Болжау түсінігі, түрлері және ұқсастығы мен айырмашылығы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1.Болжау жалпы түсінігі мен мазмұны

1.1 Болжау түсінігі, түрлері және ұқсастығы мен айырмашылығы

1.2 Мемлекеттік басқарудағы Болжаужүйесі, принциптері және әдістері.

Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізім

Кіріспе

Экономикалық өсу қарқыны, макроэкономикалық көрсеткіштердің теңдістігі,
қаржы ресурстарының берік қоры болуы, мемлекеттік бюджеттің атқарылуы
бөлігіндегі экономиканың жай-күйі Үкіметке ағымдағы кезеңдегі проблемаларды
шешуді ескере отырып, мақсаттар мен міндеттер қоюды ғана емес, сонымен
бірге ұзақ мерзімді міндеттерді орындау жөніндегі жұмысты жүргізуге
мүмкіндік береді.
Бағдарлама аясында Үкімет таяудағы үш жылда Мемлекет басшысы қабылдаған
стратегиялық бағдарламалық құжаттарды іске асыру жөніндегі жұмысты
ұйымдастырады. Сонымен бір мезгілде, олардан таяу уақытта экономикалық және
әлеуметтік нәтиже алынатын міндеттер шешіледі.
Осыған байланысты Үкімет өз алдына өз қызметінің барлық бағытындағы
жұмысты сапалы түрде жақсартуды қамтамасыз ету міндетін қояды.
Ел экономикасының даму серпіні мен орта мерзімді және ұзақ мерзімді
перспективадағы халықтың әл-ауқатының деңгейі, көбінесе орталық жергілікті
басқару органдары жұмысының қалай ұйымдастылылғанына, Қазақстанның
экономикалық әлеуетіне осы Үкімет құрамы қандай сапалық өзгерістер
енгізетініне байланысты болады.
Дүниежүзілік қоғамдастықта Қазақстан экономикалық даму үшін жақсы
әлеуеті бар мемлекет ретінде орнықты. Осы әлеуетті неғұрлым тиімді түрде
іске қосып әрі экономиканың дамуының жоғары қарқыны негізінде халықтың
неғұрлым қалың тобының әл-ауқатын қамтамасыз ету міндеті алда тұр.
Қазақстанның экономикасы көбінесе бағасы едәуір ауытқымалы шикізат
экспортына тәуелді. Бұл жағдаят елдің ұлттық және экономикалық
қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған бірқатар міндеттерді шешуді
талап етеді.
Осыған байланысты Үкімет бағдарламаны дайындау кезінде экономикалық
өсуді қамтамасыз ету үшін сыртқы факторлардың өзгеруіне және ішкі өндірісті
әуелетті пайдалану денгейін арттыруға барабар деп қою шараларына ерекше
назар аударды.
Үкімет елдің егемендігін, тәуелсіздігін, аумақтық тұтастығын және
ұлттыққаупсіздігін нығайту жөніндегі жұмысты жалғастырады.
Біздің мемлекеттің ықпалдастық бастамалары экономикалық өсудің
жеделдеуіне ықпал етеді.

1 Болжау жалпы түсінігі мен мазмұны

1.1 Болжау түсінігі және олардың ұқсастығы мен айырмашылығы

Қазіргі менеджменттің атасының бірі Анри Файоль былай деді: Басқару
-алдын ала көру, білу, ал алдын ала көру -қарекет ету.
Қоғамдық өмірдің әлеуметтік және экономикалық сфераларында осы алдын
ала көруге сәйкес алдын ала көру мен әрекеттің міндеттері Болжаужасалды.
Жоспар -экономикалық жүйенің дамуының мақсатты көрсеткіштерінің жүйесі,
нақты объектінің қызмет етуі және мыналарды көрсету: 1) оларға жету тәсілі
мен кезеңдері; 2) ресурстарды бөлу; 3) күтілетін нәтижені анықтау және
оларды қолдану тәсілі жоспарды жасау үрдісі, сонымен қатар жоспар жасау
заңдылығы туралы ғылыми пәнді жоспарлау дейді. Басқару қызметінің түрі
ретінде жоспарлау шешімдерін тиімді критериіне сәйкес келетінін алады.
Болжау жоспарлау процесінің альтернативті шешімін табу фразасын
білдіреді және шешім қабылдау процесіне әсер етеді.Болжаулар болашаққа
бағытталған ақпаратты алу үшін қызмет етеді, сол арқылы альтернативтерге
баға беруге мүмкіндік туады.
Болжаулар тұжырым болып табылады:
-негізделген бір немесе бірнеше оқиға болу ықтималдығы туралы;
-уақыттың болашақ периоды туралы;
-өткенді бақылауға негізделген мүмкіндік;
-бұл бақылауға түсінік беретін әлсіз теорияға негізделген;
-мүмкін бұл түсініктер болашақта да келісімді болады деген тұжырым.
Болжаулар толық кепілдікпен беріле алмайды, өйткені тұжырымдалған нәрсе
тек болашақта жасалуы мүмкін. Болжау тұжырымы қоршаған ортаның мүмкін
өзгерістерінің бәрін есептей алмайды (болжау фоны), яғни болжаудың қателері
үшін барлық себептерді шығарып тастауға болмайды.
Теорияда болжау жасау үрдісі болжамдау да, ал болжаудың заңдылықтары
туралы пән -прогностика.
Жоспарлау -болашақтағы дамудың және құрылымның ықтимал траекториясының
мүмкін альтернативасын зерттеу мен айқындауға бағытталған ғылыми қызмет.
Дамудың әрбір альтернативті траекториясы көптеген сыртқы қатысты зерттеуші
жүйе шартымен байланысты. Бір объектіні қараушы жоспарлау мен болжамдау
өзара байланысты үрдіс болып табылады. Жоспарлау болжамның алғашқы екі
кезеңінің мазмұнын анықтайды -болжау бағыты мен болжауға тапсырма жасау
жоспарлаудың қажеттілігінен туындаған объект.
1.2 Мемлекеттік басқарудағы Болжау жүйесі, принциптері және әдістері
Жүйе (система) деген ұғым грек тілінен шыққан, мағынасы -бөліктер
мен бөлшектерден тұратын бүтін. Жоспарлау жүйесі қоғамда экономикалық заң
талаптарын жүзеге асыру негізінде қолданылатын ұйымдастыру формалары мен
әдістерінің жиынтығы болып табылады. Оның құрамына бір бірімен өзара
байланысты әлеуметтік-экономикалық дамудың барлық деңгейіндегі болашақ
ағымдағы жоспарлары кіреді. Бұл жоспарлардың мақсаты, оларды жасау әдістері
және көрсеткіштері өзара сәйкестікте алынады. Нарық жағдайында жоспарлау
жүйеі өзара байланысты екі бағытта қамтиды.
Бірінші - республикалық және аймақтық дәрежедегі мемлекеттік
индикативтік жоспарлау. Оған тауар өндірушілер мен қызметкерлер
көрсетушілерге жөн сілтеуге бағытталған ғылыми болжаулар, бағдарламалар,
басқа да жоспарлы құжаттар жатады.
Екінші бағыты - шаруашылық (фирмалық) жоспарлау. Жоспардың бір түрі
әрбір қожалық етуші субъектінің және оның өнімдері мен қызметін
пайдаланушылардың мүдделерін қарастырады.
Қазақстан Республикасында экономикалық жоспарлау жүйесі ұзақ мерзімді
Қазақстан -2030 стратегиясына негізделген. Осыған сәйкес Үкімет
стратегиялық жоспарлау агенттігімен бірлесе отырып, 15 жылға арналған
өндіргіш күштерді дамыту және орналастыру үлгісін жасайды.
Теория жүзінде және өмірлік тәжірибеде мазмұнына, мерзіміне және басқа
да ерекшеліктеріне қарай жоспардың бірнеше түрі кездеседі.
1. Мазмұнына қарай, экономикалық саясат пен кәсіпкерлік қарекетіне
байланысты жоспарлар мынадай түрлерге бөлінеді:
-стратегиялық жоспарлау, мұнда елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын
жүзеге асыру бағыттары мен әдістері, қожалық етуші субъектілердің мақсаты
мен міндеттері көрсетіледі. Олардың даму жолдары, модификациялау мен қайта
құру әрекеттері ұзақ мерзімге есептеледі. Ол жаңа шешімдер мен мүмкіндіктер
іздестіруге итермелейді;
-тактикалық жоспарлау, бұл нарықтық өзгеру жағдайын ескере отырып, орта
мерзімді стратегиялық мақсаттардың шешілуін көздейді;
-қауырт (оперативті) жоспарлау, мұнда қолда бар мүмкіндіктер өте қысқа
мерзімде (жыл, маусым, ай, он күн) жүзеге асырылады.
2. Жоспарлау қамту көлеміне қарай төмендегідей болып бөлінеді:
-қойылған мәселеге қатыстылардың бәрін қамтитын жоспарлау (кешен немесе
халық шаруашылығы бойынша);
тек белгілі мәселені не мөлшерді, жеке территорияны қамтитын бөлшектік
дәрежесіндегі жоспарлау.
Болжау жүйесі сонымен бірге жобалаудың негізгі формалары мен әдістерін
де қамтиды. Болжау типологиясының негізгі белгілері мыналар: болжау көлемі,
бекітілген мерзімі, нысанының сипаты, жобалаудың қызметі.
Болжау көлеміне қарай былайша айқындалады: макроэкономикалық (халық
шаруашылығы) және құрылымдық (салалық және аймақтық) жобалар, халық
шаруашылығы кешендерінің (отын-энергетикалық, агроөнеркәсіптік,
инвестициялық өндіріс инфрақұрылымы, халыққа қызмет көрсету, т.б.) дамуын
болжау, салалық және аймақтық болжау, халық шаруашылығының негізін қалаушы
кәсіпорындар мен өндірістік бірлестіктердің жұмысын болжау, сонымен қатар
жекелеген өндірістер мен қызметтерді болжау.
Мерзіміне қарай жобалау: қауырт, қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ
мерзімді болып бөлінеді. Қауырт жобалау -бір айға дейінг, қысқа мерзімді
-бір айдан бір жылға дейінгі, орта мерзімді -екі жылдан бес жылға дейінгі,
ұзақ мерзімді -бес жылдан 15-20 жылға дейінгі уақытты қамтиды.
Аталған болжаулар бір-бірінен өздері зерттейтін процестердің мазмұны
мен сипатына қарай да ерекшеленеді. Қауырт жобалау зерттейтін нысанда
күрделі сынақ және сапалық өзгерістердің болмауына негізделеді. Оларды
күтілетін жағдайларға тән нақтылы сандық бағалар басым болады. Қысқа
мерзімді болжауларда күтілетін жағдайлардың тек сандық өзгерістері
ескеріледі. Орта және ұзақ мерзімді болжауларда зерттелетін нысанының
сандық та, сапалық та өзгерістері есепке алынады. Орта мерзімді
жобалауларда жағдайлар - сандық-сапалық, ұзақ мерзіміне сапалық-сандық
түрде бағаланады.
Зерттелетін нысанның сипатына сай болжауды бөлу үдемелі процесіне түрлі
аспектісіне байланысты. Осы белгілеріне қарай халық шаруашылығын болжаудың
мынадай түрлеріне айқындалады: өндірістік қарым -қатынастардың дамуы,
әлеуметтік экономикалық алғышарттар және ғылыми-техникалық прогрестің
салдарлары, халық шаруашылығының дамуы, оның қарқыны, факторлары мен
құрылымдық өзгерістері, еңбек ресурстарының өзгерістері, табиғи ресурстарды
тиімді пайдалану, негізгі қорлар мен күрделі салымдардың айналымы,
тұрғындардың өмір сүру деңгейі, қаржыландыру, табыс пен бағалардың
өзгерісі, сыртқы экономикалық байланыс динамикасы және т.б. Аталған
бағыттардың әрқайсысының мәні бар және өз негіздерінде дами алады. Сонымен
бірге олардың арасында методологиялық байланыс және бірлік орныққан, ол
халық шаруашылағын болжаудың ғылыми сапасын қамтамасыз етеді.
Экономикалық және әлеуметтік болжамдар жүйесі өндіргіш ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.