров Б.М. Путь к картине. М., «Искусство», 1971.
6. Волков Н.Н. Копозиция и живописи.М., Искусство, 1977.
7. Козлов Н.Г. Композиция. М., Просвещение,1968.
8. Школа изобразительного искусства.В 10-ти вып. 2-е изд. М.,
Искусство,1966, вып.6.
9. Авсиян О.А. Композиция картины и сбор материалов к пей.- Художник,
1960, № 7.
10.Верещагина А.Г. Художник, время, история. Очерки русской
историческрй живописи XVII- начала XIX в Л., Искусство. 1973.
11.Гопенко А.А. Изобразительность-основа художественной формы.-
Художник, 1970, № 12
12. Лясковская О.А. И.Е Репин. М., Искусство,1962.
13.Сысоева В.П. Сюжет и образное мышление художника.-Художник,
1972. № 8.
14.Школа изобразительного искусства. В 10-ти вып. Вып. 6. 1-е изд. М.,
Изд-во Акад. Художеств СССР, 1933; 2-е изд. М., Искусство, 1966.
1. Волков Н.Н. Всопитание картины. М., «Просвещение», 1968.
2. Зименко В.М. Традиции, новаторство, современность. М., «Сов.
художник»,1970.
3. Игнатьев Е.И. Вооброжение и его развитие в творяеской деятельности
человека. М., «Знание», 1968.
4. Козлов Н.Г. Композиция. Учебное пособие для студентов-заочников.
М., «Просвещение»,1968.
5. Никифоров Б.М. Путь к картине. М., «Искусство», 1971.
6. Волков Н.Н. Копозиция и живописи.М., Искусство, 1977.
7. Козлов Н.Г. Композиция. М., Просвещение,1968.
8. Школа изобразительного искусства.В 10-ти вып. 2-е изд. М.,
Искусство,1966, вып.6.
9. Авсиян О.А. Композиция картины и сбор материалов к пей.- Художник,
1960, № 7.
10.Верещагина А.Г. Художник, время, история. Очерки русской
историческрй живописи XVII- начала XIX в Л., Искусство. 1973.
11.Гопенко А.А. Изобразительность-основа художественной формы.-
Художник, 1970, № 12
12. Лясковская О.А. И.Е Репин. М., Искусство,1962.
13.Сысоева В.П. Сюжет и образное мышление художника.-Художник,
1972. № 8.
14.Школа изобразительного искусства. В 10-ти вып. Вып. 6. 1-е изд. М.,
Изд-во Акад. Художеств СССР, 1933; 2-е изд. М., Искусство, 1966.
Мазмұны
Бейнелеу өнерінің саласы композиция пәнінен бақылау жұмысын орындау
әдістемесі.
1. Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік
нұсқаулары. I Курс. I- семестр.
1.1. Композицияны оқытудың
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... . 3-4
1.2. Тақырыптық натюрморт және оған үш композициялық
нобай ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-7
1.3. Интерьердегі
натюрморт ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...8-9
1.4. Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптық екіжақты
композицияның
нобайы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..10-11
2. Сюжеттік сурет салудың әдістемесі. II Курс. III-IV семестр.
2.1. Бақылау жұмысын орындауға әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... 12
Табиғат көріністерін түрлі-түсті түсте беру. Көңіл-күйді, жыл
мезгілі
мен күннің уақытын
жеткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13-
19
2.3. Заттың өзіне қарап сюжетті сурет салу және оқушылар мен студеттердің
өмірін бейнелейтін тақырыптағы нобайлық
жобалар ... ... ... ... ... ... .20- 21
2.4. Өткен сабақтардағы сюжеттік және нобайлық жобалар негізінде
оқушылар мен студенттердің өміріне арналған тақырыпқа сюжетті
композицияның нобайлық жобаның түрлі-түсте
өңделуі ... ... ... ... ... ...22
3. Кітаптың сыртын әрлеу және иллюстрациялар жасау.III Курс.V-семестр
3.1. Балалар кітабының сыртын әрлеу.(суреттер,
қосымшалар) ... ... ... ... ... .23
3.2. Композициялық портреттің нұсқасы (мұғалім, суретші, жұмысшы және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24-25
3.3. Еркін тақырыпқа сюжеттік нұсқалар
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 26
4. Монументальдық композиция жасау әдістері. IV Курс. VII-VIII-семестр
4.1. Жаңа заман талабына сай ғимаратты рәсімдеуге арналған
монументальдық композиция нобайы. (Ғылым, Техника, Спорт,
және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .27-28
4.2. Саяси сатиралық немесе үгіттеу плакатының нобайы. (студенттің
таңдауы
бойынша) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 29
5. Тарихи-революциялық немесе қазіргі заман тақырыбындағы түстік
композицияның терең жан-жақты жасалынған үлгісі. V Курс.IX-
семестр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... .30-32
Пайдаланылған
әбиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... .33
1 Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік
нұсқаулары.
1.1. Композицияны оқытудың міндеттері. I курс I-семестр.
Педагогикалық институтының көркем-графика факультетінің композиция
курсының бағдарламасына композицияның теорияфсы мен танысу, оның
заңдылықтарын оқып үйрену, өнердің барлық түрлері мен жанрының жалпылығы
олардың түрлеріне қарай анықтаушы қасиеттері енгізілген. Студенттердің
практикалық сабақтарында композициямен жұмыс істеудегі шығармашылық дағдысы
қалаптастырылады.
Көркем шығарманың маңыздылығы бәрінен бұрын тақырыптың көлемі мен
мәнділік маңыздылығына шарттастырылған . шығарманы туғызудың ең қажетті
шарты-тақырыпты суретшінің мәнін түсінуде, оны образды түрде аша ала
білуде. Сюжетті ойлай отырып, суретші ол шығарманың сапасына байланысатын
композицияға жүгінеді композиция шығарманың идеясымен сюжетімен органикалық
түрде үйлестірілген. Жұмыс барысында ойдың жалпы шешімін іздеу жұмысы
жүгізіледі. Негізгі ойды жарыққа шығару үшін шығармаға кіргізілетін
элементтерді (бұйымдарды,фигураларды) мақсатқа сай іріктеп алу, олардың
ортада өзара орналасу заңдылығы, сезімдік-әсерлік белгілерін бөлу (пішіні,
бояуы, пропоциясы т.с.с.) міндетті түрде жанама элементтердің бастысына
бағынуы, кеңістікті және сызықты келешегін еске ала отырып композиция
бөліктері теңесуі шарт. Мұның барлығы идеялық мазмұнды беруге анық
мүмкіндік туғызады. Айтып өтілген мәселелерді шешу шығарманың композициясы
бойынша жүргізілетін алуан түрлі аспектілерді толық аша алмайды.
Суретші- педагогты қалыптастыруда композиция теориясына үлкен мән
беріледі. Композицияның еория мен практикасын меңгеру- өмірдеғгі жаңаны,
прогресті,өмір шындығын образды қабылдауға, типті көруге және бейнелеуге
мүмкіндік туғызады. Композиция сабақтарында студеттер ойлап тапқан немесе
берілген тақырыпқа композиция ойлап табуға және конструкторлық- пластикалық
және түрлі- түсті пішінге салып бейнелеуге үйренеді, соңынан методикалық
әдіс бойынша натюрморттың интерьердің, табиғат көрінісінің т.с.с. аяқтаған
композицияны орындайды.
Көркем-сурет өнерінің мұғаліміне композиция көлеміндегі білім мен
іскерлік өте қажет. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін оқытушы
композиция мәселесін шеше білу керек және өз білімін практика жүзінде
пайдалана білуі қажет.Композиция теориясын білмейінше шығарманың туу
принціпін айқындау және тақырыптық сурет сабағын жүргізу мүмкін емес.
Композиция заңдылықтарын меңгеру және практикада пайдалана білу оқушының
шығармашылық белсенділігін оятуға, тақырыптық суреттерді орындауда
көркемдік шешім іздеуге ұмтылысын оятуға мүмкіндік береді.
1.2 Тақырыптық натюрморт және оған үш композициялық нобай.
Тақырыптық үлгі: мүғалімнің үстелі, суретшінің үстелі, инженер-
конструктордың үстелі және т.с.с. Тущь акварель, гуащь.
Негізгі жұмыстың көлемі ½ артық емес, әрбір нобайға ¼ бет.
Ең таңдаулы нұсқаның негізінде нобайға интерьнрдің бір бөлігін соңғы
жоспарда көрсетіп табиғи болмысын ашатын натюрмортты бейнелеуге талап
қойылады. Натюрмортты адамның қызметін айқындайтын нақты заттан құрайды.
Тапсырманы орындау барысында студент қағидасы мен құралдарын
пайдалану шеберлігін, машықтығын көрсету керек. Бәрінен бұрын тапсырма
тақырыбын табу керек, ол күнделікті бақылауды білдіретіндей қатынас болуы
тиіс. Композициялық шешім өзінен-өзі шешіледі немесе бұл тақырыптың
ережелері белгілі деген ойдан аулақ болғаны жөн. Тапсырманы тиянақты
орындау үшін суретшілер шеберханасында, конструкторлық бюрода, мұғалімнің
жұмыс және әдістемелік кабинетерінде болып бақылау жүргізуге кеңес
беріледі. Заттарды, материалдарды қалай пайдалануды бақылау керек. Бұл ең
керекті заттарға назар аударуға, олардың мінездемелік жағдайын белгілеуге
өте қажет және сол сияқты т.б. Екінші кезектегі негізгі емес жанама заттар-
нақты композициялық міндетпен шарттасқан жағдайда ғана есепке алынады.
Толықтырушы элементтерді әртүрлі мақсатта кіргізуге болады, мысалы түсі,
пішіні,фактурасы жағынан контраст алу үшін; кеңістік аралығын есепке ала
отырып қойылымның элемен құрылымдарының көлемдік-кеңістік тығыздығын
теңестіруде және с.с. Өмірлік байланысынан тысқары заттардан натрморт
құрастыру мүмкін емес. Егер жұмыс үстелінде сервиз,сервант сөресінде жұмыс
құралдарын жайғастырса, натюрморт көркемдік мәнін жояды, ақылға сиымсыз
болып шығады.
Натюрморт міндетті түрде заттардың қойылымына (кіргізілген)
енгізілген адамның мамандығын және мәдени дәрежесін айқындап көрсетуі шарт
сондықтан онда ештеңе артық болмауы тиіс, сол мамандық немесе басқа кәсіп
иесінің мәдениетін, бағыт-бейнесін, жұмыс стилін мінездейтін заттарды ғана
таңдап іріктеп алған жөн. Композициялық орталығының аймағында ең негізгі
элементі қабылдау туралы ойлану керек: олар өткір пішінді форма, түрлі-
түсті және мәнерлі контраст болуы мүмкін.
Қойылымды элементтердің азғантай санымен шектеу керек: натюрморт үшін
алты жеті зат жеткілікті. Оларды екі үш топқа бөледі. Осыларды есепке ала
конструктивті ашық, терең-кеңістік құрылыммен натюрморт құрайды. Заттарды
кездейсоқ, жоспарланбаған жобада орналастырылады. Бұл сенімді, нанымды және
дәлелді, шындықты бейнелейді.
Өмірлік шын қойылымды ойлап шығара отырып, болашақ композицияның
формасын ұстану керек. Форматты жұмыс басталиас бұрын негізгі қағазға сай
таңдайды. Ол композицияның барлық элементтерімен және оймен, мазмұнымен
шарттастырылған. Көлденең қойылған формат композицияны әңгімелеуге жарайды,
онда заттардың топтамасы динамикалы түрде қойылады. Квадратты формат
статистикалық композицияға шақталған,ал тіке қойылған вертикальды формат
композицияға динамика береді, жоғары немесе төменге бағыттай отырып, ол
гаризонт (көлденеңділік) деңгейін және сюжетті байланысты болады.
Барлық дайындық жұмысы мазмұнына бағыныңқы болу керек, мұда автор
натюрморт жасау процесін іске асырады. Қойылымды бақылай отырып заттар
бетінде жарық пен көлеңке қалай түсіп тұрғанын белгілеу керек.
Композицияның құралы ретінде жарық сәуле натюрморттың көркемдік мәнін
ашады. Жоғары горизонт заттарды айналасымен бітістіріп жіберетін
сияқты,адамның күнделікті өміріне сіңісті,көңілге қонымды жайтты ұялатады.
Орташа горизонт заттарға күш, салтанат береді, бірақ өте төменгі
көлемде бұлардың орнына орнына жасандылық пайдав болады. Ең соңғы төменгі
горизонт (жиегі) заттың бейнесін көрсетеді, олардың динамикасы
перспективалық (болашақтық) қысқартуламен күшейтеді.
Бақылау нүктесін таңдаған соң натюрмортты бір қарап шығу керек,
көрерменнің назарына композициялық орталықтан шетке шегіне бірте-бірте
өсіре отырып жеткізу үшін қандай шешім табу керек ? Бір жақ шеткі бетінен
композицияның ырғағы бағытымен екінші жағына заттарды белгісіне қарай
топтауды ұйымдастыру арқылы, олардың қарама-қарсы және ырғақтық қайталануын
үдету арқылыжетуге болады.Бұл жерде натюрмортты тегістікке созылуға кеңес
берілмейді. Ырғақ заттардың қою көлеңке тығыздығын және олардың арасындағы
кеңістікті теңестіреді. бұл шартты орындау форматқа қатысты заттардың
масштабын таңдаудың жеңілдетеді.
Қойылымды ойланып болған соң натюрмортты қағаз бетіне топтастыра
түсіре бастауға болады. Жоғарыда айтып өткендей, бірінші әбден пісіп
жетілген ой болу керек-ол формат және жиек (горизонт) деңгейін
орналастыру.Негізгі идеяны бірінші жобадан түсіре бастайды.Қарындаш немесе
қылқалам мен жұмыс істегенде пропорциялық құрылымына ұқыпты болу керек,
ойдағы бейнені бейнелеу керек. Сулы бояу (акварель) нұсқасын шығару үшін
бояу ерекшелігінің мүмкіндігін ойланған жөн. Сол немесе басқа композициялық
қабылдауды пайдалануда шығармашылық ой ұмтылысы мен біріктіру қажет. Өз
таңдауларына қарай отырып,көп мәселерді студенттерге өздігінен шешуге
мүмкіндік беріледі.
1.3 Интерьердегі натюрмот.
Интерьердегі натюрморт. (19-20 сурет). (Сулы бояу (акварель), гуашь)
негізгі жұмыстың көлемі ½ беттен артық емес, дайындық суреттері-студеттің
қалауы бойынша.
Бұл бақылау жұмысының тапсырмасын орындаудағы негізгі мақсат және
негізгі мәселе интерьер бойынша табиғи болмысын пайдалану арқылы тақырыптық
натюрмортты өңдеу, жетілдіру. Тапсырма мақсаты- ойдағы сюжетті образбен
бере білуде шығармашылық шеберлік пен дағдыны дамыту.Заттарды айқындайтын
байланыс пен қатынасты интерьер мен бейнелей отырып,осы ортада еңбек ететін
және демалатын адамдар туралы, олардың мәдениеті туралы, дүниетанымы,
эстетикалық көзқарастары туралы әңгімелеу керек. Композицияны орындау
белгілі бір мамандық иесінің жұмыс ортасын анықтауды талап етеді.
Суретшінің шеберханасындағы натюрмортты бейнелей отырып көркем шығармашылық
тақырыбын таңдауға болады. Ондай болса суретші сол адам өнердің қай
түрімен айналысатынын көрсету керек. Суретшінің, мүсіншінің және театр
деккораторының шеберханаларының өз ерекшеліктері бар. Жабдықтары, құрал-
саймандары мен материалдары оны пайдаланушының жеке қызмет мінездемесін
көрсетеді. Суретшінің қызметіне қарай заттарды топтастыру әдісі, сол адам
туралы көп сыр айтады.
Ойдағы мақсатты табуда пластикалық және түрлі- түстілікті елестету
қажет. Сонан соң барлық элементті интерьерге топтастыру керек. Заттардың
ара қашықтығы шындыққа сай болуы шарт, шығармашылық атмосфераға жайластыру
образдық шешімді қағаз бетіне жасап шығаруға жетелеу қажет: Бұған мақсатты
бақылау материал жинау, тақырыпты жандандыру,ұқыпты ойлап шығару және
лицейлік түрлі-түсті эскиздік жобаларды орындау көмектеседі.
Композициядағы интерьер адамның жан дүниесін бейнелейді, әлеуметтік
қарым-қатынасын түсіндіреді. Сондықтан ертеректен бері әр халықтың
суретшілері интерьерді бейнелейді.
Екінші тапсырманы практикалық түрде орындауда негізгі қағазға
тақырыптың дайын жоспарымен жұмыс жасау керек. Бірден бірнеше мақсат қоюға
болмайды. Бастама үшін композицияның бірен-саран ғана құралдарын алады,
мысалы: жарық, көлеңке және пластика, жарықты жаға отырып көңіл тоқтату.
Оларды меңгерген соң қабылдаудың басқа құралдарын бақылауға көшеді, мысалы:
ырғақ, қарама-қарсы с.с. Осылайша тапсырмадан тапсырмаға өте отырып
композицияға жинақталатын барлық негізгі көркемдік құралдары меңгеріледі.
Мысал ретінде, автор жарыққа қарсы көзқарасыт таңдауы, солай тондық
контрасты мәселесін шешуі мүмкін екенін атап өтейік.Интеьердің күндізгі
немесе жасанды жарықтың әртүрлі шарттарын және деректі заттардың әр түрлі
шындығын пайдалануға болады.
1.4.Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптың екіжақты
композицияның нобойы.
Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптың екіжақты композицияның
нобойы. Сулы бояу (акварель), гуашь. Негізгі жұмыс көлемі ½ беттен артық
емес дайындық жұмысы (түлі-түсті алғашқы жобалар) – студент қалауы бойынша.
Тапсырма мақсаты-нақты өмірдегі адамдар арасындығы қарым-қатынасты
шындықпен жеткізу. Тапсырма бойынша жұмыс істеуде бар болғаны сюжет
белгілеу қажет оқиға уақытын кейіпкердің қимыл-іс әрекетінің мінездемесін,
жағТапсырма бойынша жұмыс істеуде бар болғаны сюжет белгілеу қажет оқиға
уақытын кейіпкердің қимыл-іс әрекетінің мінездемесін, жағдайды ширақ
пішінде және анық көрсете білу керек кейіп құралдарын қолдануды осыдан
анықтауға және нақтылауға болады. Сол жағдай немесе болып өткен оқиғаға
қатысушы бейнелер мен ортаның қарым-қатынасы басты роль ойнайды, фигуралар
мен мінездемелерін жайғастыруды ойлап шығару үстінде көркемдік ойды
бейнелейтін бөлшектерді (детальдарды) табу керек. Ол өте үлкен мәнеге ие.
Жалпылама беріле отырып және азғана бөлшектері белгіленгенмен шебер құрған
композиция көрерменді оқиғаны толық қарап шығуға мүмкіндік береді. Түстік
қатынастардың артықтығы композицияға кірген бөлшектердің мәнін
солғындатады. Азырақ сызықтар мен түрлі-түсті дақтарды пайдалана отырып,
алдымен табиғи болмыс (натура) пен нобайдан композициялық жобалар жасайды.
Сонан соң нақты материал жинақтайды, табиғи болмыстан мақсатқа бағытталған
жобалар жүргізеді. Оқиға орны жағдайды таңдау басты роль аатқарады. Сюжетті
композицияның шешімінде автордың суреттепе отырған кейіпкерлеріне қазіргі
таңдағы қатынасы айтылады. Бұл таныстырған адамдардың бейнесінде, нұсқа
қалпын бейнелеуде өмірге сай құбылыстарды көрсетуде анық айқындалады.
Композиция сюжетін өмірдің барлық сан-қилы формасынан табуға болады:
спортта,шығармашылықта, қарапайым еңбекте, ғылымда,демалыста т.с.с.
Тапсырмамен жұмыс істей отырыпадамдарға,оқиға,ортасына, сөйлейтін
бөлшектерге мінездемелік көңіл аудару керек. Бұл уақытты өткенді еске
түсіруге,болашақты сөз етуге- және де нақты өмірлік жағдайға адамдардың
қатысын көсетуге көмектеседі.
Ладынғы тапсырмадағыдай сюжеттің кмпозициялық құрылысы түрлі-түсті
қарама-қарсы, көлемдік-кеңістік құрылымын ұйымдастыру шарты және т.с.с. аса
қажетті бейнелеу құралдарын пайдаланып өмірдің шынайы шындығына және қатаң
логиасына негіздеу қажет. Форматқа қатысты ғимарат және композицияның басқа
элементтірін сан қилы нұсқалар мақсатын ойлап шығару маңызды. Оның барлығы
нобайда ашылған тақырыпта айқындалады.
2.Сюжеттік сурет салу әдістемесі.II курс III-IV семестр.
2.1.Бақылау жұмысын орындауға методикалық нұсқау.
№2 бақылау жұмысының оқу тапсырмасы нобайлық, құрылымдық-
декоративтік үлгіде сюжетті- композициялық орталықтың білдіру құралы,
шығарманың идеялық ойын ашушы, көру арқылы есте сақтау, шығармашылық ойлау
және іске асыруды меңгеру.
Бақылау жұмысын орындау барысында сырттан оқитын студеттер көңілін
өмір көріністерінің бейнесіне өз қатынастарын идеялық оймен жеткізуге
аудару керек. Этюдтер мен нобайлармен жұмыс істеуге кіріспес бұрын, бақылау
жұмысының тақырыптарын қамтыған өмір көркіністерін көңіл аудара бақылыап
жан-жақты зеттеу керек. Бұдан кейін сәкес келетін сюжеттерде іздеуге тура
келеді, ал табиғат көріністеріне дәлел табу керек. Бұл ізденістер сан рет
нобайлық жобалар орындауі мен мақсатты түрде заттың өзіне қарап сурет
салумен және нұсқалармен толықтырылады, нобайлар, сурет салумен нұсқалар
сюжеттік композицияның орталықтың құралдарын пайдалана отырып
композицияның заңдылықтарының негізінде орындалуы шарт өзіндік жұмыстың
барысында бірнеше қайталанатын нобайлық ізденіс жаттығуларында сыттан
оқитын студент бірте-бірте ойлау қабілетін, айналаны қабылдау өткірлігін
дамытады.
2.2.Табиғат көріністерінің түрлі-түсті композициясы. Жыл мезгілін,
уақыт көрінісін, көңіл-күйді беру. тапсырма.
Табиғат көріністерінің түрлі-түсті композициясы. Жыл мезгілін, уақыт
көрінісін, көңіл-күйді беру. Композицияның екі нұсқасы, 10 беттен кем
емес. Ізденіс нобайлары, нұсқалары және сол сияқты материалдар. Негізгі
беттің көлемі- 40х576мм, дайындық материалы 250-200мм. Акварель, гуашь.
Идеялық ойды тапқан соң дәлел нұсқасы және картина нобайы орындалады.
Табиғат көріністерінің композициясында композициялық орталықты, ерекше
бояуын табу және жарыққа шығару өте қажет. Бұл жерде жеткізу құралдарының,
жарық заңдылықтарын, түр-түсін, мәнерлі қатынастарының білімі мен
біліктілікті пайдалану міндетті түрде керек.
Үлгі ретінде қысқы қарлы ашық табиғат көріністерін алайық.
Композициялық орталыққа бұл жерде автобустар, жеңіл және жүк машиналар
қозғалып жатқан автомагистраль алынуы мүмкін. Сюжетті тереңдете және дамыта
отырып, бояу ерекшелігін шеше отырып, біздің отанымыздың заманалық табиғат
көрінісін шығаруға болады. Заманалық кеңістік ұжым немесе ұжымдық
шаруашылықты темір жлды көрсете отырып дәлелді жасап шығаруға немесе
өндірістік қаланы көрсетуге болады.
Табиғат көрінісінде тақырыптық байланыс табиғатпен бірге адамды да
жиі бейнелейді студеттің міндеті- табиғат композициясында заманды, біздің
әлеуметтік қатынастардың сызықтарын көрсетуге негізделеді.
Тапсырманы орындауда студеттерге уақыттың күні мен жыл мезгілінің
жарық мән, бояу ерекшелігінің үйлесімділік мәніне ие табиғат мезгілін
бақылау мен зерттеу жұмысы беріледі. Табиғаттың әртүрлі ерекшеліктеріне
көңіл қойып сараптай отырып бірқатар заңдылықтарды бекітуге болады. Жазық
ашық күннің шуағы жердегі заттардың бәріне ақшыл-күлгін түсті шашады. Атқан
таңның сәулесі көрушінің көзіне ауаның атмосфераның қабатынан өтіп барып
тоқтайды. Көгілдір реңге ие ауа қызғыш қызыл сәулемен бірігіп күннің
дөңгелегіне күңгірт- қызыл рең береді. Бұлттарға түскен күннің сәулесңі
ауаның жұқа қабатынан өтіп жылы және жарағырақ түске енеді, қызғыш- қызыл
рең алады, ал таза аспан бұл аймақта жылы-жасылдау түстің реңі ретінде
қабылданады. Көкжиекке жақын заттарда түс әдетте қызғыш реңкке ие, ал
көлеңкелер- ашық, сия түсті (фиолетовый) алвады, көкжиектен алыстаған сайын
және алдыңғы жоспарға жақындаған сайын, қызғыш реңктер жарыққа бозара
түседі, ал көлеңкеде қоюлау суықтау және табиғи түстің мінездемесіне жақын.
Таң атқандағы және күн батқандағы күннің шуағындағы қарама қырсы
қызғыш –сары және қызыл-сары түстерінде кездеседі. Бұл былай түсіндіріледі,
ауа қабатының төменгі бөлігінде күні бойы тозаңның көптеген бөлігі жиналып
қалады, ал бұл қабаттан күннің сәулесі өтеді. Міне осы тозаңдар батып бара
жатқан күннің сәулесіне, яғни шуағына шағылысып жарықтанып қызғыш-қызыл рең
береді.
Таңғы немесе кешкі күннің шуағына бөленген ағаштар жасыл түті
болмайды,жапырақтарға түскен күннің шуағы қызғыш немесе қызғыш сары
сәулелер жасыл түсті бейтарап әр жері ақшыл түске еніп қара-қоңыр түске
айналады.Осы және табиғаттағы түстік және мәнерлік қатынастардың басқада
заңдылықтарын бақылай отырып, дәл солай ешқашан қайталанбайтынын білу
керек. Содықтан заттың өзіне қарап жұмыс істей отырып, әр жұмыс жасағанда
суреттеп отырған табиғаттың жалпы бояу ерекшеліктерін аса мұқият бақылап
және кеңістіктегі түрлі-түсті және мәнерлі қатынастарын, жер мен аспанның,
заттардың түрлі- түсті түсіне боялған түсі мен мәнерін матада дәл көрсете
білу керек.
Картиналарға нұсқаларды орындай отырып,идеялық ой басшылыққа алынады.
Осыған сәкес нұсқаларға себеп- дәлел, түс- бояу, табиғат көрінісінің
суреттеп отырған формасына сәкестігін таңдап алады.
Нұсқаларды орыендау үстінде кеңістіктің түсі мен мәнерінің көкжиекке
жақын тұсын көрсетуде жаңылыспау керек. Жаздың ашық күнінде түстің жалпы
мінездемесіне сай көк жиектен көтерілгенде аспанның түсінде жеңіл көгілдір
жасылдау және қыцзғыштау реңктер пайда болуы мүмкін. Сәл жоғарырақта
көгілдірлеу реңк болады, ары қарай тап-таза көгілдір түс көрінеді. Ауаның
ең жоғарғы қабатында сия көк түспен көк түс аралас түске енеді. Аспанның
түстік –мәнерлі реңдерін дәлме –дәл жеткізу табиғаттың өзіне қарап үзбей
салыстыру арқылы жүзеге асады. Аспанды бейнелеуге қыцлқаламды пайдалануға
кеңес беріледі, бояуға сұйықтық құю қолданылмайды. Еріткіштерді пайдалану,
әсіресе ақшыл колердағы май, нұсқадағы табылған түстік қатынастарды
бұрмалайды, жылтырлықты кептіріп жібереді.
Күнге сәулеленген жеңіл қақыған бұлттар ашық аспанның рефлекстеріне
сай ақшыл-сұр рең алады. Бұлттардың төменгі қабатындағы көлеңкеге өзінің
жарықтанаған рефлексін қабылдай отырып, сарғыштау немесе сары сұрлау
болады. Жаздың күнгі көгілдір аспан қабатындағы бұттар түстік құрылысын
сараптай отырып және басқа бөліктерін айта отырып түстердің
салыстырмалылығын түсіне білу керек.Жоғары қабаттағы бұлттардың
көлеңкесінің ақшыл-сұрғылт түсті реңі жарықтанған, сәулеленген жылы-ақ
бөлігімен салыстырғанда сезіледі. Егерде берілген жазғы нұсқасын қазанның
ашық күнінде салынған дәл сондай нұсқамен салыстырғанда ол бүтіндей
бөліктерімен күздің күніне қарағанда жылы әсер қалдырады.
Үйлер, мұнаралар, ормандар т.с.с. көрініп тұрған жазғы нұсқадағы
жердің соңғы жоспары жеңіл сұрғылт-көгілдір немесе қызғыш силуетпен
қабылданады. Түсі жердің алдыңғы қабатынан ашықтау бір-ақ аспаннан түсі
қоюлау болады. Онда ауа қабатының түстік қатынастары қанық, аспан рефлексі
және күннің сәулелері көрінеді. Жердің ортаңғы жоспары сәл білініп тұратын
жарықтау көлеңкемен, әр түрлі заттардың түстік және мәнерлі мәнерлі
айырмашылықтарыммен ерекшеленеді. Мұда кірпіш үйлер, мұнаралар, жасыл
ағаштар, алтындалған қырмандар айқын байқалады, бірақ мәнерлі және түстік
айырмашылықтар жылы, туыс түстер: осындағы барлық кеңістік аймағында
аспанның рефлексі, күннің жарығы мен ауаның маңызды әсері бар. Жоспардың
алдыңғы заттары ашық, айқын материалмен мінезделеді.
Жарықтың заңдылықтарын есепке ала отырып рефлекстер әрекетін, түстік-
мәнерлі қарама-қарсылығын, кңстікті көрерменнің қабылдауын т.с.с. нұсқамен
картинадағы бейнелеудің барлық бөліктер мен элементтерінің өзара
байланыстарын, жанаманың негізгіге бағынуын, кеңістіктің бүтінділігін,
колоридті және идеялық ойды білдірудіт ұғыну шарт.
Заттың өзінен түрлі-түсті түстердің қатынасын көре білу керек.
Әртүрлі ағаштардың түстік ерекшелктері де әртүрлі: шырша қою- жасыл, тал
жарқыраған сұрғылт- жасыл т.с.с.қайыңның жаздың күнінде күннен сәулеленген
қанық жылы рең береді, өйткені оның бұтақтары мен жапырықтарына күн
сәулесімен бірге аспаннан түскен көгілдір сәуле де түседі. Тұтылған
бөлігінде ол аспанның салқындау ашық реңімен қосыла жасыл түске енеді.
Жалпы заңдылық бекітіледі: ауа-райының ашық кездерінде ашық аспан аясында
сәулелер жылы, ал көлеңкелер- суық түстерден болады. Ағаш немесе бұтақ
дінінің ішкі қабатында түс анағұрлым қанық жасыл болады, өйткені ол жерге
аспан рефлекстерімен күннің сәулелері тіке өтпейді. Мұндағы қайыңның түсі
сарғыш-жасылдау қанық түстегі жапырықтарынан өткен сәулелер және шағылысқан
жасыл рефлексттері байлынысқан. Діңнің төменгі қабатында түс қоңырқай жылы
реңді жасыл болуы мүмкін,өйткені ол жерге шөп пен жердің күнге сәулеленіп
жарықтанған рефлексі әсер етеді.
Ауылдың немесе қаланың табиғи көріністерін орындай отырып, студент
әртүрлі кеңістік жоспарында орнапласқан біртипті заттардың, сонымен бірге
кеңістік аймағындағы заттардың пішіні мен материалдардың түсі мен мәнерінің
қатынастарын байқай отырып табиғи заттың өзіне аса көңіл қоя қарау керек.
Нұсқаны орындай отырып затардың түсін қатынастарымен беру керек,
рефлекстерін ұмытпау қажет. Егер аспан ашық, көгілдір түсті бейнелейді.
Сондықтан ашық күн көлемді заттардың үстіндегі көлеңкелер көгілдір реңмен
аралас келеді, ал күннен түскен сәулелер- жеңіл сарғыш немесе ашық қызыл
(розовый) болады. Бұл құбылыс ақ киімде басқа да ашық сұрғылт түстерінде
анық байқалады. Күнге сәулеленген жер, жасыл шөп және т.с.с. жарықты
бейнелейді, айналадағы заттар мен бұлттарға шығылысқан жылы түстер болады.
Бейнелеу ағымында түстік рефлекстерді бақылауға алу керек және оларды
басқа айналадағы түскен түстік қатынас қалай қабылданады қағаз бетінде
солай беруді ұстану қажет. Табиғаттағы жарық сәулелер мен мәнерлі
қатынастарды бақылау және қағаз бетіне дәлме-дәл беру міндетті түрде қажет.
Алдыңғы жоспар қаншалықты қараңғылау немесе жарықтау, жасылдау, қызылдау
немесе сарғыштау сонымен бірге артқы жоспардан тығыздау және көлемділеу
екендігін ажырата да көре білу қажет.
Табиғаттың нұсқасын аспанмен жерді (жалпылама) түстік және мәнерлі
қатынастарды дәлме –дәл жалпылама бейнелеуден бастайды. Ары қарай аспанның
төменгі, ортаңғы және жоғары аумағының түстік-мәнерлік қатынастары
анықталады, сонан-соң жердің артқы ортаңғы және алдыңғы жоспары
белгіленеді. Кескіндеудің бірінші кезеңінде холстты қатты жүктеуге
болмайды, керілген кенепке бірқатар ақ бояу жағылған жөн. Артық бояуды
мастехинмен сүртеді. Бұдан кейін жер мен аспанның бірінші кезеңдік
жалпылама көшірмеден кейін кеңістік орта мен жалпы мәнермен келістіре
отырып заттардың мәнерлі түстік қатынастарын суреттейді негізеді. Үш
кеңістіктік жоспардың арасындағы түстік қатынас мәнерінің байланысын ұқыпты
бақылау қажет. Егер екінші жоспарда қалың орман белгіленсе, оны
бөлшектеудің қажеті жоқ. Оны бейнелеуде бояу тақтайшасына үш-төрт колер
бояумен аспан мен жерге дәлме-дәл қатынасын пайдаланылады. Осыдан кейін
пішініне, түсіне, мәнеріне және заттарға қарай алдыңғы жоспарды көркемдеп
бейнелеуге болады. Алдыңғы және ратқы жоспардың дәлм-дәл қатынасына
ортаңғысын алады. Алдыңғы жопардың көлеңкелерді көлемдірек, яғни ашықтау
және ашықтау және суықтау түсте көрсетуге кеңес беріледі. Жұмыстың соңғы
кезеңі- композициялық нұсқаны бейнелеуде идеялық ойға бөгет жасайтын
бірқатар артық заттарды жалпы ықшамдау.
Табиғат аясында жұмыс істеу барысында суретті бәрінен бұрын ұсақ-
түйек емес, үлкен көлем мен жоспарының қатынастарын бақылауға алады
кескіндеме өнеррінде жалпыламадан нақты бөлшектерге, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Бейнелеу өнерінің саласы композиция пәнінен бақылау жұмысын орындау
әдістемесі.
1. Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік
нұсқаулары. I Курс. I- семестр.
1.1. Композицияны оқытудың
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... . 3-4
1.2. Тақырыптық натюрморт және оған үш композициялық
нобай ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-7
1.3. Интерьердегі
натюрморт ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...8-9
1.4. Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптық екіжақты
композицияның
нобайы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..10-11
2. Сюжеттік сурет салудың әдістемесі. II Курс. III-IV семестр.
2.1. Бақылау жұмысын орындауға әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... 12
Табиғат көріністерін түрлі-түсті түсте беру. Көңіл-күйді, жыл
мезгілі
мен күннің уақытын
жеткізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13-
19
2.3. Заттың өзіне қарап сюжетті сурет салу және оқушылар мен студеттердің
өмірін бейнелейтін тақырыптағы нобайлық
жобалар ... ... ... ... ... ... .20- 21
2.4. Өткен сабақтардағы сюжеттік және нобайлық жобалар негізінде
оқушылар мен студенттердің өміріне арналған тақырыпқа сюжетті
композицияның нобайлық жобаның түрлі-түсте
өңделуі ... ... ... ... ... ...22
3. Кітаптың сыртын әрлеу және иллюстрациялар жасау.III Курс.V-семестр
3.1. Балалар кітабының сыртын әрлеу.(суреттер,
қосымшалар) ... ... ... ... ... .23
3.2. Композициялық портреттің нұсқасы (мұғалім, суретші, жұмысшы және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24-25
3.3. Еркін тақырыпқа сюжеттік нұсқалар
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 26
4. Монументальдық композиция жасау әдістері. IV Курс. VII-VIII-семестр
4.1. Жаңа заман талабына сай ғимаратты рәсімдеуге арналған
монументальдық композиция нобайы. (Ғылым, Техника, Спорт,
және
т.б.) ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .27-28
4.2. Саяси сатиралық немесе үгіттеу плакатының нобайы. (студенттің
таңдауы
бойынша) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 29
5. Тарихи-революциялық немесе қазіргі заман тақырыбындағы түстік
композицияның терең жан-жақты жасалынған үлгісі. V Курс.IX-
семестр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... .30-32
Пайдаланылған
әбиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... .33
1 Композиция пәнінен бақылау жұмысын орындаудың әдістемелік
нұсқаулары.
1.1. Композицияны оқытудың міндеттері. I курс I-семестр.
Педагогикалық институтының көркем-графика факультетінің композиция
курсының бағдарламасына композицияның теорияфсы мен танысу, оның
заңдылықтарын оқып үйрену, өнердің барлық түрлері мен жанрының жалпылығы
олардың түрлеріне қарай анықтаушы қасиеттері енгізілген. Студенттердің
практикалық сабақтарында композициямен жұмыс істеудегі шығармашылық дағдысы
қалаптастырылады.
Көркем шығарманың маңыздылығы бәрінен бұрын тақырыптың көлемі мен
мәнділік маңыздылығына шарттастырылған . шығарманы туғызудың ең қажетті
шарты-тақырыпты суретшінің мәнін түсінуде, оны образды түрде аша ала
білуде. Сюжетті ойлай отырып, суретші ол шығарманың сапасына байланысатын
композицияға жүгінеді композиция шығарманың идеясымен сюжетімен органикалық
түрде үйлестірілген. Жұмыс барысында ойдың жалпы шешімін іздеу жұмысы
жүгізіледі. Негізгі ойды жарыққа шығару үшін шығармаға кіргізілетін
элементтерді (бұйымдарды,фигураларды) мақсатқа сай іріктеп алу, олардың
ортада өзара орналасу заңдылығы, сезімдік-әсерлік белгілерін бөлу (пішіні,
бояуы, пропоциясы т.с.с.) міндетті түрде жанама элементтердің бастысына
бағынуы, кеңістікті және сызықты келешегін еске ала отырып композиция
бөліктері теңесуі шарт. Мұның барлығы идеялық мазмұнды беруге анық
мүмкіндік туғызады. Айтып өтілген мәселелерді шешу шығарманың композициясы
бойынша жүргізілетін алуан түрлі аспектілерді толық аша алмайды.
Суретші- педагогты қалыптастыруда композиция теориясына үлкен мән
беріледі. Композицияның еория мен практикасын меңгеру- өмірдеғгі жаңаны,
прогресті,өмір шындығын образды қабылдауға, типті көруге және бейнелеуге
мүмкіндік туғызады. Композиция сабақтарында студеттер ойлап тапқан немесе
берілген тақырыпқа композиция ойлап табуға және конструкторлық- пластикалық
және түрлі- түсті пішінге салып бейнелеуге үйренеді, соңынан методикалық
әдіс бойынша натюрморттың интерьердің, табиғат көрінісінің т.с.с. аяқтаған
композицияны орындайды.
Көркем-сурет өнерінің мұғаліміне композиция көлеміндегі білім мен
іскерлік өте қажет. Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту үшін оқытушы
композиция мәселесін шеше білу керек және өз білімін практика жүзінде
пайдалана білуі қажет.Композиция теориясын білмейінше шығарманың туу
принціпін айқындау және тақырыптық сурет сабағын жүргізу мүмкін емес.
Композиция заңдылықтарын меңгеру және практикада пайдалана білу оқушының
шығармашылық белсенділігін оятуға, тақырыптық суреттерді орындауда
көркемдік шешім іздеуге ұмтылысын оятуға мүмкіндік береді.
1.2 Тақырыптық натюрморт және оған үш композициялық нобай.
Тақырыптық үлгі: мүғалімнің үстелі, суретшінің үстелі, инженер-
конструктордың үстелі және т.с.с. Тущь акварель, гуащь.
Негізгі жұмыстың көлемі ½ артық емес, әрбір нобайға ¼ бет.
Ең таңдаулы нұсқаның негізінде нобайға интерьнрдің бір бөлігін соңғы
жоспарда көрсетіп табиғи болмысын ашатын натюрмортты бейнелеуге талап
қойылады. Натюрмортты адамның қызметін айқындайтын нақты заттан құрайды.
Тапсырманы орындау барысында студент қағидасы мен құралдарын
пайдалану шеберлігін, машықтығын көрсету керек. Бәрінен бұрын тапсырма
тақырыбын табу керек, ол күнделікті бақылауды білдіретіндей қатынас болуы
тиіс. Композициялық шешім өзінен-өзі шешіледі немесе бұл тақырыптың
ережелері белгілі деген ойдан аулақ болғаны жөн. Тапсырманы тиянақты
орындау үшін суретшілер шеберханасында, конструкторлық бюрода, мұғалімнің
жұмыс және әдістемелік кабинетерінде болып бақылау жүргізуге кеңес
беріледі. Заттарды, материалдарды қалай пайдалануды бақылау керек. Бұл ең
керекті заттарға назар аударуға, олардың мінездемелік жағдайын белгілеуге
өте қажет және сол сияқты т.б. Екінші кезектегі негізгі емес жанама заттар-
нақты композициялық міндетпен шарттасқан жағдайда ғана есепке алынады.
Толықтырушы элементтерді әртүрлі мақсатта кіргізуге болады, мысалы түсі,
пішіні,фактурасы жағынан контраст алу үшін; кеңістік аралығын есепке ала
отырып қойылымның элемен құрылымдарының көлемдік-кеңістік тығыздығын
теңестіруде және с.с. Өмірлік байланысынан тысқары заттардан натрморт
құрастыру мүмкін емес. Егер жұмыс үстелінде сервиз,сервант сөресінде жұмыс
құралдарын жайғастырса, натюрморт көркемдік мәнін жояды, ақылға сиымсыз
болып шығады.
Натюрморт міндетті түрде заттардың қойылымына (кіргізілген)
енгізілген адамның мамандығын және мәдени дәрежесін айқындап көрсетуі шарт
сондықтан онда ештеңе артық болмауы тиіс, сол мамандық немесе басқа кәсіп
иесінің мәдениетін, бағыт-бейнесін, жұмыс стилін мінездейтін заттарды ғана
таңдап іріктеп алған жөн. Композициялық орталығының аймағында ең негізгі
элементі қабылдау туралы ойлану керек: олар өткір пішінді форма, түрлі-
түсті және мәнерлі контраст болуы мүмкін.
Қойылымды элементтердің азғантай санымен шектеу керек: натюрморт үшін
алты жеті зат жеткілікті. Оларды екі үш топқа бөледі. Осыларды есепке ала
конструктивті ашық, терең-кеңістік құрылыммен натюрморт құрайды. Заттарды
кездейсоқ, жоспарланбаған жобада орналастырылады. Бұл сенімді, нанымды және
дәлелді, шындықты бейнелейді.
Өмірлік шын қойылымды ойлап шығара отырып, болашақ композицияның
формасын ұстану керек. Форматты жұмыс басталиас бұрын негізгі қағазға сай
таңдайды. Ол композицияның барлық элементтерімен және оймен, мазмұнымен
шарттастырылған. Көлденең қойылған формат композицияны әңгімелеуге жарайды,
онда заттардың топтамасы динамикалы түрде қойылады. Квадратты формат
статистикалық композицияға шақталған,ал тіке қойылған вертикальды формат
композицияға динамика береді, жоғары немесе төменге бағыттай отырып, ол
гаризонт (көлденеңділік) деңгейін және сюжетті байланысты болады.
Барлық дайындық жұмысы мазмұнына бағыныңқы болу керек, мұда автор
натюрморт жасау процесін іске асырады. Қойылымды бақылай отырып заттар
бетінде жарық пен көлеңке қалай түсіп тұрғанын белгілеу керек.
Композицияның құралы ретінде жарық сәуле натюрморттың көркемдік мәнін
ашады. Жоғары горизонт заттарды айналасымен бітістіріп жіберетін
сияқты,адамның күнделікті өміріне сіңісті,көңілге қонымды жайтты ұялатады.
Орташа горизонт заттарға күш, салтанат береді, бірақ өте төменгі
көлемде бұлардың орнына орнына жасандылық пайдав болады. Ең соңғы төменгі
горизонт (жиегі) заттың бейнесін көрсетеді, олардың динамикасы
перспективалық (болашақтық) қысқартуламен күшейтеді.
Бақылау нүктесін таңдаған соң натюрмортты бір қарап шығу керек,
көрерменнің назарына композициялық орталықтан шетке шегіне бірте-бірте
өсіре отырып жеткізу үшін қандай шешім табу керек ? Бір жақ шеткі бетінен
композицияның ырғағы бағытымен екінші жағына заттарды белгісіне қарай
топтауды ұйымдастыру арқылы, олардың қарама-қарсы және ырғақтық қайталануын
үдету арқылыжетуге болады.Бұл жерде натюрмортты тегістікке созылуға кеңес
берілмейді. Ырғақ заттардың қою көлеңке тығыздығын және олардың арасындағы
кеңістікті теңестіреді. бұл шартты орындау форматқа қатысты заттардың
масштабын таңдаудың жеңілдетеді.
Қойылымды ойланып болған соң натюрмортты қағаз бетіне топтастыра
түсіре бастауға болады. Жоғарыда айтып өткендей, бірінші әбден пісіп
жетілген ой болу керек-ол формат және жиек (горизонт) деңгейін
орналастыру.Негізгі идеяны бірінші жобадан түсіре бастайды.Қарындаш немесе
қылқалам мен жұмыс істегенде пропорциялық құрылымына ұқыпты болу керек,
ойдағы бейнені бейнелеу керек. Сулы бояу (акварель) нұсқасын шығару үшін
бояу ерекшелігінің мүмкіндігін ойланған жөн. Сол немесе басқа композициялық
қабылдауды пайдалануда шығармашылық ой ұмтылысы мен біріктіру қажет. Өз
таңдауларына қарай отырып,көп мәселерді студенттерге өздігінен шешуге
мүмкіндік беріледі.
1.3 Интерьердегі натюрмот.
Интерьердегі натюрморт. (19-20 сурет). (Сулы бояу (акварель), гуашь)
негізгі жұмыстың көлемі ½ беттен артық емес, дайындық суреттері-студеттің
қалауы бойынша.
Бұл бақылау жұмысының тапсырмасын орындаудағы негізгі мақсат және
негізгі мәселе интерьер бойынша табиғи болмысын пайдалану арқылы тақырыптық
натюрмортты өңдеу, жетілдіру. Тапсырма мақсаты- ойдағы сюжетті образбен
бере білуде шығармашылық шеберлік пен дағдыны дамыту.Заттарды айқындайтын
байланыс пен қатынасты интерьер мен бейнелей отырып,осы ортада еңбек ететін
және демалатын адамдар туралы, олардың мәдениеті туралы, дүниетанымы,
эстетикалық көзқарастары туралы әңгімелеу керек. Композицияны орындау
белгілі бір мамандық иесінің жұмыс ортасын анықтауды талап етеді.
Суретшінің шеберханасындағы натюрмортты бейнелей отырып көркем шығармашылық
тақырыбын таңдауға болады. Ондай болса суретші сол адам өнердің қай
түрімен айналысатынын көрсету керек. Суретшінің, мүсіншінің және театр
деккораторының шеберханаларының өз ерекшеліктері бар. Жабдықтары, құрал-
саймандары мен материалдары оны пайдаланушының жеке қызмет мінездемесін
көрсетеді. Суретшінің қызметіне қарай заттарды топтастыру әдісі, сол адам
туралы көп сыр айтады.
Ойдағы мақсатты табуда пластикалық және түрлі- түстілікті елестету
қажет. Сонан соң барлық элементті интерьерге топтастыру керек. Заттардың
ара қашықтығы шындыққа сай болуы шарт, шығармашылық атмосфераға жайластыру
образдық шешімді қағаз бетіне жасап шығаруға жетелеу қажет: Бұған мақсатты
бақылау материал жинау, тақырыпты жандандыру,ұқыпты ойлап шығару және
лицейлік түрлі-түсті эскиздік жобаларды орындау көмектеседі.
Композициядағы интерьер адамның жан дүниесін бейнелейді, әлеуметтік
қарым-қатынасын түсіндіреді. Сондықтан ертеректен бері әр халықтың
суретшілері интерьерді бейнелейді.
Екінші тапсырманы практикалық түрде орындауда негізгі қағазға
тақырыптың дайын жоспарымен жұмыс жасау керек. Бірден бірнеше мақсат қоюға
болмайды. Бастама үшін композицияның бірен-саран ғана құралдарын алады,
мысалы: жарық, көлеңке және пластика, жарықты жаға отырып көңіл тоқтату.
Оларды меңгерген соң қабылдаудың басқа құралдарын бақылауға көшеді, мысалы:
ырғақ, қарама-қарсы с.с. Осылайша тапсырмадан тапсырмаға өте отырып
композицияға жинақталатын барлық негізгі көркемдік құралдары меңгеріледі.
Мысал ретінде, автор жарыққа қарсы көзқарасыт таңдауы, солай тондық
контрасты мәселесін шешуі мүмкін екенін атап өтейік.Интеьердің күндізгі
немесе жасанды жарықтың әртүрлі шарттарын және деректі заттардың әр түрлі
шындығын пайдалануға болады.
1.4.Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптың екіжақты
композицияның нобойы.
Жанұя немесе мектеп өмірінен алынған тақырыптың екіжақты композицияның
нобойы. Сулы бояу (акварель), гуашь. Негізгі жұмыс көлемі ½ беттен артық
емес дайындық жұмысы (түлі-түсті алғашқы жобалар) – студент қалауы бойынша.
Тапсырма мақсаты-нақты өмірдегі адамдар арасындығы қарым-қатынасты
шындықпен жеткізу. Тапсырма бойынша жұмыс істеуде бар болғаны сюжет
белгілеу қажет оқиға уақытын кейіпкердің қимыл-іс әрекетінің мінездемесін,
жағТапсырма бойынша жұмыс істеуде бар болғаны сюжет белгілеу қажет оқиға
уақытын кейіпкердің қимыл-іс әрекетінің мінездемесін, жағдайды ширақ
пішінде және анық көрсете білу керек кейіп құралдарын қолдануды осыдан
анықтауға және нақтылауға болады. Сол жағдай немесе болып өткен оқиғаға
қатысушы бейнелер мен ортаның қарым-қатынасы басты роль ойнайды, фигуралар
мен мінездемелерін жайғастыруды ойлап шығару үстінде көркемдік ойды
бейнелейтін бөлшектерді (детальдарды) табу керек. Ол өте үлкен мәнеге ие.
Жалпылама беріле отырып және азғана бөлшектері белгіленгенмен шебер құрған
композиция көрерменді оқиғаны толық қарап шығуға мүмкіндік береді. Түстік
қатынастардың артықтығы композицияға кірген бөлшектердің мәнін
солғындатады. Азырақ сызықтар мен түрлі-түсті дақтарды пайдалана отырып,
алдымен табиғи болмыс (натура) пен нобайдан композициялық жобалар жасайды.
Сонан соң нақты материал жинақтайды, табиғи болмыстан мақсатқа бағытталған
жобалар жүргізеді. Оқиға орны жағдайды таңдау басты роль аатқарады. Сюжетті
композицияның шешімінде автордың суреттепе отырған кейіпкерлеріне қазіргі
таңдағы қатынасы айтылады. Бұл таныстырған адамдардың бейнесінде, нұсқа
қалпын бейнелеуде өмірге сай құбылыстарды көрсетуде анық айқындалады.
Композиция сюжетін өмірдің барлық сан-қилы формасынан табуға болады:
спортта,шығармашылықта, қарапайым еңбекте, ғылымда,демалыста т.с.с.
Тапсырмамен жұмыс істей отырыпадамдарға,оқиға,ортасына, сөйлейтін
бөлшектерге мінездемелік көңіл аудару керек. Бұл уақытты өткенді еске
түсіруге,болашақты сөз етуге- және де нақты өмірлік жағдайға адамдардың
қатысын көсетуге көмектеседі.
Ладынғы тапсырмадағыдай сюжеттің кмпозициялық құрылысы түрлі-түсті
қарама-қарсы, көлемдік-кеңістік құрылымын ұйымдастыру шарты және т.с.с. аса
қажетті бейнелеу құралдарын пайдаланып өмірдің шынайы шындығына және қатаң
логиасына негіздеу қажет. Форматқа қатысты ғимарат және композицияның басқа
элементтірін сан қилы нұсқалар мақсатын ойлап шығару маңызды. Оның барлығы
нобайда ашылған тақырыпта айқындалады.
2.Сюжеттік сурет салу әдістемесі.II курс III-IV семестр.
2.1.Бақылау жұмысын орындауға методикалық нұсқау.
№2 бақылау жұмысының оқу тапсырмасы нобайлық, құрылымдық-
декоративтік үлгіде сюжетті- композициялық орталықтың білдіру құралы,
шығарманың идеялық ойын ашушы, көру арқылы есте сақтау, шығармашылық ойлау
және іске асыруды меңгеру.
Бақылау жұмысын орындау барысында сырттан оқитын студеттер көңілін
өмір көріністерінің бейнесіне өз қатынастарын идеялық оймен жеткізуге
аудару керек. Этюдтер мен нобайлармен жұмыс істеуге кіріспес бұрын, бақылау
жұмысының тақырыптарын қамтыған өмір көркіністерін көңіл аудара бақылыап
жан-жақты зеттеу керек. Бұдан кейін сәкес келетін сюжеттерде іздеуге тура
келеді, ал табиғат көріністеріне дәлел табу керек. Бұл ізденістер сан рет
нобайлық жобалар орындауі мен мақсатты түрде заттың өзіне қарап сурет
салумен және нұсқалармен толықтырылады, нобайлар, сурет салумен нұсқалар
сюжеттік композицияның орталықтың құралдарын пайдалана отырып
композицияның заңдылықтарының негізінде орындалуы шарт өзіндік жұмыстың
барысында бірнеше қайталанатын нобайлық ізденіс жаттығуларында сыттан
оқитын студент бірте-бірте ойлау қабілетін, айналаны қабылдау өткірлігін
дамытады.
2.2.Табиғат көріністерінің түрлі-түсті композициясы. Жыл мезгілін,
уақыт көрінісін, көңіл-күйді беру. тапсырма.
Табиғат көріністерінің түрлі-түсті композициясы. Жыл мезгілін, уақыт
көрінісін, көңіл-күйді беру. Композицияның екі нұсқасы, 10 беттен кем
емес. Ізденіс нобайлары, нұсқалары және сол сияқты материалдар. Негізгі
беттің көлемі- 40х576мм, дайындық материалы 250-200мм. Акварель, гуашь.
Идеялық ойды тапқан соң дәлел нұсқасы және картина нобайы орындалады.
Табиғат көріністерінің композициясында композициялық орталықты, ерекше
бояуын табу және жарыққа шығару өте қажет. Бұл жерде жеткізу құралдарының,
жарық заңдылықтарын, түр-түсін, мәнерлі қатынастарының білімі мен
біліктілікті пайдалану міндетті түрде керек.
Үлгі ретінде қысқы қарлы ашық табиғат көріністерін алайық.
Композициялық орталыққа бұл жерде автобустар, жеңіл және жүк машиналар
қозғалып жатқан автомагистраль алынуы мүмкін. Сюжетті тереңдете және дамыта
отырып, бояу ерекшелігін шеше отырып, біздің отанымыздың заманалық табиғат
көрінісін шығаруға болады. Заманалық кеңістік ұжым немесе ұжымдық
шаруашылықты темір жлды көрсете отырып дәлелді жасап шығаруға немесе
өндірістік қаланы көрсетуге болады.
Табиғат көрінісінде тақырыптық байланыс табиғатпен бірге адамды да
жиі бейнелейді студеттің міндеті- табиғат композициясында заманды, біздің
әлеуметтік қатынастардың сызықтарын көрсетуге негізделеді.
Тапсырманы орындауда студеттерге уақыттың күні мен жыл мезгілінің
жарық мән, бояу ерекшелігінің үйлесімділік мәніне ие табиғат мезгілін
бақылау мен зерттеу жұмысы беріледі. Табиғаттың әртүрлі ерекшеліктеріне
көңіл қойып сараптай отырып бірқатар заңдылықтарды бекітуге болады. Жазық
ашық күннің шуағы жердегі заттардың бәріне ақшыл-күлгін түсті шашады. Атқан
таңның сәулесі көрушінің көзіне ауаның атмосфераның қабатынан өтіп барып
тоқтайды. Көгілдір реңге ие ауа қызғыш қызыл сәулемен бірігіп күннің
дөңгелегіне күңгірт- қызыл рең береді. Бұлттарға түскен күннің сәулесңі
ауаның жұқа қабатынан өтіп жылы және жарағырақ түске енеді, қызғыш- қызыл
рең алады, ал таза аспан бұл аймақта жылы-жасылдау түстің реңі ретінде
қабылданады. Көкжиекке жақын заттарда түс әдетте қызғыш реңкке ие, ал
көлеңкелер- ашық, сия түсті (фиолетовый) алвады, көкжиектен алыстаған сайын
және алдыңғы жоспарға жақындаған сайын, қызғыш реңктер жарыққа бозара
түседі, ал көлеңкеде қоюлау суықтау және табиғи түстің мінездемесіне жақын.
Таң атқандағы және күн батқандағы күннің шуағындағы қарама қырсы
қызғыш –сары және қызыл-сары түстерінде кездеседі. Бұл былай түсіндіріледі,
ауа қабатының төменгі бөлігінде күні бойы тозаңның көптеген бөлігі жиналып
қалады, ал бұл қабаттан күннің сәулесі өтеді. Міне осы тозаңдар батып бара
жатқан күннің сәулесіне, яғни шуағына шағылысып жарықтанып қызғыш-қызыл рең
береді.
Таңғы немесе кешкі күннің шуағына бөленген ағаштар жасыл түті
болмайды,жапырақтарға түскен күннің шуағы қызғыш немесе қызғыш сары
сәулелер жасыл түсті бейтарап әр жері ақшыл түске еніп қара-қоңыр түске
айналады.Осы және табиғаттағы түстік және мәнерлік қатынастардың басқада
заңдылықтарын бақылай отырып, дәл солай ешқашан қайталанбайтынын білу
керек. Содықтан заттың өзіне қарап жұмыс істей отырып, әр жұмыс жасағанда
суреттеп отырған табиғаттың жалпы бояу ерекшеліктерін аса мұқият бақылап
және кеңістіктегі түрлі-түсті және мәнерлі қатынастарын, жер мен аспанның,
заттардың түрлі- түсті түсіне боялған түсі мен мәнерін матада дәл көрсете
білу керек.
Картиналарға нұсқаларды орындай отырып,идеялық ой басшылыққа алынады.
Осыған сәкес нұсқаларға себеп- дәлел, түс- бояу, табиғат көрінісінің
суреттеп отырған формасына сәкестігін таңдап алады.
Нұсқаларды орыендау үстінде кеңістіктің түсі мен мәнерінің көкжиекке
жақын тұсын көрсетуде жаңылыспау керек. Жаздың ашық күнінде түстің жалпы
мінездемесіне сай көк жиектен көтерілгенде аспанның түсінде жеңіл көгілдір
жасылдау және қыцзғыштау реңктер пайда болуы мүмкін. Сәл жоғарырақта
көгілдірлеу реңк болады, ары қарай тап-таза көгілдір түс көрінеді. Ауаның
ең жоғарғы қабатында сия көк түспен көк түс аралас түске енеді. Аспанның
түстік –мәнерлі реңдерін дәлме –дәл жеткізу табиғаттың өзіне қарап үзбей
салыстыру арқылы жүзеге асады. Аспанды бейнелеуге қыцлқаламды пайдалануға
кеңес беріледі, бояуға сұйықтық құю қолданылмайды. Еріткіштерді пайдалану,
әсіресе ақшыл колердағы май, нұсқадағы табылған түстік қатынастарды
бұрмалайды, жылтырлықты кептіріп жібереді.
Күнге сәулеленген жеңіл қақыған бұлттар ашық аспанның рефлекстеріне
сай ақшыл-сұр рең алады. Бұлттардың төменгі қабатындағы көлеңкеге өзінің
жарықтанаған рефлексін қабылдай отырып, сарғыштау немесе сары сұрлау
болады. Жаздың күнгі көгілдір аспан қабатындағы бұттар түстік құрылысын
сараптай отырып және басқа бөліктерін айта отырып түстердің
салыстырмалылығын түсіне білу керек.Жоғары қабаттағы бұлттардың
көлеңкесінің ақшыл-сұрғылт түсті реңі жарықтанған, сәулеленген жылы-ақ
бөлігімен салыстырғанда сезіледі. Егерде берілген жазғы нұсқасын қазанның
ашық күнінде салынған дәл сондай нұсқамен салыстырғанда ол бүтіндей
бөліктерімен күздің күніне қарағанда жылы әсер қалдырады.
Үйлер, мұнаралар, ормандар т.с.с. көрініп тұрған жазғы нұсқадағы
жердің соңғы жоспары жеңіл сұрғылт-көгілдір немесе қызғыш силуетпен
қабылданады. Түсі жердің алдыңғы қабатынан ашықтау бір-ақ аспаннан түсі
қоюлау болады. Онда ауа қабатының түстік қатынастары қанық, аспан рефлексі
және күннің сәулелері көрінеді. Жердің ортаңғы жоспары сәл білініп тұратын
жарықтау көлеңкемен, әр түрлі заттардың түстік және мәнерлі мәнерлі
айырмашылықтарыммен ерекшеленеді. Мұда кірпіш үйлер, мұнаралар, жасыл
ағаштар, алтындалған қырмандар айқын байқалады, бірақ мәнерлі және түстік
айырмашылықтар жылы, туыс түстер: осындағы барлық кеңістік аймағында
аспанның рефлексі, күннің жарығы мен ауаның маңызды әсері бар. Жоспардың
алдыңғы заттары ашық, айқын материалмен мінезделеді.
Жарықтың заңдылықтарын есепке ала отырып рефлекстер әрекетін, түстік-
мәнерлі қарама-қарсылығын, кңстікті көрерменнің қабылдауын т.с.с. нұсқамен
картинадағы бейнелеудің барлық бөліктер мен элементтерінің өзара
байланыстарын, жанаманың негізгіге бағынуын, кеңістіктің бүтінділігін,
колоридті және идеялық ойды білдірудіт ұғыну шарт.
Заттың өзінен түрлі-түсті түстердің қатынасын көре білу керек.
Әртүрлі ағаштардың түстік ерекшелктері де әртүрлі: шырша қою- жасыл, тал
жарқыраған сұрғылт- жасыл т.с.с.қайыңның жаздың күнінде күннен сәулеленген
қанық жылы рең береді, өйткені оның бұтақтары мен жапырықтарына күн
сәулесімен бірге аспаннан түскен көгілдір сәуле де түседі. Тұтылған
бөлігінде ол аспанның салқындау ашық реңімен қосыла жасыл түске енеді.
Жалпы заңдылық бекітіледі: ауа-райының ашық кездерінде ашық аспан аясында
сәулелер жылы, ал көлеңкелер- суық түстерден болады. Ағаш немесе бұтақ
дінінің ішкі қабатында түс анағұрлым қанық жасыл болады, өйткені ол жерге
аспан рефлекстерімен күннің сәулелері тіке өтпейді. Мұндағы қайыңның түсі
сарғыш-жасылдау қанық түстегі жапырықтарынан өткен сәулелер және шағылысқан
жасыл рефлексттері байлынысқан. Діңнің төменгі қабатында түс қоңырқай жылы
реңді жасыл болуы мүмкін,өйткені ол жерге шөп пен жердің күнге сәулеленіп
жарықтанған рефлексі әсер етеді.
Ауылдың немесе қаланың табиғи көріністерін орындай отырып, студент
әртүрлі кеңістік жоспарында орнапласқан біртипті заттардың, сонымен бірге
кеңістік аймағындағы заттардың пішіні мен материалдардың түсі мен мәнерінің
қатынастарын байқай отырып табиғи заттың өзіне аса көңіл қоя қарау керек.
Нұсқаны орындай отырып затардың түсін қатынастарымен беру керек,
рефлекстерін ұмытпау қажет. Егер аспан ашық, көгілдір түсті бейнелейді.
Сондықтан ашық күн көлемді заттардың үстіндегі көлеңкелер көгілдір реңмен
аралас келеді, ал күннен түскен сәулелер- жеңіл сарғыш немесе ашық қызыл
(розовый) болады. Бұл құбылыс ақ киімде басқа да ашық сұрғылт түстерінде
анық байқалады. Күнге сәулеленген жер, жасыл шөп және т.с.с. жарықты
бейнелейді, айналадағы заттар мен бұлттарға шығылысқан жылы түстер болады.
Бейнелеу ағымында түстік рефлекстерді бақылауға алу керек және оларды
басқа айналадағы түскен түстік қатынас қалай қабылданады қағаз бетінде
солай беруді ұстану қажет. Табиғаттағы жарық сәулелер мен мәнерлі
қатынастарды бақылау және қағаз бетіне дәлме-дәл беру міндетті түрде қажет.
Алдыңғы жоспар қаншалықты қараңғылау немесе жарықтау, жасылдау, қызылдау
немесе сарғыштау сонымен бірге артқы жоспардан тығыздау және көлемділеу
екендігін ажырата да көре білу қажет.
Табиғаттың нұсқасын аспанмен жерді (жалпылама) түстік және мәнерлі
қатынастарды дәлме –дәл жалпылама бейнелеуден бастайды. Ары қарай аспанның
төменгі, ортаңғы және жоғары аумағының түстік-мәнерлік қатынастары
анықталады, сонан-соң жердің артқы ортаңғы және алдыңғы жоспары
белгіленеді. Кескіндеудің бірінші кезеңінде холстты қатты жүктеуге
болмайды, керілген кенепке бірқатар ақ бояу жағылған жөн. Артық бояуды
мастехинмен сүртеді. Бұдан кейін жер мен аспанның бірінші кезеңдік
жалпылама көшірмеден кейін кеңістік орта мен жалпы мәнермен келістіре
отырып заттардың мәнерлі түстік қатынастарын суреттейді негізеді. Үш
кеңістіктік жоспардың арасындағы түстік қатынас мәнерінің байланысын ұқыпты
бақылау қажет. Егер екінші жоспарда қалың орман белгіленсе, оны
бөлшектеудің қажеті жоқ. Оны бейнелеуде бояу тақтайшасына үш-төрт колер
бояумен аспан мен жерге дәлме-дәл қатынасын пайдаланылады. Осыдан кейін
пішініне, түсіне, мәнеріне және заттарға қарай алдыңғы жоспарды көркемдеп
бейнелеуге болады. Алдыңғы және ратқы жоспардың дәлм-дәл қатынасына
ортаңғысын алады. Алдыңғы жопардың көлеңкелерді көлемдірек, яғни ашықтау
және ашықтау және суықтау түсте көрсетуге кеңес беріледі. Жұмыстың соңғы
кезеңі- композициялық нұсқаны бейнелеуде идеялық ойға бөгет жасайтын
бірқатар артық заттарды жалпы ықшамдау.
Табиғат аясында жұмыс істеу барысында суретті бәрінен бұрын ұсақ-
түйек емес, үлкен көлем мен жоспарының қатынастарын бақылауға алады
кескіндеме өнеррінде жалпыламадан нақты бөлшектерге, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz