Этностық ұлтшылдықтың басты саяси мүддесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Бұл рефератта фашизм, шовинизм, ұлтшылдық, гуманизм, ұлттар арасындағы достық деген терминдер мен мәселелер қарастыруда. Қазақстанда 130-дан астам ұлт өкілдері өмір сүріп жатқандығы бәрімізге белгілі. Сол ұлттарға қандай саясат жүріп жатыр, болашақта не істеу керектігін шамасынша баяндап алдым.

Шовинизм - ұлттық ерекшеліктерді дәріптейтін, бұл ұлттың мүддесін басқа халықтардың мақсатына қарсы қоятын, ұлтаралық өшпенділікті қоздыратын, ұлтшылдықтың шектен шыққан түрі.

Ұлтшылдық - ұлттық жекешелікке, артықшылыққа, басқа ұлттарға сенбеушілікке және бір ұлтты басқа ұлтқа қарсы бағытталған саясат, идиология, психология және әлеуметтік тәжірибе. Ұлтшылдық XVIII ғ-дың аяғында отаршылдық қанау мен әлеуметтік теңсіздікке қарсы наразылық ретінде пайда болған. Оның алдын алмаса, кейін халықтар арасындағы өшпенділікке айналуы мүмкін.

Фашизм - реакциялық, агрессивтік күштердің террорлық диктатурасы. Бір нәсілді екіншіден жоғары қою, мемлекетке барлық басшылықты беру, демократиялық құқықтар мен бостандықтарды басып-жаншуда шектен тыс күштеу әдіс-тәсілдерін пайдалану, қоғамдық және жеке өмірді жаппай бақылауға алуға және т. с. с.

Этносаяси жанжалдар

Этносаяси жанжалдарға этностар, ұлттар арасындағы даудамалар, шиеленістер жатады. Басқа саяси-әлеуметтік егес, дау-шарларға қарағанда ол өте күрделі және шешілу жолы қиын мәселе.

Саяси жанжалдар көпұлтты мемлекетте әртүрлі тілде сөйлейтіндердің (Бельгия, Швейцария), әртүрлі дінге сенетіндердің (Индиядағы сикхтар, мұсылмандар, индустар; Ливанда христсяндар мен мұсылмандар), әртүрлі ұлттар (Қазақстан, Ресей), әртүрлі нәсілдер (Оңтүстік Африка елдерінде) арасында болуы мүмкін. Әдетте мұндай қатынас әртүрлі этникалық топтардың арасындағы елеулі экономикалық теңсіздіктен туады. Өз ұлтының өкілдері езгіге, қысшылыққа түсіп отыр деп ұққан этнос халқының арасында үгіт жүргізіп, ұлттық ынтымақтастық білдіре бастайды.

Кейде бір этникалық топтың өкілдері әлеуметтік-таптық сатыда жоғары деңгейде тұрады да, өздерінен басқа этнос өкілдерімен, жеңілдіктермен пайдаланады. Мұндай жағдай, сөз жоқ этносаралық қақтығыстарға, ұлтаралық жанжалдарға жол ашады.

Этносаяси жанжал тудыратын мәселенәң бірі - этникалық ұлтшылдық. Мұнда біраз ұлттың өкілдері өз алдына автаномия алу, тұтастығын және идиология немесе қозғалыс ретінде көрініс беруі мүмкін. Ондай этнос негізгі үш мақсатты алға қояды:

автономия мен өзін-өзі басқаруды қамтамасыз ету;
белгілі бір жерге, аумаққа иелік ету құқығын алу;
өз мәдениет жалпы мемлекеттік мәдениетпен бірдей мәртебеге жеткізу

Этностық ұлтшылдықтың басты саяси мүддесі - түптеп келгенде өзінің мемлекеттігін орнату. Мұндай ұлтаралық қақтығыстар қазіргі таңда жеткілікті. Мысалы, Солтүстік Ирландия мен Англия, грузиндер мен абхаздар, оситиндео мен ингуштар арасындағы жанжалдар. Олардың негізінде жергілікті халықтан басқа ұлт өкілдерінің саяси және азаматтық құқықтарының қысымшылық көруі, ұлттық егемендік, ұлттық-мемлекеттік құрылым мәселелерінің және т. б. жатыр.

Этоносаяси шиеліністердің пайда болуына түрткі болатын себептің бірі - этностың өз тілі, мәдениеті, діні, әдет-ғұрпының тағдырына қалыптан тыс, асыра қауптенушілік. Оның болашағы қалай болады деп мазасыздану. Мысалы, біздің республикамызда 90-жылдардың орта кезінде орыс тілділер орыс тілінің мәртебесі жөнінде бірталай әңгіме көтерілді. Оларға “Лад”, “Русская община” ұйымдары, казактар дем беріп, кекілжін тудырды. Тіліміз, әдет-ғұрпымыз қысым көруде, орыстарды басқарушы қызметтерге аз алуда, олардың арасында жұмысыздық көбеюде, соларға байланысты олар Қазақстаннан жаппай көшуге мәжбүр болуда деп байбалам салды. Шын мәнінде, Қазақстан Республиканың Конституциясында көрсетілгендей, мемлекеттік ұйымдарда, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында мемлекеттік қазақ тілі мен орыс тілінің тең қолданатындығы, өтпелі кездегі жұмыссыздықтың көбеюі барлық өкілдеріне бірдей әсер етіп отырғандығы, басқарушы органдарына қызметке ұлтына, нәсіліне қарамай, тең қабылдануы және т. б. олардың қауптерінің орынсыз екендігін дәләлдеді.

Қалай болғанда да ұлтаралық жанжалды өрістетпей, мәселені дер кезінде шешу қажет. Өйткені мұндай шиеліністер ұлғайып кетуге бейім келеді және ұзақ сипат алған дау-жанжалды тоқтату оңайға түспейді. Ол үшін мемлекет ұлтаралық саясатты ешқашан назардан тыс қалдырмауы керек. Бұл салада біздің елімізде бірталай іс істеуде. 1995 жылдың 1 наурызында Н. Ә. Назарбаевтың жарлығында Қазақстан халықтарының Ассамблеясы құрылды. Ол республикадағы барлық ұлттық-мәдени орталықтарды қамтиды.

Ассамблея елімізде ұлтаралық келісім мен саяси тұрақтылықты сақтау, қоғамды біріктіру, нығайтуды қамтамасыз ету бағытында практикалық ұсыныстар жасайды. Ұлттық саясат саласындағы жаңа заң жобаларына қоғамдық сараптау жасайды. Мысалы, “Қоғамдық бірлестіктер туралы”, “Мәдениет туралы”, “Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы” және тағы басқа заң жобаларына қорытынды дайындап, Парламентке жіберді.

2030 стратегиясынның “Ұзақ мерзімді басымдық: Ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуы” бөлімінде былай жазылған:

Тату көршілік бірінші кезектегі міндет, алайда елді ішкі алусыздық жайласа, ол шешілмейді. Егер әр түрлі топтар оларды қандай мүдделердің - саяси, идеология, діни, этникалық немесе таптық мүдделердің біріктіретініне қарамастан, қарама - қарсылық күйде болса, бұл халықты ортақ игілікке қол жеткізуі мен өзінің ұлттық мүдделерін іске асыру мақсатынан жаңылыстыратын қауіпті жағдайға әкеп соғады.

Бірлікке апаратын жолдағы бұрынғы кедергілерді жойып, әдетке, құтарлыққа, ерекше мүдделерге, дінге, жас қарайстылығына немесе басқа факторлардың қайсына негізделгеніне қарамастан, жаңа кедергілерді болдырмау - біздің міндетіміз. Диологтың ықтимал барлық нысандарын көтермелеу, сондай-ақ адамдар арасындағы өзара байланыс пен қарымқатынасты күшейту арқылы біз біртіндеп ұлттық ынтымағымызды нығайтып, ұлттық әлуетімізді ұлғайтамыз.

Қоғамның негізі болып табылатын бұл басымдықты жүзеге асырудағы біздің стратегиямыздың мынадай құрамдас бөліктері бар:

еліміздің барлық азаматтары үшін мүмкіндіктердің теңдігіне негізделген біріңғай азаматтығымызды дамытатымызға кепілдік беру;
этникалық түсініспеушілік себептерінің жойылуын, барлық этникалық топтар құқықтарының тең болуын қамтамассыз ету;
қомамымыздағы дәулеттілер мен жарлылардың арасындағы айырмашылықты және ауыл проблемасына үнемі ерекше көңіл бөлу;
адамдар арасындағы қарым-қатынас пен коммуникациялық нысандарын дамыту;
әр түрлі конффесиялар арасындағы өзара құрмет, төзімділік пне сенімді қарым-қатынастарды нығайту.

Қазақстандағы ұлттық қатынас мәселелері

Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде Қазақстан Ресей империясына тәуелді басқа елдер сияқтыезгінің астында болды. Ол патша өкіметінің отаршылдық саясатын одан әрмен жүргізді. Адамдардың жаңа тарихи қауымдастығы - Кеңес халқын құрамыз деген желеумен орыстандыру саясатын жүзеге асырмақ болды. Тілімізден, айырылып қала жаздап, рухани мәдениетіміз не бір зобаланды басынан кешірді.

Қазақстанға КСРО-ның барлық аймақтарынан ондаған, жүздеген, тіпті кейбір тұтас халықтарды туған жерінен айырып, жер аударды.

1931-1933 жылдары қазақтарды отырықшылдандырамыз және республикада ұжымдастыру жүргіземіз деп, қолдағы малдарын сыпырып алып, елімізді адам айтқысыз ашаршылыққа душар еткізді. Соның нәтижесінде зұлматқа қазақ халқының 2, 5 млн. адамы, яғни 52%-ті опат болды. 200 мың адам құғын-сүргінге шет жерге ауды.

Казақстан Республикасы егемендігін алғаннан кейін жағдай өзгере бастады. Аяулы ана тілімізге мемлекеттік мәртебе берілді. Туған жерімізде де бір талай өркенді өзгерістер болып жатыр. Солардың ішінде ең бастылардың бірі тату-тәтті ынтымағы жарасқан көпұлтты халқымыз бар. Республика халқының жартысына жақын орыс тілділер болғандықтан ҚР-ның Конституциясының 7-бабында: “Мемлекеттік ұйымдарда және жергілікті өзін-өзі басқару органдарында орыс тілі ресми түрде қазақ тілімен кең қолданылады” делінген. Ата Занның 14-бабында:

“1. Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең.

2. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысыне, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты және кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды. ” деп атап көрсетілген.

Республикамызда әрбір азаматтың қай ұлтқа, қай партияға және дінге жататынын өзі ұйғаруға және оны көрсетуге немесе көрсетпеуге болады. Әркімнің ана тілі мен өзінің төл мәдениетін пайдалануға, қарым-қатынас тілін, тәрбиені, оқуды және шығармашылықты еркін таңдап алуға құқығы бар.

Қазақстанда қазыр 130-ға жұық ұлттар мен ұлыстардың, этниколық топтардың өкілдері өмір сүріп жатыр. Олардың әрқайсы өз ұлтының көркеюін қалайды, өз ана тілінде сөйлегілері келеді, өздерінің балаларын, немерелерін өз ұлттық дәстүр, әдетғұрып, мәдениетіне сай тәрбиелеп, баулығылары келуі - табиғи, заңды нәрсе. Сондықтан біз өзге ұлт өкілдерін кемсітпеуіміз, шеттетпеуіміз керек. Өйтсек, оларды өз ұлтымызға қарсы қойып, ашындырып аламыз. Сондықтан осы атамекеннің иесі - қазақ халқы республикамыздағы басқа халықтардың басын қосып, оларға ұйытқы болып, бір қоғамға топтпстыруға тырысқанымыз абзал. Біз Қазақстан Республикасын мекендеуші әр халықтың санасында “Қазақстандық ұлтжандылық”, “жалпықазақстандық мақтаныш” рухын, сезімін оятып, қалыптастырғанымыз жөн.

Республикамыздың гүлденуі оның саяси, экономикалық, әлеуметтік, ғылыми-техникалық, мәденижетістіктеріне байланысты. Сонда оның әрбір адамы да ауқатты, жақсы тұрады. Сондықтан мұнда тұрған әр халықтың өкілі жалпы Қазақстанның, әр облыс, аудан, елді мекеннің табысына қуанып, соған қажырлы еңбегімен аянбай-қалмай үлес қосу керектігін сезінуі тиіс. Мұның бәрі дұрыс жүргізілген ұлттық саясат нәтижесінде ғана іске асады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.