Жапонияның саяси жүйесі және саяси қатынастары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жапонияның саяси жүйесі.

Жапония мемлекетінің саяси жүйесі өзіне тән ерекшелігімен
анықталады.Бұл мемлекетте локальді және профектураларда әрекет жасайтын 10
мыңға жуық саяси партиялар тіркелген. Жапонияның саяси сахнасында 5 саяси
партия шынайы түрде билікке араласып, өз жұмыстарын атқарып отыр.Қазіргі
кезде мемлекеттің саяси жүйесінде көппартиялық қағида ұсталынады,яғни әрбір
профектуралық аймақтардан әр түрлі идеялогиялық саяси партиялар құруға
рұқсат етілген.Жапонияның саяси билігінде ағымдағы уақытта 1948 жылдар
кезінде елдің саяси жүйесінде беделі күшті бір партия жұмыс істеуге көп
мүмкіншілік болды.Мемлекет жеке министрлікті және министрлер кабинетін
бірнеше рет таратып жіберуіне байланысты осы ел тарихында 1994 жылдар
аралығында Либерал - демократиялық партиясы,социал-демократиялық саяси
партиясы,көп мазмұнды емес сакигакэ саяси партияларының ортақ мүдде
көздей отырып, коалиция құрған болатын,бұл Жапонияның соғыстан кейінгі
тарихында орын алған болатын.
1989 жылдан бастап Жапония императоры Акихито болды,оның мұрагері ханша
Нарухито болды.

Конституция бойынша императордың статусы анықталған, яғни
император мемлекеттік биліктің символы және халықтың бірлігі болып
табылады. Жапонияның конституциясында мемлекет басшысының фигурасы
көрсетілмеген. 7 статьеге сәйкес император көптеген функцияларды атқарады:
Конституцияға промульгациялық жөндеу жүргізу, заңдар, үкіметтік указдар мен
келісім шарттар, парламентті шақыру, парламент палатасының өкілдерін
босату, барлықортақ парламенттік сайлаудың өтетіндігін жариялау,
мемлекеттік министрлер мен басқа да тұлғаларды қызметке алу және оларды
қызметтен босату, граматоларды беру, ортақ және жеке амнистия жариялау,
сыйлық беру, жазаны жеңілдету.

1889 жылы ақпан айында Жапонияның Негізгі заңы қабылданды, соған
сәйкес Жапония конституциялық монархия деп жарияланды.
Мен Жапонияның саяси жүйесінен тоқталатыннан алдын, саяси
жүйесінің кішкене тарихына тоқталып кетсем. . Негізі бәрімізге белгілі
Жапония елі Токугава сегунатына дейін абсолютті монархия елі болды. 1869
жылы Мэйдзи реставрациясынан кейін Министрлер Кабинеті батыстың саяси, сот,
және әскери жүйесін ала отырып, Жасырын Кеңес құрды және Мэйдзи
Конституциясын құруға дайындалған болатын, сонымен қатар парламентті құрды.
Мэйдзи реставрациясы Жапония ммемлекетін ұлы державаға айналдырған болатын.
1956 жылы Жапония БҰҰ кірді. Конституция бойынша Жапонияның императоры
мемлекеттің символы және халықты біріктіруші , барлық мемлекеттік
тағайындауларды және шешімдерді ол Министрлер Кабинетімен ойласып
шешеді,яғни оған жауапты болады. Мемлекеттік кездесулерде император
мемлекет басшысы ролін ойнайды. 1947 жылы 3 мамырда Жапония жаңа
пацифисттік конституцияны қабылдады, яғни либералдық демократияға бет бұрыс
жасады.Жапонияның мемлекеттік билігінде ең жоғарғы орган және жалғыз Заң
шығарушы орган – Парламент болып табылады. Ол екі палатадан тұрады :
Өкілдер палатасы және Кеңестер палатасы. Өкілдер палатасы 480 депутаттан
құрылады, сайлану мерзімі 4 жыл. Ал Кеңестер палатасы 252 депутаттан
тұрады, сайлану мерзімі 6 жыл. Кеңестер палатасы әр үш жыл сайын жартысы
жаңарып отырады. Конституция бойынша парламент барлық заң билігін өз
қолына алады және бірақ финанстық салаға араласа алмайды. Жапонияда 20
жастан асқан барлық азаматтарға барлықортақ дауыс беру құқығы берілген. Екі
палатаны сайлағанда жасырын түрде өткізіледі.
Жапонияда екі негізгі партия бар. 2009 жылы парламентте көп дауысқа
ие болған социал-либералдық және демократиялық партия болды, яғни
консервативтік либералық-демократиялық партияның орнын басып алды, бұл
партия 54 жыл билікте отырған болатын.
Үкімет – Атқарушы орган, Жапонияның премьер-мин.истрі басқарады.
Бұл қызметке парламеттің бір өкілін император тағайындайды. Премьер-
министр Министрлер Кабинетінің басшысы болып табылады. 2009 жылдан бастап
премьер-министр Юкио Хатояма.
Тарихи деректерге сүйенсек, Эдо дәуірінен бастап Жапонияның
құқықтық жүйесі қытайлық жүйеге негізделіп жасалған болатын. ХІХ ғасырдың
соңына қарай Жапонияның соттық жүйесі романо-германдық құқыққа негізделіп
жасалды, яғни Францияның және Германияның жүйесіне ұқсатылып. Мысалы, 1896
жылы жапон үкіметі германдық модельде азаматтық кодексін жасады. Статуттық
құқығы заң шығарушы орган – парламет болды. Статуттық құқықтың негізгі
бөлігін Алты кодекс құрайды. Конституциядағы жаңа заңдар императордың
мақұлдағанынан кейін ғана өз күшіне енеді.
Жапонияның соттық жүйесі 4 сатыдан тұрады: Жоғарғы сот,
аппелляциялық, негізгі және дисциплиплинарлық сот. Жоғарғы сот
конституциондық судтарға сәйкес басқа мемлекеттерде құқықтық нормалардан
бас тартуға құқығы бар. Жоғарғы сот өкілдерін үкіметтің ұсынысымен
император тағайындайды, ал қалған судьяларды Министрлер Кабинеті
тағайындайды.
Жапонияның Әскери күші. Хюго –Жапонияның тікұшақтық теңіздік күш
қорғаудағы түрі. Жапонияның қазіргі әскери күші өзін-өзі қорғау күші деп
аталады.2007 жылдан бастап Әскери Күшті Жаонияның Қорғау Министрлігі
басқарады. Кейде Парламенттің рұқсатымен бұл қызметті премьер-минстр
атқарады.
Жапонияның әкімшілік бөлінісі. Жапония 47 жоғарғы сатыдағы
әкімшіліктік жүйеге бөлінеді, яғни префектураға. Әр префектураны префект
басқарады ( Хоккайдоны-губернатор), бұда өзінің заң шығарушы және
әкімшілік аппараты болады. Префектуралардың жағдайына қарай көбінше
аймақтар бірігеді, яғни әкімшілік единицаға кірмейтіндер.
Жапонияның префектураларына тоқталып кетсек:
Хоккайдо Тохоку, Аомори, Иватэ, Акита, Ямагата, Фукусима Канто,
Ибараки, Тотиги, Гумма, сайтама, тиба, Токио, канагава Тюбу, Ниигата,
Тояма, Исикава, Фукуи, Яманаси, Нагано, Гифу, Сидзуока, Айти Кансай, Миэ,
Сига, Киото, Осака, Хего, Нара, Вакаяма Тюгоку, Тоттори, Симанэ, Окаяма,
Хиросима, Ямагутм Сикоку, Токусима, Кагава, Эхимэ, Коти Кюсю және Окинава,
Фукуока, Сага, Нагасаки, Кумамото, Оита, Миядзаки, Кагосима, Окинава.
Негізі префектуралар кіші әкімшілік единицаларға бөлінеді. Олар 14
округ Хоккайдо, ерекше қалалар, яғни үкіметтің указымен жасалған және
уездер жатады. Үкіметтің указы бойынша ерекше қалаларға 500 адамнан асатын
жерлер кіреді. Профектуралардан мен уездерден басқа мемлекетте
муниципальдық түрдегі әкімшілік единицаларда бар. Олар орталық қалалар,
ерекше қалалар, жай қалалар, Токионың арнайы аудандары, сонымен қатар
ауылдар мен поселкалар.
Енді мен Жапонияның саяси жүйесіндегі маңызды ролді ойнайтын саяси
партиялар жөнінде айтып кетсем:
Жаңа саяси партия Жапония, тұр (Вставай, Япония)Либералдық-
демократиялық партияны сайлау кезінде фиаско кезінде құлағанға байланысты
жапон саясаткерлері құрады. Жаңа саяси күштің басшысы Жапонияның бұрынғы
қаржы министрі Каору Есано болды.
2009 жылы 30 тамызда Жапонияда Парламенттік сайлау өтті. Сайлау
кезінде 480 депутат сайлануы керек еді. Төменгі палатаға 480 депутат
сайланды.
Сайлауға мына партиялар қатысты;
• Либералдық-демократиялық партия 119 орын
• Жапонияның демократиялық партиясы 308 орын
• Комэйто 21 орын
• Японская партия возрождения 8 орын
• Жапонияның социал-демократиялық партиясы 7 орын
• Жаңа Халықтық партия 3 орын
• Ниппонның Жаңа партиясы 0 орын
• Жапонияның коммунистік партиясы 9 орын
• Сенің партияң 5 орын
• Доичидің Жаңа партиясы 0 орын
• Ішкі партия 0 орын
• Әлемдік экономикалық партиясы 0 орын
• Фревей клуб партиясы 0 орын
• Жапонияның күлетін партиясы 0 орын
• Теңіз орманы партиясы 0 орын
• Happiness Realization Party 0 орын

Жапонияның саяси жүйесінде және тарихында 1954 жылы либералдар мен
демократтардан құралған либералдық-демократиялық партия 1993 жылдың
ортасына дейін үкіметті осы партия басқарып келді. Одан басқа 4 партия –
социалистік, коммунистік, демократиялық социализм және Комэйто( таза
саясат партия ) қызмет атқарды. 80 жылдардың соңында ЛДП арасынан бірнеше
топтар құрылып, жаңа саяси партиялар ( Жаңа көкжиек, Жапон
демократиялық партиясы т.б.) қалыптасты. 1993 жылы көктемде болған
парламент сайлауында ЛДП жеңгенімен, басты орын басқа партияларға тиді.
Солар бірігіп, коалициялық үкімет құрды ( Компартия оны қолдады, бірақ
үкімет қатарына енбеді). Әуелі үкімет басынада Жаңа көкжиек партиясының
өкілі М. Хосакава болды.
1996 жылдың қаңтарына дейін премьер-министр Т. Мурояма (СДП), содан
соң Р. Хасимото (ЛДП) болды. Сол жылы тамыздағы парламент сайлауында ЛДП
500 орынның 207-н жеңіп алып, өзі бастаған коалициялық үкімет құрды. Оған
СДП, жаңа партия Сакигаке ( бастама) кірді. 1998 жылғы 31 желтоқсанда
премьер-министр болып Дз. Обути ( ЛДП) сайланды. Обутидің орнын кейіннен
Е. Мори басты ( 2000 жыл., көктем) Социалистер ( қазіргі СДП) қатты
күйзеліске ұшырап, компартия әлсірей бастады. Комэйто Жаңа көкжиек
партиясын құрып, өзі тарап кетті. Сөйтіп, елдің саяси өмірінде айтарлықтай
өзгерістер болды.
Жапония 1998 жылы азиялық экономикалық кризистен кейін регресске ұшараған
еді, соған байланысты саяси жүйесінде премьер-министр Рютаро Хасимото 1998
жылы маусымда өз орнынан кеткен болатын. Оның орнына Кейдзо Обучи келді.
2000 жылы Обучидің қайтыс болғанына байланысты қызметке Еширо Мори келді.
Ол қызметке келгенде көптеген қателіктер жасады. Мори 2001 жылы сәуір
айында өз орнын босатты. Е. Мори үкімет басында бір жылдан астам болған.
Оның орнына либерал-демократ Дзъюнтиро Коидзуми 11 премьер-министр 13
жылдың ішінде тағайындалды. Коидзуми жақсы атаққа ие болып, 2 жылдың ішінде
мемлекетті өз қалпына келтірді. Ол үкіметті Комэйто және консервативті
партияларымен құрастырды. 2002 жылы қыркүйекте Солт. Кореяда өткен саммитте
Ким Ир Чен ресми түрде Коидзумиге 1970-1980жж. Жапон азаматын ұрлап
кеткендері үшін кешірім сұрады және кейіннен Коидзуми Солт. Кореямен
келісім шартқа отырған болатын. Коидзуми 2003 жылы қыркүйекте қайта
сайлауға түсіп, ЛДП қайтадан жеңіп шығып, Комэйтомен бірге коалициялық
үкіметін басқарды. және қатаң экономикалық реформалар жүргізетінін айтқан
болатын.
Осы билік еткен тұста саясаткерлер арасындағы жемқорлықты шектеп, билеуші
партия қатарындағы сыбайластықты тыюға қол жеткізілді. 2005 жылы Парламент
оның мүлкі 3 млрд. Долларға бағаланып отырған елдегі пошта желісін
жекешелендіру идеясымен келіспеді.
Бұған қарсы дауыс бергендердің арасында ЛДП-дан 40 депутат бар. Коидзуми
осыдан кейін парламентті таратып, жаңа сайлау өткізді және одан жеңіске
жетіп, үкімет басына қайта келіп отырды.
2001-2006 жылдары елдің қарулы күштерін бітімгерлік операцияларға қатыстыру
мақсатын,да өзге елге шығаруға мүмкіндік беретін бірқатар заңдар
қабылданды. 2006 жылы қыркүйекте Коидзуми қызметтен кетіп, орнына келген С.
Абэ алғаш рет үкімет құрамында Қорғаныс министрлігін жасақтады. Бірақ
премьерлік қызметте Абэ ұзақ отырмады. Келесі жылы жазда парламеттің
жоғарғы палатасына үміткер ЛДП сайлауда жеңіліп, Абэның орнына Ясуо Фукудо
тағайындалды. 2008 жылы шілдеде аралында Үлкен сегіздік саммиті болып
өтті.
Негізі Жапония тарихында 3 примьер-министрді айтуға болады, олдар
ХХ ғ.соңы мен ХХІ ғ. Басында М. Хосокава, Р. Хасимото және ДЗ. Коидзуми.
Олар билік еткен кезде әр түрлі дәрежеде радикалды социалдық-экономикалық
реформалар жүргізді. Әсіресе бұл программаны ойлап тапқан Дз. Коидзуми еді
Қазіргі таңда Жапонияда белсенді партиялар:Либералды-демократиялық
партия, Жапонияның демократиялық партиясы, Жаңа Комэйто, Консервативтік
партия, Жапонияның коммунистік партиясы, Социал-демократиялық партиясы.

1.Либерал-демократиялық партиясы.Либерал және демократиялық партияның
бірігуі негізінде 1955 жылы құрылды.Ол құрылған кезде жемісті жұмыс
атқарған болатын.Алғаш либералдық-демократиялық партия құрылған кезде олар
орта тпаты құрамыз деген болатын және халықтың әл-ауқатын жақсарту еді. Сол
жылдары бұл партияға қарсы шыққан Жапонияның социалистік партиясы болды.
Олар ел экономикасындағы ірі бизнесті,жоғары бюрократияны, кіші және орта
кәсіпкерлікке қолдау көрсеткен болатын. Бұл партияның ерекшелігі фракциялы
болуында, қазіргі уақытта елдің әр саласын қамтитын 6 фракция қалыпты жұмыс
істейді.Партияның лидері олардың съездерінде формальді түрде
сайланады.Фракциялардың қаулысында лидер етіп бекітілген төраға іс жүзінде
екі жыл өкілеттік ете алады.Партияның төрағасы үлкен өкілеттікке ие
болды,ал партия бірінші хатшысы партияның ұйымдастырушылық қызметін
атқаратын болған.Партия прифектураларда өздерінің федерацияларын
орналастырылды,ал басқа әкімшілік аумақтарда ЛДП-ның бөлімшелері жұмыс
істеді.Партияның формальді түрде 2,9 млн-нан жоғары мүшелері болды.Фактілі
негіздер бойынша партияда фракцияны басқаруға қатысқан жүзеге жуық адамның
рөлі болды.Ортақ сұрақтар кеңесі немесе атқарушы немесе әкімшілік кеңесі
ЛДП-нің көптеген иәртебеге ие. Партия қоғам тұрақтылығы мен үкіметтік емес
кәсіпорындарының құқығын қорғауды,ел экономикасын реттеуді қолға алды.1986
жылы партияның демократиялық кеңесінің қолдаумен Комэйто елде қолданылып
жүрген заңдардың біразына толықтырулармен өзгертулер енгізді.Олар:
Династикалық корпарациялар,мемлекеттік темір жол жүйесіне,олардың
акционерлік компанияларын реттейтін заңдарға толықтырулар мен саяси
реформалар жүргізді.
2.Жапонияның социал - демократиялық париясы.1945 жылы құрылды.1991
жылы партия атауын партия съезінде социалдық деген атаудан социал-
демократиялық саяси партия деп өзгертілді.Социал партиясының базасын
жұмысшылар,жеке шаруалар,балықшылар,орта және кіші кәсіпкерлер,интелегент
мүшелері құрастырды.Партияның бағытын кеңестер белгілеп отырды.1947-1948
жылдары демократиялық партия мен біріге отырып, 1993 тамыздан, 1990 жылы
маусым аралығында жетіпартиялық коалиция құрамында үкіметті құрамын
құрастыруға қатысты.Партия мүшелері 70 мың адамнан асады.
3. сакигакэ (құқық жариялаушы) партиясы.Бұл партия 1993 жылы ЛДП-
партиясы фракцияларының билікке таласуы арқылы бұл партия бөлініп өздері
жеке партия құрды.Бұл партияның саяси ұстанатын бағдары ЛДП-партиясының
ұстанған саясатынан ажыратылатын ешқандай маңызды қадамдары болған жоқ,тек
олар коррупцияға қарсы күресі арқылы ғана ажыратылды.Бірақ бұл партия
халықтан ешқандай маңызды қолдау көре алмады.
4.Жапонияның Коммунистер партиясы. 1922 жылы құрылып, 1945 жылы
таратылған болатын. Қазір оның ұстанған идеалогиясын 400 мыңға жуық адам
префектуралар құрамында қызмет істей отырып жүзеге асырып отыр.Әсіресе бұл
партияның мүшелері осы партияның ұстанған саясатын ірі өндіріс салаларында
атқарып отыр.ЖКП-ның жоғарғы органы –съеьзд болады,ол 2-3 жылда бір рет
құрылылады.Бұл партия Бұқаралық ақпарат құралдарымен ара қатынасы өте
жоғары дәрежеде болды.Партия өз атынан- Акахата газетін (2,4 млн жоғары
тираж бен) газет,8 ұлттық газет,9 журнал шығаратын болған. Жапонияның
Коммунистік партиясы өзінің атауына сай коммунистік марксиздік-ленинизмдік
идеялогияны ұстанған жоқ,Әрине кейбір идеялогиялық негізгі элементтері
ұқсас болғанымен ол түпкілікті ол саясатты ұстанбады.
5. Демократиялық социализм партиясы.1960 жылы негізі қаланды. ДСП-
ның мүшелері негізінен социалогиялық интелегенттер болатын.Бұл партия
Жапонияның социал - демакратиялық партиясымен бір мүддеге көп тоғысатын
еді.Социалдық базасы қалалық кіші кәсіпкерлікті,жұмысшылар күшінің құқығын
қорғаумен көрініс табатын.Партияның ең маңызы қадамы-Жапонияның 1989 жылы
еңбек құқықтық кеңес конфедерацияларының бірігуін үйлестіру болды.
6. Комэйто ( нағыз саясат партиясы) 1964 жылы негізі қаланды.190
мың адам осы партияның мүшесі болып тіркелген.Ең алдымен олар буддизм
сектасының бір догмасын қалыптастырды.1970 жылы буддизмдік демократия
негізінде гумандық социализмді қалыптастырды.Осы партия СДПЯ- ұстанған
саясатына опппазициялық іс әрекеттер танытып, жетілік коалицияның құрылуына
қарсылық танытты.Негізгі базасы-ұсақ қалалық кәсіпорындар болды.
Саяси партиялардың мемлекеттің билік тармағындағы өкілеттігі.
Жапония мемлекетінің бір билік тармағы ол Парламент .Парламент екі
палатадан тұрады,Өкілдер палатасы,Кеңестер палатасы, яғни төменгі
палата,жоғарғы палата.Негізінен саяси пртиялар арқылы Парламенттің
төменгі,өкілдер палатасына пропорциональді партиялық тізім бойынша
сайланады.Осы сайлауда қай партиялы сайлауға қатысқан халықтың басым
көпшілік дауысын иеленген партия мүшелері Парламенттің төменгі
палатасының,яғни өкілдер палатасының депутаты бола алады.Сонымен бірге
Конституцияға сай осы төменгі палата,яғни өкілдер палатасы мемлекеттің
атқарушы билік тармағын атқартын Министрлер кабинетінің құрылым
қалыптастырады.Жапонияның Конституциясына сай Үкімет мүшесі ол,бірдей
парламент мүшесі болуы тиіс деп белгілеген.Яғни бұл қағиданың мазмұнына
үңіле қарасақ, Парламент мемлекеттің Атқарушы билігінің құрылымын,яғни
министрлер кабинетін,оның Примьер-Министрін Парламенттің өкілдер палатасына
сайланған саяси партияның депутаттарының ішінен Императорға примьер-
министрдің,министрлер кабинетінің,яғни 20 министрліктің кандидаттарын
ұсынады,Император Парламенттің ұсынуына сай оларды тағайындайды.Сонда
сайлауда халықтың басым көпшілік дауысын алған саяи партия мүшелері
парламент депутаты бола алады және мемлекеттің атқарушы билігінің
құрамында,яғни министлер кабинетінде формальді түрде билікті атқарады.

ЖАҢА ЖАПОНИЯ: ЕРТЕҢГІ ЖЕЛ – ЕРТЕҢ СОҒАДЫ!

Жапонияда жаңа үкімет жасақталды. Бұл – тек Күншығыс елі үшін ғана емес,
жалпы адамзат үшін де маңызы бар тарихи оқиға болды. Елу жыл бойы билік
тізгінін бермей келе жатқан Жапонияның либералдық-демократиялық партиясы
тамыз айында өткен жалпыұлттық парламенттік сайлауда жеңіліске ұшырады.
- 2009 жылдың 30 тамызы күні Жапония парламенті өкілдері палатасының
(төменгі палатасы) сайлауы өтті. Оның қорытындысы бойынша Жапонияның
демократиялық партиясы парламенттегі 480 орынның 311-іне ие болып, жеңіске
жетті. Жеңімпаз партияның көшбасшысы Юкио Хатояма елдің премьер-министрі
болып сайланды.
Үстіміздегі жылдың 16 қыркүйегінен бастап Жапония Премьер-министрі
қызметіне кіріскен Юкио Хатояма жаңа ғасырдың басында әлемнің саяси
аренасына шыққан Барак Обама, Махмуд Ахмадинежад сынды тұлғаға айналуы
мүмкін. Бұлай ойлауымызға саясаткердің: Мені тарих керуенін басқа арнаға
бұруға бағытталған келешек істеріміз қатты толғандырады. Мен өзіме жүктеліп
отырған тарихи жауапкершіліктің салмағын да анық сезінемін, – деген
алғашқы саяси мәлімдемелері түрткі болды. Юкио Хатояманың АҚШ-тың сыртқы
саясатына байланысты айтылған пікірі де бізді елең еткізді. Жақында ғана
New York Tіmes газетінде жариялаған мақаласында Хатояма Жапонияда ғана
емес, жалпы Азия құрылығында орын алатын болашақ өзгерістерді сипаттап
шыққан. Азиядағы өзгерістерді Хатояма осы аймақтағы ортақ ақша айналымы бар
саяси-экономикалық қауымдастық құрудан бастау керек деп есептейді. Әлгі
мақаласында Хатояманың ...біз азиялық халық екенімізді ешуақытта ұмытпауымыз
керек, – дегені тағы бар.
Аталған мақаласында ол: АҚШ-тың бастамасымен жүзеге асып келе жатқан
жањандану дәуірі аяқталуда. Осындай қым-қуыт заманда Жапония қалай өзінің
саяси және экономикалық дербестігін сақтап қалып, ұлттық мүдделерін
қорғайтыны мені қатты ойландырады. Өйткені, Жапония бүгін әлемдік гегемон
ретіндегі рөлін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.