Электр тогымен жарақаттанған жағдайларды анализдеу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Электр тогымен жарақаттанған жағдайларды анализдеу.
Электр тогымен жарақаттану электр тізбегінің адам денесі өтетін токтың тұйықталу нәтижесінде электр соққысы болады. Бір уақытта адаммен түйісетін тізбектің екі нүктенің арасындағы кернеуді түйісу кернеуі деп атайды.
Осындай түйісудің қауіптілігі адам денесінен өткен ток күшімен немесе ток кернеуімен, адам денесінен өткен ток тізбегінің тұйықталу сызбасымен, нейтралдану тәртібімен (яғни жерлестірілген немесе изоляцияланған нейтрал), ток жүргізетін бөліктердің жерден изоляциялау дәрежесімен, сонымен қатар ток жүргізетін сиымдылықтардың салыстырмалы түрде жерден изоляциялау дәрежесімен бағаланады.
Адам денесінен өтетін тұйықталған ток тізбегінің екі түрі жиі кездеседі: а) адам бір уақытта екі электр сымын ұстағанда және б) бір сымды ғана ұстау. Екінші жағдайда сым мен жердің арасында электрлік байланыс бар деп қарастырылады. Бұл сымдардың сапасыз изоляциясында, ақау болған жағдайда сым мен жердің тұйықталу нәтижесінде жүзеге асырылады.
Айнымалы ток желілерінде қолданылуына байланысты бірінші сызбаны екі фазалы түйісу, ал екіншісін бір фазалы деп атайды(сур.4.).
Сүрет 4. Екі фазалы түйісу(ф - фазалық сым).
Екі фазалы түйісу өте қауіпті, өйткені адам денесінен берілген желідегі сызықты кернеу өтеді, сол себепті адам денесінен үлкен ток өтеді. Ток күшін келесі формуламен анықтауға болады:

- сызықты кернеу, В;
- фазалық кернеу, В;
- адам денесінің кедергісі, Ом;
Желідегі сызықты кернеу адам денесінің кедергісі =1000 Ом болғанда адам денесінен өткен ток күші
1,73·2201000 = 3801000 = 0,38 А
Мұндай ток күшінде адам өліп кетеді.
Екі фазалы түйісу тогы адам денесінен өткенде желінің нейтралдың тәртібіне іс жүзінде тәуелді емес. Егер адам жерден сенімді изоляцияланған болса, онда да түйісу қауіптілігі сақталады.
Бір фазалы түйісу екі фазалы түйісумен салыстырғанда жиі кездеседі, қауіптілігі төмен, себебі сызықты кернеуі екі фазалы түйісуге қарағанда 1,73 аз болады. Сәйкесінше адам денесінен өтетін ток күші төмен болады. Сонымен қатар ток мәніне ток көзінің нейтралдың тәртібі, жерге қатысты сым желілерінің изоляциялау кедергісі, адам тұрғанеден кедергісі, оның аяқ киімінің кедергісі және басқада факторлар үлкен әсерін тигізеді.
Нейтрал жерлестірілген жағдайда желідегі ток тізбегінің ішіне адам денесінің кедергісінен басқа оның аяқ киімінің, ол тұрған еденнің, сонымен қатар ток көзінің жерлестіріліп нейтралдану кедергілері кіреді. Осы барлық кедергілер бір ізбен қосылған(сүр.5).
Сүрет 5. Нейтрал жерлестірілген жағдайда адамның бір фазаға түйісу.
Адам денесінен өткен токтың күшін келесі формуламен анықтайды:

- фазалық кернеу, В;
- адам денесінің кедергісі, Ом;
- аяқ киім кедергісі, Ом;
- еден кедергісі, Ом
- нейтрал ток көзінің жерлестірілу кедергісі, Ом.
Егер аяқ киім ылғал немесе темір шеге қағылса, не болмаса адам ылғал жерде немесе метал еденде (- =0; = 0; ал =10 Ом) тұрған жағдайдағы ток күші келесі формуламен есептелінеді:

Бір фазалы қосылымдағы ток күші екі фазалымен салыстырғанда 1,73 есе кіші болғанмен, осындай жағдайдағы бір фазалының өзі өте қауіпті, себебі адам денесінен өтетін ток күші 220 мА тең, ал ол болса адамды өлімге әкеліп соғады.
Егер аяқ киім ток өткізбейтін (мысалы резіңкелі галош =45 кОм) ал, ол тұрған еден ағаштан ( = 100 кОм) жасалған жағдайда ток күшүі келесідей болады:
220(1000 + 45000 + 100000) = 0,0015А = 1,5 мА
Мұндай ток күші адам үшін қпуіпсіз. Осыдан ток өткізбейтін аяқ киім мен изоляцияланған еден маңызды роль атқарады.
Нейтрал изоляцияланған жағдайда ток адамнан өтіп жерге кетеді, изоляциядан өтіп қайта бастапқы ток көзіне қайтып келеді.Желілердің изоляция кедергісі өте үлкен болады(сүр. 6).
Сүрет 7. Нейтрал изоляцияланған жағдайда адамның бір фазаға түйісу.
Осы кездегі адам денесінен өткен ток күші төмендегідей анықталынады:

- жерге қатысты бір фазалы желі изоляциясының кедергісі, Ом.
Егер аяқ киім ток өткізетін (=0) ал, ол тұрған еден де ток өткізетін болған ( = 0) жағдайда ток күші келесідей болады:

Егер = 220 В, = 90 кОм болса, онда ток күші төмендегідей:
220(1000 + 30000) = 0,007А = 7 мА
Яғни нейтрал изоляцияланған ток желісі жағдайындағы қауіпсіздік шарттары жерге қатысты изоляцияланған сым кедергісіне тәуелді.
Егер =45 кОм және = 100 кОм болса, онда
220(1000 + 45000 + 100000+ 30000) = 0,0012 5А = 1,25 мА
Осыған байланысты бірдей жағдайда адамның бір фазалы желіге түйісуі нейтралдың изоляцияланғаң жерлестірілгенмен салыстырғанда қауіпсіз болып саналады.
Бұл желінің қалыпты жағдайдағы жұмыс істегенде шынайы болып келеді.
Апаттық жағдайдағы фазаның бірі жермен тұйықталған кезде нейтралданып изоляцияланған ток өте қауіпті болып келеді, себебі жермен салыстырғандағы бұзылмаған фазаның бір бөлігі фазалықтан сызықтыққа ауысуы мүмкін, сол кезде жерлестірілген нейтралдың кернеу мәні азғана болады.
Желі сызбасын және ток көзінің нейтрал тәртібін таңдау үшін технологиялық талаптар мен қауіпсіздік ережелері қолданылады.
Электр қондырғыларының ережесі бойынша екі үш фазалы желілер үшін 1000 В кернеуге дейін қолдану қарастырылған: нейтралданып изоляцияланған үш сымды және нейтралданып жерлестірілген төрт сымды.
Технологиялық талаптарға сәйкес төрт сымды желімен жұмыс істеген ыңғайлы, себебі ол жерде сызықты және фазалы екі жұмыс кернеуімен жұмыс істеуге болады.

Қорғаныс құралдар.
Электр қауіпсіздікті қамту үшін жеке немесе келесі үйлесімді құралдар мен техникалық әдістерді қолданады: қорғаныш жерлестіру, қорғаныс сөндіргіші, потенциалдарды теңестіру, төмен керену, ток өтетін бөлшектердің изоляциясы, желілерді электрлік бөлу, шектегіш құралдар, блоктау, ескетпелі дабылдар, қауіспсіздік белгілері, ескертпелі, плакттар, электр қорғаныс құралдары.
Жерлестіргіш құралдары. Аспаптың корпусына түйықталу әсерінен кернеу түспеушін ток өткізбейтің бөліктерді арнайы жермен қосады, яғни жерлестіреді. Жерлестіргіш қорғанысы изоляцияланған нейтралі бар үш фазалы желіде қолданылады.
Жерлестіргіш қорғаныстың әрекеттік принципіжер мен корпус аралығындағы кернеуді қауіпсіз мәнге деәін төмендету болып табылады.
Егер электр қондырғының крпусы жерлестірілмей фазамен түйіскен болса, онда оған түйісу дегеніміз фазамен түйісу дегенді білдіреді. Осы жағдайда адам денесінен өткен ток күші өте қауіпті болып табылады.
Егер корпус жерлестірілсе, онда R = R =0 адам денесінен өткен ток күші келесі формуламен анықталады :

R - жерлестіру кедергісі (электр қондырғы құрылымының ережесі бойынша ол 4 Ом жоғары болмау керек);
=45000 Ом; = 1000 Ом, R мәні және салыстырғанда төмен, соның нәтіжесінде теңдеу қарапайым болады:
I= 3UR(RR)
Сол кезде адам денесінең өткен ток күші төмендігедей:
I= 3
Яғни адам өміріне қауіпсіз мән осыны жерлестіру дейді, сондықтан ол қорғағыш деп атайды. Түйісу кернеуінің мәні азғана болады:U=1,0 В.
Жерлестіру сымдары ретінде эртүрлі метал құрылымдары: фермалар, лифт шахталары, электр сымдарының болат түтіктері, әртүрлі мақсаттағы ашық ұсынылған стационарлы құбырлар.

Қорғаныс сөндіргіші. Адамды токпен жарақаттау қауіптілігі туындағанда қондырғыңы өте тез автоматты түрде үзіп тастайтын құрал.
Қорғанудың бұл түрінде апаттық аумақ немесе жерге не электр қондырғыға бір фазалы тұйықталуда барлық желілер не болмаса кернеудегі қондырғы адамның түйісуінде өте тез ажыратылады.
Қорғаныс сөндіргіші жерлестіру жүйесінде қосымша қолданылады, сонымен қатар негізгі қорғаныс шарасы болып табылады. Егер изоляция кедергесі төмендесе немесе кернеудегі қондырғыға адам түйіскенде, қорғаныс сөндіргішінің функциясын изоляцияны бақылау қондырғысы атқара алады.
Қорғаныс сөндіргіші химиялық өндірісте, әсіресе электр тогымен жарақаттану ғимараттарында, сонымен қатар жарылысқа қауіпті аумақтарда өте тиімды болып келеді.
Потенциалды теңестіру. Адам бір уақытта түйісетің электр тізбегінің нүктелерінің аралығындағы кернеу мәндерін төмендетеді.Потенциалды теңестіру үшін қондырғы орналасқан барлық аумаққа тор түріндегі болат жолақтары орналастырылады.
Өндірістік ғимараттағы электр қондырғылары мен өндірістік қондырғылардың арасында кандайда бір байланыс болады. Электр қондырғыдағы бір бөлшек тұйықталғанда барлық металдық бөліктердің кернеулері жерге қатысты бір-біріне жақын болып келеді. Нәтижесінде электр қондырғы мен еден арасындағы кернеу төмендейді, ғимарат аудандары бойынша потенциалдары теңеседі. Потенциалдар теңескенде тұйықталу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.