Пандемияның бастауыш мектеп жасындағы балаларға әсерін теориялық зерттеу

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 47 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

М. Қозыбаев атындағы

Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті

Аязбай Ақжол

Пандемия кезеңінде бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімдеу

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

ББ (5В010300) - «Педагогика және психология»

Петропавл 2022

Мазмұны

Кіріспе

Кіріспе:

Пандемияның бастауыш мектеп жасындағы балаларға әсерін теориялық зерттеу

3: 6

Кіріспе: 1. 1 Пандемия кезеңіндегі бастауыш мектеп жасындағы балаларға байланысты ғылыми зерттеулер

3: 6

Кіріспе: 1. 2 Бастауыш мектеп жасындағы балалардың психологиялық және педагогикалық ерекшеліктері

3: 8

Кіріспе: 1. 3 Пандемия кезеңінде бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімдеу

3: 14

Кіріспе:

Кіріспе: 2 Пандемия кезеңінде бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімдеу

3: 18

Кіріспе: 2. 1 Пандемия кезеңінде бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімделуіне диагностикалық зерттеу жүргізу

3: 18

Кіріспе: 2. 2 Пандемия кезеңінде бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімдеуіне арналған қалыптастырушы жаттығулар

3: 25

Кіріспе: Қорытынды

3: 39

Кіріспе: Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

3: 43

Кіріспе: Қосымша А

3: 45

Кіріспе:

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі: Бүгінгі таңда әлемді үрейлендіріп, ауа-тамшылы жолмен жұғатын, адам баласының демін қысып, жанын алып кету қауіпі бар эпидемия жайлап кетті. Эпидемия қарқыны жер жүзін шарпып, пандемия дәрежесіне жетті. Халықаралық тәжірибе зерделенді. ЮНЕСКО-ның мәліметіне сәйкес 191 ел мектептерін ұлттық деңгейде жапты. Ресей, АҚШ, Канада, Аустралия, Жапония мен Данияда мектептер аймақтағы жағдайға байланысты жұмысын тоқтатты.

Мұндай қауіпті індет, біздің еліміз Қазақстанда да болып жатыр. Осындай қиын жағдайда еліміз қауіпсіздік шараларын сақтау үшін, оқшаулану тәртібін мәжбүрлі түрде ендірді [1] .

2019-2020 оқу жылының төртінші тоқсанынан бастап қазақстандық мектептер бүкіл әлемді қамтыған пандемияға байланысты Қазақстанда 3, 2 млн-нан астам оқушылар қашықтықтан оқытуға көшті. Көптеген елдер сияқты, Қазақстан қашықтықтан оқыту идеяларын, әсіресе орта білім беру жүйесінде қайта қарастыруға мәжбүр болды. Балалардың мектеп қабырғасында дәстүрлі форматта білім алуы мүмкін болмай қалды.

Көптеген мамандардың пікірінше, коронавирустық пандемия проблемасының психологиялық аспектілері өте алуан түрлі болды және зерттеушілердің тұжырымдары жалпы көңіл көншітпейді. Атап айтқанда, пандемия жағдайына және мәжбүрлі оқшаулануға тән психологиялық реакциялардың ішінде, әдетте, келесілер ерекше айтылды: эмоционалды тұрақсыздық, дәрменсіздік сезімі, мазасыздық, жарақаттан кейінгі стресстің бұзылуы белгілерінің кең таралуы, депрессиялық белгілер, мазасыздықтың жоғары деңгейіндегі зиянды мінез-құлық, бақылауды жоғалту, деструктивті күрес стратегиялары, сыни жағдайды азайту тұрғысынан ойлаудың өзгеруі, категориялық және ырымшылдықтың артуы, пандемияға байланысты түрлі жағымсыз сәйкестіктің жоғарылауы және «екінші індет» деп аталатын басқа да жағымсыз психологиялық әсерлер адамның психологиялық ресурстарының сарқылуын көрсетеді.

Сонымен қатар, COVID-19 пандемиясының болуы мүмкін ықтимал салдары бірнеше әлеуметтік-психологиялық деңгейлерде, атап айтқанда: тұлғаішілік, тұлғааралық, топтық, топтар арасындағы және макропсихологиялық, яғни бүкіл қоғам ауқымында талдауға әрекет жасалды, талдау нәтижелері бойынша мамандар жақын болашаққа қатысты кейбір болжамдар жасады, оның ішінде құндылықтардың өзгеруі, мінез-құлықтың өзгеруі, стигматизация процестерін белсендіруді қоса алғанда, әлеуметтік қатынастардың өзгешеліктері пайда болады.

Басқаша айтқанда, зерттеулер көрсеткендей, жаңа коронавирустық инфекцияның пандемиясынан туындаған дағдарыс медициналық дағдарыстан асып түседі және көптеген әлеуметтік-психологиялық аспектілерге әсер етеді. Сонымен бірге, пандемия жағдайында негізгі психо-травматикалық факторлар ретінде инфекция қаупі, әдеттегі өмір салтына қол жетімсіздігі, қозғалыс еркіндігін шектеу, болашақтың белгісіздігі, әлеуметтік қолдаудың жетіспеушілігі, оқиғаларды БАҚ-та ақпараттық жариялау және тағы басқалар анықталды. Алайда, біз пандемияның травматикалық сипаты мен оның психологиялық салдары, ең алдымен, ересектерге қатысты екенін атап өтеміз, ал балалар психикасының жұмысындағы өзгерістер, өкінішке орай, іс жүзінде зерттелмеген.

Менің ойымша, бұл балалардың, әсіресе бастауыш балалардың қатысуымен зерттеудің мұндай түрін жүргізудің күрделілігіне ғана емес, сонымен қатар әдістемелік шектеулерге де байланысты болуы мүмкін, онда жаппай онлайн сауалнамалар жүргізу мүмкін емес, бірақ пандемияның психологиялық аспектілері туралы ғылыми жарияланымдарды талдау нәтижесі көрсеткендей, бұл сауалнама жүргізу әдісі жетекші әдіс болды. Қашықтан оқыту форматына мәжбүрлеп көшу барысында бастауыш мектеп оқушыларының тап болған қиындықтары туралы жеке әрі дәлелсіз мәліметтер мәліметтер бар.

Атап айтқанда, осы қиындықтардың ішінде, балалардың пікірінше, құрдастарымен және мұғалімдермен «жанды» қарым-қатынастың болмауы, оқу материалын игерудегі қиындықтар, қозғалыс еркіндігінің шектелуі, дегенмен, көптеген балалардың жаңа оқыту форматына деген қызығушылығы, тұтастай алғанда жағымды көзқарас болғаны және белгісіздік жағдайында өмір сүруге дайын екендігі байқалады.

Бұл мәселенің практикалық тұрғыда жеткілікті талданбауы, толыққанды зерттеу жұмыстарының аздығы біздің зерттеу мәселемізді айқындап, зерттеу тақырыбын « Пандемия кезеңінде бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімдеу » деп алуымызға себеп болды.

Біздің дипломдық зерттеуіміздің мақсаты бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімделуін қамтамасыз ететін жағдайларды анықтау болды.

Зерттеу пәні - бастауыш мектеп жасындағы балаларды оқу-тәрбие процесіне бейімдеу.

Зерттеу жұмысының міндеттері:

Пандемия кезіндегі бастауыш сынып оқушыларының оқу тәрбие процесіне бейімдеу мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді зерттеу.
Бастауыш мектеп жасындағы балалардың психологиялық және педагогикалық ерекшеліктерін зерттеу.
Пандемия кезіндегі бастауыш сынып оқушылардың оқу тәрбие бейімделу бойынша дамытушы бағдарламаны әзірлеу және іске асыру.
Қалыптастырушы эксперименттің нәтижелерін талдау.

Зерттеу болжамы: Бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу-тәрбие процесіне бейімделуінің табыстылығын қамтамасыз ететін бірқатар психологиялық жағдайлар бар, атап айтқанда: тұлғалық, интеллектуалдық және әлеуметтік-психологиялық даму деңгейі.

Зерттеу әдістері мен тәсілдері:

1. Зерттеу мәселесі бойынша әдебиеттерді теориялық талдау.

2. Психодиагностикалық әдіс: дипломдық зерттеудің теориялық маңыздылығы бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу-тәрбие процесіне сәтті бейімделуінің әртүрлі жағдайларына қатысты ғылыми материалдарды жалпылау болып табылады.

Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы - бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу-тәрбие процесіне сәтті бейімделуіне жағдай жасау үшін мұғалімдерге арналған әдістемелік жаттығуларды және ұсыныстарды әзірлеу.

Экспериментке 6 - 8 жас аралығындағы бастауыш сынып оқушылары қатысты.

Зерттеу базасы: Алматы облысы, Ақсу ауданы, Б. Сырттанов ауылы, Ғани Мұратбаев атындағы орта мектебінің 3-4 сынып оқушылары.

1. Пандемияның бастауыш мектеп жасындағы балаларға әсерін теориялық зерттеу

1. 1 Пандемия кезеңіндегі бастауыш мектеп жасындағы балаларға байланысты ғылыми зерттеулер

Бала туылғаннан бастап-ақ оның айналасындағы адамдармен қарым-қатынасы ерекше қажеттілік болды. Бұл адамның өзін-өзі дамыту мақсатында өзін және айналасындағы адамдарды білуге деген ұмтылысынан тұрады.

Бастауыш мектеп жасы - мектеп жасындағы ең жауапты кезеңі. Осы жас кезеңінің жоғары сезімталдығы баланың жан-жақты дамуы үшін үлкен мүмкіндіктерін анықтайды Бұл жастың негізгі жетістіктері оқу іс-әрекетінің жетекші сипатына байланысты және келесі оқу жылдары үшін көптеген жағынан шешуші болып табылады: бастауыш мектеп жасындағы бала оқуды, оқуды және өз күшіне сенуді қалауы керек [1] .

Дәрігерлер коронавирустың болуы мүммкін асқынулары туралы сұрағанда, дәл қазір эксперименталды түрде расталған деректердің жоқтығына орай нақты жауап бере алмайды, сондықтан қазіргі жағдайдың балалар үшін психологиялық салдарын эксперименталды түрде растайтын деректер әлі қол жетімді емес. Алайда, психологиялық ғылым оқшаулаудың адамның психикалық жағдайына әсері туралы көптеген материал (А. А. Леонов, В. И. Лебедев, Дж. Гибсон, М. Черноушек, Х. Е. Стейнбах және т. б. зерттеулері) жинақтады, ал Л. В. Николаева мен С. В. Трушкина өз мақалаларында мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардағы қауіпті қабылдау және түсіну ерекшеліктері, қауіп пен күйзеліс жағдайында балалардың жауап беру ерекшеліктері туралы жазды.

Аталған зерттеулерге сүйене отырып, пандемиялық жағдайдың және өзін-өзі оқшаулаудың психологиялық қауіптерін балалардың жасын ескере отырып болжаймыз [2] .

Коронавирустық пандемияның (COVID-19) әлемнің көптеген елдерінде тез таралуы кезінде жалпы алғанда, халық алаңдаушылық, қорқыныш және күйзеліс сезінді, бұл өзгермелі кезеңнің үнемі пайда болатын қиындықтарына табиғи және қалыпты жауап және біз бәріміз тап болатын күтпеген жағдай екені белгілі.

Мазасыздық, қорқыныш және күйзеліс іс жүзінде үмітсіз жағдайды түсіну нәтижесінде пайда болады. Пандемия жағдайында жеке адамдар ғана емес, жалпы экономика да зардап шегеді, бұл әртүрлі қаржылық қиындықтарға тап болған отбасылардағы проблемалардың шиеленісуіне әкеледі, ал күйзелістің қай түрі болмасын адам өміріне кері әсер ететіндігі бәрімізге белгілі.

Бастауыш сынып оқушылары пандемия және өзін-өзі оқшаулау жағдайы түрлі психологиялық қауіп тудырады. Бұл кезеңде балалар өлімнен қорқады, ол ата-анасынан айырылу қорқынышына айналады.

Қазіргі уақытта ата-ананың, әсіресе денсаулық сақтау саласында жұмыс жасайтын ата-аналардың, балаларына өздері қолданатын қауіпсіздік шаралары туралы егжей-тегжейлі және жиі айтып беруі маңызды, ал аурудың қаупі тұмау карантинімен бірдей. Бастауыш мектеп жасындағы балаларға қатысты тағы бір ескеретін жайт - оларға білім беру қызметінің үй мен отбасы жағдайына ауыстырылғандығының әсері. Бұл оларды қажетті техникалық құралдармен қамтамасыз етуде және оқу материалын түсіндіруде туындайтын қиындықтарға байланысты емес. Мектеп өмірін отбасына бөлу, баланың ата-анасы ретіндегі рөлінің оқушылық рөлге ауысуы, әрине бала үшін алғашқы кезде қабылдауы қиын жағдайға соғары анық.

Мәдениет әлеміне сыртқы бағыттаушылар (мұғалімдер мен сыныптастар түрінде) бастауыш сынып оқушысына өзінің дербестігіне, жауапкершілігіне, қабілеттері мен шектеулеріне жаңаша қарауға мүмкіндік береді, басқалардың ой-пікірін тыңдауға, санасуға немесе қарсылық білдіре отырып өз позициясын таңдауға мүмкіндік береді. Қашықтықтан оқытудың бүгінгі тарихында кейбір ата-ана ғана өздерінің ата-ана рөлі мен мұғалімнің рөлін нақты ажырата алады, олар баламен өтілетін тақырыпқа байланысты сөйлесуге, материалды түсіндіруге және тапсырмалардың дұрыс орындалуын бақылауға міндетті.

Ата-анаға баланың тану қабілетінде болып жатқан өзгерістерді байқап, мойындау қиын. Нәтижесінде баланың ата-анасымен бұрынғы мектепке дейінгі қарым-қатынасына қалпына қайта келуге мәжбүр болады; оқу жауапкершілігіне импульсивті жауап бере алмайды.

Көптеген авторлар пандемия кезінде ата-аналардың бала өміріндегі рөлі айтарлықтай артқанына назар аударады. Қашықтан жұмыс істейтін және табысы төмен отбасыларға жататын көптеген ата-аналарға балаларын үйде оқшаулау қиынға соғады. Олар ата-аналық міндеттерін үй шаруасымен ұштастырып орындай алмауы мүмкін.

Әлеуметтік-экономикалық жағдайы төмен ата-аналар балаларын үйде көбірек уақыт өткізуге ынталандыруға мәжбүр болды және сәйкесінше зиянды өмір салты, карантиннен кейін қалыпты өмірге бейімделу қабілетінің төмендеуі, интернетке тәуелділік және сандық аутизм қаупін арттыратындығы атап өтілді (соңғысы тәуелсіз проблема болып табылады, бірақ мақаланың шектеулі көлеміне байланысты жеке мәселе ретінде қарастырылмайды) .

Пандемия кезеңінде бала мен ата-анасының арасындағы қарым-қатынас сапасын жақсарту мақсатында, жалпы психикалық қарым-қатынаты түзету жөніндегі жарияланымдарда әртүрлі университтерден мамандар тобы әртүрлі жастағы балалармен, бастауыш мектеп (1-5 сыныптар), орта мектеп (6-9 сыныптар) және жоғарғы сынып (10-12 сыныптар) оқушыларының үлгілерімен жұмыс істеді.

Авторлар жалпы оқушылардың үй карантинін теріс емес, жағымды қабылдағанын, психологиялық күйзелістің аз көрінісі мен балалардың өмірге қанағаттанушылығын атап өтті. Олар үй карантинінің артықшылықтарын ата-аналарымен бірге уақыт өткізуге және жеке істермен айналысуға болатын уақыттың көбейгенінен көреді. Сонымен бірге, үлкендердің мейірбан көмегі алаңдаушылықты азайтпаса да, депрессияны азайтып, балалардың әл-ауқатын жақсартты. Сондай-ақ оқушылардың психикалық денсаулығының алдын алудың маңызды құралы ата-аналармен пандемия туралы ашық әңгімелесу мүмкіндігі екендігі атап өтілді.

Сонымен қатар, біздің алдыңғы зерттеуімізге сәйкес, балалардың басым көпшілігінде дүрбелең көңіл-күйі жоқ, керісінше, пандемия оқиғаларының жақсы нәтижесіне сенім бар, бұл К. И. Чуковскийдің балалардың оптимизмі туралы тұжырымының дұрыстығын растайды. Сонымен қатар, бізде бар мәліметтерге сәйкес, мектепке дейінгі жастағы және бастауыш мектеп жасындағы балалардың психологиялық жағдайы Д. В. Ушаков, А. В. Юревич және М. А. Юревич сияқты кәсіби психологтардың бастауыш сынып оқушыларының психикасына пандемияның әсері зерттеулерінде жасаған психологиялық ахуалмен үндеседі.

Сарапшылар пандемияның теріс салдарын жиі атап өтіп, адам психологиясындағы жағымсыз өзгерістеріне жиі тоқталып жатса да, балалар негізінен адамдардың мінез-құлқы мен қарым-қатынасына қажетті жағымды өзгерістердің қажеттілігін айтып, өздерінің жарқын болашаққа, шындыққа үміттенетіндерін атап өтті.

1. 2 Бастауыш мектеп жасындағы балалардың психологиялық және педагогикалық ерекшеліктері

Бастауыш сынып оқушысының оқу әрекетіндегі өзін-өзі басқару мен басқаруды ұйымдастыру, оқыту үдерісін модельдеудің психологиялық-педагогикалық және дидактикалық мәселелері бойынша бірқатар ғалымдардың еңбектерінде (Ю. К. Бабанский, А. А. Вербицкий, Ю. Н. Кулюткин, М. И. Махмутов, В. Сериков, Г. С. Сухобская, Т. И. Шамова, И. С. Якиманская, И. П. Подласый т. б. ) жан-жақты талқыланып келеді. Оқушының білім алу үдерісіндегі өзіндік пікірі мен ой-жүйесінің негізі бастауыш деңгейде қаланатыны белгілі.

Сондықтан бастауыш сынып оқушыларының жас ерекшеліктерін ескеруге баса назар аударылады Г. А. Цукерман бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетіне араласуына байланысты төрт топқа бөлінеді: топты жарып шығатын, топты жарып шығуға қоры бар, еңбексүйгіш және өзін көрсете алмайтындар.

Топты жарып шығатындар - оқу іс-әрекетінің белсенді субъектісі, бұл балаларда жаңа оқу тапсырмасы қойылатын, шешімін шығаруға көшбасшы болатын сабақтарда байқалады. Олар өздерінің пікірлерін алмастырады, барлық мүмкін болжамдарын ұсынады және тексереді. Олар жаңа шешім табуда пікір таласып, ұсыныстар айтып, оны тексереді. Келесі топ өткірлікке қоры бар топта қызығушылығы жоғары және оқуға берілгендігі басым болып келуімен ерекшеленеді.

Еңбексүйгіштік тобындағы оқушылар оқу тапсырмаларын қою және оның амалдарын табу кезінде емес, табылған әдістерге жаттығуда қалыптасады.

Коммуникативтік құзыреттілік тұлғалық өзара қарым-қатынастың белгілі бір жағдаяттар ортасында тиімді арақатынас құруға қажетті ішкі ресурстар жүйесі ретінде қарастырылады.

Осыған байланысты А. М. Новиковтың пікірі көкейкесті болып табылады: « . . . оқушылардың жеке тұлғасының жан-жақты дамуын олардың зияткерлік дамуы мен денесінің жетілуі, шығармашылық қабілеттерінің дамуы ғана деп түсіну жеткіліксіз. Бұл сайып келгенде, адамның белсенді өмір ұстанымын, біліктілігін, «әрекеттілігін» қалыптастыру болуы тиіс».

Бастауыш мектеп балаларының ойлау қабілеті көңіл-күй - бейнеліктен абстракт-логикалық сипатқа өте бастайды. “Балалар жалпыланған формалармен, түр-түстерімен, дыбыстармен, түйсіктермен ойлауға қабілетті. ” - деп К. Д. Ушинский өз уақытында ескертіп, мұғалімдерге алғашқы оқу сатысында балалардың осы ойлау ерекшеліктерін пайдалануды ұсынды.

Бірінші саты мектебінің міндеті - балалардың ақыл-есін себеп-салдарлы байланыстарды түсіну деңгейіне дейін дамыту. Л. С. Выготский, көрсеткендей оқу жасына бала ақыл-ес қабілеттерінің әлісіздгімен келеді (жетіліңкіреген қабылдау және ес қызметтеріне қарағанда) . Баланың ес-ақылы осы мектеп дәуірінде бұрын-соңды болып көрмеген қарқынды дамуда болады. Бұл кезеңде мұғалімнің басшылығы аса маңызды да қажетті.

Баланың жасы мен рухани даму желісінің арасында кері пропорционал тәуелділік бар: жас неғұрлым кіші болса, рухани даму соғұрлым тез; жастың ұлғаюымен рухани даму бәсеңдейді. Адам дамуының сырлары жөнінде ой толғастыра отырып, Л. Н. Толстой жазған екен: “5 жасар баладан маған дейін - бір ғана қадам. Ал жаңа туған сәбиден 5 жасар балаға дейін - шексіз ұзақтық. Жатырдағы ұрықтан дүниеге жаңа келген балаға дейін - тұңғиық. Ал жоқтан ұрыққа дейінгі аралықты айыратын тұңғиық та емес, оны тіпті санамен сараптауға да болмайды”. Ұлы адамтанушы ғұламаның жеке басы сезгендерін кейін ғалымдар нақты ғылыми әдістермен дәлелдеді.

Балалардың рухани дамуында тепе-теңдік болмайды. Психикалық қабілеттер мен рухани сапалардың негізінде болатын тұлға қасиеттері бірдей даму деңгейінде жүрмейді. Өмірдің кейбір кезеңдерінде нақты сапалардың дамуына сай ұнамды жағдайлар болып қалады. Бір сапалар тез, ал екінші біреулері - жайымен қалыптасып жатады.

Кейбір психикалық әрекеттердің дамуы мен қалыптасуы үшін тиімді (оптималь) мерзімдер болады. Қандай да сапалардың қалыптасуы үшін аса қолайлы болған жас кезеңдері психологияда сензитивтік кезеңдер деп аталады (Л. С. Выготский, А. Н. Леонтьев, В. А. Крутецкий) .

Сензитивтік себептері - ми мен жүйке жүйесінің пісіп жетілуіндегі теңсіздіктер және тұлғаның кейбір қасиеттерінің бұрыннан қалыптасқан сапалар негізінде орнығуынан. Әлеуметтену үдерісінде қабылданған өмірлік тәжірибе де үлкен маңызға ие.

Я. А. Коменский ұсынған табиғи сәйкестік принципі, сынып- сабақтық оқу жүйесі және басқа да оқу принциптері, әдістері, формалары педагогикалық теорияның алтын қорынан орын иеледі. “Оқу негізіне басқалардың зат жөніндегі бақылаулары мен айғақтарын жаттау алынбай, сол заттар мен құбылыстарды танып, білу қалануы тиіс"; “Естігенді - көргенмен, сөзді - қол әрекетімен байланыстыру қажет”; “Әрқандай үйрету сыртқы сезім және ақыл-парасат байланысы негізіндегі дәлелдерге сүйенуі қажет” . . . ұлы педагогтың осы тұжырымдары біздің заманымыздың талаптарына да сәйкес келіп түр.

XVIII ғасырда бастауыш мектеп педагогикасы бойынша өз шығармаларымен танылған француз материалист- ағартушылары Д. Дидро (1713-1784), К. Гельвеций (1715- 1771), П. Гольбах (1723-1789), әсіресе Ж. Ж. Руссо (1712-1778) болды. “Затқа назар! Затқа! Мен ешқашанда біздің мылжың тәрбиемізбен сөзге аса көп маңыз беріп, қүрғақ сөзді адамдарды жасайтынымызды қайталап айтудан жалықпаймын”, - деп ұрандаған ол.

Бастауыш мектеп педагогикасында И. Г. Песталоцийдің (1746-1827) есімі аса құрметпен аталады. “О сүйікті халқым! Сенің қаншалықты төмен жасап жатқаныңды мен байқап жүрмін, мен саған көтерілуге жәрдем беремін” - деп, ол жан айқайын салды. И. Г. Песталоций өз дегеніне жетті. Ол мұғалімдерге балаларды оқыту мен адамгершілік тәрбиесінің ізгілікті теориясын ұсынды.

Халыққа білім беру аймағында 40-60 жылдары белсенді еңбек еткен педагог-ғалымдардың бірі Михаил Алексеевич Данилов (1899-1973) . Ол бастауыш мектеп тұжырымдамасын жасап шықты (“Бастауыш білім беру міндеттері мен ерекшеліктері), (“Адамның ақыл-парасат және моральдық дамуында бастауыш мектептің рөлі” кітабын жазып, мұғалімдерге арналған көптеген жетекші әдістемелік құралдар жариялады. Олар осы күнге дейін мұғалім қауымының таптырмас құралдарына айналып отыр.

«Баланың кітапты көп оқуы мақсат емес, ең негізгісі - оқыған кітаптарын еске сақтап, өнерге, білімнен ғибрат алуында» деген пікірінде М. Дулатов тәрбие мен білімнің ортақ екеніне зор мән береді. Себебі, бұрынғы заманда бір оқулықтан екінші оқулыққа ауысып бірнеше кітаптарды қатар оқыту қолданылмайтын еді.

Кітапта сабақтарды белгілі бір бағдарламамен сағаттарға бөлу, бағдарламаның мәні мұғалім материалды терең талдап мазмұнын ашқанда ғана болатындығын және жүйелі оқыту кезінде осы оқулықтағы «Оқымысты бала» әңгімесін түрлі әдістер қолдана отырып қалай оқыту керектігі толығымен баяндалады. Бұл әңгімеде баланың білімін сұрақ- жауап арқылы жадында жақсы сақталу жолдарын көрсетіп, сауалдарға толық түрде жауап беруге әдеттендіру жолдарын ұсынған. Оған ағартушының «Мақаланы бөліп оқытқанда, һәр сөйлемді, һәр балаға оқыттырарға, сауалдарды да әрқайсысына кезек берерге керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.