Турбо Паскальдағы қосалқы программалар, функциялар мен процедуралар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

І.Кіріспе
Турбо Паскаль –програмалау тілі ... ... ... ... 4-5 бет
ІІ.Негізгі бөлім
1) Қосалқы программа ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5 бет
2) Процедура ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-14 бет
3) Функция ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 14-20 бет
ІІІ.Есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 20-21 бет
ІV.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 22 бет
V.Пайдалынған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... .. 23 бет

Кіріспе

Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын програмалау жүйесінің бірі – Турбо
Паскаль . Американың Борланд корпорациясының бұл әнімі сол корпорацияның
қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жетекшілігімен құрастырылған. Турбо
Паскальдың түп нұсқасы Швецария ғалымы Никлаус Вирт жасаған Паскаль
програмалау тілінен тарайды. Бастапқыда Паскаль тілі програмалауды алғаш
үиренушілер үшін әте тиімді құрал болып табылған. Қарапайым Паскальды
өңдеудегі А.Хейлесбергтің үлкен еңбегінің нәтижесінде Турбо Паскаль қазіргі
заман талабына сай, қуатты програмалау жүиесіне айналды. Турбо Паскаль –
жоғарғы деңгеилі програмалау жүйесі. Оның логикалық құрлымы әр түрлі
есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Сондықтан, оқушылар мен студенттерге
програмалаудың негізін Турбо Паскаль тілін оқып- үйренуден бастап,
програмалаудың қыр-сырын меңгеруге маңызы зор.

Турбо Паскаль – жоғарғы деңгейлі програмалау жүйесі. Оның тұнғыш
нұсқасы 1970 жылы швецария физигі Никлаус Вирт ұсынған. Автор тілі алғашқы
арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез
Паскальдың құрметіне Паскаль деп атап, тіл атауын үнемі бас әріппен
жазылуын сұраған.
Кейіннен тілдің көптеген нұсқалары жарық көрді. Солардың ішінде, 1983 жылы
Borland корпорациясының талантты қызметкері Андерсон Хейлсбергтің жасаған
жаңа үлгісі – Турбо Паскаль програмалаушылар арасында үлкен сұранысқа ие
болды. Оның бұл нұсқасы СРМ операциялық жүйесіне негізделген. 1984 жылдың
басында MS DOS жүйесіне ауыстырғалы бері пайдалану қарқыны бұрынғыдан да
арта түсті. Турбо Паскальдің жоғарғы деңгейлі логикалық құрылымы әр түрлі
есептерді дәл шешуге көмегін тигізеді. Турбо Паскаль жүйесінде қарапайым
есептерді шесудің програмасынан бастап, күрделі мәліметтер қорын құрудың
сан қырлы жұмыстары жүргізіледі. Кез келген тілді үйрену оның алфабитінен
басталады. Турбо Паскаль програмалау тілінің де басқа тілдер сияқты өзіне
тән алфабиті бар. Програманың элементтерін жазуда қолдануға болатын
символдар жиынтығын тілдің алфабиті дейміз.
Турбо Паскаль тілінде алдын ала қызметі тағайындалған сөздер тобы
қолданылады. Оларды Турбо Паскальдің қызметші сөздері деп атайды. Бұл
сөздер ағылшын тілінде берілгенмен, мағынасы атқарылатын іс-әрекеті
баяндайды.
Турбо Паскаль тілінде атауды иденфикатор деп атайды. Яғни, иденфикатор
програманың кез келген элементіне (айнымалылар, тұрақтылар, функциялар,
файлдар, жиындар,т.б.) берілген атау.
1)Программа белгілі бір қайталанатын іс- әрекеттерді, атау бойынша бөлек
жазып, атауы арқылы бір немесе бірнеше рет іске қосуға болатын программаның
бөлігін қосалқы программа деп атайды.
Қосалқы програмалларды қолдану арқылы програмаларды ықшамдауға болады.
Турбо Паскаль програмалау тілінде қосалқы програманың екі түрі
қолданылады:
• Процедура;
• Функция;
Турбо Паскаль програмалау тілінде айнымалыларды негізгі бөлімде
сипаттау түрі – ауқымды айнымалылар деп аталады. Егер айнымалыларды қосалқы
програмада сипатталса онда олар жергілікті айнымалылар деп аталады. Сондай-
ақ негізгі програмада қосалқы програманы шақыруда қолданылатын
айнымалыларды нақты айнымалылар деп атайды. Ал қосалқы программаның
атауында берілген айнымалылар формальды айнымалылар деп аталады.
Әрбір қосалқы програманың атауы болады және олар айнымалыларды
сипаттау бөлімінен құралып, операторлық жақшаларда орналасқан командалар
жиынин тұруы мүмкін.
Көмекші программа толық программа түрінде құрылып, негізгі
программаның VAR бөлімінен соң орналасады. Олардың саны бірнеше болуы
мүмкін.
2) Процедура тақырыбы көмекші программаны анықтауышы PROCEDURE қызметші
сөзінен басталып, оның оң жағына процедураның атауы енгізіледі. Одан әрі
жай жақшалар ішінде формальді параметрлер сипатталады да, тақырыптың соңына
нүктелі үтір символы қойылады. Ол – процедура тақырыбын өзінің басқа
бөлімдерінен ажырату белгісі. Тақырыптан соң негізгі програмадағы сияқты
сипаттау бөлімдерінің енгізгілуі мүмкін. Бұдан әрі BEGІN, END қызметші
сөздермен шектелген оператор бөлімі жазылады да, END-тен соң нүктелі үтір
таңбасы қойылады.
Procedureатау[( типтері сипатталған формальды параметрлер
тізімі)];
[сипаттау бөлімдері]
begіn
операторлар бөлімі
end.
1-мысал. х=7, х=3.52, х=18.7 ушін y=3x2+√6x –10 фунукциясы мәндерінің
қосындысын табу керек (s=y(x1)+y(x2)+y(x3)?)
Процедураны пайдаланып, қосындысын табу программасы:
Program mander ;
Uses crt;
Procedure espt (var t: real; var p: real);
Begіn
P:=3*sgr(t)+sgrt(6*t)-10
End;
Begіn
Clrscr;
Wrіteln(‘x1,x2,x3=?’);
Readln(x1,x2,x3);
espt(x1,y1); espt(x2,y2); espt(x3,y3);
s:= y1+y2+y3;
wrіte(‘s=’,s);
end.
Процудурада пайдаланылған t айнымалысы – нақты параметр мәнін қабылдайтын,p
айнымалысы – мәні өндіріліп , нақты параметрге меншіктелетін формальды
параметрлер. Соңғы Begіn, End операторлық жақшаларының жазылғандар –
программаның операторлар бөлімі. Программаның орындалауы осы операторлардан
басталады. Негізгі программаға енгізілген espt(xK,yK)- espt атаулы
процедураны шақыру операторы. Шақыру операторының жазылу үлгісі:
Процедураның аты[(нақты параметрлер тізімі)];
(тізімі үтірлер арқылы бөлініп жазылады).
Espt(x1,y1) шақыруда компютердің орындайтын әрекеттері :
1. еsp атаулы процедураға өтіп, х1,у1 айнымалыларының типтерін t, p
айнымалвларының типтерімен салыстырады және t-ға х-тің мәнін
меншіктейді (t:=x1);
2. Процедураны орындап, негізгі прогрмммаға қайтып оралды да, есептелген
р мәнін у1-дің орнына қояды (у1:=р) және орындауды келесі оператордан
бастап жалғастырады.
Компютердің басқа шақыру нұсқаларын орындауы да осы сияқты.
2-мысал. n элементтен m-нен жасалған терулер санын табу керек (n8;
m=n).
Есептеу формуласы: Сnm= n!
m!*(n-m)!

Program tery ;
Uses crt;
Var n, m,v,c1,c2,c3: іnteger; c:real;
Procedure ter (q: іhteger; var r: іnteger);
Var k:= іnteger;
Begіn
r:=1;
for k:=1 to q do r:=r*k
End;
Begіn
Clrscr;
Wrіteln(‘n,m=?’);
Readln(n,m);
v:=n-m;
ter(n,c1);
ter(m,c2);
ter(v,c3);
c:=c1(c2*c3);
Wrіteln(‘c:5:0); readkey

end.
Програманың процедура блімінде негізгі программаға қатысы жоқ k
айнымалысы пайдаланылады. Мұндай айнымалыларды жеткілікті деп айтады, олар
процедурадан шығу кезінде жойылып кетеді. Жергілікті айнымалылар
процедураны VAR бөлімінде сипаттауы тиіс.
Процедураны шақыру операторында формальды параметрге меншіктелетін
нақты параметрлердің орнына оның мәні енгізілуі мұмкін, мысалы: ter(7,c1);
ter(5,c2);
Нақты параметірдің мәнін қабылдайтын формальды параметрдің алдына VAR
қызметшісі созін жазуға не жазбауға да болады.
Бірінші түрде жазылған формальды параметрдің параметр - айнымалы деп,
екіншісін параметр – мән деп атайды. Екінші жағдайда да мән өндіретін
айнымалы параметр – айнымалы болуы тиіс. Параметр мән үшін жадтан бөлек
орын бөлетін де, параметр – айнымалы үшін орын бөлінбей, нақты параметр
ұяшығына пайдаланылады. Мұның бірінші формальді параметрді пайдаланудың
қарапайым түрі. Параметр - мәнге айнымалы, ал сандық түрақтылардың орнына
күрделі өрнек те меншіктелуі мүмкін, олардың типтері бірдей болса болғаны.
Мысалы, (20) – программаға v=n – m нұсқауын енгізбей ter(v,c3) – нің орнына
ter(n – m,c3) операторын енгізудің қатесі жоқ.
Көптеген процедуралар формальды параметрлерді пайдаланбай, нақты
параметрлермен тікелей жұмыс істейді. Мұндай параметрсіз процедура
тақырыбының жазылу үлгісі:
Procedure атау;
Бұл кезде шақыру командасы тек процедура атауынан тұрады.
3-мысал. v1жылдамдықпен жүріп келе жатқан, массасы m1адам, v2
жылдамдықпен жүріп келе жатқан, массасы m2 арбаны қуып жетіп, оған секіріп
мінеді. Оыдан кейінгі арбаның жылдамдығы қандай?

Program ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.