ЭЕМ-де есептерді дайындау мен оларды шешу әдістемесі
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ЭЕМ-де есептерді дайындау мен оларды шешу әдістемесі.
ДЭМ-де есепті шығаруға төмендегі негізгі кезеңдер жатады, бірақта
олардың кейбір бөліктері компьтерсіз орындалады.
1. Есепті қою және оның математикалық моделін құру;
2. Есепті шығарудың сандық әдісін таңдау;
3. Алгоритмнің мәлімет құрылымын құру;
4. Алгоритімді бағдарламалау тілінде жазу;
5. Бағдарламаны тексеру және түзету;
6. ЭЕМ-де есеп шығару;
7. Нәтижелерді өңдеу мен безендіру.
Алгоритимді бейнелеу блоктары.
Блок-схеманың белгілері төмендегі кесиеде берілген.Сонымен, бағдарламаны
қалыптастырмас бұрын әуелі есептеу алгоримін, сонан соң есептеу алгоритмнің
блоксхемасын көрнекті етіп жасап алған дұрыс.
Іс-әрекеттің аты Блок бейнесі Атқаратын қызметі
Басы,соңы Алгоритмнің басы, соңы
Енгізу Айнымалыларды енгізу
Процесс Есептеу амалдарының
жиыны
Таңдау Шарты тексеру
Иә
Жоқ
Модификация Циклдің басы
Құжат Қорытындылау, нәтижені
баспаға шығару
Қосалқы бағдарлама Бағынышты
бағдарламаларды шақыру
Түсініктеме Анықтама,ішкі
бағдарламалардағы
формулалардың
Бағдарлама дегеніміз- алгоритмнің ЭЕМ-ға түсінікті тілде жазылуы.
Бағдарламаны ЭВМ тілінде жазылған бір мәнді танданатын, осы алгоритмді
жүзеге асырушы жеке сөйлемдер тізбегі деп қарауымыз керек. Бағдарламаның
сәтті құрылып шығуы-алгоритмнің жасалуына да тікелей байланысты.Ойластырып
жасалған алгоритмге сай құрылған бағдарлама тиімді, әрі сәтті шығуы тиіс.
Есепті ЭЕМ-да шешу дегеніміз-берілген ақпаратты белгілі бір
ережелереге, нұсқауларға сұйеніп, құрылған бағдарлама бойынша өңдеу.
Сонымен, әуелі зерттелетін объектіні, оның ерекшеліктерін,
қажетті параметрлерін аңықтаймыз.Сонан соң есепті математикалық әдістерді
пайдаланып талдаймыз, зерттейміз,
Қажетті критерийлерді аңықтаймыз.Міне, осы жұмыстар орындалғанда ғана
құбылысты сипаттаушы математикалық қойылуы.Үшінші сатыда-математикалық
есепті шешуге арналған әдістің ЭЕМ-ның нақты түріне сәйкес құрылған
алгоритмін жасау.Сонан соң қажет болған жағдайда, алгоритмге сәйкес
бағдарлама жасалады.Жасалған бағдарламаның қызметін бағдарлама құрушы ЭЕМ-
ге қарапайым есептеулер жүргізу арқылы тексереді, бағдарлама қызметін
қалыптастырады.Міне, осылайша тексерілген бағдарламаны, нақты есептерді ЭЕМ-
да автоматты түрде шешуге, пайдалануға болады.
Айнымалылар.
Ақпараттануда айнымалы ұғымы, математикадан өзгешелеу.
Мысалы, y=ax2 +bx+c квадрат мүшелігінеде а,b,c-тұрақты мән қабылдайтын
коэффициент деп, ал х пен у-көп мән қабылдайтын айнымалы деп түсінеміз.
Ал бағдарламалау тілінде а,б,с,х,у-әрқайсысын айнымалы шама деп
түсінеміз.Айнымалының символдық белгісі-оның идентификаторы деп аталады.
Сонымен, әр айнымалы шаманың аты, тұрақты типі және айнымалы мәндері
болады.Бағдарламалау тілінде айнымалы жай айнымалы және индексті айнымалы
болып бөлінеді.Жоғарыда біз жай айнымалылыға сипаттама бердік.Индексті
айнымалы массив ұғымымен байланысты.Бірдей аталған біртекті шамалар тобы-
массив деп аталады.Топқа кіретін әр шама массивтің элементі деп
аталады.Математикадағы векторлар, анықтауыштар, матрицалар, тізбектер-
массивтің аналогтары болып табылады.Массив элементтерін пайдалану үшін,
массивтың атын ғана емес, оның топтағы реттік нөмірін де көрсету керек.А(3)-
А массивінің үшінші элементі.Элементтің нөмірі оның индексі, алэлементтің
индексімен қоса көрсетілген аты-индексті айнымалы деп аталады.Бағдарламалау
тілдерінде алынып жазылады.
Алгоритмдегі әр айнымалының мәнін ЭЕМ өзінің еске сақтау құрылысының
бір ұяшығында, ал массив элементтерінің мәндерін, бір-бірімен тіркесіп,
қатар орналасқан бірнеше ұяшықтарда сақталады.Ал идентификатор-ұяшықтың аты
болып есептеледі.
Оператор
Оператор-кез келген бағдарламалау тілінің негізгі ұғымдарының
бірі.Ал алгоритим қадамындағы іс-әрекетті сипаттауға қолданылып, арнайы
ережелермен құрастырылған симвалдар жиынын-оператор деп түсінеміз.Оператор
алфавит, тұрақты айнымалы шамалар, өрнектер және арнаулы қызметші сөздер
арқылы құрастырылады.Әр алгоритмдік тілдің өзіне тән операторлар жиынтығы
болады.
Бағдарлама
Берілген алгоритмнің бағдаламалау тілінде операторлар тізбегі
арқылы сипатталған түріне-бағдарлама дейміз.
Трансилятор
Аудармашы бағдарлама.ЭЕМ-тек екілік жүйеде жазылған ақпаратты ғана
өңдей алатындай етіп жасалғандықтан, ол жазылған бағдарламаны бірден атқара
алмайды.Алгоритмдік тілде жазылған бағдарлама алдымен екілік жүйеге
аударылуы керек.Мұндай аударманы транслятор деп аталатын арнаулы
бағдарламаның көмегімен ЭЕМ өз атқарады.Бұл аудармашы бағдарламада
алгоритмдік тілдің барлық ережелері мен аудару тәсілдері
қарастырылған.Сондықтан, арнайы бағдарлама-бағдарламадағы грамматикалық
ережелерді сақтамаудан туған қателерді тауып, ол қателер жайлы хабар беріп
отырады. Стандартты функцияларды есептеу үшін жиі кездесетін математикалық
формулардың мәндерін есептейтін арнаулы бағдарламалар, траслятордың
құрамына кіреді.Олар-стандартты немесе ішкі формулалар деп аталады.
Массивтер.
Бірыңғай шамалар тізбегінен тұратын, бір индентификатормен
(атаумен) белгіленген айнымалылар тобын-массив (жиын) деп атаймыз.
Массивтер бір немесе бірнеше индексті болады да, индексі жай жақшаға
алынып, үтірмен бөлініп жазылуы тиіс.
Мысалы: а-А(10); в-В(1); с-С(2,5)
Массивтің ең үлкен индексінің мәні алынып DIM-операторы арқылы
бағдарламаның басында сипатталуы керек, ол ЭЕМ жадында массив элементтері
үшін орын сақтайды.
Мысалы:10 DIM А(10),В(20)
20 DIM С(2,5)
Тармақталған алгоритмдер
Берілген есепті шығару үшін қолданылатын алгоритм қадамдарының
жазылуы қатар болғанымен, атқарылу реті қатар бола бермейді.Себебі,
алгоритм қадамдарының атқару реті берілген немесе аралық шарттың нәтижесіне
байланысты.Берілген шартты тексеру нәтижесінде алгоритмнің келесі
орындалатын қадамы анықталады.
Шартқа ... жалғасы
ЭЕМ-де есептерді дайындау мен оларды шешу әдістемесі.
ДЭМ-де есепті шығаруға төмендегі негізгі кезеңдер жатады, бірақта
олардың кейбір бөліктері компьтерсіз орындалады.
1. Есепті қою және оның математикалық моделін құру;
2. Есепті шығарудың сандық әдісін таңдау;
3. Алгоритмнің мәлімет құрылымын құру;
4. Алгоритімді бағдарламалау тілінде жазу;
5. Бағдарламаны тексеру және түзету;
6. ЭЕМ-де есеп шығару;
7. Нәтижелерді өңдеу мен безендіру.
Алгоритимді бейнелеу блоктары.
Блок-схеманың белгілері төмендегі кесиеде берілген.Сонымен, бағдарламаны
қалыптастырмас бұрын әуелі есептеу алгоримін, сонан соң есептеу алгоритмнің
блоксхемасын көрнекті етіп жасап алған дұрыс.
Іс-әрекеттің аты Блок бейнесі Атқаратын қызметі
Басы,соңы Алгоритмнің басы, соңы
Енгізу Айнымалыларды енгізу
Процесс Есептеу амалдарының
жиыны
Таңдау Шарты тексеру
Иә
Жоқ
Модификация Циклдің басы
Құжат Қорытындылау, нәтижені
баспаға шығару
Қосалқы бағдарлама Бағынышты
бағдарламаларды шақыру
Түсініктеме Анықтама,ішкі
бағдарламалардағы
формулалардың
Бағдарлама дегеніміз- алгоритмнің ЭЕМ-ға түсінікті тілде жазылуы.
Бағдарламаны ЭВМ тілінде жазылған бір мәнді танданатын, осы алгоритмді
жүзеге асырушы жеке сөйлемдер тізбегі деп қарауымыз керек. Бағдарламаның
сәтті құрылып шығуы-алгоритмнің жасалуына да тікелей байланысты.Ойластырып
жасалған алгоритмге сай құрылған бағдарлама тиімді, әрі сәтті шығуы тиіс.
Есепті ЭЕМ-да шешу дегеніміз-берілген ақпаратты белгілі бір
ережелереге, нұсқауларға сұйеніп, құрылған бағдарлама бойынша өңдеу.
Сонымен, әуелі зерттелетін объектіні, оның ерекшеліктерін,
қажетті параметрлерін аңықтаймыз.Сонан соң есепті математикалық әдістерді
пайдаланып талдаймыз, зерттейміз,
Қажетті критерийлерді аңықтаймыз.Міне, осы жұмыстар орындалғанда ғана
құбылысты сипаттаушы математикалық қойылуы.Үшінші сатыда-математикалық
есепті шешуге арналған әдістің ЭЕМ-ның нақты түріне сәйкес құрылған
алгоритмін жасау.Сонан соң қажет болған жағдайда, алгоритмге сәйкес
бағдарлама жасалады.Жасалған бағдарламаның қызметін бағдарлама құрушы ЭЕМ-
ге қарапайым есептеулер жүргізу арқылы тексереді, бағдарлама қызметін
қалыптастырады.Міне, осылайша тексерілген бағдарламаны, нақты есептерді ЭЕМ-
да автоматты түрде шешуге, пайдалануға болады.
Айнымалылар.
Ақпараттануда айнымалы ұғымы, математикадан өзгешелеу.
Мысалы, y=ax2 +bx+c квадрат мүшелігінеде а,b,c-тұрақты мән қабылдайтын
коэффициент деп, ал х пен у-көп мән қабылдайтын айнымалы деп түсінеміз.
Ал бағдарламалау тілінде а,б,с,х,у-әрқайсысын айнымалы шама деп
түсінеміз.Айнымалының символдық белгісі-оның идентификаторы деп аталады.
Сонымен, әр айнымалы шаманың аты, тұрақты типі және айнымалы мәндері
болады.Бағдарламалау тілінде айнымалы жай айнымалы және индексті айнымалы
болып бөлінеді.Жоғарыда біз жай айнымалылыға сипаттама бердік.Индексті
айнымалы массив ұғымымен байланысты.Бірдей аталған біртекті шамалар тобы-
массив деп аталады.Топқа кіретін әр шама массивтің элементі деп
аталады.Математикадағы векторлар, анықтауыштар, матрицалар, тізбектер-
массивтің аналогтары болып табылады.Массив элементтерін пайдалану үшін,
массивтың атын ғана емес, оның топтағы реттік нөмірін де көрсету керек.А(3)-
А массивінің үшінші элементі.Элементтің нөмірі оның индексі, алэлементтің
индексімен қоса көрсетілген аты-индексті айнымалы деп аталады.Бағдарламалау
тілдерінде алынып жазылады.
Алгоритмдегі әр айнымалының мәнін ЭЕМ өзінің еске сақтау құрылысының
бір ұяшығында, ал массив элементтерінің мәндерін, бір-бірімен тіркесіп,
қатар орналасқан бірнеше ұяшықтарда сақталады.Ал идентификатор-ұяшықтың аты
болып есептеледі.
Оператор
Оператор-кез келген бағдарламалау тілінің негізгі ұғымдарының
бірі.Ал алгоритим қадамындағы іс-әрекетті сипаттауға қолданылып, арнайы
ережелермен құрастырылған симвалдар жиынын-оператор деп түсінеміз.Оператор
алфавит, тұрақты айнымалы шамалар, өрнектер және арнаулы қызметші сөздер
арқылы құрастырылады.Әр алгоритмдік тілдің өзіне тән операторлар жиынтығы
болады.
Бағдарлама
Берілген алгоритмнің бағдаламалау тілінде операторлар тізбегі
арқылы сипатталған түріне-бағдарлама дейміз.
Трансилятор
Аудармашы бағдарлама.ЭЕМ-тек екілік жүйеде жазылған ақпаратты ғана
өңдей алатындай етіп жасалғандықтан, ол жазылған бағдарламаны бірден атқара
алмайды.Алгоритмдік тілде жазылған бағдарлама алдымен екілік жүйеге
аударылуы керек.Мұндай аударманы транслятор деп аталатын арнаулы
бағдарламаның көмегімен ЭЕМ өз атқарады.Бұл аудармашы бағдарламада
алгоритмдік тілдің барлық ережелері мен аудару тәсілдері
қарастырылған.Сондықтан, арнайы бағдарлама-бағдарламадағы грамматикалық
ережелерді сақтамаудан туған қателерді тауып, ол қателер жайлы хабар беріп
отырады. Стандартты функцияларды есептеу үшін жиі кездесетін математикалық
формулардың мәндерін есептейтін арнаулы бағдарламалар, траслятордың
құрамына кіреді.Олар-стандартты немесе ішкі формулалар деп аталады.
Массивтер.
Бірыңғай шамалар тізбегінен тұратын, бір индентификатормен
(атаумен) белгіленген айнымалылар тобын-массив (жиын) деп атаймыз.
Массивтер бір немесе бірнеше индексті болады да, индексі жай жақшаға
алынып, үтірмен бөлініп жазылуы тиіс.
Мысалы: а-А(10); в-В(1); с-С(2,5)
Массивтің ең үлкен индексінің мәні алынып DIM-операторы арқылы
бағдарламаның басында сипатталуы керек, ол ЭЕМ жадында массив элементтері
үшін орын сақтайды.
Мысалы:10 DIM А(10),В(20)
20 DIM С(2,5)
Тармақталған алгоритмдер
Берілген есепті шығару үшін қолданылатын алгоритм қадамдарының
жазылуы қатар болғанымен, атқарылу реті қатар бола бермейді.Себебі,
алгоритм қадамдарының атқару реті берілген немесе аралық шарттың нәтижесіне
байланысты.Берілген шартты тексеру нәтижесінде алгоритмнің келесі
орындалатын қадамы анықталады.
Шартқа ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz