Мұнайдың табиғи пайда болуы

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Механика және мұнай газ ісі кафедрасы

РЕФЕРАТ

РФ.

Пән бойынша

Тақырып

(баға)

Жетекші

(қызметі, ғылыми дәрежесі)

(аты-жөні, тегі)

(қолы) (күні)

Нормобақылаушы Тәлімгер

(қызметі, ғылыми дәрежесі) (аты-жөні, тегі)

(аты-жөні, тегі) (қолы) (күні)

(қолы) (күні) (топ)

2011

Жоспар

Кіріспе.

Мұнай мен газдың пайда болу теориялары

a. Мұнайдың және газдың табиғи пайда болуы;

b. Ғалымдардың жүргізген тәжірибелері;

c. Ғалымдардың гипотезалары.

Қорытынды.

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Мұнай мен газ барлау өндірісі 150 жылдан бері жалғасып келе жатыр. Осыған қарамастан, ғалымдар мұнайдың генезисі туралы сұраққа әлі күнге дейін келіспей жүр.

ХІХ ғасырда ғалымдардың арасында ең негізгі сұрақ мынадай болды: мұнай пайда болу үшін оның бастапқы шикізаты өсімдіктердің қалдығы болды ма, әлде жануарлардың ба?

Мұнайдың табиғи пайда болуы

Қазіргі кезде мұнай пайда болуының екі негізгі теориясы бар:

Биогендік Абиогендік

(органикалық гипотеза) (бейорганикалық гипотеза)

Органикалық гипотеза

Мұнай пайда болуының тұнбалы миграциондық гипотезасы ең бірінші АҚШ-та пайда болды және бұл теория КСРО-да кеңінен таралды. Бұл гипотезаның қарапайымдылығынан ғылыми ортада, сонымен қатар дүние- жүзінің көптеген геолог-практиктері қолданған және әлі де қолданып жүр.

Органикалық теория негізінде мынадай тұжырым бар: органикалық көмірлі зат тұнбамен бірге көмілген, және ол геологиялық дамудың ұзақ тарихында диагенез бен катагенез дің барлық сатыларынан өтеді, сөйтіп абиогендік синтездің нәтижесінде мұнайға айналады. Бұл жерде мұнай деп субаквальді бөлігінде көмілген кәдімгі фоссилизация процесінде жеке фазаға бөлінетін неғұрлым тұрақты сұйық гидрофобты өнімдерді айтып отыр.

Органикалық теориямен келіссек, мұнай бұлай пайда болады: өсімдіктер мен жануарлардың өлгеннен кейінгі қалдығы жердің түбіне түседі, сөйтіп бұл қалдықтардан қалың қабат түзіледі және осы кезде биохимиялық сатылар жүре бастайды. Микроорганизмдер ауа жетіспеген кезде ақуыз бен көмірсуларды өңдеп шығады. Сонымен қатар көмірқышқыл газ, су, метан, көмірсулар түзіліп, ары қарай тұнба тығыздалады және қысым мен температураның әсерінен бұл заттарда химиялық реакциялар жүре бастайды. Күрделі заттар жай заттарға айналады.

Ғалымдардың жүргізген тәжірибелері

1888 жылы немістің ғалымдары Г. Гефер мен К. Энглер 400*С температура мен 1МПа қысымда балықтың майын айдап (перегонка), тәжірибе жүргізді. Олар осы зерттеуден кейін құрамына алкен, нафтен және арен кіретін майлайтын май, парафин және көмірсутектер алды.

Сәл кешірек, 1919 жылы, академик Н. Д. Зелинский ұқсас тәжірибе жүргізді, бірақ оның бастапқы материалы- Балхаш көлінен алынған, өсімдік тектес органикалық тұнба - сапропель болды. Ол сапропельді қайта өңдеу арқылы бензин, керосин, ауыр майлар, сонымен қатар метанды да алды. Осындай тәжірибелер арқылы мұнайдың пайда болуының органикалық теориясы дәлелденді.

Ғалымдардың гипотезалары

Ал енді басқа жағынан қарасақ, 1866 жылы француз химигі М. Бертло мұнай жер қойнауындағы минералдық заттардан пайда болады деген болжам жасады. Ол өзінің теориясын растау үшін бейорганикалық заттардан көмірсутектерді жасанды синтездеп, көптеген тәжірибе жүргізді.

10 жыл өткеннен кейін, 1876 жылдың 15 қазанында орыстың химиялық қоғамының отырысында Д. И. Менделеев өзінің докладымен ортаға шықты. Ол өзінің мұнайдың пайда болуы туралы гипотезасын мазмұндады. Ол: тау түзілу процесі кезінде жердің қабығындағы опырылған жарылған жерлерінен, түбінен су кіре бастайды. Қабыққа сіңу арқылы су аяғында бәрібір темірдің карбидімен кездесіп, айналасындағы қысым мен температураның әсерінен олармен реакцияға түсе бастайды, соның нәтижесінде темір оксиді және көмірсутектер, мысалы этан түзіледі. Алынған заттар жаңағы жарылған жерлермен жердің қабығының беткі қабатына көтеріледі және кеуектерді қанықтырады. Осылай газдық және мұнай кен орындары пайда болады.

Шындығына келсек, “нағыз химик” Менделеевтің идеясы бірінші кезде геологтарда ешқандай жетістікке жеткен жоқ, өйткені геологтар лабороторияда келтірілген тәжірибелер табиғатта болатын процестерден әлдеқайда өзгеше болады деп айтты.

Дегенмен, ойламаған жерден карбидтік немесе мұнай пайда болуының абиогендік теориясы астрофизиктерден жаңа дәлелдемелер алды. Аспан денелерінің спектрлерін зерттегенде Юпитер және басқа да үлкен планеталардың атмосферасында, сонымен қатар каметалардың газды қабықшаларында көміртек пен сутектің қосылысы бар екені туралы айтқан. Егер де көмірсутектер космоста кең таралған болса, ол дегеніміз табиғатта әлі де бейорганикадан органикалық заттарды синтездеу процесі жүріп жатыр деген сөз. Менделеевтің теориясы да осыған негізделген болғаны ғой.

Мұнайдың пайда болуының бейорганикалық теориясы тек Менделеев өзінің мұнайдың карбидтен пайда болады деген теориясын ұсынғаннан кейін ғана қалыптаса бастады, содан кейін ғана бейорганиктер едәуір мәліметтер мен пікірлер жинақтады. Және келесі жылдардан бастап олардың қатарына жаңа мәліметтер қосып отырды.

1877-1878 жылдары француз ғалымдары айналы шойынға тұз қышқылымен және темірге әбден су буымен әсер етіп, сутек және иісі мұнайға ұқсас айтарлықтай мөлшерде көмірсутектер алды.

Бейорганикалық гипотеза туралы әңгімені танымал геолог-мұнайшы Кудрявцевтің еңбегінсіз толық деп санауға болмайды. Ол 50-ші жылдары бүкіл әлемнің мұнай және газ кен орындары туралы геологиялық материал жинақтап ұсынды.
Кудрявцев ең бірінші көптеген мұнай және кен орындарының жердің қабығының терең жарық опырылған жерінен табылып жатқанына назар аударды.

Осындай басқа да көптеген мәліметтерді жинақтап, Кудрявцев өзінің мұнай пайда болуының магмалық гипотезасын жасады. Жердің мантиясында қысым мен жоғары температураның қатысында көміртек пен сутектен ең бастапқыда көмірсутектің СН, СН2, СН3 радикалы түзіледі. Олар мантияда қысымы жоғары облыстан төмен облысқа қарай жылжиды. Жарық опырылған жерлерде қысымның айырымы айрықша сезілетіндіктен, көміртектер ең бірінші осы жаққа қарай бағытталады. Жердің қабығының қабатына көтерілу арқылы неғұрлым қызған зоналарында көмірсутектер өз-өзімен және сутекпен әсерлесіп, мұнай түзе бастайды. Кейіннен пайда болған сұйықтық жарық опырылған жерге байланысты көлденең немесе тігінен орналасып, шұңқырларда жиналып шоғырлана бастайды.

Академик И. М. Губкин 1932 жылы алғаш рет жарық көрген «учение о нефти» кітабында мұнаймен газ ісі тарихының толық ғылыми түрде келтіріп берді. Губкиннің мұнай мен газдың пайда болуы туралы көзқарасы органикалық гипотеза негізінде жатыр. Бұл жерде тіпті мұнай кен орындарының қалыптасуының процесі жете қарастырылған. Мұнда органикалық қалдықтардың мұнайға өзгерісі мен олардың шөгуінің бес негізгі сатылырын бөліп көрсеткен.

Бірінші саты : көлдегі немесе тұщы судағы тұнбаға құрамында мұнайдың көмірсутектік қатары бар тірі организмдер синтездеген органикалық заттар енеді.

Екінші саты : түбінде жиналған тұнба өзгереді, тығыздалады, бірен -саран сусыздана немесе құрғай бастайды. Бұл ретте заттың жартысы көміртек диоксидін, кукіртті сутек, аммиак және метан бөлу арқылы іріп-шіри бастайды.

Үшінші саты: биохимиялық процестер жайлап өше бастайды. Жер қойнауындағы салыстырмалы аз температура бұл тереңдікте реакция жылдамдығының аз екенін анықтайды. Мұнай көмірсутектерінің концентрациясы әлсіз ғана өсе бастайды, ал газдық компоненттердің құрамында көміртек диоксиді басым келеді.

Төртінші саты: тұнба 3-4 км тереңдікке батып кетеді, айналадағы температура 150*С-қа дейін өседі. Шашыраңқы органикалық заттардан мұнай көмірсутектері жер қабатынына бөлінеді. Мұнай өткізгіш коллекторға түсіп, осында жаңа өмір бастайды, осы жерде өнеркәсіптік кен түзеді.

Бесінші саты: 4, 5 км тереңдікте 180*С немесе одан да жоғары температурада органикалық зат мұнай бөлуді тоқтатып, газ гендеуді жалғастыра бастайды.

Мұнай мен газдың пайда болу мәселесін табиғаттың түрлі себеп- салдарлы байланыстар мен құбылыстардың көпфакторлы болуы қиындатады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.