Компьютерлік желілер, Негізгі ұғымдар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

.
12-тарау

ЖЕЛІЛІК ТЕХНОЛОГИЯЛАР

12.1. Компьютерлік желілер.
Негізгі
ұғымдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .250
12.2. Интернет жәие оның
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...257
12.3. Оutlook Ехргеss программасымен жұмыс істеу
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 264
12.4. Компьютерлік қауіпсіздік
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 68

Компьютерлік желілер, Негізгі ұғымдар

Екі және одан көп компьютерлер заттай косылғанда компьютерлік желі
пайда болады. Компьютерлік желі аумақтык жағынан бытыраңкьі орналаскан
пайдаланушыларға бірдей про-граммаларды, жалпы ақпаратшқ және ақпараттық
ресурстарды қолдануда өзара ақпарат алмасуға мүмкіндік береді.
Компьютерлік желі бір-бірімен қатынаса алатъшдай ариага косылған.
компьютерлік және басқа электронды жабдықтарды іске қосуга қажетті барлық
ақпаратгық жэне программалық қамтамасыз ету кіреді. Желі басқа
кұрьілгылармен өзара эре-кеттесетін кұрылгылар станциялар, тораптар немесе
желілік құрылғылар деп аталады. Тетіктер саны екІден бастап мывдаған
санғажетеді.
Кір рангілі желілер. Желі тораптары бірдей коммуникация-лық функцияларды
орындауда, олар тең деп аталады. Осындай тораптар арасындагы қатыңастар
әдетте бір рангілік деп агалады. Бір рангілік жуйелердің манызды ерекшелІгі
бар. Олар арнайы программалық камтамасыз етуге му_ктаж.
Оларға карама-қайщы жумыс станциялары немесе клиент-тер деп аталатын
көптеген компьютерден туратын желілер болады, олар іс жузінде сервер деп
аталатын бір немесе бІрпеше комльютермен ғана айырбасталады

Сервер - басқа компьютер-клиентке (жұмыс стан-
циясьиш) қызметіи ұсынатын компьютер. Сервердіц
көмегімен басқа компыотерлер серверге қосыпган
принтерлерге, факстарға, серверде турган маліметтер
базасына жатады.

Желілердіц типтері. Есептегіш желілерді көбіне қамтыган географияльгқ ауқым
мөлшерІне байланысты үш нсгізгі типке бөледі. Шағын ауқым әдетте
жергІлікті есептеу желісі (loсаІ Агеа - LAN) терминімен байланыстырылады.
Үлкен ауқымдар -аймақтык есептеу желісі (Меtгороlіtаn Агеа Nеtwогк - МАN)
және ғаламдық есептеу желісі (Wide Агеа Network – WAN) терминдерімен
байланысты.

Компьютерлік желінін барлық түрлерін тағайындау екі функциямен анықталады:
- желінің акпараттық және программалық ресурстарын бірлесіп қолдануды
қамтамасыз ету;
- мәліметгср ресурсына бірлссе қол жеткізуді камтамасыз ету.
Мысалга жергілікті желінің барлық катысушылары басудың
жалпы кұрылгысын (желілік принтер), нс болмаса бір ерекшеленген
компьютердің (файлдык сервердің) қатқыл дискінің ресурстарын бірлесе
қолдана алады. Бұл программалық және ақпараттык камтамасыз етуге де
қатькты,
Жергілікті есептеу желісі (ЖЕЖ). Егер желі бір орынга (әдетте бір ғимаратқа
немесе эр түрлІ ғимарат кешеніне) бай-ланса, ол жергіліктІ деп аталады. ЖЕЖ
компьютерлік жуйелер мен перифериялык құрылғыларды (қатқыл дискідегі
жиігақга-ғыштар. стримерлер, принтерлер жэне т.б.) мәліметтерді жэне
перифериялық қурылгыларды бірлесіп қолданатыи топтарға байланыстырады.
ЖНЖ-дІң айрықша қасиеті - моліметтердің ұлкен жылдам-дығы, қателердІң төмен
деңгейі, мэліметтерді берудің арзан ортасьш пайдалану. ЖЕЖ-дің көпшілігІ
оларды қолдайтын кайсібір нақтылы үнымғажатады.
Жергілікті ессптеу желілерІ жұмыс тобы, бөлімі, кампусі мен корпоративті
желілерге бөлінеді. Корпоративті желілердің тез дамуы мен олардьщ зор
болапшъша орай кеңірек токталайық.
Корпоративті компьютерлік жслілер (ККЖ). Корпоративті желілер компьютерлср
мен желілерді бір кәсіпорын немесе корпорация аясында біріктіреді.
Аумақтык (территориялық) белгініи ешқандай маңызы жок. Мұндай желілер жер
шарыньш кез келген бөлігін қамтиды. Қашыктаған жсргілікті желілер меи
компьютерлерді біріктіру үшін телекоммуникация кұралдары. спутниктік
байланыс және басқа казіргі заманғы құралдар қолданылады.
Корпоративті желілердің қолданатын жабдыктары, программалары және
технологиялары жоғары дәрежеге ие, орасан алуандығымен ерекешеленеді.
Сонымен бірге мұндай желілер қолайлы уақытта әсер ететін, кез келген
ресурска қол жету мумкіндігімен біртұтастықты құрауы тиіс.

Корпоративті желілер қамтудың едэуір аумағы бар жер-гілікті желілердің
ерекше алуан турі болып табылады. Қазір корпоративті желілер өте белсенді
дамуда және олардың бөлігін Интранет (интражелі) желілері деп атайды.
Интранет (интражелі) - Интернетке кіре алатын, бірақ аз ресурстарына сыртқы
пайдаланушылардың қол жетуінен қор-галған, Интернет технологияларын
қолданудың арқасында мол мүмкіндіктерге ие болған жеке фирмашілік немесе
фирмааралық компьютерлік желі. Оны жергілікті желі мен Интернет желісі
қүралдарын қолданып, фирмалық жэне фирмаішілік ақпаратқа жету мен оны
сақтау, беру, өңдеу жүйесі ретінде айқындауға болады.
Толық функционалды Интернет желісі мынадай базалық желілік
технологияларды орындауды камтамасыз етеді:
▪ желілік басқару;
барлық қалған қызметтер мен ресурстарды бейнелейтін желілік каталог;
▪ желілік файл жүйесі;
▪ хабарларды біріктіріп беру (электронды почта, факс.
телеконференция және т.б.);
▪ Word Wide Web жұмысы;
▪ желілік басу;
▪ ақпаратты рұқсат етілмей қол жетуден сақтау.
Интернет сыртқы пайдаланушылардан желілік қорғау қүралы
брандмауэрлердің көмегімен оқшауланады. Әдетте, Web-серверлерде немесе
прокси-серверлерде орналасатын брандмауэрлерді программалық қамтамасыз ету
ең кемінде сыртқы абоненттің өкілеттіктерін және оның парольді білуін
тексереді, осылайща желіге рүқсат етілмей, қол жетуден қорғау мен одан
құпия ақпаратгы алу қамтамасыз етіледі. Интернет желісіндегі ақпарат пен
оның барлық көрсетілетін қызметгері корпоративті желінің барлық
пайдаланушылары үшін қол жетерліктей мүмкіндіктер қарастырылған.
Қазіргі заманғы бәсекелестік қызып тұрған нарықта жаңаша ақпаратқа қол
жеткізу бизнестегі табыстың маңызды компонентіне айналды. Сондықтан
Интернет желісін корпоративті қосымша тіркемелерді жүзеге асыруды
келешектегі атқарылар істің ортасы ретінде карауға болады.
Интернет тарихы 1994 ж. басталады, ол кезде бұл термин Интернет
желісінен алынган принциптерге құрылған корпоративті компьютерлік желілері
үшін үсынылған еді. Бұл тәсіл нақты өндірістік бейіні мен аукымына
қарамастан, кез келген кәсіпорын үшін әмбебап еді.
Интернет — мақүлданған Web-технологияның корпоративті желіге көшуі.
Корпоративті жергілікті құрылым (groupewear) өнімдерінен айырмашылығы
Интернет - жүйелері дайын және өте арзан коммуникациялык компоненттерді
қолданады. Шетелдік экономисттердің бағалары бойынша, ірі корпорацияларда
Интернетті енгізу құны бір жұмыс орнынан шаққанда 50 долл. құрайды.
Интернеттен әр тектес техникалық күралдар мен операциялық жүйелерді бір
инфрақүрылымға біріктіретін қарапайым байланыс тарайды. Интернеттен
транспорттық (ТСР) және желілік (ІР) деңгейлердің негізгі желілік
хаттамалары да алынды. Корпоративті желілерді жасау процесі елеулі түрде
қарапайымдандырылған, өйткені интеграциялық жоба жасау қажеттіліп болмай
қалады. Осылайша жекелеген бөлімшелер өздерініц ЛВС, серверлерін басқа
бөлімшелермен байланыстыр-май-ақ қолданып, өзіндік бағыңынқы жүйелер
қүрады. Қажет болган жағдайда олар кәсіпорынның бірыңғай жүйесіне қосылады.
Клиенттік компьютерде WWW объектілеріне жету мен НТМL-файлды көрнекі
кескінге көшіруді атқаратын броузер-программа болуы тиіс. Бүл файлдар
пайдаланушының операциялық ортасына қарамастан қол жетерліктей болуы тиіс.
Осылайша, серверлік қосымша тіркемелер клиентгердің инвариантсыз қүрылуы
тиіс жэне оларды жасау корпорацияның функционалды міндеттерін жүзеге
асыруга және әмбебаб клиенттің болуына толықтай бағытталуы тиіс.
Ірі кәсіпорындарды басқарудың қазіргі заманғы жүйелері қатаң
орталықтандырылған жолдан бөлінген жүйелерге дейінгі жолдан өтті. Бөлінген
басқаруды қолдауды қамтамасыз етілген ақпараттық технология клиент-сервер
архитектурасы бар жүйе негізінде құрылды. Бөлінген басқару мәліметтердің
бөлінген базасымен үйлесетін (мәліметтердің түтастығы мен қарама-қайшы
еместігін актуалдандырудың синхронды үилесімі, рүқсат етілмей қол жетуден
қорғауды қамтамасыз ету), желінің ақ-параттық және есептеу ресурстарына
әкімшілік жасау және т.б.
Интернет принциптерінде басқару жүйесін құру бөлінген коммуникациялары
бар ақпарат сақтаудың орталықтандырылған жүйесінің ең жақсы қасиеттерін
үйлестіруге мүмкіндік береді.
Бүгінде біздің көз алдымызда жаңа өнеркәсіп және тағы да есептеу
техникасы айналасында революция өтіп жатыр. Егер алда болып өткен
ақпараттық технологиялар бәрінен бүрын кең мағынадағы мәліметтерді өңдеу
ретінде түсініліп келсе, бүгін де акценттер телекоммуникациялық
теғнологиялар пайдасына, әр тектес мәліметтерге жетудің бірегейлендіру
пайдасына орай бірлескен бөлінген өңдеу мен тасымалдау пайдасына қарай
өзгереді. Іс-тәжірибе жүзіндегі басты бағыт - бөлінген архитектура.
Программалық қамтамасыз ету нарығында Интернет технология мен топтық жүмыс
құралдары саласы тез өсуде.
ЖЖҚ (желілік есептеу желісі) топологиясы. Желілер құрылыммен
(топологиямен) сипатталады. Жергілікті желі құрылымы ретінде ЭЕМ байланыс
желілерімен бірігудің белгілі бір тәсілі түсініледі. Негізінде жергілікті
желілер үшін үй стандартты топология: шина сақина және жұлдыз қолданылады.
Жоғарыда аталған құрылымдарды қисындастыру жолымен пайда болған
қүрылымдар да бар.
Шиналық (желілік) тополоғияда компьютерлер магистраль немесе шина деп
атау қабылданған орталық кабельғе қосылады. Бұл қосылыс компьютердің эр
түрлі күрылғыларьш біріктіруге ұқсас.

31-сурет. Желінің шиналық топологиясы.

Сақина түріндегі топология (32-сурет) шиналық топологияға ұқсас, бірақ
магистральдардың соңдары түйықталған сақина қүрап, қосылған. Шиналық және
сақиналық топологиясы бар желілер өте үлкен қашықтықтарды (бірнеше ондаған
километрлерді) алады.

32-сурет. Сақиналық топология.

Жүлдыз түріндегі топологияда барлық компьютерлер бір ортаігық машинаға
қосылған, ол? әлбетте, өзіне қосылатындарға қарағанда қуатты.
Ол желіде жетекші рөл атқарады, өйткені желінің қалған басқа
компьютерлері арасындағы барлық ақпарат ағыны орталық компьютер арқылы
өтеді. Мұндай тополоғия үшін шағын ауқымдар тән.
Топологияньщ әрқайсысының өз артықшылықтары мен олқылықтары бар.
Сондықтан компьютерлерді жобаланатын желіде қосу тәсілін мамандар мүқият
ойлап-толғануы тиіс. Негізінде, желіде тек қаралған стандартты схемалар
ғана қолда-ныльга қоймайды, ұйымның өркендеген ңақтылы ерекшелік-терін
ескеретін сан түрлі ықтимал амачдар да пайдаланылады.

33-сурет. Жұлдыз түріндегі топология.

Аймақтық есептеу желісі. Егер желі бүкіл қаланы қамтыса, ол онда аймақтық
есептеу желісі (АЕЖ) болып саналады. АЕЖ-желілердің ең жаңа турі. Аймақтық
желілер бірнеше облыстарды, сонымен қатар тұтас елдер мен континеттерді
қамти алады,
Аймақтық желілер мысал ретінде мыналарды көрсетуге болады: JANET
(¥лыбритания) DFN (Германия), Соmрu Serve және Аmericа Оnlіnе (Американдық
коммерциялық ақпаратгық желілер). Мұндай желілерде байланыс желісі ретінде
негізінде телефон желілері мен оптоталшықты (оптоволоконные) арналар
қолданылады.
Аймақтық есептеу желілерінің (АЕЖ) ЕЖбен көптегең ұқсастықтары бар,
бірақ олар көп параметрлер бойынша соңғысынан күрделірек. Мәселен, АЕЖ
мәліметтер мен дауыстық алмасудан басқа бейне және дыбыс жазу ақпаратын
бере алады. АЕЖ ЕЖ-на қарағанда үлкен қашыктықтарды ұстау үшін жасап
шығарылған. Олар үлкен жылдамдықтағы бірігіп-кіріккен желі-лік жүйелермен
бірге бірнеше ЖЖҚ байланыстыру үшін қолда-нылады. АЕЖ үлкен географиялық
қашьтқтықпен ЖЖҚ-ның жақсы сипаттамаларын (қателердің аздығы, хабарлардың
тез берілуі) ұштайды.
Ғаламдық есептеу желісі. Егер желі кең ауқымға, тіпті тұтас елдерге
жаралса, ол ғаламдық есептеу желісі (ҒЕЖ) деп аталады. ҒЕЖ бойынша
коммуникациялар телефон желіоі, спутниктік байланыс немесе жер бетіндегі
микротолқынды жүйе арқылы жүзеге асады. ҒЕЖ көбіне ЖЕЖ бш АЕЖ біріктіру
жолымен. жасалады. Оқшауланған ЖЕЖ бен АЕЖ-ді іс жүзінде ҒЕЖ-ге біріктіру
желі саласындағы қазіргі заманғы тенденция болыи іабылады. ҒЕЖ әдетте,
көптеген ЖЕЖ бен АЕЖ өзіне біріктірсе, онда олар эр түрлі технологиялардьщ
ретсіз қосын-дысьт (конгломерат) болып саналады.
ЖЕЖ-ге қараганда ҒЕЖ көпшілігі хабарларды баяу берумен және қателердің
көп кетуімен ерекшеленеді. ҒЕЖ саласындағы жаңа технологиялар бұл
проблемаларды шешуге арналған.
Ғаламдық есептеу желілерімен жүмью істеу үшін пайдаланушының тиісті
ақпараттық және программалық камтамасыз етуі болуы тиіс. Апараттық
қүралдардың қарапайым жағдайын-да телефон желісі бойынша байланыс жүзеге
асуына жәрдемдесетін модемді қосымша орнату керек.

12.2. Интернет және оның мүмкіндіктері.

Интернет - кез келген компьютерлер мен
бүкіл элем
бойынша ацпарат алмасу мен беру
мүмкіпдігі, желілер
жүйесі.Интернет-байланыс арналары
өзара біріктіретін,
тораптардың жиынтыгы {коммуникациялъщ жабдық пен
серверлері бар).

Әрбір торапта көбіне ИМІХ операциялық жүйесін басқару арқьшы жұмыс
істейтін бір немесе бірнеше қуатты компьютер-сервер болады. Мұндай торапты
кейде хост деп атайды.
Торапты оның иесі - провайдер деп аталатын (ағылшынның ргоvіdе -
қамтамасыз ету деген сөзінен) ұйым немесе Интернет қызметін жабдықтаушы
басқарады.
Интернет әр түрлі ережемен жүмыс істейтін желілерді біріктіреді. Бүл
ережелерді үйлестіру ушін шлюз қурылғысы қызмететеді.
Шлюз — басқаша тәсілінен үйлеспейтіи желілерді қосатын
құрылгы. Шлюз әр түрлі желілердіц бірлескен жұмысын қамтамасыз
етуге арналган мәліметтерді өзгертпейді.
Интернет желісіне әр түрлі ақпараттық плотформаларда, эр түрлі
операциялық жүйелерді басқару арқылы жұмыс істейтін компьютерлер кіреді.
Алайда, ақпарат алмасу кезінде барлық ЭЕМ хабар беру тәсілдері туралы
бірыңғай келісімдер (хаттамалар) қолданылуы тиіс. Сонда ЭЕМ-ның қай-қайсысы
да басқа кез келгеы ЭНМ-нан алынған ақпарат түсінуге қабілетті болады.
Хаттама -- ацпаратты желіде беру ережелері
(келісімдер, стандарт).
Интернет хатгамаларының екі типін айырған лсөн: - базалык хаттамалар,
Интернет (ІР жэне ТСР) компъю-терлерінің кез келген типтері арасындағы
электронды хабар-ларды заттай жолдау үшін жауап береді. Бұл хатгамалар
өзара тығыз байланыстылығы соншалықты оларды көбіне ТСРІР хаттамасы атты
бірыңғай терминмен белгілейді;

өте жоғары деңгейдегі қолданбалы хаттамалар,
мамандандырылған Интернет қызметі жұмыс істеуі үшін жауап берсді: һіір
хагтамасы (гипермәтіндік хабарларды беру), Йр хаттамасы (файлдарды беру), Ы
пеі: хаттамасы (қол жетудің қашықтауы), эяектронды почтаньщ хаггамалары
және т.б.
ТСР (Тгапзітшзіоп Сопігоі РгоСосо! - хабарларды басқару хаттамасы) көліктік
деңгейдеіі хаттама. Ол ақпарат берудің қалай өтетіндігш басқарады.
Бұл хатгама бастапқы хабарды бірнеше шағын фрагмеит-тсрге - пакеттерге
боледі. Әрбір лакетке тақырып қойыдады, әрбірінде қызметтік ақпарат бар
(жіберуші мен алушының адрестері, хабардың идентификациясы, хабардағы пакет
нөмірі жэне т.б.)
Тапсырылған адрес бойілшііа жеке пакетті жеткізу үшін ІР-хаттама (Іиіепіеі
ргоіосоі) жауапксршілік танытады.
Бүкілэлемдік желінің әрбір катысушысының өзінің бірегей адресі (ІР-адрес)
болуы тиіс. Мұнсыз ТСР-пакеттердің кажеіті жұмыс орнына иақты жеткізілуі
жайлы айтуға болмайды. Бүл адрсстөрт байтпен бсйнелепеді, мысалы:
195.38.46.11,
ІР-адресінің ку.рылымы қайсібір ТСР-пакет өтетін эрбір компьютер осы төрт
сандар бойынша алушыга жақын болып шығатын пакеггІ жуықтағы көршіге
жолдау керектігін бедгілей алады.
Интернет қызмегі. Электронды почта, Электронды почта, нсмесе е-таіі
(еіесігопіс таіі - электронды почта), адамдар арасындағы байланыс
тэсілдерінің бірі болып табылады. Элекг-ронды почтаның Интернеттегі негізгі
фуыкциясы - плаыстаныц қай нүктесінде болса да, Интернеттің кез келген екі
пайдадану-шысы арасында (олектронды хатгармен - мотіндік хабарлама-мен
оперативті өте тез алмасуды жүзеге асыру. Электронды почтапың қосымша
мүмкіндіктеріне мыналарды жатқызуға бо-лады: дыбыстьтқ хабарды, қркаттарды,
сызуларды, фотосурет-терді, бейпе материалдардр^і беру, ғылыми журналга,
сирек кітаптар^а.. жарнамаға жету жэне эр түрлі тауарларды жолдау немссе
сату, сонымен қатар үжымдық іс-әрекеттерді прогрям-малык қамтамасыз ету,
мекемелср мен ұйымдарда құжат айналымын қолдау, үжымдық жұмысты жоспарлау.
ЕҒТ хатта-малары бойынша электронды почтаның жаңаша пакеттері (Еіесігопіс
Ғшкіз ТгапзіЪг - ақіиалай қаражатты электронды аудару) және ЕОІ (Еіесігопіс
Паіа Іпіегеһап^е - молімеггермен
Информатика негіздері □ 259
электронды алмасу) желі бойынша Іс жүзінде қас-кағым сэтте электронділ
қойылған қолмен қамтамасыз етілетін акша, шоттар жэне басқа қаржылық кү-
жаггарды аударады.
Word Wide Web (WWW) кызметі. Word Wide Web-қазіргі заманғы Интернеттің ең
танымал қызметі. Оны көбіне Ицтернетпсн теадестіреді, бірақ шын мянінде бүл
оның көптеген кы:іметтердІң бірі.
Word Wide Web -серверде саақаталатын жүздеген өзара
миллиондаған байланысқан электронды құжаттардан түратын
біртүтас ацпараттық кеңістік. Web - парақтар деп аталатын Web
кеңістігін құрайтъш жеке құжаттар. Бұл құжаттарда мәтіндік
және немесе) графикалың ацпарат, сонымең қатар Интернеттік
басқа қүаттарына сілтеме болады.
Тақырып жағынан біріктірілген айтар топтарын Web -торапгар дел аталады
(жаргондык термин-сайт). Бір Web -серверде бірнеше сайчтар болъі мүмкін.
Электронды Web -құжаттар прил-терде басу ушін емес, компьютер экраньщда
қарап шығуга арналған жэне сонымен бірге опың қайсысында екені алдын ала
белгісіз. Экран мөлшері де, тұстІ жәнс графикалық гпешілу параметрлері де,
клиент компьютері жұмыс істейтін операциялық жүйе де белгісіз. Сондықтан
Web -құжаттардың қатаң пішімделуі болмайды. Безендіру оларды
клиенттің компьютеріне плығарған кезде тікелей атқарылады жэне қарап шыгуды
орындайтьш программаның кондырмаларына сәйкес жүреді.
Web -парақтарды қарап шығуға арналган программалар броузерлср деи аталады.
Word Wide Web гиперматіндерден түрады:. Гипермәтін — мәтіннің дара
блоктарымсн байланысты ассоциациялық (мағына бойынша) түрде ^сынылпш мэтің.
Гипермәтінді қолдау мәтінді сызық бойынша (созбе-соз, сөйлемнен соң сөйлем,
парақтан соң парақ) окуга емес кажст болса керекті жерге секіре көшугс
мүмкіндік береді. Блоктан блокқа кошу гиперсілтеменің көмегімен іске
асырады.
Гиперсілтеме - гипермәтіннің (немесе
графиксіпъщ Щ объектінің) ариапы ерекшслеиг.ен
фрпгменті, мунда пайдаланушыёа көрінбептін басца
серверге. саптца, ңужатца (Web-парсщка) немесе құжат (блок)
фрагментіне қорғаушы (адрес) болады.

Гиперсілтеме жасағанда тышқанның нұсқағышы созылған сұқ саусақты қолдың
білезігі түріне ұқсайды. Гиперсілтемеге көшу үшін мұнда шерту жеткілікті.
Сонымен бірге шолушы сілтемеде көрсетілген адресте тұрған жаңа \¥еһ-парақта
жүктейді.
Жаңа Web -парақга сол тақырыпқа қатысты қүжаттарды қарап шығуға мүмкіндік
беретін жаңа гиперсілтеме болуы мүмкін. Гиперсілтеме механизмі Word Wide
Web ерекшелік-терінің бірі болып табылады, олар бүл қызметтің танымалдығы
өсуіне ең көп дәрежеде мүмкіндік ашты.
Іпіегпе* Ехріогег броузерін іске қосу үшін жүмыс үстеліндегі және тез іске
қосу панеліндегі Ыегпе* Ехріогег таңбашасын, сондай-ақ Бас мэзірді (Іске
қосу-^ Программалар- Іпіегае* Ехріогег) пайдалануға болады.
Word Wide Web ақпарат іздеу. Гипермәтіндік сілте-мелерді пайдаланып,
желінің ақпараттық кеңістігінде бір \¥еЪ~ парақтан басқасына көшіп, шексіз
үзақ саяхат жасай беруге болады, бірақ әлемде миллиондаған ¥еЪ-ларақтар
жасалғаньш ескерсек, оларға қажетті ақпаратты мұндай тәсілмен табудың сэті
бола қоймас. Арнайы ізденіс серверлері көмекке келеді. Ізденіс серверлері
өте көп7 олардың адрестері Интернетте жұ-мыс істейтіндердің барлығына
белгілі. Гзденіс жүйесімен жұмыс істеу ережелері жалпы алғанда М8 \¥огсі
редакторындагы ізде-ніс ережелеріне ұқсас және бір-бірінен бүге-шегесі
айрықша-ланады, Әдетте бұл ережелер ізденіс лакеттері анықтамалық бағыңынкы
жүйелерде келтірілген. Іс-қимыл принципі бойынша іздсніс серверлері екі
тиике бөлінеді: ізденіс каталогтары мен ізденіс индекстері.
Ізденіс каталогтары тақырыптық ізденіс үшін қызмет етеді.
ніс сергаерлерінің үй парақтарының сыртқы түрі, дәлірек айтқанда графикалық
безендірілу сан қилы. Дегенмен, кез келген жағдайда терезеде Табу
кнопкасымен қатар орналасқан, сұраныс деп аталып кеткен, ізденіс үлгісін
енгізу өрісі бар.
Ткгул парақтарындағы Ізденіс каталогтарыңда әрқашан маз-мұны, тақырыптық
бөліктердің тізімі түрады, сіз олардан қажет-ті сайттарды іздеп табасыз. Ең
көп таралған ізденіс программа-лары (мәліметтер базасы) - Үаһоо.сот,
Аііауізіа.сот, КатЫег.га, АроП.ш, Ках.ш.
Интернет каталогтарының типтік және ең әйгілі өкілі мұндай
жүиелердеп ізденісті сұраңысьщызға сәикесетш рубриканы (категорияны)
іріктеуден бастаған дұрыс. Үаһоо! мәліметтер базасының барлығы мынадай
категорияларға бөлінгек;
Агіз&Нитапіііез (өнер және басқа гуманитарлық сабақтар), Визіпезз&Есопоту
(бизнес және экономика және т.б.) Әрбір категория ретінде ең танымал
бағыныңқы категориялар ұсақ жазылған. Қажеттісін шерте отырып, керекті
парақты таадауға болады.
Ізденіс индекстері алфавиттік нұсқағыштар сияқты жүмыс істейді. Клиент
ізденіс аумағын сипаттайтын сөз немесе сөз тобын береді, мэселен: Қазақстан
+ білім + информаттандыру жэне көрсетілген терминдер бар \УеЬ-парақтарьша
арналған сілтемелердің тізімін алады.
АііаУізіа (АііаҮізіа.сіі^ііаі.сот) сервері ізденіс индекстерінің ең әйгілі
және қуатты өкілі болып табылады.
АііаҮізіа кұралдарымен ізденіс жүргізгіңіз келсе, 'АкаУІзіа енгізу өрісінде
сұраныс мәтінін теріп, Ізденіс кноп-касын басу керек.

Ең қарапайым сұраныс - мысалы, сіз бергең Инфор-матика сөзі
бар Іпіегпеі парағын алу.
Егер сұраныс бірнеше сөзден тұрса, онда АкаУізіа-да мьшадай келісімдер
карастырылғаи:
1. Бос орын калдырып, терілген бірнешс сөз (Ж (Немесе) логикалык
олерациясына сэйкесетін сұранысты белгілейді. Мысалы, Экономикалық
информатика сұранысы бойьшша не экономикалық немесе информатика (немесс
екі сөЗ де бірден) бар парактар таңяалып альшады.
2. Тырнақшаға алынғаи бірнеіле сөздІ жүйе бірі-утас ретшде
(символдык жол ретіндс) кабылдайдьі. Мысалы, Экопо-микалык информатика
сүракысы бойынша осы символдық жолы бар құжаггар іріктследі.
3. + (плюс) белгісімен бІріктірілген сөздер Апсі (жэне) логикалық
олерациясына сэйкес келеді. Мысалы, сүраныс бойыыша осы екі созі де
бар (бәлкім, бөлек-бөлек) күжаттар таңдальщ алынды,
Желідегі ізденістІң тиімділігі едэуІр дэрежеде пайдалану-шыпың тэжірибесі
ой-өрісіне байланысты. Белгілі бір тақырып жөиһщегі материалдарды
("здегеиде, кандай жагдайда да машина зердесіне сенугс болмаиды: сіз өзіңІз
осы такырып жөніндегі мамапдардыц лексикон ерекщеліктерін, терминдердің
ықтимал уйлесімін жэнс т.б. ескеруге тиіссіз.
Телсконференция кызметі электронды почтаяы диркуляр-лық жолдауға ұқсас,
оның барыоында бір хабар бір корреспон-дентке емес. улкен топқа
(мұндай топтар телекопфсренция немесе жаналыктар тобы деп аталады)
жіберілсді. Жаңалықтар тобын пайдалавудың пегізгі эдісі, барлық әлемге
карата, сұрак қого ушін және осы сауалдың мэнісін білгеидердеп ксцес
ие.месе жауап хт' ушін колданылады. Соньшен бірте сурактыц маіъь насы осы
телекоігференция гакырыбына сэйкес келстін қада-ғалау да манызды. Әлемніц
көптеген жоғары біліктІ мамаіщары (конструкторлар, инженерлер, галымдар,
дәрігерлер, педагоггар, зацгерлер, жа-зушылар, журналистер.
программалаупіылар жәпе тағы басқалар) ез іс-қызметі саласына катысты
топтарда бола-тьш телеконференция хабарларын жүйелі карайды. Мұидай
карап шығу ақпарачтың мониториніі деп аталады. Жүйелі

мониторинг мамандары элемде олардың мамандықтары бойын-ша нендей лсаңалық
болып жатқанын. адамдар қауымын қаядай проблемалар мазасыздандыратьшын және
өз жумысында неге баса назар аудару керектігін дэл білугс мүмкІидік береді.
Телеконференцияда хабар жолдағанда кері байланыс үшіғі өзіңіздін электронды
почта адресІн көрсету табылған. Тікелей әндірістік іс-эрекетке қаі-ысы жоқ,
корреспондснцияпың элек-тронды почта жәшігі артығьшен толу қаупі бар
жағдайларда іскер қатынас-хаттарда колданылатын негізгі адрес орнына
қосымша адрес көрсетіледі. Әдсттс? мундай адрес тегін почта қызметтері
бірінің сервсрін жолдайды, мысалы түүу.һоЬлаІІ. сот.
Жаңалықтар тобындағы хабарлардың орасан зор көлемі мақсатқа бағытталған
мониторингті едэуір қиындатады, сондықтан кеибір топтарда коаференция
тақьірыбыңа қатысы жоқ пайдасыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.