Ұзақ мерзімді активтерді жиынтығы

МАЗМҰНЫ

1. ЖАЛПЫ БӨЛІМҰйымның жалпы ұйымдық-экономикалық сипаттамасы

Қазақстан Республикасының газ саласы болашақта Қазақстанды табиғи газды жетекші өндірушілердің бірі ретінде көру, одан әрі дамыту үшін айтарлықтай әлеуетке ие.

«Алматы газ тармақғы» ЖШС еліміздің газ нарығын және әлемдегі мемлекеттің мүддесін білдіретін, Қазақстан Республикасындағы ірі газ таратушы компания болып табылады

«Алматы газ тармағы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (бұдан әрі қарай «Серіктестік») -«Серіктестік» «Алматыгаз» акционерлік қоғамының жалғыз акционері 2005 жылғы 11 сәуір шешімі негізінде «Алматы газ тармағы» жабық акционерлік қоғамын қайта құру арқылы құрылды.

Заңды тұлғаның бастапқы тіркеу күні - 2001 жылғы 21 мамыр.

Серіктес Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша заңды тұлға болып табылады, өзінің қызметін Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Азаматтық кодексінің, Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 22 сәуірдегі «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілікті серіктестіктер туралы» №220-1 Заңының, Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының және Жарғының негізінде жүзеге асырады.

Серіктестіктің мекен-жайы: Қазақстан Республикасы, 050061 Алматы қаласы, Жетісу ауданы, Рысқұлов көшесі, 99.

Серіктестік коммерциялық ұйым болып табылады. Ұйымның негізгі мақсаты өз қызметін жүзеге асыру барысында пайда табу.

Серіктестіктің қызметінің мәні төмендегілерді қоса, бірақ онымен шектелмей, кез келген қызмет түрлері болып табылады:

• Алматы қаласының халқын, кәсіпорындарын, ұйымдары мен мекемелерін қамтамасыз ету мақсатында табиғи газ тасыиалдау;
• Өнім қоюшылардан табиғи газды қабылдауды ұйымдастыру мен оны Алматы қаласының тұрғындарына дейін келісілген шарттарға сәйкес тасымалдау;
• Жасасқан шарттарға сәйкес жеткізушілерден табиғи газ қабылдауды ұйымдастыру және оны Алматы қаласының тұрғындарына дейін келісілген шарттарға сәйкес тасымалдау;
• Серіктестіктің балансындағы газ құбырларын электрохимиялық қорғау құралдарын іске пайдалану;
• Кәсіпорындарға, ұйымдарға, азаматтарға объектілерді электрохимиялық қорғау құралдарын газдандыруға техникалық жағдайлар беру, газ шаруашылығы объектілерін газдандыру және газбен жабдықтау бойынша жобаларды келісу және іске пайдалануға қабылдауға қатысу;
• Газ құбырлары мен газ газ жабдығына, электрохимиялық қорғау құралдарына, үй ішіндегі газ жабдығына қызмет көрсету, сондай-ақ шарттық негіздерде профилактикалық қызмет көрсетуді, жөндеу және іске қосу реттеу жұмыстарын жүргізу.
• Газбен жабдықтау жүйелерін жобалау;
• Газбен жабдықтау жүйелерін және электрохимиялық қорғау құралдарын құрастыру, жөндеу;
• Газды есепке алу жүйелерін өлшеу аспаптарын құрастыру.

Серіктестіктің қатысушысы Қазақстан Республикасының 050008, Алматы қаласында орналасқан «ҚазТрансГаз-Алматы» Акционерлік қоғамы болып табылады.

«Алматы газ тармақтары» ЖШС есеп жазбаларын жүргізуде және қаржылық есептілігін дайындауда Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Есеп саясатына сүйенеді. Серіктестік ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Заңы, қаржылық есептілікті дайындау және ұсынудың тұжырымдамалық негізі, ҚР-ғы бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік жүйесін реттеуші нормативті құқықтық актілердің негізінде жасалған.

Серіктестік жағдайы, қызметінің нәтижесі және өзгерісі туралы ақпараттарды шынайы ұсынуға болатындай бухгалтерлік есеп жүйесін құру, сондай-ақ қаржылық ақпараттардың сапалық сипаттамасына немесе Қазақстан Республикасының заңнамаларына қайшы келетін жағдайларды қоспағанда, барлық аспектілерін Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарымен сәйкестендіру.

Нақты Халықаралық қаржылық есептілік стандарттары болмаған жағдайда, серіктестік басшылығы Есеп саясатын құруда қаржылық есептілікті пайдаланушыларға пайдалы ақпараттарды қамтамасыз ететін өзіндік кәсіби пайымдауларын қолданады. Мұндай пайымдауларды қолдануда ұйым басшылығы:

• ұқсас немесе байланысты мәселелерді қозғайтын Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының басшылығы мен талаптарын;
• активтер, міндеттемелер, табыс және шығысты анықтау, тану және бағалау критерилерін;
• қаржылық есептілікті дайындау және құруда бекітілген Қағидаларды;
• Стандарттар мен жоғарыда аталған пунктерге сәйкес салалық тәжірибені бекітетін басқа органдардың шешімдерін назарға алады.

Жоғарыда аталған талаптарынан бас тартуға тек серіктестік басшылығының шешімі бойынша шынайылыққа қол жеткізуге қажетті деп танылған жағдайда ғана рұқсат беріледі. ХҚЕС-ның нақты бір талабынан бас тартудың қажеттілігін бағалауда:

• талаптың мақсаты, неліктен бұл мақсатқа қол жеткізілмеген немесе нақты жағдайда орынсыз;
• ұйым жағдайы талапқа сәйкес жүргізетін ұйымдардың жағдайыннан айырмашылығы қандай екендігін назарға алынады.

Шынайылыққа қол жеткізуде талап етілетін ХҚЕС-нан бас тартқан жағдайда, есептілік барлық қолданылатын стандарттарды есепке ала отырып жасалады, бірақ ескертпелерде келесідей ақпараттар ашылып көрсетіледі:

• Стандарттың талаптарын бұрмалаушылыққа алып келетін ХҚЕС атауы немесе басшылықтың шешімі бойынша стандарт талаптарына сәйкестендіру Концепция талаптарына қарама-қайшылыққа алып келетін себептер;
• Әрбір ұсынылатын кезең үшін - басшылықтың көзқарасы бойынша шынайылықты қамтамасыз ететін есептіліктің әрбір компонентіне түзетулер.

Есеп саясаты ұзақ уақыт бойы қолданысқа ие болады және заңнамаларға, соның ішінде бухгалтерлік есеп туралы заңнаманың талабына сәйкес, қолданыстағы Есеп саясатын өзгерту қажет болса немесе бұл өзгеріс Серіктестіктің қаржылық есептілігінде оқиғалар мен операцияларды шынайы көрсететін жағдайларда ресми түрде өзгертілуі мүмкін:

Серіктестіктің Есеп саясатына сәйкес, кәсіпорындағы жалпы бухгалтерлік есепті жүргізуге уәкілетті тұлға ретінде бас бухгалтер жауапты болады. Бас бухгалтер Бас директорға бағынады.

Бас бухгалтер:

• бухгалтерлік қызметтегі мамандарды таңдауға және жұмысын ұйымдастыруға;
• бухгалтерлік есептің жүргізілуіне, қаржылық есептілік нысандарын құру мен салықпен есеп айырысуға;
• ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Заңының, Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының, құқықтық және басқа да актілердің, сондай-ақ Есеп саясатының талаптарын сақтауға жауап береді.

Серіктестіктің бірінші басшысы мен бас бухгалтерінің жауапкершілігі олардың өкілетті болып отырған Серіктестік қызметінің кез келген кезеңінде пайда болады. Бас бухгалтерді лауазымынан босатқан кезде жұмысты жаңадан тағайындалған бас бухгалтерге (егер ол болмаса, Серіктестіктің басшылығының бұйрығына сәйкес тағайындалған жұмысшыға) тапсырады.

«Алматы газ тармақтары»-да бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік жүйесі ҚР Заңның талаптарына сәйкес ұйымдастырылады. Серіктестіктің бухгалтерлік есебін ұйымдастыру, операциялар мен оқиғалардың орындалуы барысында заңға сәйкес орындалуы Серіктестіктің басшылығына жүктеледі. Бухгалтериядағы қызметкерлердің функционалды міндеттері «Бухгалтерия туралы ережелер» мен лауазымдық нұсқаулықтарға сай анықталады.

Серіктестік, бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды жүзеге асыра отырып, қызметтің түріне, масштабына қарай және шаруашылық жүргізудің нақты шарттарында:

• бухгалтерлік жұмыстың ұйымдастырушылық формасын өз бетінше орнатады;
• Есеп саясатын құрады;
• қажет болған жағдайда бухгалтерлік есепті функционалды өндірістік және қаржылық түрлерге бөледі;
• операциялар мен оқиғаларды бақылау тәртібін бекітеді, сондай-ақ бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуына қажетті басқа да шешімдерді қабылдайды.

Уәкілетті органмен бекітілмеген қағаз немесе электорнды түрдегі бастапқы құжаттарды Серіктестік өз бетінше әзірлейді және келесідей міндетті реквизиттерді қамтуы тиіс:

• құжаттың атауы (нысандары) ;
• құрылған күні;
• ұйымның атауы;
• операцияның немесе оқиғаның мазмұны;
• операцияның немесе оқиғаның өлшем бірлігі (сандық және құндық мағынада) ;
• операцияның жүргізілуіне (оқиғаның расталуына) және оны рәсімдеудің дұрыстығына жауапты тұлғалардың аты-жөні, лауазымы және қолы.

Бастапқы құжаттар мен бухгалтерлік есептің регистрлері электронды үлгіде құрастырылатын болса, Серіктестікте операцияның басқа қатысушылары, сондай-ақ ҚР заңдарына сәйкес талап етуге құқығы бар мемлекеттік органдардың талабы үшін осындай құжаттардың қағаз үлгісіндегі көшірмелері дайындалады. Бастапқы құжаттар операцияны жүзеге асыру сәтінде қалыптасады, гер бұл мүмкін болмаған жағдайда операция аяқталысымен жасалады. .

Серіктестікте бухгалтерлік есеп жүргізудің келесідей әдістері қолданылады:

• автоматтандырылған - синтетикалық және аналитикалық есеп регистрлері мен қаржылық есептіліктер персоналды компьютерлерде жүргізіледі;
• автоматтандырылмаған (қолмен) - шаруашылық операцияларды жүзеге асыру барысында бастапқы құжаттарды қағаз түрінде рәсімдеу.

Автоматтандырылған бухгалтерлік есепте бірыңғай бағдарламалық қамсыздандыру қолданылады. Технологиялық құжатайналымға, құжаттарды уақытылы және сапалы толтыруға, ондағы мәліметтердің шынайылығы мен бухгалтерлік есепте көрініс табу үшін құжаттарды уақытылы жеткізуге құжатқа қол қойған тұлға жауапты болады.

Серіктестіктің бірінші басшысы ұйымдастырушылық-өкімгерлік және қаржылық-есеп айырысу құжаттарына қол қоюға құқығы бар тұлғалардың тізімін анықтайды. Сонымен қатар, Серіктестіктің коммерциялық құпиясын құрайтын құжаттар тізімі де бірінші басшысының бұйрығымен бекітіледі.

«Алматы огаз тармақтары» ЖШС-нің қаржылық қызметінің Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүргізілуі ткөбінесе ішкі аудит бойынша жүзеге асады. Бухгалтерлік есеп ақпараттарын алуға мүмкіндігі бар аудиторлар және басқа да тексеруші тұлғалар меншік иесінің келісімінсіз оны жеке мүдделері үшін қолдануға құқығы жоқ.

Серіктестіктің жалпы есеп жүйесі келесідей бөлінеді:

1. қаржылық есеп. Қаржылық есеп есептілікке қосылады және қадағалаушы органдар мен аудиторлар үшін ашық болады. Шоттардың жұмыс жоспары Есеп саясатының ажыратылмас бөлшегі болып саналады. Қажет болған жағдайда шоттардың жұмыс жоспары өзгертіліп, толықтырылуы мүмкін.
2. статистикалық есеп қаржылық есеп мәліметтеріне негізделеді, ақпаратты ұсыну формасы, құрамы мен мезгілі Ұлттық статистикалық агенттігімен бекітіледі.
3. салық есебі бухгалтерлік есептің қорытынды нәтижелерінің салық заңнамаларына сәйкес құрылуына негізделеді және есептің баламалы әдістерін қарастырмайды.
4. басқару есебі - бұл қаржылық, статистикалық және салық есебінен келіп туындайтын Серіктестіктің басшылығының тапсырмасы бойынша құрастырылатын жиынтық ақпарат.

Бұл ақпараттар ағымдағы және болашақтағы жағдайларды талдау және тиімді басқарушылық шешім қабылдау үшін қажет.

«Алматы газ тармақтары» операциялық, бухгалтерлік және статистикалық есепті Қазақстан республикасының заңдылығына сәйкес жүзеге асырады. Бухгалтерлік және статистикалық есепті кәсіпорынның бас бухгалтері жүргізеді. Кәсіпорында «1С-Кәсіпорын» бухгалтерлік бағдарламасы қолданылады. Серіктестіктегі активтерге, меншікті капиталға, міндеттемелерге, табыстар мен шығыстарға әсер ететін барлық шаруашылық операциялары мен оқиғалары бухгалтерлік есепте көрініс табуы қажет.

Бірыңғай шаруашылық операцияларына жиынтық бухгалтерлік құжаттар толтырылады. Жиынтық бухгалтерлік құжаттардың дәлелдеушілік күші оларға бастапқы құжаттарды тіркеген жағдайда ғана сақталады.

Қаржылық есеп беру операциялардың қаржылық нәтижелерін көрсетеді және экономикалық мінездемелеріне сәйкес оларды белгілі бір категориялар жинақтап көрсетеді. Бұл категориялар қаржылық есептіліктің элементтері деп аталады. Баланста қаржылық жағдайды сипаттайтын элементтер келесілер болып саналады: активтер, міндеттемелер және капитал. Пайда және зиян жөніндегі есептілікте, қызмет нәтижелерінің өзгеруін сипаттайтын элементтер табыстар мен шығындар болып табылады.

Қаржылық есептілікті ұсынудың функционалды валютасы ретінде қазақстандық теңгемен жүргізіледі.

2. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ПЕН АУДИТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ

2. 1 Ұйым капиталының (жарғылық, резервтік, төленбеген) есебі және аудиті

Қазіргі кездегі нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорынның қызметі мен оның дамуы өзін-өзі қаржыландыру арқылы, яғни меншікті капитал арқылы жүзеге асырылады. Тек осы меншікті капитал жетіспеген жағдайда ғана қаражаттар тартылады. Мұндай жағдайда қаржылық тәуелсіздік маңызды орын алады. Яғни тартылған қаражаттарсыз жұмыс істеу мүмкін емес деген сөз. Бірақ бұл қиын, тіпті мүмкін емес. Олардың ең аз мөлшері меншікті капиталдан тұрады. Ал егер меншікті капитал жетіспейтін болсаоның үстінен қысқа мерзімді банк несиелері немесе коммерциялық несиелер, яғни тартылған қаражаттар қолданылады.

Активтің қалыптасу көздерінің талдауын жасау барысында меншікті және тартылған капиталдың нақты көлемі анықталы, есепті мерзімде болған өзгерістердің себептері анықталады және бағаланады. Мұнда ең бастысы меншікті капиталға көп көңіл бөлінеді.

Меншікті капиталдың құрамы экономикалық мазмұнына, құрылу қағидаларына және пайдалану көздеріне қарай мыналардан тұрады: жарғылық капитал, қосымша төленген капитал, қосымша төленбеген капитал, резервтік капитал және бөлінбеген пайда.

Капиталды талдау барысында мынадай көрсеткіштер жиі қолданылады:

• Авансталған капитал
• Меншікті капитал
• Тартылған капитал
• Айналым капиталы
• Негізгі капитал

Капиталды талдау процесі кезінде мынадай көрсеткіштер анықталады:

• Қолда бар меншікті қаражаттар
• Қолда бар меншікті қаражаттар және ұзақ мерзімді міндеттемелер
• ТМҚ-дың қалыптасу көздерінің жалпы сомасы.

Активтің қалыптасу көздерінің талдауын жасау барысында меншікті және тартылған капиталдың нақты көлемі анықталып, есепті мерзімде болған өзгерістердің себептері анықталады және бағаланады. Мұнда ең бастысы меншікті капиталға көп көңіл бөлінеді.

«Алматы Газ Тармақтары» ЖШС-нің меншікті қаражаттары мен ұзақ мерзімді міндеттемелері.

Кесте 1

А қосымша

«Алматы га зтармағы» ЖШС-нің есебінен байқағанымыздай, меншікті қаражаттарының көлемі бойынша 31. 12. 2013 жыл 18993373, ал 31. 12. 2014 жыл 16510197 қалды. Бұл меншік капитал құрылымындағы таза табыстың азаюымен байланысты.

Меншікті айналым капиталының көлеміне 2 негізгі фактор әсер етеді: меншікті капитал мен ұзақ мерзімді активтер. Сондықтан әр факторды бөліп қарастыру керек.

Төменде көрсетілген кестеден байқағанымыздай, есепті 2014жылы меншікті капитал 18107521 құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2383412 артық.

2014 жылы негізгі құралдардың құны 19001719 құрап, өткен жылмен салыстырғанда 2481539 артты. Бұл жағдайды бөліп қарастырғанда өсім негізгі 2 бап бойынша болды: негізгі құралдар және ұзақ мерзімді қаржылық салымдар.

«Алматы газ тармақтары» ЖШС-нің меншікті айналым капиталының факторлық талдауы келесі кестеде көрсетілген.

Кесте 2

А қосымша

Бұл арине негізгі құралдардың жарамдылық коэффициентіне оң әсерін тигізіп, кәсіпорынға ұзақ мерзімді қаржылық салымдар бойынща табыс әкеледі. Бірақ, кәсіпорын саудамен айналысатындықтан, қаражаттарды ағымдағы активтерге - табыстың негізгі көзіне салған жөн еді.

Жарғылық капитал мемлекет бөлген мүлік есебінен қалыптасады.
Мемлекеттік қазынашылық кәсіпорындар, оның міндеттемелері бойынша құрылтайшылардың субсидияларлы жауапкершілік көтеретіндігімен сипатталады.

«Алматы газ тармағы» ЖШС-нің авансталған капиталын талдау.

Кесте 3

А қосымша

Жоғарыда көрсетілген кестедегі мәліметтерден байқағанымыздай, «алматы газ тармағы» ЖШС өзінің тәуелсіздігін 0, 02 пунктқа жоғарылатты. Себебі тәуелсіздік коэффициенті 0, 02 пунктқа жоғарылап, 2014 жылдың соңында 0, 85 пунктты құрады. Бұл көрсеткіштің жоғарылауы өз кезегінде кәсіпорынның тәуелділігін 0, 77 пунктқа төмендетті. Ал есепті кезең іщінде тартылған қаражаттардың үлесінің азаюы қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының 0, 93 пунктқа төмендеп, 0, 16 пунктты құрауына әкелді. Сәйкесінше қаржыландыру коэффициенті 0, 81 пунктқа артып, 6, 05 құрады. Қаражаттарды ұзақ мерзімді активтерге салу саясатының нәтижесінде маневрлеу коэффициенті 1, 01 пунктқа артып, -0, 05 құрады. Талданып отырған мерзім іщінде инвестициялау коэффициенті 0, 01 пунктқа жоғарылап, 0, 94 пунктты құрады. Ал бұл кәсіпорында қысқа мерзімді міндеттемелераз дегенді білдіреді.

«Алматы газ тармақтары» - басқарушылық, әлеуметтік-мәдени немесе коммерциялық емес сипаттағы өзге де функцияларды жүзеге асыру үшін мемлекет құрған және қаржыландырудың қосымша көздері Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленбесе, тек қана бюджет немесе Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің бюджеті (шығыстар сметасы) есебінен қамтылатын коммерциялық емес ұйым; Мемлекеттік мекемені немесе қазыналық кәсіпорынды жедел басқару құқығы - мемлекеттен меншік иесі ретінде мүлік алған және өз қызметінің жарғылық мақсаттарына, уәкілетті мемлекеттік органдардың тапсырмаларына және мүліктің мақсатына сәйкес осы мүлікті иелену, пайдалану және оған билік ету құқығын Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде, осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген шекте жүзеге асыратын мемлекеттік мекеменің немесе қазыналық кәсіпорынның заттық құқығы негізінде болады. Бұл Азаматтық кодекс негізінде де осылай қаралған.

2. 2 Негізгі құралдар мен материалды емес активтердің есебі

Қазіргі кезде кез-келген ұйымдарды алып қарасақ та олардың бухгалтерлік есеп барысында негізгі құралдардың алатын орны, олардың мөлшері ұлғаюда. Сондықтан да негізгі құралдар бухгалтерлік есептің объектісі ретіндегі алатын орны зор. Негізгі құралдардың есебін ұйымдастыруда оларды бағалауда кездесетін көптеген мәселелер туындайды. Өйткені олар тікелей өндіріске немесе басқа да салаларда пайдаланылу барысында алатын орны үлкен. Сондай-ақ олардың амортизациялық аударымдарын дұрыс есептеу мен есептік әдістерін таңдау барысында олардың әр түрі өзіндік құнның мөлшерін өзгеріске ұшыратады.

Негізгі құралдар дегеніміз - өндірісте ұзақ уақыт бойы яғни бір жылдан артық уақыт бойы пайдаланылатын, өзінің бастапқы заттай нысанын (пішінін, түрін) сақтай отырып, құнын шығарылған өнімге, орындалған жұмысқа көрсетілген қызметке біртіндеп бөліп-бөліп есептелген амортизациялық аударым мөлшерінде ауыстыратын еңбек құралдары, яғни материалдық активтер.

Негізгі құралдардың есебі активтік 2410 шоттарда жүргізіледі, оларда субшоттар бастапқы бағасымен немесе ағымдағы құнымен ескеріледі. Есептелген тозу сомаларын есепке алуға пассивтік 2420 шоттар арналған.

«Алматы газ тармақтары» ЖШС-нің негізгі құралдары - әкімшілік мақсатта қолданылатын және 1 жылдан көп есепті кезеңде қолданыста болады деп күтілетін материалды активтер.

Жалпылай алғанда объектіні негізгі құрал ретінде танудың екі шарты бар:

1. «Алматы газ тармақтары» активпен байланысты экономикалық пайда алатындығына жоғары сенімділіктің болуы;
2. «Алматы газ тармақтары» үшін актив құнын бағалаудың сенімділігі.

Ұйым қаржылық есептілікті құру мақсатында келесі топтарды қолданады:

• Жер;
• Ғимараттар;
• Құрылыс;
• Машиналар мен жабдықтар;
• өлшеу және бақылау аспаптар мен жабдықтар;
• Көлік құралдары;
• Компьютерлік технологиялар;
• өндірістік және тұрмыстық жабдықтар;
• Өзге де негізгі құралдар.

Жер мен ғимарат бірге сатып алынса да, бөлек активтер және олар бөлек есепке алынады.

Негізгі құралдар (қорлар) елдің ұлттық байлығының басты және ең серпінді бөлігін, оның өндірістік әлеуетінің материалдық-техникалық негізін құрайды. Негізгі құралдарды (қорларды) бағалау экономиканың даму перспективаларын, қажетті құрылымдық ілгерілеулерді іске асырудың мүмкіндіктерін зерттеу, халықтың тұрмыс деңгейін жоғарылату, ұлттық шаруашылықты жалпыәлемдікке қосу үшін табиға база болып табылады.

Әдістеме Қазақстан Республикасы статистика органдарының ұлттық байлықтың элементтерін халық шаруашылығы балансының жүйесінде есептеуден, олардың ұлттық шоттар жүйесінде есептеуге өтуіне байланысты әзірленген.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс