Эрозияға шалдыққан және оған ұшырау қауіпі бар жерлер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе
Эрозияға шалдыққан және оған ұшырау қауіпі бар жерлер
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Жер өте ерте кезден адамзат қоғамының өмір сүру және өміріне қажетті
заттарды өндіру ортасы болып келеді. Жер ауданы, әсіресе өндіріске қолайлы,
құнарлы жерлер шектеулі. Сондықтан жер үшін күрес ешқашан тоқтаған емес.
Бір қоғамның, мемлекеттің өз ішінде жерге меншік, иелік ету әр түрлі
қатынастарды тудырады. Біреулер жерге иелік ету арқасында байып отырса,
екіншілері – жері жоқтар кедейленді. Осы қатынастар және жердің
шектеулілігі жерді экономикалық бағалау, тиімді пайдалану, жерге меншік
қатынасын және соның негізінде салық төлемдерін тудырды. Жер салығы жер
иеленушілердің тұрақты табыс көзі болып келеді.
Жер салығы жер иеленушілерді байытудан басқа жалпы экономикалық
қызметтерді атқарады, олардың ең бастысы жерді қорғауға, тиімді пайдалануға
ынталандыру.Жер ресурстарын пайдалану төлемдерін де бірнеше түрге бөлуге
болады.Бірақ іс жүзінде олардың барлығы жер салығына жинақталған.

Эрозияға шалдыққан және оған ұшырау қауіпі бар жерлер
Табиғат ресурстарының ең негізгісі жер ресурстары болып табылады. Жер
ресурстарына: жер және оның қойнауы т.б. жатады. Жер ең негізгі табиғат
байлығы. Ол барлық тіршілік көзі және өмір сүру ортасы.Жер ресурстарын
адам баласы өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін пайдаланады.
Жер табиғи фактор ретінде қарастырылады. Яғни, ол адам іс - әрекетінің
нәтижесі болып табылады.Жер ресурстары туралы сөз қозғаған кезде, ең
алдымен, оның ауылшаруашылығындағы қолданысы жөнінде айтқан жөн.
Ауылшаруашылығымен айналысатын адам үшін жер және оның қойнауы басты
өндіріс құралы.Соған байланысты жер ерекше қасиеттерге ие.Жер адам іс -
әрекетінің нәтижесінде топырағының құрамы өзгеретін табиғи және жасанды
құнарлыққа ие.Жер – “ табиғат сыйы ”, еркін , өз бетінше өндіріске
ұшырамайтын өндіріс құралы, сондықтанда сапасы жөнінен өте жақсы және
орташа жер учаскелері болады және олар шектелген көлемде болады.( 1 )

Жер үстiндегi негiзгi компоненттердiң бiрi болып табылады және әр түрлi
техникалық құрылғылардың қызмет етуi мен орналастыруы үшiн және әр түрлi
жоспардағы шаруашылық әрекет жүргiзуге негiз болып табылады. Жер және
топырақтық ресурстарды сақтап қалуға мүмкiндiк туғызатын жерлердi
экологиялық негiзделген және теңдестiре пайдалану, жалпы елдiң және
бiршама облыстың дамуына маңызды рөл атқарады. Жерлер мен топырақтарды
қорғау саласындағы негiзгi бағыт облыстың оңтайлы жер құрылымын
құрастыру болып табылады.
Солтүстiк Қазақстан облысының Жер қатынастары басқармасы ММ
мәлiметтерi бойынша 2008 жылғы 1 қаңтар бойынша жерлердiң жалпы көлемi
9,8 млн. га құрайды. Жер түрлерi бойынша жер қорының құрылымын 4.1 сурет
көрсетедi. 2007 жылы жер құрылымында болған өзгерiстер 4.1 кестеде
көрсетiлген.
2007 жылы жер қорының ең көп алаңы ауыл шаруашылық жерлерге және
ормандар мен сүректiк-бұталық өсiмдiктерге келедi. Соңғы кездерi ауыл
шаруашылығы жерлерi алаңдарының азаю үрдiсi және бұзылған алаңдар мен
пайдаланбайтын басқа жерлердiң өсуi және құрылысқа арналған жерлер
санының өсуi сол қалпында. Егер 2005 жылы ауыл шаруашылық жерлерi облыс
аумағының жалпы алаңынан 85,6% қамтыса, ал қазiргi кезде олардың алаңы
85,56% азайды. Бұзылған жерлер 2005 жылы елдiң жалпы аумағынан 1,09%
жуық болды, қазiргi кезде олар 1,15% құрайды.
Жер түрлерi бойынша СҚО жер қорының құрылымы (1.01.2008 ж.)

2007 жылы 2005 жылғы мәлiметтермен салыстырғанда, жерлер мен өзге де
көлiктiк жолдарға арналған жер алаңдарының азаюы 2,7% болды. Соңғы
жылдары батпақтарға арналған жер алаңдарының өсуi байқалады. Су
объектiлерiнiң алаңы 2007 жылы 2005 жылмен салыстырғанда 0,2% есе
азайды.
Жер түрлерi бойынша жер қорының құрылымы және оның 2007 жылы өзгеруi
Жер түрлерi
Алаң, мың га

2006 жыл
2007 жыл
+– 2006 жылмен салыстырғанда

Ауыл шаруашылық жерлерi
8389,8
8389,1
–0,7

Орман және орманмен қамтылған өзге де жерлер
675,1
675,0
–0,1

Батпақтар
91,7
91,8
+0,1

Су объектiлерi астындағы жерлер
369,3
369,2
–0,1

Жол және көлiктiк жолдар астындағы жерлер
84,6
83,2
–1,4

Құрылысқа арналған жерлер
79,6
81,1
+1,5

Көшелер, алаңдар және жалпы пайдаланатын орындарға арналған жерлер
(саябақтар, скверлер және желекжолдар)
2,6
2,6
0

Бұзылған, пайдаланбайтын және басқа да жерлер
111,6
112,3
+0,7

Басқа жер түрлерi алаңының өзгеруi аз ғана.
Облыстың жер қоры құрамында негiзгi бағытқа арналған мақсатына сай
жерлер категориялары берiледi. Жер алаңдарының құрылымы мен динамикасы
жер пайдаланудың негiзгi категориялары бойынша 4.2. кестеде көрсетiлген.
Жер категориялары бойынша жер қорының құрылымы және оның 2007 жылы
өзгеруi
Категориялар бойынша жерлер
Алаң, мың га

2006 ж.
2007 ж.
+– 2006 ж. салыстырғанда

Ауыл шаруашылық маңыздағы жерлер
5951,3
6117,6
+166,3

Елдi мекендердiң жерлерi
921,9
922,4
+0,5

өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс және өзге де шаруашылық емес
маңыздағы жерлер
63,9
64,6
+0,7

Ерекше қорғалатын табиғат аумақтары, сауықтыру-емдеу, рекреациялық және
тарихи-мәдени маңыздағы жерлер
0,2
0,2
0

Орман қорының жерлерi
681,5
681,2
–0,3

Су қорының жерлерi
142,4
142,4
0

Қор жерлерi
2043,1
1875,9
–167,2

Деректердiң талдауы көрсеткендей соңғы үш жылда, ауыл шаруашылық
маңыздағы жерлердiң бөлiгi жыл сайын өсiп келедi және 2007 ж. 327,2 мың
га немесе 6,4% өткен 2005 жылмен салыстырғанда өстi. Сонымен қатар қор
жерлерi 2007 жылы 327,9 мың га немесе 14,9% азайды.
Басқа категориялардың жерлер алаңы өзгерген жоқ.
Топырақ қабатының эрозиясы мен нашарлауы
Шаруашылық әрекеттiң көптеген түрлерi ауысумен, топырақ қабатының
ластануы және бұзылуымен iлеседi, бұл керi әсерлердi жою бойынша шаралар
кешенiн өткiзудi қажет етедi.
Өткен жылдар сияқты, 2007 ж. өндiрiстiк және тұрмыстық қалдықтарды
қоймалау кезiнде, автокөлiктердiң тастандылары, мелиоративтi жұмыстар,
құрылыс, су және жел эрозиясы, ауыл шаруашылық және өндiрiстiк өнеркәсiп
салдарынан бұзылған және нашарланған жерлердiң көкейтестi мәселесi тұр.
Солтүстiк Қазақстан облысының аумағындағы жерлердiң барлық нашарлау
түрлерiнен ең көп таралғаны су эрозиясы. Осы эрозия топырақ қабатының
үстiңгi бетiн жазықтық су шайып кету түрiнде немесе тереңдiкке
ұзындығымен су шайып кету.
Эрозияға шалдыққан жерлердiң 44,6 мың га жалпы алаңынан, су эрозиясына
100% шалдыққан.
Облыс аумағында эрозияға шалдыққан топырақтарды бөлу бiршама. Мысалы,
Айыртау және Уәлиханов аудандарында су эрозиясына шалдыққан жерлердiң
үлес салмағының артуы байқалады. Облыстың аудандары мен эрозиялану
деңгейi бойынша эрозияға шалдыққан жерлердi бөлу 4.3 кестеде
көрсетiлген.
Су эрозиясына шалдығуы мүмкiн топырақтардың жалпы алаңынан, 68,83% төмен
эрозияланғандарға, 25,56 — орташа эрозияланғандарға, 5,6 — қатты
эрозияланғандарға жатады.
Облыстың ауыл шаруашылық жерлерiнде эрозия түрлерi мен эрозиялану
деңгейi бойынша эрозияланған жерлердi бөлу
Мың, га, үлес салмағы, %
рс№
Аудандардың атауы
Барлығы жерлер
Эрозиялану деңгейi
Шайылып кеткен шөгiндiлерiмен

нашар
орташа
қатты

1
Айыртау
11,2
2,0
10,6
1,89
0,5
0,09
0,1
0,02
-

2
Ақжар
5,6
1,2
1,8
0,4
2,2
0,5
1,6
0,3 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.