ЖұмыЖұмыссыздық деңгейін сипаттайтын көрсеткіштер және оның есептеу әдістеріссыздық деңгейі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жұмыссыздық деңгейі

Экономика ресурстардың қаншалықты жақсы қолданылатынына байланысты сипатталады. Негізгі экономикалық ресурс жұмысбастылықты қолдайтын жұмыс күші болады - бұл экономикалық саясаттың маңызды мақсаты. Жұмыссыздық деңгейі - бұл жұмыс істеуді қалай-тындардың жалпы санының ішінде жұмысы жоқ аза-маттардың статистикалық көрсеткіші (пайыз түрінде) . Статистика агенттігі ай сайын жұмыссыздық деңгейі мен экономикалық саясаттағы еңбек нарығының жағ-дайын бағалайды.

Статистикалық дерекгер үй шаруашылығьша зертгеу жүргізу негізіңде жиналады. Анкета сұрақтарына байла-нысты, әрбір адам 3 түрлі санаттың біреуіне жатады. Жұмысістейтін, жұмыссыз және жұмыс күшіне кірмейтіндер. Жұмыс істейтін адам деп - үй шаруасымен немесе оқумен шүғылданбайтын, апта бойы жұмыс істейтін адамдарды осы топқа кіргіземіз. Егерде азамат жаңа жұмысқа шығуды күтіп жұмыс істемесе, яғни уақытша босатылса немесе жұмыс іздеп жүрсе, овда ол - жұмыссыз деп саналады. Алғашқы екі санатқа жатпайтын азаматгар (мәселен, студентгер және үй шаруасындағы әйеддер), жұмыс күші құрамына кірмейді: олар жұмыс істемейді, іздемейді жөне жаңа жұмысқа көшу кезеңін күтпейді.

Жұмыс күші - жұмыссыздар мен жұмыс істейтін-дердің жиынтығы, ал жұмыссыздық деңгейі - бұл жұмыскүшінің жалпы санындағы жұмыссыздардың пайыз түріндегі анықталуы. Демек,

Жұмыс күші = жұмыс істейтіндер саны + жұмыссыздар саны.

Жұмыссыздар саны х 100

Жұмыссыздық деңгейі =

Жұмыс күшінің жалпы саны

Статистика агенттігі есептейтін тағы бір статистика-лық көрсеткіш, бұл пайыз түріндегі, жасы үлкен түр-ғындар санының жалпы жұмыс күшіндегі үлесі:

Жұмыс күшінің жалпы саны х 100

Жасы үлкен тұрғындар санының үлесі =

Жасы үлкен тұрғындар саны

Бұл статистикалық көрсеткіш барлық тұрғындар үшін есептеледі, сонымен қатар жеке топтар үшін де қолданылады, ерлер мен өйелдер үшін, кәрі және жас адамдар үшін де есептеледі.

Мысалы: 5-суретте 1989 жьшғы 3 санатқа бөлінген тұрғын халық саны көрсетілген. Бұл жылы көрсеткіштер мынандай болды:

- Жұмыс күшінің жалпы саны - 119, 0+6, 5=125, 5 млн.

- Жұмыссыздық деңгейі - (6, 5/125, 5) х 100 = 5, 2%

- Жасы үлкен тұрғын халықтың жалпы санының жұмыс күші үлесі = (125, 5/188, 1) х 100 = 66, 7%. Сол себепті жасы үлкен тұрғындардың ² /з бөлігі жұмыс күші құрамына кіреді, ал жұмыс күшінің 5%-ға жуығы жұмыссыздықты құрайды.

Тұрғын халық - 188, 1 млн. (16 жас және одан жоғары)

1-сурет. Халықтың 3 тобы.

Статистика агенттігі халықты зерттеу жұмыстарын жүргізгенде, әрбір адамды бір топқа бөліп зерттейді: жұмыс істейтіидер, жұмыссыздар және жұмыс күшінің құрамына кірмейтіндер.

Жұмыссыздық деңгейін сипаттайтын көрсеткіштер және

оның есептеу әдістері

Экономикалық жағдайды қолда бар ресурстарды қаншалыкды тиімді қолданылуына байланысты сипатталады. . Экономиканың негізгі ресурсы жұмысшы күші болғандықтан жұмысбастылықты сактау бұл экономикалық саясаттың басты мақсаты болып табылады. Жұмысыздық деңгейі жұмыс істегісі келетіндердің жалпы санындағы жұмысы жоқтардың үлесін (% түрінде) көрсететін статистикалық көреткіш. Статистика органдары жұмыссыздық деңгейін және экономистер мен экономикалық саясаттың авторына еңбек нарығының жағдайын бағалауға мүмкіндік беретін бсқа да көрсеткіштерді мерімді түрде есептеп отырады.

Жұмысшы күші бұл жұмысбастылар мен жұмыссыздардың жиынтығы, ал жұмыссыздық деңгейі жұмысшы күшінің жалпы санындағы жұмыссыздық үлесі ретінде анықталады.

Жұмыссыздық күші = жұмысбастылар саны + жұмыссыздар саны

Жұмыссыздық деңгейі=жұмыссыздар саны/ жұмысшы күшінің жалпы саны* 100 %

Басқа статистикалық көрсеткіш ересек халықтың жалпы санындағы, % түрінде берілген, жұмысшы күшінің үлесі,

Ересек халыктың жалпы санындағы жұмысшы күшінің жалпы үлесі=жұмысшы күшінің жалпы саны/ересек халық саны х 100%

Бұл статистикалық көрсеткіштер бүтіндей халық үшін де, сондай-ақ оның жеке топтары: ер адам мен әйел, жасөспірімдер мен ересек адамдар үшін де есептелінеді.

Жұмыссыздықтың көрсеткіштері. Енді жұмыссыздықты, сонымен қатар жұмыссыздықгы қысқартуға бағытталған мемлекеттік саясаттың шараларын бақылауға көмектесетін, жұмыссыздықгы сипаттайтын косымша мәліметтерді қарастырамыз.

Жұмыссыздықтың ұзактылығы.

Егер адамды жұмысынан айрылды деп есептесек, онда оның ұзақ уақыт бойы жұмыссыз қалу ықтималдығы қаншалықты?

Бұл сүраққа жауап өте маңызды, себебі ол жұмыссыздықтың себебін және мемлекеттік саясаттың неғұрлым сәйкес келетін шараларын көрсетеді. Бір жағынан егер жұмыссыздық қысқа мерзімді сипатқа ие болса, оны уақытша деп есептегу болады. Адамдарға өздерінің біліктілігі менқалауына сәйкес келетін жаңа жұмыс табы үшін қандай да бір уакыт керек. Екінші жағынан ұзақ мерзімді сипатқа ие жұмыссыздық - ол сәйкес жұмысты іздестіру процесі көптеген айларға созыла коймайтындыктан, бүл негізінде басқа қүбылыс. Ұзақ мерзімді жұмыссыздық негізінен күту жұмыссыздығы болып табылады, осылай жұмыссыздық туралы мәлеметтер біздің жұмыссыздыктың себептері туралы түсінігімізге әсер ете алады.

Жоғарыда койылған сұраққа жауап беру онай емес. Көрсетілгендер көптеген адамдар үшін жұмыс табу соылмайтынын көрсете алады, бірақ сонымен қатар жұмыссыздықтың жиынтылық ұзықтылығын. ұзақ уакыт бойы жұмыссыз жүрген адам құрайды. Бұны түсіну үшін келесі мысалды қарастырамыз. Берілген жылдың қандай дабір бөлігінде!4 адам жұмыссыз деп есептелік. Осылардың ішінде 12 адам 1 айдың ішінде жұмыс табады, ал екеуі бір жыл бойы жұмыс істемейді. Сонда, жалақы алғанда бұл адамдар 36 ай бойы жұмыс істемейді. Берілген мысалда жұмыссыздардың көп бөлігі кысқа мерзім бойы жұмыссыз болады. 14 адамнан 12 адам үшін яғни, жалпы жұмыссыздардың 86 %-ті үшін жұмыссыздық 1 айдан аспайды. Сонымен қатар жұмыссыздықтың жиынтық ұзақтылығы ұзақ уақыт бойы жұмыс істемеген жұмыссыздардың үлесіне келеді. Яғни, 36 айдың 24 айы немесе 67%-ті бір жыл бойы жұмыс істеген екі адамның үлесіне келеді. Қарастыру тақырыбына не жататынынан байланысты, яғни, жұмыссыздықтың жеке немесе жалпы үзақтығына байланысты жұмссыздық не қысқа не ұзақ мерзімді болуы мүмкін.

Жұмыссыздықтың ұзактылғы туралы мәліметтер мемлекеттік саясатты жүргізу үшін үлкен мәнге ие болады. Егер жұмыссыздық деңгейін қысқарту мәселесі қойылса, онда саясат ұзақ мерзімді жұмыссыздыққа қарсы бағытталған болуы тиіс. Себебі, ұзақ мерзімді жұмыссыздықтың жалпы ұзақгылығның көп бөлігін құрайды. Бірақ бұндай саясат барлық жұмыссыздардың аз бөлігін құрайтын ұзақ уақыт бойы жұмыссыз жүрген адамдарға бағытталған болуы тиіс. Жұмыссыз калған адамдардың көп бөлігі жұмысты тезірек табады.

Әр түрлі демографиялық топтар арасындағы жұмыссыздық деңгейінің айырмашылығы.

Жұмыссыздық деңгейі халықтың әр түрлі топтары бойынша бөлінеді. Жас жұмысшылар үшін жұмысыздықтың неғұрлым жоғары деңгейі тән. Бұны түсіндіру үшін жұмыссыздыкдың кәдімгі деңгейінің моделін қарастырамыз. Бұл модель бойынша ұмыссыздықтың жоғары деңгейінің екі себебі болады: жұмысқа орналастыру деңгейінің төмен көрсеткіші және жұмыстан босатудың жоғары деңгейі. Жеке индивидтің жұбысбастыдан жұмыссызға жіне жұмыссыздан жұмысбастығы айналуы туралы мәліметтерді зерттейтін экономисттер, жұмыссыздықтың жоғары деңгейі деңгейіне ие топтардың жұмысын жоғалту ықтималдығы жоғары көрсеткішке ие болатынын тапты. Жұмысқа орналасу көрсеткішіне катысты топтар арасындағы айырмашылык аз болды. Мысалы, жұмысшының жұмыссызға айналу ықтималдығы орта жастағы адамға қарағандағы жасөспірім үшін 4 есе жоғары, ал жұмыссызға жұмыс табу ықтималдығы оның жасымен тығыз байланысты емес.

Осыған байланысты жасөсіпімдер арасндағы жұмыссыздықтың жоғары деңгейі дұрыс келеді деп есептеуге болады. Жас жұмысшылар еңбек нарығына шыққанда өздерінің мамандықты тандаудағы дұрыстығына сенімсіз болады. Сондықтан бұл жастағы топтарға жұмыстан босаудың жоғары көрсеткіші және уакытша жұмыссыздықтың жоғары деңгейі тән болады.

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі дегеніміз - оң өлшем, өйткені уақытша жұмыссыздарға сәйкес бос орындарды табу үшін уақыт керек. Қүрылымдық жұмыссыздарға да жұмысқа орналасу үшін оқу курстарын өтуге немесе басқа жерге кешу үшін уақыт керек. Егер жұмыс іздеп жүрген адамдардың саны бос жұмыс орындар санынан көп болса, онда еңбек күші нарықтары сәйкес келмейді деген сөз; мүндай жағдайда жиынтық сұраныс тапшылығы мен циклдік жұмыссыздық пайда болады. Басқа жағынан қарағанда, жиынтық сұранысы артық болған жағдайда, жұмыс күшінің жетіс-пеушілігі байқалады, яғни бос жұмыс орындардың саны жұмыс іздеп жүрген адамдар санынан артық болады. Мүндай жағдайда жұмыссыздықтың нақты деңгейі табиғи деңгейінен төмен болады. Еңбек күші нарықтарындағы мүндай тапшылық инфляциямен қатар болады.

"Табиғи" термині экономика жұмыссыздықтың табиғи деңгейіңде жұмыс істеп, өзінің өндірістік мүмкіндігін қодданып жатыр деген ұғым бермейді. Біздің іскерлік цикддарды қысқаша шолуымызда экономикадағы жұмыс-сыздық деңгейі табиғи деңгейінен жоғары болады деп ай-тып кетгік. Бірақ кейде экономикадағы жұмыссыздық деңгейі табиғи деңгейінен төмен де болуы мүмкін.

Жұмыссыздықтың табиғи деңгейі өз алдына тұрақсыз көрсеткіш. Ол кезенді түрде еңбек күші мен инсти-туционалдық өзгерістермен байланысты демографиялық қозғалыстар әсеріне түседі.

Күн сайын кейбір жұмысшылар жұмыстан шығады немесе оларды жұмыстан шығарады, ал кейбір жұмыссыз жаңа жұмыс табады. Бұл үздіксіз жұмыссыздар қатарына кіру жөне шығу жұмыссыздық жағдайдағы жұмыс күші-нің үлесімен анықталады. Берілген бөлімде біз жұмыссыз-дықтың табиғи деңгейімен анықталатын факторларды көрсететін жұмыс күші динамикасының үлгісін құрамыз.

L - жұмыс күші, Е - жұмысшы саны, ал U - жұмыссыздар саны болсын. Әрбір жұмысқа жарамды адам не жұмысшы, не жұмыссыз болатындықтан, онда:

L = E+U.

Ендеше, жұмыс күшінің жиыны жұмысшы мен жұмыссыздар санының қосындысын береді. Жұмыссыздық деңгейі U/L тең болады.

Жұмыссыздық деңгейін анықтайтын факторларға бар зейінді шоғырландыру үшін, жұмыс күшінің мөлшері өзгермеген деп есептейміз. Жұмысқа орналасқандар қатарынан жұмыссыздарға және керісінше ауысуы 67-бетгегі сызбада көрсетілген. s - жұмысшылардың жұмыс-тан шығу деңгейінің көрсеткіші болсьш, яғни әр ай сайьш жұмыс жоғалтқан жұмыс істейтіңдер деңгейі, f - жұмысқа орналасу деңгейінің көрсеткіші, яғни әр ай сайын жұмыс табатын жұмыссыздар үлесі. Осы екі көрсеткіш тұрақты дейік және олар жұмыссыздық деңгейін қалай анық-тайтынына көз жеткізейік.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.