Жолаушылар пойызын құрастыру жоспары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Жолаушылар пойызын құрастыру жоспары.
Қазіргі кезде т.ж. жұмыстарының жағдайы жолаушылар пойызын жібергенде
жүйедегі жұмысқа үлкен әсер етеді. Ол үшін мүмкіндікті арттыра отырып,
жолаушылар легінің негізгі параметрлерін бірінші кезекте қолдана отырып –
графиктегі жолаушылар пойызының жүрісін реттестіреді.
Негізгі көлемде берілетін мәліметтер жолаушылар легі, техникалық
жабдықтар, нормативтік – анықтыма мәліметтері қолмен есептеу жағдайында
т.ж. жүйелеріне бөлу қажеттіліктерімен әртүрлі бағыттағы шешімдерді
қабылдайды. Қазіргі уақытта т.ж. көліктерінде есептеу техникаларын қолдану
жеткіліксіз жолаушыларды тасымалдауды ұйымдастыру мен басқаруды есептегенде
көп қажеттіліктер туындайды, бірақ билет сатудың тиімді жолдары табылды.
Кейнгі кезде жолаушылар қозғалысының жүйесінде ішкі көлік қорын
пайдалану тиімді әрі сапалы тасымалдау жағдайын өсіреді, егер тасымалдау
жүйесінің параметрлерін нақты есептеулер жүргізіп қолданса. Кейінгі есептеу
техникасы кең көлемдегі есептеулерді шығарып, барлық т.ж. жүйелеріндегі
жолаушылар пойызын құрастыру жоспарының ең тиімдісін таңдап шешуге
мүмкіндік туады. Жолаушылар легінің көлемін көлік құрылғысының санына
сәйкес бекітілуіне әсер етеді. Оларды кеңінен қолдану, жолаушылар пойызының
жоспарын құрастыруда бекітіледі. Жолаушылар пойызының жоспарын құрастыру
жолаушылар легінің деңгейіне әсер ете отырып, салмақ нормасын, жүру
жылдамдығын және алыс, жергілікті жолаушылар пойызының жүрісін реттестіріп,
ауысып мінбеу қатынасын жасайды. Өзара әрекет пен өзара байланыс факторы
пойыздар жүрісінің кестесін реттестіріп жолаушыларға бағыт пен пойыз түрін
таңдауға көмектеседі. Есептеу жүйелерінде өзіндік тораптар мен доғаларды
көрсетеді. Құрастыру стансасымен жолаушылар пойызының құрамының
айналымындағы тораптарға сәйкес, екі немесе бірнеше т.ж. желілерінің
қиылысуында жолаушылар тасымалында қолданылатын т.ж. тораптарында
жолаушылар легінің азайып – көбею бекеттері т.ж. желісінің доғасында
белгіленеді.
Есептеу жүйесінде формула жолаушылар легі берілген формула, мұнда
формула – тораптар саны; формула – доғалар саны; формула - өсу бекеті;
формула – жолаушылар легінің азаю бекеті; формула – жолаушылар легінің
корреспонденциясы берілген стансалар саны.
Берілген бағытта жіберілетін пойыздарды есептелген жүйе тораптарында
ретімен анықталынады (жүйе тізбегінде p-дан q-ды құрайды).
Әрбір пойызға белгіленген маршрутта формула векторына сәйкес
компоненттері қойылады: формула – жолаушылар пойызының сыйымдылығын есептеу
деңгейі және формула – есептеу кезіндегі бір пойызға кететін шығын; формула
– берілген бағыттағы пойыздардың тарту қуаттылығы.
Әрбір формула – торабында есептелген жүйеде берілген матрицаның
бағалануы жолаушылардың пойыздан пойызға ауысуындағы мүмкіндігін көрсетеді
формула. Ауысуды енгіземіз: формула – формула – дан формула – ға дейінгі
жолаушылар саны, формула аралығында жүретін - p-дан q-ға есептелген жүйе
доғасындағы пойыз; формула – формула аралығынан өтетін p-дан q-ға дейінгі
пойыздар саны.
формула формула формула формула формула формула формула
формула – жолаушылар пойызының айналымы мен құрастырылатын стансалар
саны.
Әрбір доғаға формула есептелген жүйедегі вектор формула компоненттеріне
формула сәйкес қойылады;
Формула – жолаушылар пойызының телімде орташа жүру уақыты, мин.;
Формула – телімдегі қашықтық, км.;
Формула – механикалық жұмыстағы еңістің эквиваленті формула;
Формула – телімде қатынайтын локомотивтің құны, тенге;
Формула – локомотивтің қуаттылығы, кВт;
Формула – пойыздың орташа аялдау саны.
Ең аз функцияны табу қажет:
формула формула формула формула формула формула
Мұнда шектелуі сақталуы қажет:
Әрбір телімде жолаушылар легін қамтамасыз ету:
формула формула
формула
формула
формула – ауысып мінбеу қатынасында берілген деңгейі;
телімдегі жіберу мүмкіндігі:
формула формула формула
формула – (i;j) аралығындағы жіберу мүмкіндігі, жолаушылар пойызының
жүрісіне бөлінген;
стансаның өңдеу қабілеті:
формула формула формула
формула – i стансасындағы жолаушылар пойызының өңдеу қабілеті; формула.
Әрбір жолда вагон түрлеріне қарай вагон парктерінің деңгейін қосымша
шектейді.
Көрсетілген жоба техникалық құрылғылардың параметрлерін есептей отырып,
негізгі фактордың өзара байланысы, жолаушылар пойызының бағытының санын
таңдауға әсер етеді.
Ең негізгі әсер ететіні ауысу санымен шектелу санына қатысты көлемі.
ТМД т.ж. жүйесіндегі есептелген элемент саны формула, онда пойыздың
берілген саны формула құрайды. (ij) доға саны есептелген жүйеде к=835.
Сондықтан формула ауысу саны формула құрайды.
Жолаушылар легінің корреспонденция саны берілген жолаушылар легімен
анықталынады. Барлық жолаушылар легін хабарлауда бөлім арасындағы
корреспонденциялар матрица түрінде көрсетіліп, 250 тірек бөлімін қосады
(элемент саны формула). Сондықтан ең үлкен жолаушылар легінің саны 30000
құрайды, формула ауысу саны 21*1011 құрайды.
Бағыттағы пойыздар саны астрономиялық анықталынады, бірақ тәжірибелік
мақсатта 10 бағытта шектелінеді. Сондықтан барлық бағыттағы сандардың
қосындысы 8*105 құрайды. Берілген хабарламаның көлемі көп емес. Жолаушылар
легін шектеу саны есептелген жүйедегі (835) доға санына тең, берілген
деңгейде ауысып мінбеу қатынасы 10000 көлемінде құралады. Шектелу саны
жіберу мүмкіндігінде 835 құрайды, стансаның өңдеу қабілеті – 400.
Мұндай жағдайда келтірілген есептеу жобасында көп уақытты қажет етеді,
сондықтан кейінгі кезедегі ЭЕМ қолдану арқылы есептелінеді. Бұл жоба т.ж.
жүйесінің жұмысын азайтып жеке параметрлердің өзара байланысын зерттеп жүйе
функционалды әсер етуін қамтамасыз етеді. Жүйе деңгейінде шешу мүмкіндігі
жобада келтірілгендей қысқартылып жіберілуі керек;
Жолаушылар пойызының бағытын есептеу жолаушылар легін қамтамасыз етуде
жолаушыларды пойызға таратуда есептемей-ақ, негізгі параметрлерді қолдана
отырып – аралықтағы жолаушылар легінің тығыздығынан ескеруге болады.
Тығыздықтың мәнін жеткілікті дәрежеде нақты жобалап, формула ауысуын
анықтамай-ақ, формула жолаушылар легінің деңгейін қолдануға болады. Мұндай
жағдайда Е функциясы формула ауысуына қатысты емес, формула.
Вагон паркінің азаюын ескере отырып, берілгенді азайтып, жолушылар
пойызын құрастыру жоспарын есептеуде келесі жағдайда құрастыруға болады:
Формула – pq бағытындағы пойыздар саны, онда
Формула
P – құрастыру стансасының индексі;
Q – айналым стансасының индексі;
Формула – pq бағытындағы К пойыз түріндегі вагондар саны.
Аралықтағы жолушылар легінің тығыздығын азайту
формула формула
формула (1, егер pq бағытындағы пойыз (i,j) аралығынан өтсе; 0, кері
жағдайда)
формула – К түріндегі вагонның сыйымдылығы;
формула – (ij) аралығындағы жолушылар легінің тығыздығы.
Құрастыру стансасының өңдеу қабілеттілігінің шектелуі
Формула
Айналым стансасының өңдеу қабілеттілігінің шектелуі
Формула
S жолындағы вагон паркінің көлемін шектеу
Формула
Формула (1, егер S жолына L құрастыру стансасы қатысты болса; 0, кері
жағдайда)
Ауысып мінбеу қатынасын қамтамасыз ету деңгейін шектеу
Егер формула, онда
Формула
Формула – жолаушылар легінің көбейетін станса нөмірі;
Формула – жолаушылар легінің азайатын станса нөмірі;
Формула – формула-дан формула-ға жолаушылар легінің корреспонденция
деңгейі;
Формула – ауысып мінбеу қатынасының берілген деңгейі;
Формула (1, егер формула бағытында пойыз формула стансалары арқылы
өтсе; 0, кері жағдайда)
Аралықтың өткізу қабілетін шектеу
Формула
Параллельді жүрісті шектеуде бірнеше өзгерістер қиылысу арқылы
құрастырылады. Бірінші бөлікке қарастырылып отырған барлық қиылысатын
аралықтағы жолушылар легінің тығыздығы жазылады.
Жазылған жоба жолаушылар пойызының өзара әрекетін көрсете отырып
жолаушылар легін игеріп енгізілген тәртіпте тиімді бағалап жылжымалы
құрамды пайдаланып тар орындарды анықтап жолаушыларды тасымалдауда
материалды – техникалық дамуды келешекте жоспарлау қажет. Бірінші кезекте
қажетті вагон паркіне қатысты, жолаушылар стансасының тізбекті жобада дамуы
желідегі өткізу қабілетін шектеуде ұзын құрамды пойыздарды енгізеді.
Жобаның негізінде нормативтік хабарлама базасында құрастырылған өзгерулер
тәжірибе жүргізу арқылы өтеді.
Түзу бағыта 4 стансамен қоса жолаушылар пойызының құрамының айналымы
мен құрастыруға байланысты жоспарын анықтаймыз. Берілген жолаушылар легі
белгіленген бағыттағы пойыздармен, пойыздың есептелген сыйымдылығы және
белгілі бағытта пойыздарды бағалау 1.6.1 кестесінде берілген.
Жолаушылар легін пойыздағы орын санымен есептегенде әрбір аралықтағы
жолда көп болуы керек немесе жолаушылар легінің санына тең болуы керек,
аралықта 1-2, 2-3, 3-4 құрастыра отырып, жолаушылар легінің 10,12,16 сәйкес
болуы шарт. Мұндағы жағдайды қамтамасыз ету үшін, келесі шектеулерді
орындау қажет:
Формула
Формула
Формула
Жоспарды құрастыруда көп варианттары бар, онда есептелген жолаушылар
легін қамтамасыз етеді. Мысалы, есептелген жолаушылар легінде 1-4
қатынасында 8 пойыз жіберіледі, бірақ 2-3 аралығында бос орындарда жүруі 4
бірлік санына, 3-4 аралығында 6 бірлік саны, 2 пойыздың жүруіне сәйкес 2-3
аралығын жолаушысыз және 3-4 аралығында 3 пойыз жіберіледі. Тиімді
вариантты таңдағанда тасымалдауға кеткен шығын мен вагон паркіне
байланысты. Мақсатты функцияда келесі түрде көрсетілген: формула
Құрастырылған есепті жүйелік бағдарлаудың кез-келген белгілі бір
әдісіне шешуге болады. Есепті шығаруда симплекс әдісін қарастырып көрейік:
1. Бос белгісізді таңдап алайық, оны 0–ге теңестірейік, оған сәйкес
базистік шешімді табайық. Егер ол жеткіліксіз болса, онда басқа
бос белгісізді табамыз. Берілген есепке байланысты, көрші
стансалар арасында қатынайтын пойыздардағы жолаушылар легін
игеру керек, сондықтан бұл вариантты базистік шешім ретінде
қарастырамыз.

38.1 кестесі
Жолаушылар легінің берілгені.
Формула
а) формула
б) формула
38.1 сур. (а) берілгені, (б) құрастыру жоспарының тиімді варианты:
1-сан – жолаушылар легі; 2-сан – есептелген сыйымдылығы; 3-сан –
белгіленген бағыттағы пойыз бағасы.
2. Белгісіз базистік және айырмашылықтарын жазатын ең аз функция,
яғни бос мүшелерін - азайтатын.
Мысалы:
Формула
Формула
Формула
Мақсатты функция:
Формула
Пойыздағы жолаушылар легін ескере отырып, көрші стансалардың арасында
қатынайтын жолаушылар легінің тығыздығымен сәкес келетін, тасымалдауға
кететін шығын 31 бағалау бірлігіне тең. Бұл вариантта жақсартуға да болады.
2-4 қатынасындағы пойыздар айналымын енгізе отырып, тасымалдау шығымын
азайтуға болады. Әрі қарай шешуді 1.1 – 1.2 матрицасы ретінде орындаймыз.
Формула Формула
3. 1.2. матрицасының жоғарғы ұяшығындағы торға мақсатты функцияның
теңдеуіндей белгісіз коэффициенті көрсетуге болады.
4. Негізгі элементті таңдап аламыз. Ол үшін: Жоғарғы жолақтағы
матрицадан оң элемент аламыз (Формула). Егер жоғарғы жолақта оң элемент
болмаса, онда берілген матрицада жазылған базистік шешім тиімді болады,
мақсатты функцияның мәнін азайту бір базистік шешімнен келесісіне ауысуына
мүмкіндік болмайды; бос мүшенің қатынасын құрастырамыз (1.1. матрицасының 1-
ші бағаны) оң коэффициенттегі бағаны таңдап аламыз. Қарастырылып отырған
мысалдағы формула ; формула қатынас орындары бар. Ең аз қатынасты таңдап
аламыз (5. мысал). Егер ең аз қатынас бірнеше мәнде болса, онда оның кез-
келгенін таңдап алуға болады. Таңдап алынған бағаның элементі, ең аз
қатынастағы мәнге сәйкес келеді – бұл негізгі элемент (матрицада
белгіленген).
5. Кері негізгі элементтің мәнін табу керек, оны тордың оң жақ бұрышына
қою керек, ол негізгі элементті көрсетеді.
6. Жоғары жолақтағы барлық коэффициентті, негізгі элемент орналасқан
мәнге көбейтіп, кері негізгі элементті алынған теңдеуге сәйкес сол жақтағы
тордың оң жақ бұрышына қоямыз.
7. Кері негізгі элементтің мәніне көбейтіп, - таңбасымен барлық
коэфициентті (негізгісінен басқа) бағандағы тордың оң жақ бұрышына, негізгі
элемент орналасқан жерге қоямыз, сол бағанның оң жақ бұрышына алынған мәнді
қою керек.
8. Алынған санды белгілеп қойып, жолақтағы тордың сол жақ бұрышына
орналасқан негізгі элементті қоямыз, бағандағы тордың оң жақ бұрышына
негізгі элемент орналасқан.
9. Қалған тордың оң жақ бұрышын санмен толтырып белгіленген санды
алынған мәнге көбейтеміз.
10. Бос элементтердің ішінен жаңа мәнді табамыз. Ол үшін баған мен
жолақтағы тордың оң жақ бұрышына, яғни олардың қиылысында негізгі элемент
болады, келесі матрицада барлық сандарды баған мен жолақтың сол жақ
бұрышына көшіреміз (1.1. матрицасынан 1.2. матрицасы шығады), келесі
матрицаның торларына сандарды сол жақ бұрыштарына жазамыз, оң және сол жақ
бұрыштарының алгебралық қосындысы алдынғы матрицаның торындағы сандарға
сәйкес келеді.
11. 4-ші пункті орындау керек.
Жоғарғы жолақтың матрицасындағы барлық коэфициенттер бос белгісізде
теріс жағдайды көрсетеді, берілген матрицада жазылған құрастыру жоспары
тиімді шешімді қамтамасыз етеді. Осындай жағдайда, есептелген жолаушылар
легін игеру үшін 1-2 қатынасында 4 пойызды жіберу қажет, 2-3 қатынасында 1
пойыз күн ара және 3-4 қатынасында 5 пойыз жүреді. Онда мақсатты функция
23,5 бағалау бірлігін көрсетеді.
Тез арада шешімін табу кезінде, белгісіз санды толық мәнінде
қабылдаймыз. Онда есеп толық мәнді қиылысу әдісін пайдаланып түзу жобалауда
табады. 1.2. матрицасынан формула.
Теңдеуді жазамыз формула.
Бөлшек бөлігі оң жағдайда болуы шарт формула формула формула.
Жаңа өзгерісті енгізе отырып, формула аламыз. Қосымша өзгерісті енгізе
отырып, формула аламыз. Жаңа есепті шығара отырып сызықты жоспарлауда 1.3.-
1.4. матрицасын құрастырамыз.
38.4 матрицасы 38.5 матрицасы
Формула Формула
Осындай жағдайда жолаушылар легін игеру үшін 1-2 қатынасында 4 пойызды,
3-2 қатынасында 1 пойызды, 2-4 қатынасында 4 пойызды жіберуге болады.
Бағыттағы ең үлкен сан келесі жағдайда анықталынады.
Формула
n – қарастырылып отырған полигондағы станса саны, онда жолаушылар
пойызын құрастырып, кері қайтаруға болады.
Бағыттағы сандар кез-келген стансаның басқа стансалармен тікелей
қатынастағы пойыздары мен әр түрлі бағытта жүретін пойыздарды ескермей-ақ
анықталынады.
Бағыттағы полигонның ең аз саны ағаш түрінде көрсетілген, тақ
тораптар саны жұп болып келген. Түзудің саны тораптың деңгейіне байланысты,
тораппен байланысып жатады. Мысалы, түзу сызық ьойындағы бағыттың срңғы
стансасы тақ дәрежесінде, бірақ жұп бағытында орналасқан. Полигонға 1.2, а.
сур. көрсетілген, тақ денгейіндегі тораптар саны 4-ке тең, тағы да 2 бағыт
қажет.полигонға 1.2, б. сур. көрсетілген онда ең аз бағыттағы сан – 5.
Құрам санын анықтаймыз, А - В бағытында күнде қатынайтын пойызға қызмет
көрсету қажет. (1.3, а. сур.) келесі берілгендер бойынша: А ст. жөнелтілуі
19 сағ. А – В-ға жүру уақыты 16 сағ., кері қайтқанда 17 сағ. Технологиялық
уақыты А қосымында бос уақыты – 10 сағ., В қосымында – 5 сағ.
а) формула
б) формула
1.2. сур. Есептелген полигонның жобасы (+ және - - тақ және жұп
деңгейіндегі тораптарға сәйкес келеді).
А стансасынан жөнелтілген құрам, 16 сағ. ішінде В стансасына келеді. В
стансасындағы бос уақыт технологиялық нормаға сәйкес А стансасына 38 сағ.
кейін қайтарылады, 10 сағ. дайындалып жөнелтіледі. Құрамның барлық
айналымына 48 сағ. уақыт керек, бірінші тәулікте жөнелтілген құрам сол
стансадан 3-ші стансаға жөнелтіле алады. Осындай жағдайда айналымға 2 құрам
қажет, жалпы күнделікті жөнелтілудегі құрам саны тәуліктегі айналымның
санына тең болуы қажет.
Мысалы, А – В қатынасында күнара жөнелтілетін пойыздың құрам санын
анықтау керек (1.3, б. сур.). Бұл жағдайда 2-ші құрам қажет емес,
тасымалдау бір құраммен ғана орындалады.
Екі пойызды күнделікті жөнелткендегі құрам санын анықтайық (1.3, в.
сур.). Технологиялық бос уақыты А қосымында 10 сағ., В қосымында – 5 сағ.
Бұл жағдайда құрам саны пойыздың келіп – кету уақытына қатысты айналым
жасайды. Бір бағытта 2 пойызды жөнелткенде ең аз интервалда құрамның
қажеттілігі екі есеге көбейеді. Басқа уақытта екінші пойызды жөнелткенде
құрамның қажеттілігі өзгермейді, егер айналым уақытында қор болмаса, график
тізбегіне байланысты болады. Егер қоры болса, айналымдағы құрам санын
азайтуға болады.
График айналымы А стансасының жай құрамында технологиялық нормалар 5
сағ. құрайды, В стансасында – 10 сағ. құрайды. Тәуліктегі күндізгі уақытта
қосымша пойызды енгізу 4-тен 3-ке құрамның қажеттілігін азайтады (1.3, г.
сур.). Мұнда пойыздың келіп – кету жағдайы өзгереді.
а) формула
б) формула
в) формула
г) формула
1.3. сур. Құрамның айналым графигі.
Қала маңында жолаушыларды тасымалдау.
39.1. Қала маңында жолаушыларды тасымалдаудың еркшелігі.
Қала маңындағы жолаушылар легі алыс және жергілікті қатынастағы
жолаушылар легінен айырмашылығы: көптігі, зонада біркелкі таралмауы, жыл
мезгіліне, тәуліктегі сағатқа байланысты болады.
Көптеген тораптарда тәуліктегі жолаушылар легі 10000 адамға дейін
есептелінеді, қала маңындағы пойыздардың жүрісін көбейтеді. Алыс жолға
жүретін пойыздар саны 1-ден 70-ке дейін өзгереді, онда қала маңында 5-тен
10-ға дейін 300 жұп пойызды жібере алады.
Қала маңындағы тасымалдаудың маңыздысы жолаушылар легін қала маңындағы
телімдерде біркелкі тарату. Бастапқы стансадан ажырату қала маңындағы
жолаушылар легінің тығыздығын азайтады.
Жыл мезгіліне байланысты қала маңындағы жолаушылар легін таратуда тепе
теңдіктің сақталмауы, аптадағы күндер мен тәуліктегі сағатқа байланысты
қала маңындағы телімдерді бөлу қажет – зонаға, зонаға қызмет көрсететін
пойыздар бекітіледі, демалыс және мереке алдындағы күндерге байланысты
жүріс көбейеді, сондықтан қала маңындағы құрамның сыйымдылығын уақытқа
байланысты дұрыс пайдаланып, белгіленген бағытқа жіберіледі.
Жолаушылар легін сағат бойынша таратуда, барлық тораптарда тасымалдау
сағат 6-9 дейін үлкен көлем келеді. Бастапқы стансаға келетін ағымның
бөлігі таңертеңгі уақытта тәуліктегі ағымның 40-45% құрайды.
Бастапқы стансаға келетін жолаушылар – легі тәуліктегі уақытқа
байланысты үлкен өзгеріс енгізбейді. Сағат 13-20 дейін келудің орташа
уақыты 4% құрайды, тәуліктегі жолаушылар легінің келуі сағат 18-24 – 2,5%
құрайды.
Жолаушылар легін сағат бойынша таратудағы зерттеулерде бастапқы
стансадан жөнелту, кешкі уақытта (сағат 15-19 дейін), жолаушыларды
жөнелтудің ең үлкен бөлігі болады, таңертеңгі уақытта келген жолаушылар
бөлігінен аз болады. Кешкі уақытта жолаушыларды тасымалдаудың көлемі
таңертеңгі уақыттағыдай болады тәуліктегі көлемі 40-45% құрайды. Кез-келген
уақытта жолаушыларды тораптан жөнелту тәуліктегі жолаушылар легінің 4%
құрайды.
Әрбір т.ж. тораптарында жолаушылар легінің тәулікте келіп-кетуін
таратуда аялдайтын орындары бар (39.1. сур.), сондықтан жолаушылар легін
дұрыс тарату үшін уақытқа байланысты жолаушылар легіне арнайы зерттеулер
жүргізеді.
Жолаушылар легінің бөлігі.
Формула
39.1. сур. Қала маңындағы жолаушылар легінің тәуліктегі уақытқа
қатынасы.
Қала маңында тасымалдаудың ерекшелігі қысқа қашықтықта жүруі, ірі елді
мекендерге тоқтауы, бірнеше факторларды ескере отырып, ірі темір жол
тораптарындағы белгілі бір талаптарға сәйкес локомотив, жүріс кезінде өте
ыңғайлы жағдай жасайды. Қаламаңындағы жолаушылардың жүрісін ұйымдастыруда
локомотив пен жылжымалы құрам түрі үлкен әсер етеді.
Жолаушылар легін игеруде жылжымалы құрамдағы орын саны көрсетіледі,
қала маңындағы пойыздар адам санына есептеліп жасалынады. Жақын зоналарда
есептелінетін халық саны 50% көбейеді, онда тұратын орындар қоса
есептелінеді. Қаламаңындағы пойыздардың тиімді жылдамдығын алыс, жақын
қатынастарды есептей отырып анықтайды, қала маңындағы желіде аялдау
бекеттері әрбір 2-3 км сайын орналасқан. Мұндай қашықтықта, қала маңындағы
пойыздар үлкен жылдамдық ала алмайды, сондықтан қала маңындағы пойыздардың
орташа жүру жылдамдығы локомотив түрі мен пойыз салмағына, алыс, жақын
қатынаста жүретін жолаушылар пойызына байланысты жылдамдығы аз болады.
Қала маңындағы желіде пойыздарды өткізу қабілеті берілген техникалық
жағдайға байланысты графикке қатысты болады. Ең үлкен өткізу қабілетті
параллельді графикте орындалады, бірдей жылдамдықты пойыздарды жібергенде.
Параллельді графиктің кемшіліктері – параллельді емес графиктерден үлкен,
жолаушылардың жолды жүру уақыты ұзақ, жылжымалы құрамға қажеттілік пен
пойызда қызмет көрсететін штат көбейеді. Мұнда параллель емес графикті
аралықтағы уақыттың аздығына байланысты пайдаланады.
Жай және тез жүретін пойыздар графикте орналасуына байланысты
параллельді емес зоналық графикте өткізу қабілетіне қарай анықталынады.
Егер аралықта бірнеше зоналар болса, онда жақын зонадағы – пойыздар келеді,
сонан соң алыс зонадағы пойыздар келеді, кері жағдайда жөнелтіледі. Пойыз
пакеттерін құрастыру үшін жеке зоналарда пойыздар арасындағы интервал
біртегіс болады.
Пакеттағы жиілік формула
Формула – пакеттағы (шұбырма) пойыздар саны;
Формула - әр түрлі жылдамдықта келетін пойыздар арасындағы интервал,
мин;
Формула – пойыздар арасындағы есептелген интервал, мин;
Формула – жай және тез жүретін уақыттың айырмашылығын көрсететін
зоналық интервал, мин.
Алыс зоналық стансаға пойызды жібереді сонан соң соңындағының
алдындағысына т.с.с. графиктің жиілігімен өткізу мүмкіндігін анықтайды,
жоғарыдағы формулада есептелініп көрсетілген. Алдымен бірінші зонаға
пойызды жібереді, сонан соң 2-ші, 3-ші зоналарға жібере отырып, графиктегі
уақыттың қосындысымен қоса, әрбір зонада келу интервалы жай және тез
жүрістегі уақыт айырмашылығына тең.
Жиілігі формула
Өткізу қабілетті бірдей болса, онда жиілік формула тең.
Егер формула, онда формула формула орын болады, қала маңындағы телімде
параллельді емес зоналық графикте өткізу қабілеті 2 зонадағы пойыздардың
жүру тәтібіне қатысы жоқ. Өткізу қабілетін 2 зонадан көп жоғалтқанда
бастапқы стансаның ең жақын зонасына пойызды бірінші жөнелтеміз.
Қала маңындағы телімдерде зонаның түрін пайдалана отырып жылжымалы
құрамның айналым графигін, берілген зонада құрамның айналуымен шектеледі.
Мысалы, график үшін 39.2 а, сур. көрсетілген 1,2,3 құрам АВ стансасының
арасында қатынайды, 4,5 құрамы АБ стансасында қатынайды.
а) формула
б) формула
Сур. 39.2. Жылжымалы құрамның айналу графигіне мысал.
Бұл графиктің кемшілігі айналымдағы құрам санының өсуімен, құрамды
әкелу үшін депоға қосымша жүрістің қажеттілігі, жөндеу жұмыстарын
жүргізгенде пайдалану. Бұл кемшіліктер бірыңғай айналым графигін енгізгенде
жойылады, барлық зоналардың қала маңындағы телімдерінде қатынайтын құрам,
құрамның жүру маршрутында тұйықталған фам құрайды. Бұл жылжымалы құрамды
дұрыс қолданумен, депо жұмыстарын реттейді. (39.2, б. сур.)
39.2. Зоналық стансаның орналасу санын анықтау.
Технико-экономикалық есептелерінде келтірілген шығын деңгейімен
салыстыра отырып көрсетілген варианттарда, жылжымалы құрамның капиталды
салымының пайдалану шығыны есептелген және стансалық құрылғылардың дамуы
(зоналық стансалардың қажетті құрылғылары), қала маңындағы телімдерде
пайдалану шығыны көрсетілген. Зонна саны анықталуда жолаушы – сағ. жүрісі
және күтуі үлкен әсер етеді. Сондықтан зонналық стансаның санын таңдау
нақты қажеттілігін көрсетеді.
Әрбір көрсетілген есептеулер жолаушылар легінің азаюында бекеттегі
зонналық станса санының вариантын анықтап жолаушылар жүрісіндегі уақыттың
шығынын келесі формулада көрсетуге болады.
Формула
Формула – 1,2,3-ші зонадағы қала маңындағы телімде жеке пункттердің
арасындағы жолаушылар легінің тығыздығы;
Формула – 1,2,3-ші зонадан бастапқы стансаға дейінгі қашықтығы, км;
Формула – қаламаңындағы пойыздың жүріс жылдамдығы, кмсағ;
Формула – қала маңындағы пойыздың телімдік жылдамдығы, кмсағ.
Келтірілген формула әрбір бөлімдегі жолаушылар легін көрсетеді, 1,2,3-
ші зонаға сәйкес өтеді. 1-ші зонада пойыз аялдайды. Жүру қашықтығы l3
зонасының ұзындығына тең, жүріс телімдік жылдамдыққа бөлінеді. 2-ші зонада
аялдайды. 3-ші зонадағы жолаушылар пойызының жүру уақыты жүріс
жылдамдығымен бастапқы 2 зонадан өту уақыты мен 3-ші зонадан өткенде
аялдауымен шектеледі. Жолаушы – сағатты есептеу үшін n зонналық стансасына
формула құрастырамыз.
Телімдік жылдамдық мына формула бойынша анықталынады.
Формула
Формула – аялдау саны; формула; формула – аялдайтын бекеттердің
арасындағы қашықтық, км;
Формула; формула – қала маңындағы телімнің ұзындығы, км; формула- жаяу
жүрістің жылдамдығы (4,4-5 кмсағ); формула – орташа жүру жылдамдығы, км;
формула – аялдайтын уақыты (0,01-0,02 сағ).
Қала маңындағы пойыздарды жолаушы – сағатының күтуі жүріс графигімен
анықталынады немесе әрбір зонадағы жолаушылар легіне тең.
Әрбір пойызды жолаушы – сағатын күтуде тепе-теңдікте ағымның келуі
формула.
Формула – зонаға сәйкес пойыздардың арасындағы интервал, мин; формула;
Формула – қала маңындағы пойыздардың есептелген сыйымдылығы;
Формула – қала маңындағы пойыздардың жүру жиілігі, тәу;
Формула - әрбір зонадағы пойыздар саны.
Бір зонада барлық пойызды жолаушы – сағатының күтуі формула
n зонасындағы барлық пойыз формула
Әрбір вариантты есептей отырып жолаушы – сағатының қосындысын табамыз,
таңдаған вариантпен қала маңындағы телімнің зона санын бекітеміз, жолаушы –
сағатының қозғалысы мен ең аз күту қосындысы. Яғни бұл есептеулер жобалап
орындалады, мұнда зонналық стансаны пайдалану мен құрылыс шығыны
есптелмейді. Сондықтан оның нақты орындалуы үшін арнайы техника-
экономикалық есептеулер орындалады.
Жолаушыларды тасымалдауды ұйымдастырудың арнайы легі құрастырылған,
зоналық стансалалар санын таңдауда өз орындары бар. Қала маңындағы
телімдерде жеке стансаларда әртүрлі деңгейде зонаны құрастырады, мысалы,
метрополитен желісіндегі ауысып міну стансасы. Алғашқысында қала маңындағы
желілердің техникалық зоналар санының тиімдісін анықтап, зоналарда
жолаушылар легінің тепе-теңдікте таралуы мен параллельді емес графикті
зонада қолдану қажет (зоналарда бірдей қашықтықта жолаушылар легінің тепе-
теңдікте таралуы тәжірибеде кездеспейді). Мысалы, қала маңындағы телімде
Москва-Клубника қашықтығы 64 км зоналық станса Оденцова (22 км), Галицына
(45 км) жолаушылар легінің тепе-теңдікте таралуы кездеседі. Жолаушылар –
сағатының күтудегі және қозғалыстағы қосындыларының тілімдісін аламыз.
Жолаушы - сағатының қозғалысы біркелкі зона қашықтығында формула.
А – бастапқы стансадағы жолаушылар легі.
Жалпы жолаушы – сағат формула.
Қала маңындағы телімдердегі тиімді зона санын келесі жағдайда
анықтаймыз.
Формула немесе формула
Егер А=100*103 жолаушы; ақ=1000 жолаушы; формула формула формула
формула, онда формула.
32.3. Қала маңындағы пойыздардың қозғалыс тәртібін есептеу.
Қала маңындағы пойыздардың қозғалыс тәртібінде тасымалдау жүйесінің
сапалы әрі тиімділігін анықтайды, бір жақтан жолаушылардың жүру жағдайына
байланысты, екінші жағынан – жылжымалы құрамның қажеттілігі, қажетті өткізу
қабілетімен қала маңында тасымалдауға берілген т.ж. шығынының орындалуы.
Қазіргі жағдайда көлік құрылғылар саны қала маңындағы жолаушылар легінің
құрылғысымен деңгейімен қатаң сәйкес келеді, стансаның техникалық
жағдайларымен бағыттарына байланысты болады.
Бастапқы стансадан жөнелткен пойыздар санының толассыз және жай өтудегі
зоннасын анықтағанда пойыздар санын ажыратады, бастапқы стансадан зонаға
келу уақыттың жай және толассыз аралығын байқатады. Бұл бастапқы және
зонналық станса арасындағы пойыздар санын есептегенде тасымалдау
ерекшелігін ескере отырып, қала маңындағы телімдерде пойыздың ең үлкен
сыйымдылығын әртүрлі уақыттың жиілігінде пайдаланып, тәуліктің қалған
уақытында құрамдағы вагондар саны азаяды. Ол үшін қосымша өзгерістер енгізу
қажет. Қала маңындағы пойыздардың аралықтағы жүріс тәртібін қамтамасыз ету
үшін:
берілген жолаушылар легін толассыз және жай жүрудегі уақытын игеру;
айналым стансасындағы пойыздардың келіп, кету тізбегін теңестіріп,
айналым графигін құрастыру қажет;
тасымалдау кезінде ең аз шығын жұмсау.
Қозғалыс тәртібін есептегенде ЭЕМ қолданады, әртүрлі фактордың әсерін
ескере отырып, қосымша шектеулерді енгізу қажет, зонналық стансалар санын
көбейту немесе азайту арқылы есептеу жағдайы өзгергенде басқа есептеулерді
жүргізу қажет. Қала маңындағы пойыздардың жүрісінің жылдамдығында көп
айырмашылық жоқ, онда салыстырмалы бағалау бір бағыттағы пойыздың жүру
уақытын ескере отырыпайналым бекетіндегі бос орташа уақытын қабылдаймыз.
Қосымша желіні шектеуде зонналық жолдың санын есептеп жылжымалы
құрамның тұруына зонналық стансаның дамуын әртүрлі бағалауда есептеу
арқылы, жіберетін құрамды енгізіп және зоннада қала маңындағы пойыздардың
жүріс тәртібінің өзгеруіне әкеледі.
(2.3., 2.4. сур.) теңдеуге келесі түрде болады:
формула формула формула формула формула формула формула формула формула
формула формула формула формула формула формула формула формула формула
формула формула формула формула формула формула формула формула формула
формула формула
Әрбір стансада бір категориялы құрамды жөнелтіп, қабылдау тізбегінің
теңдеуі келесі түрде берілген:
формула формула
формула формула
формула формула
формула формула
формула формула
формула формула
Мақсатты функция келесі түрде көрсетілген:
Формула
М – Пасс. стансасынан жөнелтілгені формула
М – Пасс. стансасына келгені формула
Сур. 39.3. Қала маңындағы пойыздардың жүріс тәртібін есептеуге
берілгені.
Формула
Сур. 39.4. Қала маңындағы пойыздар жүрісінің тәртібін есептегенде
ауысатын индекстерін анықтау.
39.4. Қала маңындағы пойыздардың жобасын жасағанда графикте ең аз
жолаушы сағатын күтуді таңдау.
Түзу бағытта, құрастыратын п стансасында қала маңындағы пойыздардың
айналымын берілген жобада бірнеше жиіліктерге салу керек. Пойыздардың
арасындағы жүру интервалын анықтау қажет. Бастапқы стансада жолаушы
сағатының күтудегі ең аз уақыттың кетуі (бағыттағы керекті варианттары
болуы мүмкін). Жолаушылар легін уақытқа қатысты жүйеде пайдаланамыз.
t , А (уақыт, жолаушылар легі) координат жүйесінде жолаушы-сағатын күту
ауданның мөлшеріне тең, жолаушылар легінің қисық өсуін шектеу баспалдақты
жүйеде (3.9.5 сур.) кестеде сипатталып көрсетілген. Егер уақытқа қатысты
жолаушылар легінің асимптомиялық қисық өсуін енгізсек, онда аудан Ф,
абцисса өсінің баспалдақты жүйесінде шектеледі, жөнелтетін уақыттың мәні
іздеген функция болады, аппроксиялық қисық түріне қатысты.
Жолаушы – сағатының ең аз күтуінде немесе ең кішкентай ауданын Ф былай
анықтауға болады, жеке функцияны ti=0 отырып, i (тәуелсіз ауыспалы сан)
берілген жүру бірлігінің санынан бір бірлікке азайту керек. Пойыздың
арасындағы интервал теңдеулер жүйесінен табылған мәнге тең болады.
Жолаушылар легінің уақытпен жүйеге қатысынан алгебралық теңдеулер жүйесін
аламыз, шешуі жөнелтілетін нүктенің мәнін анықтайды, ең кіші ауданын
көрсете отырып, тік және баспалдақты жүйемен шектейді, жөнелтуге
қажеттілігін көрсетеді.
Егер жолаушылар легінің өсу жүйесінде уақытқа қатысты баспалдақ
пішіміндегі ауданда 3 пойызды жөнелткенде (3.9.5 сур.)
формула
Формула – мысалда қарастырылып отырған 1-ші және 2-ші пойызды
жөнелткендегі арасындағы интервал.
Формула – жолаушылар легінің уақытқа қатысты коэффициенті.
Онда белгісіз формула былай анықталынады.
формула формула
Формула, жолаушылар легінің уақытқа қатысты жағдайында қарастырылып
отырған пойыз бірлігінің тепе-теңдікте таралуы жолаушылар легінің жиналу
кезеңіне тәуелді емес. Егер зонналық стансалар саны 2-ден көп болса,
берілген варианттағы құрастыру жоспарында қосымша жағдайлар қабылданады,
олардың саны транзиттік пойыздар санына тең болады. Онда ең аз жолаушы –
сағатын анықталмаған Ла-гранж көбейтіндісінің әдісімен табамыз.
1-ші станса үшін формула
2-ші станса үшін формула
3-ші станса үшін формула
Мысалы: бағыттағы 4 стансада жолаушылар легінің уақытына қатысты.
Берілген жобаны салу үшін жөнелтетін аралықты табу керек, ол жолаушы –
сағатының ең аз күтуі болады. Жолаушылар легінің өзгеруі уақытқа байланысты
сипатталады.
Тәуліктегі уақытқа абсолыттік деңгейдің қатысы жоқ, пойызды жөнелткенде
арасындағы интервалды жолаушы – сағатымен есептейді. Онда теңдеу келесі
түрде болады:
1-ші стансада формула
2-ші стансада формула
3-ші стансада формула
Қосымша жағдайда формула
Ла-гранж функциясы келесі түрде болады формула
Әрі қарай теңдеулер жүйесін табамыз формула
формула формула формула
Нөлден айырмашылығын анықтап, бірдей жүйеде бір шешімін табады. Бұл
жағдайда қарастырылып отырған мысал: формула формула
Қарстырылып отырған мысал жағдайда есептелгендей, жолаушылар легінің
уақытқа қатысты барлық белгіленген бағытта жүруі. Егер әрбір жолаушылар
легі осы қатынасқа сәйкес келсе, бірнеше жағдайлардың өзгеруіне байланысты
жөнелту уақытын анықтауға болады.
39.5. Қала маңындағы пойыздардың айналу графигі.
Қала маңындағы құрамның айналу графигін құрастыру үшін графиктегі
қозғалыстың тізбегін жалғастыратын айналу айналу графигін тұйықталған
контур бағытында көрсететін құрамға қажетті ең аз санын жай тексеретін және
жылжымалы құрамның моторовагонын жөндейтін жоспарлы – ескерту жүйесіне
сәйкес жөндейтін тәртіпте т.ж. қабылданады. Айналу графигі бағыттағы
құрамның жүрісінде жөндеу аралықтарын тең жағдайда қамтамасыз етеді.
Келесі жағдайда депо стансасынан п айналу стансасын ажырату жалған
айналу стансасын енгізуге әкеледі, жоспарланған депо, формула құрамы
күнделікті жөндеуге кіретін және формула жұптарына сәйкес жалған график
тізбегі болады. Айналым графигін құрастырғанда әрбір тізбек Т жөнелту
кестесімен анықталады және формула келуі бастапқы және соңғы станса
айналымымен анықталады.
Кез-келген уақыттағы формула құрам саны М, қала маңындағы телімдерге
қызмет көрсететін, құрам сандарынан тұратын, әрбір формула зонада аралық
аялдама бекеттерінде қозғалыста болады, формула құрам саны осы мезгілде
айналым стансаларына қойылады: формула
Құрам аралықта қатынайды, онда М таңдаған уақытқа формула қатысты,
айналу графигінің тізбегін жалғастыру керек. Формула график үзіндісін
қарастыру үшін, айналу стансасында барлық құрамның тұруы көрсетілген
(график үзіндісі негізінде түнде болады). Онда формула
Формула – l стансасындағы график үзіндісінде тұрған құрам саны.
Формула тәуелсіз болғанда, онда формула
Сондықтан жалпы құрам саны, қатынайтын аралықта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.