Еңлік – Кебек

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Еңлік – Кебек

Еңлік – Кебек трагедиясы ел ішінде кең тараған тарихи аңыз
негізінде жазылған . Ол – ескі рулық-феодалдқ әдет-ғұрып шырмауын үзіп ,
жүрек қалауымен бір-біріне қосылған екі ғашық – жас Еңлік қыз бен Кебек
батырдың ру шонжарларының қатал үкімімен өкінішті қазаға ұшырап , арманда
кеткендіктері туралы аңыз еді . Мұхтар Әуезов аузша айтылып келген аңызды
идеялық бағыты айқын , көркемдік қуаты мол трагедиыға айналдырды . Пьеса
жазылған кезеңде қазақ ауылында көне кертартпа салт-сана айығып болмаған
еді . Қызды сүймеген адамына айттырып , күйеуі өлген жесірді сол елден
шығармай , ағайын-туған рулас біреуге зорлап қоса салатын әмеңгерлік
әшкереленуге тиіс болатын . Алғаш рет жайлауда , жалғастырыла тігілген киіз
үйде қойылған Еңлік – Кебек пьесасы қазақ сахнасында мүлде жаңа бір
түрінің – драматургияның пайда болғанын әйгілейді , дала өңірінде талай
жылдар бұрын өткен қайғылы оқиғаның кейіпкерлері тұңғыш рет сахнада
көрермендер алдына шықты . Пьесе тек әдеби оқаға ғана емес , халқымыздың
рухындағы ұлттық рухани , мәдени оқиға да болды . Шығарма толық , сенімді
ашылған көркем тұлғаларымен де , қазақтың байырғы шешендік өнерінің
жарқырап көрінуімен де тартымды .
Мұхтар Әуезовтың әйгілі трагедияларының бірі – Қарагөзде ( 1926
жылы ) көне заманда бас бостандығына жете алмай ескі ғұрып –
драматургиясының алтын қорына қосылған бұл шығарманың идеялық мазмұнын
жазушы былайша ашып көрсетеді : Жалпы пьеса тақырыбы – беймезгіл
заманды жолсыз өмір кешіп , ерте тартқан қайғы зардың уынан қаза тапқан
өнерлі жастар жайы ; асықтық пен ақындық құмарлығында елтіген уыз жастар
жайы . Пьесаның екінші айқындаған идеясы ... азатан туған ақындық , қан-
қайғыдан туған қаза , жеке бастың ғана шерінен басталып барып , халықтық
қайғы-қамды ұсынуға беттеген шабытты көрсетпек .
Мұхтар Әуезов дараматургия жанырыныа ерекше көңіл бөліп , творчестволық
жолының әр кезенінде бас-аяғы жиырмаға жуық пьеса жазды . Оның бұл
жанырдағы қалам қуаты 30-жылдардағы шығармаларында көбірек танылды .
Жазушының Абай жолы роман эпопеясына дейінгі идеялық-көркемдік өресі
неғұрлым биік шығармалары драматургияда жасалды . Драмашының Еңлік –
Кебек пен Қарагөзден басталған творчестволық ізденісі 50-жылдардың
екінші жартысында жазылған Дос- Бедел Досқа дейін жалғасты . Бұл
аралықты М .Әуезов тарихи адамдар өмірінен де , замандастар жайынан да ,
фольклорлық шығармалар сарынымен де алуан тақырыпта қалам тартты . Солардың
бәріне ортақ сипат – уақыт алға қойған мәдени , көркемдік талаптарға
жазушының дер кезінді сергек үн қатып отырғандығы , тұтас бір жанрдың ауыр
жүгін қайыспай көтергендігі еді.
Оның соғысқа дейінгі 5 жылдықтар дәуірінде жазылған пьесалары
Қазақстандағы революциялық өзгерістердің , шаруашылықпен салт – санадағы
жаңарулардың терең сырларын ашуға арналды . Түнгі сарын мен Ақ қайында
олхалықтың азаттық үшін күресін көрсетсе , Тас түлек , Тартыс ,
Алма бағында , Шекарада сияқты шығармаларында совет адамдарының жаңа
өмір қалпын жасампаз еңбегін бейнеледі .
Бұл – қазақ халқының 1916 жылғы ұлт – азаттық қозғалысы оқиғаларына
құралған драма . Пьеса негізіне алыннған тартыс , үстем тап пен езілген тап
арасындағы тартыс . Мұның бір жағында жебір болыс Майқан , оның болыстыққа
кандидат інісі Нұрқан , ажарлы да айлалы Бибіш ( Жүзтайлақ ) , бай Қыдырбай
, оқыған Жүніс , адвокат Кәрімдер көрінсе , екінші тарапта Жантас ,
Тәнекерлер , осылардың бағытындағы Сапа , Мөржан , Бойбермес , Бөрібасар
бейнелері беріледі . Бұл топтарды бір-бірімен бітімсіз күреске киліктіріп
, араларын шиеленістіре түскен жағдай – патшаның қазақ жігіттерін
империалистік соғыс майданының қара жұмысын алу туралы 1916 жылғы июнь
жарлығы болады . Ертеден екі жақты қанаудан – патша әкімдерінен , әрі
жергілікті болыс-билерден зәбір көріп келген халық алыс майданға барып ,
жат мүдделер үшін құрбандық болуға көнбейді . Осыдан барып халық кегі
лаулады , таптық және ұлт азаттық мақсат қосылып , дала төсінде бостандық
ұраны көтерілді .
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.