ҰЛЫ Ж БЕК. I ЖОЛЫНЫҢ ТУРИСТ КI ПОТЕНЦИАЛЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КIРIСПЕ

I-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК ЖОЛЫНЫҢ ТАРИХЫНА ШОЛУ

Жiбек жолының қалыптасуы және жiбек ролi
Ұлы Жiбек жолы туралы
Жiбек жолының Қазақстандық бөлiгiнiң жандануы

II-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК ЖОЛЫНЫҢ ТУРИСТIК ПОТЕНЦИАЛЫ

2. 1. Ұлы Жiбек жолы бойында қала мәдениетiнiң қалыптасуы

2. 2 Қазақстан территориясындағы ежелгi қалалар

2. 3 Ұлы Жiбек жолының рухани мұрасы

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛғАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI

КIРIСПЕ

Қазақстан Республикасының егемендiк алыпғ экономикалық жағдайының көтерiлуi туризмдi дамытуға қол жеткiздi. Бұл саланың елiмiздегi болашағы зор объектiсi ң Ұлы Жiбек жолының тармағы болмақ.

Ұлы Жiбек жолы - Батыс пен Шығыстың ежелгi өркениеттерiн байланыстыратын ерекше сауда және дипломатиялық қарымңқатынас магистралi. Ұлы Жiбек жолының дүниежүзiлiк өркениеттiң дамуында үлкен роль атқарғаны бәрiмiзге мәлiм. Бұл трасконтинентальды жол тек қана саудаңсаттықтың көтерiлуiне емесғ сонымен қатар қалалар мен өнердiң гүлденуiнеғ мәдениеттерғ дiндер мен тiлдердiң араласыпңтолысуынағ жалпы айтқанда адамзат мұрасының қалыптасуына әсер еттi.

Ұлы Жiбек жолы адамзат тарихында алғаш рет Жерорта теңiзiнен Тынық мұхитқа дейiн ұшаңңғайыр аймақтағы түрлi ұлттар мен елдердiң мәдениетiн бiрiктiрген едi. Шын мәнiнде бұл халықтар диалогының жолы болды.

Мыңдаған жылдар бойы мыңдаған адамдар Жiбек жолы бойымен елдер кезiп жүрген. Ал ендi қазiрғ ұзақ жылдар өткен соңғ әрбiр адам осы ежелгi жолды жаңадан ашуғағ оның бай тарихына үңiлуге мүмкiндiгi бар.

Ұлы Жiбек жолын тарихиғ географиялықғ мәдени аспектiлер жағынан ғылыми зерттеу жұмыстары шын мәнiнде XIX ғасырдың екiншi жартысында басталды. Оның зертеулерiне үлкен үлестi Батыс еуропалық ғ орыс және жапон ғалымдары қосты. 1877 жылы классикалық ғылыми «Қытай» атты еңбегiнде белгiлi немiс ғалымы Фердинанд Пауль Вильгельм Рихтгофен Еуразия материгiнiң түрлi бөлiктерiн байланыстыратын жолдар жүйесiн Жiбек жолы ң Seidenstrassenғ кейiннен Ұлы Жiбек жолы деп атап кеттi. Осыдан кейiн Жiбек жолына бұқаралық қауымның қызығушылығы артты. Бұл заңды дағ өйткенi Жiбек жолының тарихиңмәдени мұрасын бағалау қиын.

Қазiргi кезде көптеген елдердiң ынтасымен Ұлы Жiбек жолын қайта жандандыру шешiлген. Мәдениғ экономикалықғ туристiк байланысты дамытудың аса маңызды каналы ретiндеғ Шығыс пен Батыс арасында қарымңқатынасты нығайту мақсатында көзделмек.

Соңғы жылдары ЮНЕСКОғ ДТҰ сияқты iрi ұйымдар Ұлы Жiбек жолын комплекстi түрде зерттеу мен онда ерекше туристiк концепцияны дамытуға байланысты iс-шаралар жүргiзуде. Бұл заңды дағ өйткенi жылдан-жылға бұқаралық қауымның Ұлы Жiбек жолына деген қызығушылығы артуда.

Тарихқа жүгiнсек Ұлы Жiбек жолының « Дала жолы » атты тармағы Жетiсу мен Оңтүстiк Қазақстан территориясынан өтiпғ нәтижесiнде қазiрге дейiн сақталып келген Сырдарияғ Арысғ Талас өзендерi бойында көптеген қалалардың бой көтеруiне ұйытқы болды. Қазiргi уақытта Ұлы Жiбек жолының Қазақстандық бөлiгi (17ғғ км) қайталанбас тарихғ архитектурағ археологияғ қала салу мен монументтi көркемөнердiң үлгiлерiне ие. Сондықтан да Ұлы Жiбек жолының Қазақстандық бөлiгiндегi ескерткiштерi мен жол тораптарын зерттепғ оларды болашағы бар туристiк маршруттарқа еңгiзу - көкейтестi мәселелердiң бiрi.

Ұлы Жiбек жолы трассасын жандандырудың практикалық қажеттiлiгi - ол Қазақстан туризм индустриясынның берiк негiзiнiң кепiлi болмақ. ғылыми тұрғыда бұл жұмыс ежелгi керуен жолына тарихи жақтан ғана емесғ сонымен қатар туристiк саланың маңызды объектiсi ретiнде қарауға мүмкiндiк бередi.

Сөйтiп зерттеудiң басты объектiсiне Ұлы Жiбек жолы трассасы мен оның тарихи-мәдени мұрасы айналды.

Жұмысты жазу барысында әрi зерттеу кезiнде тарихиғ статистикалықғ анализ бен синтезғ картографиялықғ географиялық әдiстер қолданылды.

Тарихи тұрғыдан зерттеуге келесi авторлардың еңбектерi негiз болды: Байпақов К. М. ғ Ртвеладзе Э. ғ Бартольд В. В. ғ АкишевК. А. ғ т. б. Ұлы Жiбек жолының туристiк потенциалын әр облыс бойынша қарастырыпғ топтастырдық. Ұлы Жiбек жолының Қазақстан бөлiгiн дамыту проблемалары жөнiнде нақты кiтаптар жазылмағандықтанғ соңғы мәлiметтердi Интернетғ бұқаралық ақпарат құралдарынан iздестiрдiк.

I-ТАРАУ. ҰЛЫ ЖIБЕК жолЫНЫҢ ТАРИХЫНА ШОЛУ

Жiбек жолының қалыптасуы мен жiбек ролi

Ұлы Жiбек жолы - Жерорта теңiзiнен Қытайға дейiн Еуразияны көктей өтiп жатқан керуен жолдарының тоғысқан тоқсан торабығ ал сонау ежелгi дәуiрдегi орта ғасырдағы осы аймақтың сауда және мәдени байланыстарының тұсауын кескен аса маңызды қатынас жолы. Мiне осы ежелгi өркениеттiң аса бiр тамаша жетiстiгi қашан пайда болыпғ қандай кәдеге жарадығ қай жерлердi басып өттi әркiмдi-ақ толғандыратын алғашқы сұрақтар болмақ.

Ұлы Жiбек жолы -ұрпақтар жадыларында мәңгiлiкке қалатын адамзат iс әрекетiнiң ерекше құбылыстар қатарына жатады. Ал ең бастысы -бұл уақыт байланысының символығ оның өткенiн бiлмей Еуразиялық кеңестiкте өркениеттердiң даму динамикасын анықтайтын көптеген тарихи құбылыстарды бақылап түсiндiру мүмкiн емес.

Жiбек жолының қалыптасу уақыты туралы нақты мәлiмет жоқғ тек қана жекелеген бөлiктерi туралы айтуға болады.

Пұтқа табынушы қажы Сюань Цзан 62ғ жылы Будданың қасиеттi қалдықтарын көзбен көру үшiн және дiн iлiмiн шындап зерттеу үшiн Қытайдан Үндіге сапар шектi. Ол Қытайды Батыспен байланыстырып жатқан және техникалық жаналықтарғағ дiни мұраттар мен мәдени жетiстiктерге мұрындық болып тұрған осы халықаралық жолмен жүрдi.

Жiбек жолының жекелеген бөлiктерiнiң сыңарлары жөнiнде айтар болсақғ ондағы қатынастар мен зат алмасу байланыстары б. д. д. III-II мыңжылдықтарда басталған.

Мұндай байланыстар Бадахшан тауынан лазурит кенiғ ал Хотан аймағындағы Яркент дарияның жоғарғы ағысынан нефрит кенi ашылуына орай жолға қойылды.

Орта Азия мен Орта шығысты Жерорта теңiзiмен және Үндімен жалғастырып жатқан Лазурит жолымен қатар дүниеге келген Нефрит жолы Шығыс Түркiстанды Қытаймен жалғастырды.

Б. з. д. бiрiншi мыңжылдықтың орта кезiнен Дала жолы деген жол болғаны белгiлi. Егер тарихтың атасы Геродоттың жазбаларына жүгiнсекғ бұл жолдың сорабы мынадай бағытта болғанын байқаймыз: Қара теңiз жағалауынан Дон жағасына дейiнғ одан ары савроматтар мекендеген Орал тауы етегiнен Ертiскеғ Алтайғағ сонан Жоғарғы Ертiс пен Зайсан көлiн мекендеген аргийпилер елiне дейiн Қытайға қарай созылады.

Бұл жолмен былғарылар мен терiлерғ иран кiлемдерiғ құнды металдардан жасалған бұйымдар кең таралып жатты.

Ұлы Жiбек жолы атауы Батыс үшiн аса қымбат тауар - жiбекпен байланысты. Жiбектi жiбек құртының қуыршағынан жасауды қытайлықтар V мың жыл бұрын ашқан деп есептеледi. Жiбек зертеумен айналысқан белгiлi Қалым ТихомировА. А. бұл ашылудың дәл уақытын айтадың 26ғ8 жылы б. д. д. Басқа зерттеушiлер бұдан да ерте кезеңдi белгiлейдi - VI-VII мың жыл бұрын/4/.

Қытай аңызы бойынша алғашқы жiбек жiбiн ашқан Хоанг-ти жұбайы Си Линг Чи ханшасы едi. Шай iшiп отырғанда ханша кесесiне ағаштан жiбек қуыршағы түскен. Си Линг Чи қуыршақтан шығып тұрған жiптi тартып едiғ ол сол күйiше созыла берiпғ қуыршақ жiптен босай бастады. Солай алғашқы жiбек жiбi ашылыпғ ал Си Линг Чи ханшасы соның құрметiне Аспан патшалығының құдайы боп атанды. Оның құрметiне Қытайдың көптеген аудандарында жыл сайын түрлi мейрамдар өткiзiледi. Ал жiбектi алу процесi ежелден мүлдем өзгермеген.

Кейбiр зерттеушiлер жiбек өсiрудiң отанын Шань-дунь провинциясын санайды. Бiраз жылдар өткен соң жiбек маталар бүкiл Қытайға тарайды. Әсiресе жiбек өсiру б. з. д. 1 мыңжылдықтың екiншi жартысында кең дамиды. Бұл кезде жiбектен ақшағ маталар жасалыпғ сауда-саттықта төлем ретiнде қолданылатын. Б. д. д. VI-V ғасырларда Қытай жiбегi басқа елдергеғ оның iшiнде батысқа да шығарыла бастады.

Көп ұзамай халықаралық сауда тiзгiнiн орта Азияның Зеравшан мен Қашқария алқаптарын мекендеген Соғды елi саудагерлерi қолына алды. Олар Шығыс Түркiстан мен Қытай қалаларының iшiнде сауда отарларын ұстады.

Алғашқы Жiбек жолы Қытай жiбегiнiң батыс елдерге экспорттауына қызмет еткен. Алайда Римғ Византияғ Үндіғ Иранғ Араб халифаты кейiнен Ресей және басқа Еуропалық елдерден Жiбек жолы арқылы Қытайға түрлi тауарлар жеткiзiлетiн. Бұл экзотикалық тауарлардың тiзiмi үлкен. Мирра мен ладанғ жасмин суы мен амбрағ кармадон және мускат жаңғағығ кiлемдерғ бояғыштар мен минералды шикiзатғ алмастар мен яшмағ пiл сүйегi мен алтын-күмiсғ былғары мен тиындарғ сабақ пен жебеғ қанжар мен семсер. Жiбек жолы бойымен Ферғана аттарынғ араб пен ниссия жүйрiктерiнғ пiл мен түйеғ арыстан мен гепарттарғ тотықұс пен түйеқұстарды сатуға апаратын. Жемiс-жидек түрлерi де кең таралды жүзiмғ шабдалығ қауын-қарбыз.

II-V ғасырларда Жiбек жолы шығыстан бастасақ Чаньаньнан басталыпғ Хуанхе арқылы Ланджоу ауданына өттiғ ары қарай Тянь-Шаньның солтүстiк бөктерiмен Ұлы Қытай қорғанының батыс жағына және Ямалық қақпаға қарай өттi. Бұл жерде жол бөлiнiп Такла Макан шөлiн солтүстiк пен оңтүстiк жағынан айналды. Солтүстiгi Хами Оазисi ғ Турфанғ Бешбалық. Шихоны басып Iле өзенiнiң алқабына апарсағ ортаңғысы Чаоганғ Қашғарғ Ықсуғ Бедел асуы арқылы Ыстық көлдiң оңтүстiк жағалауына өттiғ ал оңтүстiк жолы Дунхуанғ Хотанғ Яркент арқылы Бактрияғ Үнді елi мен Жерорта теңiзiне барды. Солтүстiк жол Қашғардан Ферғанаға ары Самарқандғ Бұхарағ Мерв арқылы Хамадан мен Сирияға апарды.

Мiне осылай Ұлы Жiбек жолы адамзат тарихында алғаш рет Жерорта теңiзiнен Тынық мұхитқа дейiн ұшаң теңiз аймақтарды бiрiктiрдi.

Қымбат бағалы жiбектердi тарату iсiне сақтар мен скифтердiң көшпелi әулеттерi де атсалысты. Солардың қатынасаралық көмегiмен сол кезде қасқалдақтың қанындай қымбат тауарлар Орталық Азия мен Жероорта теңiзiне дейiн тарады.

Жiбек жолы тек б. д. д. II ғасырдың орта шенiнен бастап қана тұрақты дипломатиялық және сауда тамырына айналды. Ұлы Жiбек жолы тарихында маңызды оқиға болып 138 жыл саналады. Бұл жылы батыстың белгiсiз елдерiне Ди императоры жiберген елшiлiк керуенi хан астанасынан алыс сапарға атанған болатын. Елшiлiк қазiргi Ауғаныстанға дейiн жетiпғ алғаш болып Қытайды iшкi аудандарынан Орталық Азияға жол салады. Елшiлiк керуен Чжан-Цзян басқаруымен Қытайға тек 13 жылдан соң қайтып оралды. Бұл оқиғадан соң Батысқа осы жолмен жiбек керуендерi барыпғ ал Қытайға Таяуғ Орта және Орталық Азиядан тауарлар тасылды.

Сөйтiп екi ұлы жолдар қосылған едi. Бiреуiғ Александр Македонский жорықтары кезiнде эллиндiктер мен макендондықтар басып-шарлап өткен жерортатеңiздiк елдерден Орталық Азияға дейiн созылып жатты. Ал екiншiсi Шығыстан Хань империясынан Орталық Азияға дейiн өттi. Бұл жолды Чжан-Цзян Даваньғ Қанғұйғ Соғдығ Бактрия арқылы солтүстiктен оңтүстiкке қарай басып өткен.

1. 2 Ұлы Жiбек жолы туралы

Ең алдымен Жiбек жолы - бұл уақыт байланысының символы: оның өткенiң бiлмей көптеген тарихи процестердi түсiну мүмкiн емес.

Тауарлармен алмасу тайпадан-тайпағағ облыстан-облысқа делдалдар арқылы жүрдi. Ол уақытта керуендер сондай алыс қашықтыққа жiберiлуi бiрталай. жолдардың қалыптасуында тайпалар мен ұлттар миграциясы үлкен роль атқарды. Үндіеуропалықтардың миграция процесi нәтижесiнде батыстан шығысқа алғашқы жолдар жүргiзiлдi. Үндіеуропалықтар екi бағытта қозғалатын: оңтүстiк орыс далаларынан Орталық Азия арқылы Үнді елiнеғ екiншi толқын Шығыс Түркiстанға жетедi.

жолдарды салу мен онымен керуендер қозғалысының қауiпсiздiгiн қамтамасыз етудi өзiне алған iрi мемлекеттер пайда болуымен жолдардың ұдайы құрылысы мен қолданылуы туралы айтуға болады. Ең үлкен жол ұзындығы 24ғғ км жететiн патша жолы едi. Ол Эфесте басталыпғ Месопотамия арқылы Тигр жағалауыменғ Персополь мен Пасаргад арқылы Сүзге апарды. жол бойында әрбiр 2ғ-3ғ км жерде жол станциялары орналасты.

Шығыс Жерорта теңiзiнен жолдың бiрiншi сипаттамасын Мая македондығы құрастырды. Осы деректерге қарағанда б. з. д. I - б. з. I ғасырларында Шығыс пен Батысты үш негiзгi жолдар байланыстырды: Оңтүстiкғ Теңiз жолы Египед пен Үнді елiне апаратын. Ол Қызыл теңiздегi Миос Хормос пен Береника порттарында басталыпғ Аравия түбегiн айнала өтiп үш негiзгi портқа әкелетiн. Олар Үндінiң батыс жағалауында орналасты. Нилдан Суэцке қарай канал арқылы кемелер Жерорта теңiзiне шығыпғ Римге баратын. Үнді порттарынан жол Үндістан түбегiнiң iшiнеғ солтүстiкке және Бактрияға баратын. Теңiз жолы түбектi айнала Оңтүстiк-Шығыс Азияға барды.

Екiншi жол Римнен басталыпғ Жерорта теңiзi арқылы сириялық Гиерополь қаласынағ ал ол жерден Месопотамияғ Солтүстiк Иранғ Орталық Азия арқылы Шығыс Түркiстанғ одан ары Қытайға баратын.

Үшiншi трасса -Дала жолы Орталық Азияның солтүстiгiмен өтетiн. Ол Қара теңiз солтүстiгiнен басталыпғ Каспий маңынан өтiпғ Арал жағалауы арқылы Оңтүстiк Қазақстанға беттепғ одан Алтай мен Шығыс Түркiстанға баратынғ ол жерде Ұлы Жiбек жолының негiзгi трассасына қосылатын.

Ұлы Жiбек жолының солтүстiк трассасы қиын едiғ өйткенi көптеген шақырымдар бойы ол сусыз далалармен өттi. Мұнда қалалар да болмадығ керуендер түрлi тайпалардың шапқыншылығына ұшырады.

Ұлы Жiбек жолы тек сауда-керуен жолы болған жоқғ этникалық миграция жолы да едi. Тура осы жолмен б. з. д. I мыңжылдықта Шығыстан Батысқа мыңдаған көшпендi тайпалар ағымы өттi.

Үш негiзгi траcсадан басқа жолдар да болдығ сол арқылы осы үш негiзгi траcса қосылатын. Батыс жағалаудың теңiз порттарынан кейбiр жолдар солтүстiкке бағытталатынғ Хайбер асуы арқылы Бактрияға баратын. Соғды астанасында - eжелгi Марақандта Кавказдық Жiбек жолы басталатынғ ол Хорезмге барыпғ Каспийдi айнала өтiпғ Солтүстiк Кавказ далаларын басыпғ Дарий жолы арқылы Цхуми қаласына беттейтiн. Осында сауда керуендерi Қара теңiздi жүзiп өтiпғ Византия Империясының астанасы Константинопольға баратын.

Маңызды жол төменгi Волга арқылы Каспий теңiзiнiң батыс жағалауымен оңтүстiкке ежелгi Албания мен Парфийге баратын.

Табиғи жағдайдың қиындығына қарамастан көптеген жолдар Орталық Азияның және Шығыс Түркiстан оазистерiнiң солтүстiк аудандарынан Памир асулары арқылы Кашмирге ғ одан ары Үнді елiне баратын.

Сөйтiп еуразиялық континенттiң едәуiр бiр бөлiгi Ұлы Жiбек жолын құрайтын жолдар жүйелерiнен тұрды.

Бұл жолдардың типологиясын келесiдей түрде көрсетуге болады:

Континентаралық мағынасы Ұлы Жiбек жолы Еуропа мен Азия континенттерiн байланыстырады.
Континентальдық мәнi - бiр котиненттiң түрлi аудандарын байланыстыратын коммуникациясы - Бактрия мен Үндіғ Бактрия мен Қытай.
Аймақтық мәнi - Бактрия мен Соғдығ Бактрия мен Хорезм арасындағы байланыс.
Облыстық мәнi - белгiлi бiр тарихи-мәдени облыс iшiндегi iрi тұрғындар арасындағы коммуникация.
Жергiлiктi мағынасы - ауданның қалалары мен елдi мекендер арасындағы байланыс.
Қоныстар арасындағы жолдар мен шоқпақ жолдар

Ежелгi деректерде жолдар ұзындығы мен оны өту уақыты туралы толық мәлiмет жоқ. Бiрақ та козғалу тәсiлi - жаяуғ есекғ атғ түйе арқылығ арбаны қолдану жаңа технологияны енгiзгенге дейiн өзгерген жоқ. Бiр күндік жол ұзындығы 25-3ғ км тең болатын.

Жiбек жолының Қазақстанда жандануы

Бүгiнгi күнi бүкiл дүние жүзiнiң ықласы мен назарын туғызып отырған Ұлы Жiбек жолының тарихына байланысты материалдар да өзiнiң ерекшелiгiмен құнды. Бәрiмiзге белгiлi өте ерте заманнан Батыс пен Шығысты байланыстырған Жiбек жолының ең ұзақ бөлiгi Орта Азия мен Қазақстан жерiн басып өтетiн едi.

Тарихтың атасы аталған Геродоттың жазбаларына сүйенген зерттеушiлер дала жолдарының ең жанданған шағы VI-VII ғасырлар деп есептейдi. Ол кезде бұл жол Қытай мен Батысты Жетiсу мен Оңтүстiк Қазақстан арқылы жалғастырған.

Қытайдан Батысқа Ферғананың үстiнен өтiпғ баратын бұрынғы қысқа да қолайлы жолға қарағанда Жетiсу мен Оңтүстiк Қазақстан арқылы өтетiн жаңа жол VI-VII ғасырларда барынша жандана түстi.

Сөйтiп бұл жол бас жолға айналды дағ VII-IX ғасырлардағы елшiлер мен сауда керуендерi негiзiнен осы жолмен ғана өтiп жүрдi. Н„тижесiнде VI-VIII ғасырлардағы негiзгi жол торабы Сирия - Иран - Орта Азия - Оңтүстiк Қазақстан - Талас алабы - Шу алқабы - Ыстықкөл қазаншұнқыры - Шығыс Түркiстан арқылы тартылды. Бұл жолдың тармақталған бiр бұтағығ дәлiрек айтқанда тағы бiр жол Византиядан Дербент арқылы шығыпғ Каспий жағалауына - Маңғыстауды - Арал жағалауын - Оңтүстiк Қазақстанды кесiп өттiғ жоғарыда аталған негiзгi жолға келiп қосылды. IX-XII ғасырларда Орта Азияғ Орта және Таяу Шығысғ Кiшi Азия арқылы Сирияғағ Египет пен Византияға баратын жолға қарағанда бұл жол тиiмсiздеу пайдаланды. Жiбек жолының басты Қазақстандық бөлiгiнiң дамуында және белсендi қызметiнде VI ғасырдан бастап екi басты бағыттар бөлiнедi: сырдариялық пен тянь-шаньдық. Бiрiншiсi Қытайдан басталыпғ Шығыс Түркiстанғ Жетiсу ары қарай Сырдария жағалауы арқылы Арал маңына барыпғ одан Таяу Шығыс пен Византияға апаратын.

Бұл бағытта басты байланыс шынжыры Сырдария болсағ ал сауда орталықтары болып жетiсулық және Оңтүстiк Қазақстандық қалалар Суяб, Құланғ Таразғ Испиджабғ Отрар, Шавғарғ Янгикент едi. Тяньшаньдық бағыт Шығыс Түркiстаннан басталыпғ Жетiсу арқылы Жоңғарғ Iле Алатауы, Қырғыз, Талас Алатауларының етегiн бойлай Ташкенткеғ одан соң Самарқандғ Бұқара, Мерв арқылы Кiшi Азия мен Византияға барды. Бұл жолда Суябғ Баласағұн, Құланғ Таразғ Испиджабғ Газгирд қалалары ерекше көзге тҰсетiн.

Жiбек жолы шеңберiне ену қарсанында Қазақстанның оңҰстiгi мен Жетiсу қандай жағдайда едi дегенге келсек: бұл жерде көшпелi Түрiк тайпалары мен отырықшы халықтар ежелден қалыптастырған төл м„дениет өркендеген болатын. жолдың бұлай ауысуы келесi себептерге байланысты: бiрiншiденғ Жетiсуда Орта Азия арқылы өтетiн сауда жолдарын қадағалайтын Түрiк қағандарының ставкасы болды; екiншiденғ VII ғасырда Ферғана арқылы жол өте қауiптi едi; Ұшiншiденғ тауарлардың негiзгi тұтынушылары бай Түрiк қағандары едi. Б. д. д. IIңI мыңжылдықтын орта шеңiнде Ұйсiндер мен қаңлылар мемлекеттерi өмiр сҰрiпғ Жiбек жолы жұмыс iстеп Түрған кезде мұнда римдiк „йнектер мен теңгелерғ қытай жiбегi мен айналарығ сырлы ыдыстарғ еуропалық қарсы iлгектер мен Сасанид Иранынан „рТүрлi мөр тастар жеткiзiлiп Түрды.

Осы кезеңде Шуғ Талас ж„не Сырдария алқаптарында мұнаралы қорғандармен қоршалған қала орталықтарығ дихандардың алғашқы тектерi орналасқан елдi мекендер қалыптаса бастады. Солардың көпшiлiгi дерлiк қазiргi ТяньңШань тауы етегiненғ Арыс өзенi мен Сырдарияның орта ж„не төменгi ағысындағы алқаптардан ашылып отыр.

VI ғасырдың екiншi жартысында Жетiсу мен ОңтҰстiк Қазақстан Кореядан Қара теңiзге дейiн ұшаңңғайыр алқапты алып жатқан iрi көшпелiлер мемлекетi - Түрiк қағанаты құрамына кiрдi.

Жiбек жолы осы кезде жанданыпғ Жетiсу мен ОңтҰстiк Қазақстан қалаларындағы феодалдық м„дениеттiң өркендеуiнде маңызды рол атқарды. Жетiсуда ол талай қалалардың орталық негiзiнiң қалануына мұрындық болыпғ Қазақстанның оңтҰстiгiнде тiкелей осы ұзына бойында Түрған немесе онымен сауда сораптарымен байланысып жатқан қалалардың тез өсiпғ өркендеуiне септiгiн тигiздi.

XIV ғасырға дейiн Орта Азияғ ОңтҰстiк Қазақстан ж„не Жетiсу арқылы өтетiн Жiбек жолынан керуен арылған жоқ.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.