Шымкент каласынын каржы
Кіріспе
6
1
Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің даму тарихы және ұйымдастыру құрылымы
9
2
Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің қызметтің ұйымдастырылуы
12
3
Дербес тапсырма:Қазақстан Республикасының Қаржы жүйесінің қазіргі жағдайы
15
4
СҒЗЖ тапсырмасы:Қаржылық механизмнің экономикалық мәні және мазмұны
20
5
Қорытынды
6
Пайдаланылған әдебиеттер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мазмұны
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кіріспе
Қаржыны басқару ұғымы. Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішінде қаржылық қызметке де тән нәрсе. Қаржыны басқару - бұл қаржыға және шектес экономикалық және әлеуметтік жүйелерге оларды жетілдіру және дамыту мақсатымен ықпал жасау үдерісі және қаржылық қатынастардың бүкіл жиынтығының тиімді жұмыс істеуіне жетуді және мұның негізінде тиісті қаржылық саясатты жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі мемлекет (қаржы органдары арқылы) шараларының жиынтығы. Бұл ретте белгілі бір нәтижеге жету үшін субъектінің объектіге нысаналы ықпал етуінің тәсілдері мен әдістері пайдаланылады. Қаржы жүйесінде басқару қаржылық механизм арқылы оның әдістері, тұтқалары, ынталандырмалары мен санкциялары көмегімен жүзеге асырылады. Сөйтіп, қаржыны басқару - бұл тиісті қаржылық саясатқа жетудің мақсаты; қаржылық механизм бұл мақсатқа жетудің құралы; қаржылық саясат - қаржыны басқарудың тиісті үдерісінің түпкілікті қорытынды нәтижесі.
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретінде басқару экономикалық заңдардың объективті заңдылықтары мен талаптарына негізделген. Осы заңдардың талаптарын танып білуге сүйене отырып және оларды пайдаланудың нысандары мен әдістерін жасай отырып, мемлекеттік, шаруашылық және қоғамдық органдар арқылы қоғам қаржыны, бағаны, кредитті және тағы басқаларын қоса өндірістік қатынастардың нысандарын саналы түрде басқарады. Қаржы жүйесінде оны басқаруды арнаулы аппарат ерекше тәсілдер мен әдістер, соның ішінде әр түрлі ынталандырмалардың және санкциялардың көмегімен жүзеге асырады.
Мен, Исахова Алуа, өндірістік практикамды Шымкент қаласының Қаржы басқармасы 06.06.2022 - 25.06.2022 жыл күндері аралығында өттім.
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік борыштың азаюында, ұлттық валютаның беріктігінде, ақырында, мемлекет пен қоғамның барлық мүшелерінің экономикалық мүдделерінің үйлесуінде көрінетін қаржылық тұрақтылық пен қаржылық тәуелсіздік болып табылады.
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған:
басқарудағы демократизм;
қаржылық мәселелерге саяси тәсілдеме;
басқаруда экономикалық және әкімшілік әдістердің оңтайлы үйлесуі;
басқарудың ғылымилығы;
орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудын келісімдігі;
басқарудағы жауапкершілік;
шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы.
Қаржылық қатынастардың әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару субъектілері қаржыға мақсатты ықпал етудің өзіндік әдістері мен нысандарын пайдаланады. Қаржыны басқаруда мынадай бірнеше өзара байланысты нақтылы функциялық элементтерді айырады: ақпарат, жоспарлау (болжау), ұйымдастыру, реттеу, бақылау.
Қаржылық ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де, сондай-ақ бүкіл қаржылық үдерісті оперативті басқару үшін де зор маңызы бар. Жоспарлау үдерісінде басқару шешімдері қаржылық ақпаратқа талдау жасау негізінде қабылданады, ол осыған байланысты жеткілікті толық әрі ақикат болуы тиіс. Ақпаратты алудың ақиқаттығы мен уақтылығы негізделген шешімдер қабылдауды қамтамасыз етеді. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және оперативтік есеп беруге негізделген.
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады. Бұл - жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның мөлшерін және оның көздерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақшалай қорлар арасында, ұлттық шаруашылықтың салалары мен әкімшілік-аумақтық бөліктері арасында қаражаттарды бөлудің оңтайлы үйлесімін белгілеу; ресурстарды пайдаланудың нақты бағыттарын анықтау және т.б.
Ұйымдастыру - басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, қаржылық ақпараттың жоғары нәтижелігін, басқару жұмыскерлерінің жауапкершілігі мен тәртіптілігін білдіреді.
Қаржылық реттеу - бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржылық ресурстарды икемді, шебер жұмсау, белгіленген нәтижеден теріс ауытқулардың барлық түрін алдын алуға және жоюға бағытталған; бұл резервтік (сақтық) қорлар, жоспардан тыс қаржылық ресурстар, пайдаланылмаған қаржылар есебінен қызметтердің барлық түрлерінде арақатынаспен үйлесімділікті қамтамасыз етуді білдіреді.
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау үдерісінде де, сонымен бірге оперативтік басқару стадиясында да жүзеге асырылады. Ол қоғамда барлық қаржылық үдерістерді (операцияларды) жүргізудің дұрыстығы мен заңдылығын тексеру және қамтамасыз ету жөніндегі қаржылық құқықтың нормаларын басшылыққа алып отыратын қаржылық аппараттың қызметін қамтиды. Бақылау қаржылық ресурстарды пайдаланудың нақты нәтижелерін жоспарлық көрсеткіштермен салыстыруға, қаржылық ресурстарды өсірудің резервтерін айқындауға, шаруашылықты неғұрлым тиімді жүргізудің жолдарын белгілеуге мүмкіндік береді.
1 Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің даму тарихы және ұйымдастыру құрылымы
Шымкент қаласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесі қала бюджетінің атқарылуын ұйымдастыру және қаланың коммуналдық мүлкін басқару салаларында басшылықты жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады.
Шымкент қаласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесінің миссиясы: қала бюджетінің атқарылуын ұйымдастыру саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру, қаланың коммуналдық мүлікін басқару. 1.Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесi қала бюджетінің енгiзiлген езгертулер мен толыктырулар, тіркелд бюджетинин аткарылуын ұйымдастыру және каланын коммуналдык мүлкiн баскару салаларында басшылыкты жүзеге асыратын Қазақстан Республикасынын мемлекеттiк органы болып табылады.
2. Шымкент қаласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесінің ведомстволары жок.
3. Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесі өз қызметiн Қазақстан Республикасынын Конституциясына және заңдарына, Қазакстан Республикасынын Президентi мен Үкіметінің актілерiне, өзге де нормативтік кұкықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
4. Шымкент каласының каржы басқармасы мемлекеттік мекемесі ұйымдық-құқықтық нысанындағы занды тұлға болып табылады, мемлекеттік тілде өз атауы бар мөрi мен мөртаңбалары, белгiленген үлгiдегi бланкiлерi, сондай-ак Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес казынашылык органдарында шоттары болады.
5. Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттік мекемесi азаматтық-құқықтык катынастарға өз атынан түседі.
6. Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесіне егер заңнамаға сәйкес осыған уәкiлеттiк берiлген болса, мемлекеттің атынан азаматтык кұкыктык катынастардың тарапы болуга кукыгы бар.
7. Шымкент каласының каржы баскармасы мемлекеттік мекемесі өз құзыретінің мәселелері бойынша заннамада белгіленген тәртiппен Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттiк мекемесінің басшысынын бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген баска да актілермен рәсiмделетiн шешiмдер қабылдайды.
8. Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттік мекемесінің лыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі. кұрылымы мен штат санынын
9. Заңды тұлғанын орналаскан жері: Қазақстан Республикасы, Шымкент каласы, Қаратау ауданы, Nursultan Nazarbaev дангылы №10, индексі 160023. 10. Мемлекеттiк органнын толык атауы басқармасы мемлекеттік мекемесі. Шымкент каласынын каржы
11. Осы Ереже Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесiнiн кұрылтай құжаты болып табылады.
12. Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттік мекемесiнiң кызметiн каржыландыру кала бюджетінен жүзеге асырылады.
13. Шымкент каласының каржы басқармасы мемлекеттік мекемесіне кәсiпкерлiк субъектілермен Шымкент каласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесінің функциялары болып табылатын мiндеттердi орындау тұрғысында шарттык катынастарға түсуге тыйым салынады. Егер заңнамамен өзге де карастырылмаған болса, Шымкент каласының каржы басқармасы мемлекеттік мекемесіне заңнамалык актілермен кiрiстер әкелетiн кызметтi жүзеге асыру кұкығы берілсе, онда осындай кызметтен алынган кiрiстер мемлекеттік бюджеттiң кiрiсiне жiберiледi.
Қорытындылай келе Шымкент қаласының бюджетіне түскен түсімдерді кестеге түсірдім. Кесте-1
Кесте 1 - 2022 жылғы 1 қаңтарға Шымкент қаласының бюджетіне түсімдер
Атауы
2021 жылға арналған жоспар
2021 жылға Факт
Жоспардан тыс
Жоспардан тыс
Түсімдер
499 694,9
504 383,3
4 688,4
100,9
Меншікті кірістер
169 982,7
174 491,5
4 508,8
102,7
Салықтық түсімдер
142 490,3
147 093,0
4 602,7
103,2
Корпоративтік табыс салығы
17 086,4
18 854,0
1 767,6
110,3
Жеке табыс салығы
30 312,1
31 611,6
1 299,5
104,3
Әлеуметтік салық
23 307,9
23 862,0
347,1
101,6
Меншікке салынатын салықтар
8 299,7
8 461,1
161,4
101,9
Жер салығы
906,8
963,2
56,4
106,2
Көлік құралдарына салынатын салық
4 032,9
4 260,2
227,3
105,6
Бірыңғай жер салығы
2,9
3,2
0,3
111,2
Акциздер
54 572,8
55 210,5
637,7
101,2
Табиғи және басқа ресурстарды пайдаланғаны үшін түсетін түсімдер
1 359,6
1 396,5
36,8
102,7
Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті
1 772,1
1 896,7
124,6
107,0
Ойын бизнесі салығы
5,2
5,8
0,5
110,2
Басқа салықтар
0,3
0,3
0,0
100,5
Мемлекеттік баж
831,6
748,2
-83,4
90,0
Ескертпе - https:www.gov.kzmemleketentitie sshymkent-karzhy?lang=kk
Кесте 2 - 2022 жылғы 1 қаңтарға Шымкент қаласының бюджетіне түсімдер жалғасы
Атауы
2021 жылға арналған жоспар
2021 жылға Факт
Жоспардан тыс
Жоспардан тыс
Салықтық емес түсімдер
3 655,9
4 251,1
595,2
167,3
Мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірісі бөлігінің түсімдері
15,8
15,8
0,0
15,8
Мемлекет меншігіндегі акциялардың мемлекеттік пакеттеріне дивидендтер
263,5
263,5
0,0
263,5
Мемлекеттік меншіктегі заңды тұлғаларға қатысу үлесіне кірістер
0,7
0,7
0,0
0,7
Мемлекеттік меншіктегі қатысу үлесіне кірістер
442,2
451,9
9,7
442,2
Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар
2,2
2,2
0,0
2,2
Мемлекеттік меншіктен түсетін басқа да кірістер
5,2
5,2
0,0
5,2
Мемлекеттік сатып алуды өткізуден түскен кірістер
1,3
1,4
0,1
1,3
Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар
2 044,2
2 617,4
573,2
2 044,2
Басқа да салықтық емес түсімдер
15,8
15,8
0,0
15,8
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер
23 836,4
23 147,4
-689,1
97,1
Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату
22 060,2
21 259,3
-800,3
69,4
Жерді сату
1 591,1
1 675,3
84,3
105,3
Материалдық емес активтерді сату
185,2
212,7
27,5
114,8
Трансферттердің түсімдері
283 947,9
283 947,9
0,0
100,0
Бюджеттік кредиттерді өтеу
0,0
82,2
82,2
0,0
Қарыздар түсімі
33 944,8
34 124,2
179,4
100,5
Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары
10 726,2
10 726,2
0,0
100,0
Ескертпе - https:www.gov.kzmemleketentitie sshymkent-karzhy?lang=kk
Шымкент қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2021 жылғы қаңтар-шілде айларының қорытындысы
Қала аумағының көлемі 1,2 мың шаршы км. құрайды.
2021 жылдың 1 шілдеге қала халқы 1 096,6 мың адамды құрады. Қала қалалық маңызы бар 4 ауданнан тұрады. Ұлттық құрамы: қазақтар - 67,5%, өзбектер - 17,7%, орыстар - 8,9%, басқалары - 5,9%. Өнеркәсіп өнімінің көлемі 416,6 млрд.теңгені құрады. Нақты көлем индексі 2020 жылдың сәйкес кезеңіне 106,2%.
Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2024 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасының өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасы аясында 2021 жылы жалпы құны 50,4 млрд. теңгеге 21 жоба жүзеге асырылып, 1 299 жаңа жұмыс орнын ашу жоспарлануда. Ауыл шаруашылық өнімінің көлемі 3% - ға артып, 21,6 млрд. теңгені құрады.
Жұмыс істеп тұрған ШОБ субъектілерінің саны 69,5 мың бірлікті немесе 2020 жылдың сәйкес кезеңіне 97,9% құрады.Негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі 162,9 млрд. теңгені немесе 22,8% артық. Құрылыс жұмыстарының көлемі 61,0 млрд. теңгені құрады (114,6%), 323,5 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді немесе 107,9%. Инвестиция және құрылыс жұмыстарының өсімі ПКОП ЖШС - н қайта құру, Hevel Kaзахстан ЖШС-мен күн электрстанциясының, жол айрығы, тұрғын үй құрылысы, жеке және бюджет есебінен асырылып жатқан инвестициялық жобалар, Жұмыспен қамту жол картасын іске асыру есебінен болды.Бөлшек сауда көлемі 240,0 млрд.теңгені құрап, нақты көлем индексі 2020 жылдың сәйкес кезеңіне 109,9%.Жұмыссыздық деңгейі 5,1% құрады (2021ж. 2 тоқсаны). Жұмыс күшінен өз бетінше жұмыспен қамтылған халық 29,3% құрады (127,4 мың адам).Орташа айлық жалақы 2021 жылдың 2 тоқсанына 23,7% - ға артып, 203,1 мың теңгені құрады.Инфляция 2021 жылдың шілде айын 2020 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда 105,4% құрады, оның ішінде азық - түлік тауарларына - 107,5%, азық - түлік емес тауарларына - 104,4% және ақылы қызметтерге -103,7%. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы. Сапалы сумен қамтамасыз ету 95,6%, газбен жабдықтау 92,2%, электрмен қамтамасыз ету 95%, кәріз желілері 52,3%, жылумен жабдықтау 100% құрайды.
2 Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің қызметтің ұйымдастырылуы
Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттiк мекемесіне басшылыкты "Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттiк мекемесiне жуктелген мiндеттердiн орындалуына жане онын функцияларын жузеге асыруга дербес жауапты болатын бiрiншi басшысы жүзеге асырады
"Шымкент каласының қаржы басқармасы"мемлекеттік мекемесiнiн бірінші басшысын Шымкент каласының әкiмі қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Шымкент қаласының қаржы басқармасы"мемлекеттiк мекемесі бірінші басшысының Казакстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметке тағайындалатын және кызметтен босатылатын орынбасарлары болады.
Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесі басшысының өкiлеттiгi:
1)мемлекеттiк мекеменiн жумыс жоспарларын бекiтедi;
2)мемлекеттік мекеменiн атынан әрекет етедi;
3) сенімхаттар бередi;
4)залнамамен белгiленген тәртiпте мемлекеттік мекеменiң қызметкерлерін көтермелейдi және оларға тәртiптiк жаза береді;
5) өз құзыреті шегінде бұйрықтар шығады, қызметтік құжаттарға қол қояды
6) мемлекеттік мекеменiн iшкi енбек тәртiбiн бекiтедi;
7) мемлекеттік мекемеде Қазақстан Республикасының "Қазақстан Речпубликасының мемлекеттiк қызметі туралы Занынын сакталуын бакылауды жузеге асырады;
8) азаматтарды жеке кабылдауды жүзеге асырады;
9) Казақстан Республикасының заннамалык актілерде көзделген өкілеттіктерді жүзеге асырады;
10) сыбайлас жемқорлыққа карсы iс-қимыл заңнамасының орындауына дербес жауапты болады.
"Шымкент каласының қаржы баскармасы мемлекеттік мекемесiнiң басшысы болмаған кезеңде оның өкiлеттiктерiн колданыстағы заңнамаға сәйкес оны алмастыратын тұлга орындайды.
Бiрiншi басшы өз орынбасарларының өкiлеттiктерiн колданыстағы заңнамаға сәйкес белгiлейдi.
"Қала бюджетінің атқарылуын ұйымдастыру саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру" бағытының негізгі атқаратын қызметтері:
облыстық мәслихат сессиясының шешімімен бюджетті нақтылау кезінде қаржыландыру жоспарына және бюджеттік өтінімдерге уақытылы өзгерістер енгізу және жылдық қаржыландыру жоспарына қосымша есептермен Бюджеттік өтінімді жасау;
шоғырландырылған қаржылық есептілікті қалыптастыруды және ұсынуды ұйымдастыру;
қаланың жергілікті бюджетінің орындалуы бойынша бюджеттік есепке алуды жүргізу;
тұрғын үй құрылысына бөлінген бюджеттік кредиттердің есебін және мониторингін жүзеге асыру;
мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды іске асыру шеңберінде тұрғын үй салу үшін бағалы қағаздар бойынша мониторинг жүргізу;
мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалары бойынша мемлекеттік міндеттемелерді, оның ішінде мемлекеттік концессиялық міндеттемелерді қабылдауды жүзеге асыру;
мемлекеттік сатып алу рәсімдерінің мониторингін жүргізу;
орталық мемлекеттік органдардың және қала әкімі аппаратының тапсырмаларын орындау бойынша жұмыс жүргізу;
жиынтық тоқсан сайынғы және жылдық есептерді ұсыну;
орталық мемлекеттік органдардың және қала әкімі аппаратының тапсырмаларын орындау бойынша жұмыс жүргізу;
жиынтық тоқсан сайынғы және жылдық есептерді ұсыну;
мемлекеттік органдардың бюджет қаражатын игермеуі бойынша ақпарат жинау;
әлеуметтік сала қызметін үйлестіру;
жетекшілік ететін бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бойынша желілерге, штаттарға, контингенттерге талдау жүргізу.
"Мемлекеттік саясатты жүзеге асырудағы қаланың коммуналдық мүлкін басқару" бағытының негізгі атқаратын қызметтері:
қалалық коммуналдық мүлікті жекешелендіруді жүзеге асыру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
жеке тұлғаларға және мемлекеттік емес заңды тұлғаларға қалалық коммуналдық мүлікті мүліктік жалға (жалдауға) беру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
қалалық коммуналдық мүлікті жеке тұлғаларға және мемлекеттік емес заңды тұлғаларға кейіннен сатып алу құқығынсыз, кейіннен сатып алу құқығымен немесе кейіннен шағын кәсіпкерлік субъектілерінің меншігіне өтеусіз негізде беру құқығымен сенімгерлік басқаруға беру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;
Шымкент қаласының коммуналдық заңды тұлғаларын құруға, қайта ұйымдастыруға және таратуға, сондай-ақ Акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерге қатысуға, оларды құруға, қайта ұйымдастыруға, таратуға, акционерлік қоғамдардың өздеріне тиесілі акцияларын, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің жарғылық капиталындағы қатысу үлестерін иеліктен шығаруға қарайды және келісім береді;
мемлекеттік заңды тұлғаларға бекітіліп берілген коммуналдық мүлікті мемлекеттік меншіктің бір түрінен екіншісіне және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың коммуналдық мүлік деңгейіне беру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;
шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындардың, акцияларының пакеті (жарғылық капиталдағы қатысу үлесі) Шымкент қаласының әкімдігіне тиесілі акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің Қаржы-шаруашылық қызметіне талдауды жүзеге асыру;
акцияларының бақылау пакеті (жарғылық капиталға қатысу үлесі) Шымкент қаласының әкімдігіне тиесілі коммуналдық заңды тұлғалардың, акционерлік қоғамдардың және жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің есептілігін Мемлекеттік мүлік тізіліміне тапсыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру.
Мен бұл бөлімде Шымкент қаласының Қаржы басқармасынын басшысының өкілеттілігімен сондай атқаратын қызметтерімен таныстым.
3 Дербес тапсырма: Қазақстан Республикасының Қаржы жүйесінің қазіргі жағдайы
Қаржы жүйесі-бұл қаржылық қатынастардың жиынтығы. Өзінің табиғаты бойынша қаржылық қатынастар таратушы болып табылады, ал құнды бөлу ең алдымен субъектілер бойынша жүзеге асырылады. Субъектілер әлеуметтік өндірісте қандай рөл атқаратынына байланысты мақсатты ақша қорларын қалыптастырады: оның тікелей қатысушылары бола ма, сақтандыру қорғанысын ұйымдастырады ма немесе мемлекеттік реттеуді жүзеге асырады ма. Бұл қаржылық қатынастарды жіктеудің алғашқы объективті критерийі ретінде әлеуметтік өндірістегі субъектінің рөлі.
Қазіргі жағдайда мемлекеттің барлық елдердегі рөлі мен маңызы артып келеді, нәтижесінде оны ұстауға қоғамның шығындары артады. Қазіргі нарықтық экономика тәжірибесі көрсеткендей, бұл үрдістің негізгі себебі қоғамдағы мемлекет функциялары мазмұнының өзгеруі болып табылады.
Егер мемлекеттің құрылуының себебі адамның еңбек бөлінісіне деген ұмтылысы болса, онда мемлекеттің басты міндеті ол бастапқыда құрылған: ол ең тиімді еңбек бөлінісін қамтамасыз етуі керек. Ол сауданы жүзеге асыру шығындарының төмен үлесімен ыңғайлы және тиімді еңбек бөлінісін қамтамасыз ететін жүйені құруы керек. Сауданы жүзеге асыру шығындарының үлесі айналым шығындары деп аталады. Айналым шығындарына тауар өндірілген сәттен бастап тұтынылғанға дейін пайда болатын барлық өндірістік емес кірістерді қосуға болады.
Еңбек бөлінісін қамтамасыз ететін жүйені іске асырудың ең танымал және тиімді нысаны - ақша арқылы тауар алмасу жүйесі-қаржы жүйесі.
Қаржы жүйесі тек ақша емес. Оған сауда - саттықпен байланысты қатынастардың барлық кешені кіреді-бұл банктер, эмиссия схемасы және ақшаны көбейту механизмі (несие жүйесі), оған сауда желілері және тағы басқалар кіруі мүмкін: өндіріс субъектілері арасындағы оварлы айналымға ықпал ететін барлық нәрсе.
Еңбек бөлінісі жүйесі тек ақшалай ғана емес, кез келген басқа да болуы мүмкін. Егер біз еңбек бөлінісі ақшаны қолданғаннан гөрі тиімді жүзеге асырылатын әдісті ойлап таба алсақ, онда біз оны ақша жүйесімен алмастыра аламыз. Мысалы, соғыс жағдайында мемлекет өнеркәсіпті әскери қажеттіліктерге толығымен жұмылдырады және экономиканы Директивті басқаруды енгізеді. Мұндай жағдайда еркін сауда жасауға орын жоқ, ал ақша таза номиналды рөл атқаратыны анық.
Демек, мемлекетте қолданылатын еңбек бөлінісінің механизмі мемлекет орналасқан нақты жағдайға байланысты. Қаржы жүйесін іске асырудың әртүрлі формалары технологияның дамуын, өнім сапасын және тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруды әртүрлі жолдармен ынталандырады.
Айталық, бір жүйе технологиялық прогреске әкелетін бәсекелестік орта жасайды, бірақ қысқа уақыт ішінде өндіріс көлемінің сандық секіруіне жол бермейді, ал екінші жүйе керісінше әрекет етеді - қысқа мерзімде жылдам секіруге мүмкіндік береді, бірақ бәсекелестік орта жасамайды. Егер бізде соғыс артта қалған немесе жойылған мемлекет болса, онда біз қаржы жүйесінің екінші нұсқасын қысқа мерзімге қолдана аламыз. Өндіріс көлемінде серпіліс жасағаннан кейін, осы жүйенің әлеуеті "таусылған" кезде, біз бірінші нұсқаны белгісіз тарихи мерзімге қолдануымыз керек.
Егер біз еңбек бөлінісін жақсы қамтамасыз ететін басқа жүйені ойлап тапсақ, онда ол өте қолайлы болуы мүмкін. Оның қол жетімділігінің жалғыз критерийі сауда-саттықтың қаншалықты ыңғайлы екендігі, сонымен бірге пайда болатын шығындар қаншалықты үлкен, техникалық прогресті қаншалықты ынталандыратыны болуы мүмкін.
Көптеген сарапшылардың пікірінше, Қазақстан қаржылық тұрақтандыруға қол жеткізгеннен кейін құрылымдық экономикалық өзгерістердің ең ауыр шыңын еңсеріп, өзінің стратегиясы мен экономикалық реформалардың тактикасын іске асыра отырып, елеулі табыстарға қол жеткізді.
Қазақстанда Тәуелсіздіктің он бес жылы ішінде экономикалық және әлеуметтік қатынастар жүйесі толығымен өзгерді. 2021 жылы жаһандық экономикалық реформалар басталған уақыттан бастап айтарлықтай дәрежеде қаржылық тұрақтандыруға қол жеткізілді, барлық мемлекеттік меншікті жекешелендіру аяқталуға жақын, өндірістің өсуі байқалды. Егер 2021 жылы инфляция екі мың пайыздан асса, 2020 жылы ол 23,7 пайызға дейін төмендеді%,
ал бүгінде ол шамамен 7-9% құрайды. Іс жүзінде бағаны толық ырықтандыру және сыртқы сауда саласындағы көптеген шектеулердің жойылуы орын алды.
2018 жылы соңғы жылдары алғаш рет жалпы ішкі өнімнің өсімі өткен жылмен салыстырғанда 0,5% - ға қамтамасыз етілді. 2018 жылдың ортасында 450-480% жеткен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қайта қаржыландыру мөлшерлемесі 20 еседен астам төмендеді.
Мемлекеттік шығыстардың ұтымды саясатын жүргізу бюджет тапшылығы деңгейін төмендетуді қамтамасыз етті.
Өз кезегінде, бұл экономиканың қаржылық тұрақтануын қамтамасыз етудің берік іргетасын қалауға мүмкіндік берді: қалыпты экономикалық өсуге, ұлттық экономиканың өсуі мен құрылымдық қайта құрылуына және осы негізде халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал ететін инвестициялар тартудың нақты алғышарттары жасалды.
Реформаларды тереңдету жөніндегі үкіметтік бағдарламаның негізгі бөлімдерінің бірі елдің қаржы ресурстарын басқару жүйесін реформалау және оны нарықтық жағдайларға бейімдеу болды. Осыған байланысты, соңғы жылдары үкіметтің күш-жігері ең алдымен бюджет шығыстарын ұтымды етуге, қаржы тәртібін нығайтуға, нақты меншік иесін құруға және республика экономикасын дамытуға инвестициялар тартуды ынталандыруға, бюджетаралық қатынастарды жетілдіруге және мемлекеттік сыртқы және ішкі борышты басқарудың тиімді тетігін қалыптастыруға, мемлекеттік бағалы қағаздар нарығын және нарықтық инфрақұрылымның басқа да құралдарын нығайтуға және дамытуға бағытталды.
Экономикалық жағдайдың күрделілігіне қарамастан, соңғы жылдары отандық тауар өндірушілерді қолдауға, Мемлекеттік кәсіпорындарды санациялау мен оңалтуға, инвестициялық және әлеуметтік жобаларды, шағын және орта бизнес объектілерін қаржыландыруға республикалық бюджеттен едәуір қаражат бөлінді. Атап айтқанда, 2018 жылдың өзінде бұл мақсаттарға бюджет қаражатының 15% - дан астамы немесе 26,9 млрд.теңге, оның ішінде агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға-9,8 млрд. теңге немесе болжамға 91,4% бағытталды. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін кредиттер 3,6 млрд. немесе жоспарға 99,5%, ал төлемге қабілетсіз кәсіпорындар бойынша рәсімдерді жүргізуге Медетші банкке - 5,8 млрд.теңге немесе жоспарға 97,1%.
Өндірісті кеңейту және маркетинг пен басқару дағдыларын игеру үшін шетелдік капиталды тарту мақсатында 2018 - 2019 жылдары қара және түсті металлургияның, химия саласының бірқатар ірі кәсіпорындарын шетелдік инвесторларға беру жүзеге асырылды. Сіз, әрине, Үкіметті осы шаралар үшін сынай аласыз, әсіресе біз үшін мұндай өте күрделі және мүлдем жаңа бизнестегі қателіктерден ешкім қауіпсіз емес, бірақ факт әлі де сақталады. Бұл кәсіпорындар тек 2018 жылы 190 миллиардтан астам өнім өндірді. теңге, бұл жалпы өнеркәсіп өнімінің 28% - ын құрайды.
2017 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда болат (6% - ға), дайын прокат (7% - ға), тазартылған мыс (1,4 есе), магний және магний қорытпалары (1,5 есе), концентраттағы қорғасын (5,8% - ға), глинозем (5,8% - ға) өндірісі өсті. Темір кені мен шойын өндірісі де өсті. Бірақ, ең бастысы-бұл жерде жұмыспен қамтуды сақтап, ірі әлеуметтік жанжалдарды болдырмау мүмкін болды және қазір осы кәсіпорындардан түсетін салық түсімдеріне бақылауды күшейту бойынша шаралар қабылдануда. Нақты меншік иесін құру Үкіметтің басты міндеті болып қала береді, бұл бюджеттің кіріс базасын кеңейтуге мүмкіндік береді. 2018 жылы жекелеген жеке жобаларға сәйкес жекешелендіруді жүргізу қарқыны едәуір жеделдеді. Қазіргі уақытта барлық ірі кәсіпорындар жеке қолында. Осы кезеңде жеке жобалар бойынша объектілерді жекешелендіруді аяқтау бойынша үлкен жұмыстар жүргізілуде
Сонымен қатар, өтпелі экономикасы бар басқа елдердегідей, соңғы жылдары бюджет саласының дамуы өткен жылдардағы қатаң дағдарыс пен жоғары инфляция, ең алдымен, мемлекеттік кәсіпорындардағы қаржылық жай-күй мен қаржылық тәртіптің нашарлауы, салықтық әкімшілендірудің әлсіздігі және өсіп келе жатқан салық салуға байланысты қиындықтар салдарынан Мемлекеттік кірістер деңгейінің төмендеуімен тежелді жеке сектор. Мысалы, ЖІӨ деңгейіне мемлекеттік бюджеттің кірістері 2020 жылғы 22,3% - дан 2020 жылы 16,9% - ға дейін, оның ішінде салық түсімдері ЖІӨ-ге 15,6% - дан 11% - ға дейін төмендеді.
2018 жылы салықтық түсімдердің негізгі үлесі тұтынушылардан түсетін салықтар есебінен қамтамасыз етілді-Салықтардың жалпы сомасына 40,7%.
2019 жылы бюджет кірістері ЖІӨ - ге қатысты 15,3% - ды, оның ішінде салықтық-11,7% - ды, 2019 жылы тиісінше-ЖІӨ деңгейіне қатысты 16,4% - ды және 12,2% - ды құрайды.
Мемлекеттік шығыстар саласындағы жалпы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
6
1
Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің даму тарихы және ұйымдастыру құрылымы
9
2
Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің қызметтің ұйымдастырылуы
12
3
Дербес тапсырма:Қазақстан Республикасының Қаржы жүйесінің қазіргі жағдайы
15
4
СҒЗЖ тапсырмасы:Қаржылық механизмнің экономикалық мәні және мазмұны
20
5
Қорытынды
6
Пайдаланылған әдебиеттер
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Мазмұны
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Кіріспе
Қаржыны басқару ұғымы. Басқару адам қызметінің барлық аясына, соның ішінде қаржылық қызметке де тән нәрсе. Қаржыны басқару - бұл қаржыға және шектес экономикалық және әлеуметтік жүйелерге оларды жетілдіру және дамыту мақсатымен ықпал жасау үдерісі және қаржылық қатынастардың бүкіл жиынтығының тиімді жұмыс істеуіне жетуді және мұның негізінде тиісті қаржылық саясатты жүргізуді қамтамасыз ету жөніндегі мемлекет (қаржы органдары арқылы) шараларының жиынтығы. Бұл ретте белгілі бір нәтижеге жету үшін субъектінің объектіге нысаналы ықпал етуінің тәсілдері мен әдістері пайдаланылады. Қаржы жүйесінде басқару қаржылық механизм арқылы оның әдістері, тұтқалары, ынталандырмалары мен санкциялары көмегімен жүзеге асырылады. Сөйтіп, қаржыны басқару - бұл тиісті қаржылық саясатқа жетудің мақсаты; қаржылық механизм бұл мақсатқа жетудің құралы; қаржылық саясат - қаржыны басқарудың тиісті үдерісінің түпкілікті қорытынды нәтижесі.
Адамдардың саналы, мақсатты қызметі ретінде басқару экономикалық заңдардың объективті заңдылықтары мен талаптарына негізделген. Осы заңдардың талаптарын танып білуге сүйене отырып және оларды пайдаланудың нысандары мен әдістерін жасай отырып, мемлекеттік, шаруашылық және қоғамдық органдар арқылы қоғам қаржыны, бағаны, кредитті және тағы басқаларын қоса өндірістік қатынастардың нысандарын саналы түрде басқарады. Қаржы жүйесінде оны басқаруды арнаулы аппарат ерекше тәсілдер мен әдістер, соның ішінде әр түрлі ынталандырмалардың және санкциялардың көмегімен жүзеге асырады.
Мен, Исахова Алуа, өндірістік практикамды Шымкент қаласының Қаржы басқармасы 06.06.2022 - 25.06.2022 жыл күндері аралығында өттім.
Қаржыны басқарудың мақсаты макроэкономикалық теңгерілімдікте, бюджет профицитінде, мемлекеттік борыштың азаюында, ұлттық валютаның беріктігінде, ақырында, мемлекет пен қоғамның барлық мүшелерінің экономикалық мүдделерінің үйлесуінде көрінетін қаржылық тұрақтылық пен қаржылық тәуелсіздік болып табылады.
Қаржыны басқарудың негізіне мына қағидаттар қойылған:
басқарудағы демократизм;
қаржылық мәселелерге саяси тәсілдеме;
басқаруда экономикалық және әкімшілік әдістердің оңтайлы үйлесуі;
басқарудың ғылымилығы;
орталықтандырылған, салалық және аумақтық басқарудын келісімдігі;
басқарудағы жауапкершілік;
шаруашылық шешімдерінің сабақтастығы.
Қаржылық қатынастардың әрбір сферасы мен әрбір буынында басқару субъектілері қаржыға мақсатты ықпал етудің өзіндік әдістері мен нысандарын пайдаланады. Қаржыны басқаруда мынадай бірнеше өзара байланысты нақтылы функциялық элементтерді айырады: ақпарат, жоспарлау (болжау), ұйымдастыру, реттеу, бақылау.
Қаржылық ақпараттың ғылыми негізделген жоспарлау мақсаты үшін де, сондай-ақ бүкіл қаржылық үдерісті оперативті басқару үшін де зор маңызы бар. Жоспарлау үдерісінде басқару шешімдері қаржылық ақпаратқа талдау жасау негізінде қабылданады, ол осыған байланысты жеткілікті толық әрі ақикат болуы тиіс. Ақпаратты алудың ақиқаттығы мен уақтылығы негізделген шешімдер қабылдауды қамтамасыз етеді. Қаржылық ақпарат бухгалтерлік, статистикалық және оперативтік есеп беруге негізделген.
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады. Бұл - жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның мөлшерін және оның көздерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақшалай қорлар арасында, ұлттық шаруашылықтың салалары мен әкімшілік-аумақтық бөліктері арасында қаражаттарды бөлудің оңтайлы үйлесімін белгілеу; ресурстарды пайдаланудың нақты бағыттарын анықтау және т.б.
Ұйымдастыру - басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, қаржылық ақпараттың жоғары нәтижелігін, басқару жұмыскерлерінің жауапкершілігі мен тәртіптілігін білдіреді.
Қаржылық реттеу - бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржылық ресурстарды икемді, шебер жұмсау, белгіленген нәтижеден теріс ауытқулардың барлық түрін алдын алуға және жоюға бағытталған; бұл резервтік (сақтық) қорлар, жоспардан тыс қаржылық ресурстар, пайдаланылмаған қаржылар есебінен қызметтердің барлық түрлерінде арақатынаспен үйлесімділікті қамтамасыз етуді білдіреді.
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау үдерісінде де, сонымен бірге оперативтік басқару стадиясында да жүзеге асырылады. Ол қоғамда барлық қаржылық үдерістерді (операцияларды) жүргізудің дұрыстығы мен заңдылығын тексеру және қамтамасыз ету жөніндегі қаржылық құқықтың нормаларын басшылыққа алып отыратын қаржылық аппараттың қызметін қамтиды. Бақылау қаржылық ресурстарды пайдаланудың нақты нәтижелерін жоспарлық көрсеткіштермен салыстыруға, қаржылық ресурстарды өсірудің резервтерін айқындауға, шаруашылықты неғұрлым тиімді жүргізудің жолдарын белгілеуге мүмкіндік береді.
1 Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің даму тарихы және ұйымдастыру құрылымы
Шымкент қаласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесі қала бюджетінің атқарылуын ұйымдастыру және қаланың коммуналдық мүлкін басқару салаларында басшылықты жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекеттік органы болып табылады.
Шымкент қаласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесінің миссиясы: қала бюджетінің атқарылуын ұйымдастыру саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру, қаланың коммуналдық мүлікін басқару. 1.Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесi қала бюджетінің енгiзiлген езгертулер мен толыктырулар, тіркелд бюджетинин аткарылуын ұйымдастыру және каланын коммуналдык мүлкiн баскару салаларында басшылыкты жүзеге асыратын Қазақстан Республикасынын мемлекеттiк органы болып табылады.
2. Шымкент қаласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесінің ведомстволары жок.
3. Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесі өз қызметiн Қазақстан Республикасынын Конституциясына және заңдарына, Қазакстан Республикасынын Президентi мен Үкіметінің актілерiне, өзге де нормативтік кұкықтық актілерге, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.
4. Шымкент каласының каржы басқармасы мемлекеттік мекемесі ұйымдық-құқықтық нысанындағы занды тұлға болып табылады, мемлекеттік тілде өз атауы бар мөрi мен мөртаңбалары, белгiленген үлгiдегi бланкiлерi, сондай-ак Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес казынашылык органдарында шоттары болады.
5. Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттік мекемесi азаматтық-құқықтык катынастарға өз атынан түседі.
6. Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесіне егер заңнамаға сәйкес осыған уәкiлеттiк берiлген болса, мемлекеттің атынан азаматтык кұкыктык катынастардың тарапы болуга кукыгы бар.
7. Шымкент каласының каржы баскармасы мемлекеттік мекемесі өз құзыретінің мәселелері бойынша заннамада белгіленген тәртiппен Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттiк мекемесінің басшысынын бұйрықтарымен және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген баска да актілермен рәсiмделетiн шешiмдер қабылдайды.
8. Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттік мекемесінің лыстағы заңнамаға сәйкес бекітіледі. кұрылымы мен штат санынын
9. Заңды тұлғанын орналаскан жері: Қазақстан Республикасы, Шымкент каласы, Қаратау ауданы, Nursultan Nazarbaev дангылы №10, индексі 160023. 10. Мемлекеттiк органнын толык атауы басқармасы мемлекеттік мекемесі. Шымкент каласынын каржы
11. Осы Ереже Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесiнiн кұрылтай құжаты болып табылады.
12. Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттік мекемесiнiң кызметiн каржыландыру кала бюджетінен жүзеге асырылады.
13. Шымкент каласының каржы басқармасы мемлекеттік мекемесіне кәсiпкерлiк субъектілермен Шымкент каласының қаржы басқармасы мемлекеттік мекемесінің функциялары болып табылатын мiндеттердi орындау тұрғысында шарттык катынастарға түсуге тыйым салынады. Егер заңнамамен өзге де карастырылмаған болса, Шымкент каласының каржы басқармасы мемлекеттік мекемесіне заңнамалык актілермен кiрiстер әкелетiн кызметтi жүзеге асыру кұкығы берілсе, онда осындай кызметтен алынган кiрiстер мемлекеттік бюджеттiң кiрiсiне жiберiледi.
Қорытындылай келе Шымкент қаласының бюджетіне түскен түсімдерді кестеге түсірдім. Кесте-1
Кесте 1 - 2022 жылғы 1 қаңтарға Шымкент қаласының бюджетіне түсімдер
Атауы
2021 жылға арналған жоспар
2021 жылға Факт
Жоспардан тыс
Жоспардан тыс
Түсімдер
499 694,9
504 383,3
4 688,4
100,9
Меншікті кірістер
169 982,7
174 491,5
4 508,8
102,7
Салықтық түсімдер
142 490,3
147 093,0
4 602,7
103,2
Корпоративтік табыс салығы
17 086,4
18 854,0
1 767,6
110,3
Жеке табыс салығы
30 312,1
31 611,6
1 299,5
104,3
Әлеуметтік салық
23 307,9
23 862,0
347,1
101,6
Меншікке салынатын салықтар
8 299,7
8 461,1
161,4
101,9
Жер салығы
906,8
963,2
56,4
106,2
Көлік құралдарына салынатын салық
4 032,9
4 260,2
227,3
105,6
Бірыңғай жер салығы
2,9
3,2
0,3
111,2
Акциздер
54 572,8
55 210,5
637,7
101,2
Табиғи және басқа ресурстарды пайдаланғаны үшін түсетін түсімдер
1 359,6
1 396,5
36,8
102,7
Кәсіпкерлік және кәсіби қызметті
1 772,1
1 896,7
124,6
107,0
Ойын бизнесі салығы
5,2
5,8
0,5
110,2
Басқа салықтар
0,3
0,3
0,0
100,5
Мемлекеттік баж
831,6
748,2
-83,4
90,0
Ескертпе - https:www.gov.kzmemleketentitie sshymkent-karzhy?lang=kk
Кесте 2 - 2022 жылғы 1 қаңтарға Шымкент қаласының бюджетіне түсімдер жалғасы
Атауы
2021 жылға арналған жоспар
2021 жылға Факт
Жоспардан тыс
Жоспардан тыс
Салықтық емес түсімдер
3 655,9
4 251,1
595,2
167,3
Мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірісі бөлігінің түсімдері
15,8
15,8
0,0
15,8
Мемлекет меншігіндегі акциялардың мемлекеттік пакеттеріне дивидендтер
263,5
263,5
0,0
263,5
Мемлекеттік меншіктегі заңды тұлғаларға қатысу үлесіне кірістер
0,7
0,7
0,0
0,7
Мемлекеттік меншіктегі қатысу үлесіне кірістер
442,2
451,9
9,7
442,2
Мемлекеттік бюджеттен берілген кредиттер бойынша сыйақылар
2,2
2,2
0,0
2,2
Мемлекеттік меншіктен түсетін басқа да кірістер
5,2
5,2
0,0
5,2
Мемлекеттік сатып алуды өткізуден түскен кірістер
1,3
1,4
0,1
1,3
Мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын айыппұлдар, өсімпұлдар, санкциялар, өндіріп алулар
2 044,2
2 617,4
573,2
2 044,2
Басқа да салықтық емес түсімдер
15,8
15,8
0,0
15,8
Негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер
23 836,4
23 147,4
-689,1
97,1
Мемлекеттік мекемелерге бекітілген мемлекеттік мүлікті сату
22 060,2
21 259,3
-800,3
69,4
Жерді сату
1 591,1
1 675,3
84,3
105,3
Материалдық емес активтерді сату
185,2
212,7
27,5
114,8
Трансферттердің түсімдері
283 947,9
283 947,9
0,0
100,0
Бюджеттік кредиттерді өтеу
0,0
82,2
82,2
0,0
Қарыздар түсімі
33 944,8
34 124,2
179,4
100,5
Бюджет қаражатының пайдаланылатын қалдықтары
10 726,2
10 726,2
0,0
100,0
Ескертпе - https:www.gov.kzmemleketentitie sshymkent-karzhy?lang=kk
Шымкент қаласының әлеуметтік-экономикалық дамуының 2021 жылғы қаңтар-шілде айларының қорытындысы
Қала аумағының көлемі 1,2 мың шаршы км. құрайды.
2021 жылдың 1 шілдеге қала халқы 1 096,6 мың адамды құрады. Қала қалалық маңызы бар 4 ауданнан тұрады. Ұлттық құрамы: қазақтар - 67,5%, өзбектер - 17,7%, орыстар - 8,9%, басқалары - 5,9%. Өнеркәсіп өнімінің көлемі 416,6 млрд.теңгені құрады. Нақты көлем индексі 2020 жылдың сәйкес кезеңіне 106,2%.
Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2024 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасының өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасы аясында 2021 жылы жалпы құны 50,4 млрд. теңгеге 21 жоба жүзеге асырылып, 1 299 жаңа жұмыс орнын ашу жоспарлануда. Ауыл шаруашылық өнімінің көлемі 3% - ға артып, 21,6 млрд. теңгені құрады.
Жұмыс істеп тұрған ШОБ субъектілерінің саны 69,5 мың бірлікті немесе 2020 жылдың сәйкес кезеңіне 97,9% құрады.Негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі 162,9 млрд. теңгені немесе 22,8% артық. Құрылыс жұмыстарының көлемі 61,0 млрд. теңгені құрады (114,6%), 323,5 мың шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді немесе 107,9%. Инвестиция және құрылыс жұмыстарының өсімі ПКОП ЖШС - н қайта құру, Hevel Kaзахстан ЖШС-мен күн электрстанциясының, жол айрығы, тұрғын үй құрылысы, жеке және бюджет есебінен асырылып жатқан инвестициялық жобалар, Жұмыспен қамту жол картасын іске асыру есебінен болды.Бөлшек сауда көлемі 240,0 млрд.теңгені құрап, нақты көлем индексі 2020 жылдың сәйкес кезеңіне 109,9%.Жұмыссыздық деңгейі 5,1% құрады (2021ж. 2 тоқсаны). Жұмыс күшінен өз бетінше жұмыспен қамтылған халық 29,3% құрады (127,4 мың адам).Орташа айлық жалақы 2021 жылдың 2 тоқсанына 23,7% - ға артып, 203,1 мың теңгені құрады.Инфляция 2021 жылдың шілде айын 2020 жылдың желтоқсан айымен салыстырғанда 105,4% құрады, оның ішінде азық - түлік тауарларына - 107,5%, азық - түлік емес тауарларына - 104,4% және ақылы қызметтерге -103,7%. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласы. Сапалы сумен қамтамасыз ету 95,6%, газбен жабдықтау 92,2%, электрмен қамтамасыз ету 95%, кәріз желілері 52,3%, жылумен жабдықтау 100% құрайды.
2 Шымкент қаласының Қаржы басқармасы мемлекеттік мекеменің қызметтің ұйымдастырылуы
Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттiк мекемесіне басшылыкты "Шымкент каласынын каржы баскармасы мемлекеттiк мекемесiне жуктелген мiндеттердiн орындалуына жане онын функцияларын жузеге асыруга дербес жауапты болатын бiрiншi басшысы жүзеге асырады
"Шымкент каласының қаржы басқармасы"мемлекеттік мекемесiнiн бірінші басшысын Шымкент каласының әкiмі қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Шымкент қаласының қаржы басқармасы"мемлекеттiк мекемесі бірінші басшысының Казакстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызметке тағайындалатын және кызметтен босатылатын орынбасарлары болады.
Шымкент каласынын каржы басқармасы мемлекеттік мекемесі басшысының өкiлеттiгi:
1)мемлекеттiк мекеменiн жумыс жоспарларын бекiтедi;
2)мемлекеттік мекеменiн атынан әрекет етедi;
3) сенімхаттар бередi;
4)залнамамен белгiленген тәртiпте мемлекеттік мекеменiң қызметкерлерін көтермелейдi және оларға тәртiптiк жаза береді;
5) өз құзыреті шегінде бұйрықтар шығады, қызметтік құжаттарға қол қояды
6) мемлекеттік мекеменiн iшкi енбек тәртiбiн бекiтедi;
7) мемлекеттік мекемеде Қазақстан Республикасының "Қазақстан Речпубликасының мемлекеттiк қызметі туралы Занынын сакталуын бакылауды жузеге асырады;
8) азаматтарды жеке кабылдауды жүзеге асырады;
9) Казақстан Республикасының заннамалык актілерде көзделген өкілеттіктерді жүзеге асырады;
10) сыбайлас жемқорлыққа карсы iс-қимыл заңнамасының орындауына дербес жауапты болады.
"Шымкент каласының қаржы баскармасы мемлекеттік мекемесiнiң басшысы болмаған кезеңде оның өкiлеттiктерiн колданыстағы заңнамаға сәйкес оны алмастыратын тұлга орындайды.
Бiрiншi басшы өз орынбасарларының өкiлеттiктерiн колданыстағы заңнамаға сәйкес белгiлейдi.
"Қала бюджетінің атқарылуын ұйымдастыру саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру" бағытының негізгі атқаратын қызметтері:
облыстық мәслихат сессиясының шешімімен бюджетті нақтылау кезінде қаржыландыру жоспарына және бюджеттік өтінімдерге уақытылы өзгерістер енгізу және жылдық қаржыландыру жоспарына қосымша есептермен Бюджеттік өтінімді жасау;
шоғырландырылған қаржылық есептілікті қалыптастыруды және ұсынуды ұйымдастыру;
қаланың жергілікті бюджетінің орындалуы бойынша бюджеттік есепке алуды жүргізу;
тұрғын үй құрылысына бөлінген бюджеттік кредиттердің есебін және мониторингін жүзеге асыру;
мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларды іске асыру шеңберінде тұрғын үй салу үшін бағалы қағаздар бойынша мониторинг жүргізу;
мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалары бойынша мемлекеттік міндеттемелерді, оның ішінде мемлекеттік концессиялық міндеттемелерді қабылдауды жүзеге асыру;
мемлекеттік сатып алу рәсімдерінің мониторингін жүргізу;
орталық мемлекеттік органдардың және қала әкімі аппаратының тапсырмаларын орындау бойынша жұмыс жүргізу;
жиынтық тоқсан сайынғы және жылдық есептерді ұсыну;
орталық мемлекеттік органдардың және қала әкімі аппаратының тапсырмаларын орындау бойынша жұмыс жүргізу;
жиынтық тоқсан сайынғы және жылдық есептерді ұсыну;
мемлекеттік органдардың бюджет қаражатын игермеуі бойынша ақпарат жинау;
әлеуметтік сала қызметін үйлестіру;
жетекшілік ететін бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бойынша желілерге, штаттарға, контингенттерге талдау жүргізу.
"Мемлекеттік саясатты жүзеге асырудағы қаланың коммуналдық мүлкін басқару" бағытының негізгі атқаратын қызметтері:
қалалық коммуналдық мүлікті жекешелендіруді жүзеге асыру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
жеке тұлғаларға және мемлекеттік емес заңды тұлғаларға қалалық коммуналдық мүлікті мүліктік жалға (жалдауға) беру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
қалалық коммуналдық мүлікті жеке тұлғаларға және мемлекеттік емес заңды тұлғаларға кейіннен сатып алу құқығынсыз, кейіннен сатып алу құқығымен немесе кейіннен шағын кәсіпкерлік субъектілерінің меншігіне өтеусіз негізде беру құқығымен сенімгерлік басқаруға беру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;
Шымкент қаласының коммуналдық заңды тұлғаларын құруға, қайта ұйымдастыруға және таратуға, сондай-ақ Акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерге қатысуға, оларды құруға, қайта ұйымдастыруға, таратуға, акционерлік қоғамдардың өздеріне тиесілі акцияларын, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің жарғылық капиталындағы қатысу үлестерін иеліктен шығаруға қарайды және келісім береді;
мемлекеттік заңды тұлғаларға бекітіліп берілген коммуналдық мүлікті мемлекеттік меншіктің бір түрінен екіншісіне және ауданның, облыстық маңызы бар қаланың коммуналдық мүлік деңгейіне беру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру;
шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындардың, акцияларының пакеті (жарғылық капиталдағы қатысу үлесі) Шымкент қаласының әкімдігіне тиесілі акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің Қаржы-шаруашылық қызметіне талдауды жүзеге асыру;
акцияларының бақылау пакеті (жарғылық капиталға қатысу үлесі) Шымкент қаласының әкімдігіне тиесілі коммуналдық заңды тұлғалардың, акционерлік қоғамдардың және жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің есептілігін Мемлекеттік мүлік тізіліміне тапсыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру.
Мен бұл бөлімде Шымкент қаласының Қаржы басқармасынын басшысының өкілеттілігімен сондай атқаратын қызметтерімен таныстым.
3 Дербес тапсырма: Қазақстан Республикасының Қаржы жүйесінің қазіргі жағдайы
Қаржы жүйесі-бұл қаржылық қатынастардың жиынтығы. Өзінің табиғаты бойынша қаржылық қатынастар таратушы болып табылады, ал құнды бөлу ең алдымен субъектілер бойынша жүзеге асырылады. Субъектілер әлеуметтік өндірісте қандай рөл атқаратынына байланысты мақсатты ақша қорларын қалыптастырады: оның тікелей қатысушылары бола ма, сақтандыру қорғанысын ұйымдастырады ма немесе мемлекеттік реттеуді жүзеге асырады ма. Бұл қаржылық қатынастарды жіктеудің алғашқы объективті критерийі ретінде әлеуметтік өндірістегі субъектінің рөлі.
Қазіргі жағдайда мемлекеттің барлық елдердегі рөлі мен маңызы артып келеді, нәтижесінде оны ұстауға қоғамның шығындары артады. Қазіргі нарықтық экономика тәжірибесі көрсеткендей, бұл үрдістің негізгі себебі қоғамдағы мемлекет функциялары мазмұнының өзгеруі болып табылады.
Егер мемлекеттің құрылуының себебі адамның еңбек бөлінісіне деген ұмтылысы болса, онда мемлекеттің басты міндеті ол бастапқыда құрылған: ол ең тиімді еңбек бөлінісін қамтамасыз етуі керек. Ол сауданы жүзеге асыру шығындарының төмен үлесімен ыңғайлы және тиімді еңбек бөлінісін қамтамасыз ететін жүйені құруы керек. Сауданы жүзеге асыру шығындарының үлесі айналым шығындары деп аталады. Айналым шығындарына тауар өндірілген сәттен бастап тұтынылғанға дейін пайда болатын барлық өндірістік емес кірістерді қосуға болады.
Еңбек бөлінісін қамтамасыз ететін жүйені іске асырудың ең танымал және тиімді нысаны - ақша арқылы тауар алмасу жүйесі-қаржы жүйесі.
Қаржы жүйесі тек ақша емес. Оған сауда - саттықпен байланысты қатынастардың барлық кешені кіреді-бұл банктер, эмиссия схемасы және ақшаны көбейту механизмі (несие жүйесі), оған сауда желілері және тағы басқалар кіруі мүмкін: өндіріс субъектілері арасындағы оварлы айналымға ықпал ететін барлық нәрсе.
Еңбек бөлінісі жүйесі тек ақшалай ғана емес, кез келген басқа да болуы мүмкін. Егер біз еңбек бөлінісі ақшаны қолданғаннан гөрі тиімді жүзеге асырылатын әдісті ойлап таба алсақ, онда біз оны ақша жүйесімен алмастыра аламыз. Мысалы, соғыс жағдайында мемлекет өнеркәсіпті әскери қажеттіліктерге толығымен жұмылдырады және экономиканы Директивті басқаруды енгізеді. Мұндай жағдайда еркін сауда жасауға орын жоқ, ал ақша таза номиналды рөл атқаратыны анық.
Демек, мемлекетте қолданылатын еңбек бөлінісінің механизмі мемлекет орналасқан нақты жағдайға байланысты. Қаржы жүйесін іске асырудың әртүрлі формалары технологияның дамуын, өнім сапасын және тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруды әртүрлі жолдармен ынталандырады.
Айталық, бір жүйе технологиялық прогреске әкелетін бәсекелестік орта жасайды, бірақ қысқа уақыт ішінде өндіріс көлемінің сандық секіруіне жол бермейді, ал екінші жүйе керісінше әрекет етеді - қысқа мерзімде жылдам секіруге мүмкіндік береді, бірақ бәсекелестік орта жасамайды. Егер бізде соғыс артта қалған немесе жойылған мемлекет болса, онда біз қаржы жүйесінің екінші нұсқасын қысқа мерзімге қолдана аламыз. Өндіріс көлемінде серпіліс жасағаннан кейін, осы жүйенің әлеуеті "таусылған" кезде, біз бірінші нұсқаны белгісіз тарихи мерзімге қолдануымыз керек.
Егер біз еңбек бөлінісін жақсы қамтамасыз ететін басқа жүйені ойлап тапсақ, онда ол өте қолайлы болуы мүмкін. Оның қол жетімділігінің жалғыз критерийі сауда-саттықтың қаншалықты ыңғайлы екендігі, сонымен бірге пайда болатын шығындар қаншалықты үлкен, техникалық прогресті қаншалықты ынталандыратыны болуы мүмкін.
Көптеген сарапшылардың пікірінше, Қазақстан қаржылық тұрақтандыруға қол жеткізгеннен кейін құрылымдық экономикалық өзгерістердің ең ауыр шыңын еңсеріп, өзінің стратегиясы мен экономикалық реформалардың тактикасын іске асыра отырып, елеулі табыстарға қол жеткізді.
Қазақстанда Тәуелсіздіктің он бес жылы ішінде экономикалық және әлеуметтік қатынастар жүйесі толығымен өзгерді. 2021 жылы жаһандық экономикалық реформалар басталған уақыттан бастап айтарлықтай дәрежеде қаржылық тұрақтандыруға қол жеткізілді, барлық мемлекеттік меншікті жекешелендіру аяқталуға жақын, өндірістің өсуі байқалды. Егер 2021 жылы инфляция екі мың пайыздан асса, 2020 жылы ол 23,7 пайызға дейін төмендеді%,
ал бүгінде ол шамамен 7-9% құрайды. Іс жүзінде бағаны толық ырықтандыру және сыртқы сауда саласындағы көптеген шектеулердің жойылуы орын алды.
2018 жылы соңғы жылдары алғаш рет жалпы ішкі өнімнің өсімі өткен жылмен салыстырғанда 0,5% - ға қамтамасыз етілді. 2018 жылдың ортасында 450-480% жеткен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қайта қаржыландыру мөлшерлемесі 20 еседен астам төмендеді.
Мемлекеттік шығыстардың ұтымды саясатын жүргізу бюджет тапшылығы деңгейін төмендетуді қамтамасыз етті.
Өз кезегінде, бұл экономиканың қаржылық тұрақтануын қамтамасыз етудің берік іргетасын қалауға мүмкіндік берді: қалыпты экономикалық өсуге, ұлттық экономиканың өсуі мен құрылымдық қайта құрылуына және осы негізде халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал ететін инвестициялар тартудың нақты алғышарттары жасалды.
Реформаларды тереңдету жөніндегі үкіметтік бағдарламаның негізгі бөлімдерінің бірі елдің қаржы ресурстарын басқару жүйесін реформалау және оны нарықтық жағдайларға бейімдеу болды. Осыған байланысты, соңғы жылдары үкіметтің күш-жігері ең алдымен бюджет шығыстарын ұтымды етуге, қаржы тәртібін нығайтуға, нақты меншік иесін құруға және республика экономикасын дамытуға инвестициялар тартуды ынталандыруға, бюджетаралық қатынастарды жетілдіруге және мемлекеттік сыртқы және ішкі борышты басқарудың тиімді тетігін қалыптастыруға, мемлекеттік бағалы қағаздар нарығын және нарықтық инфрақұрылымның басқа да құралдарын нығайтуға және дамытуға бағытталды.
Экономикалық жағдайдың күрделілігіне қарамастан, соңғы жылдары отандық тауар өндірушілерді қолдауға, Мемлекеттік кәсіпорындарды санациялау мен оңалтуға, инвестициялық және әлеуметтік жобаларды, шағын және орта бизнес объектілерін қаржыландыруға республикалық бюджеттен едәуір қаражат бөлінді. Атап айтқанда, 2018 жылдың өзінде бұл мақсаттарға бюджет қаражатының 15% - дан астамы немесе 26,9 млрд.теңге, оның ішінде агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға-9,8 млрд. теңге немесе болжамға 91,4% бағытталды. Инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін кредиттер 3,6 млрд. немесе жоспарға 99,5%, ал төлемге қабілетсіз кәсіпорындар бойынша рәсімдерді жүргізуге Медетші банкке - 5,8 млрд.теңге немесе жоспарға 97,1%.
Өндірісті кеңейту және маркетинг пен басқару дағдыларын игеру үшін шетелдік капиталды тарту мақсатында 2018 - 2019 жылдары қара және түсті металлургияның, химия саласының бірқатар ірі кәсіпорындарын шетелдік инвесторларға беру жүзеге асырылды. Сіз, әрине, Үкіметті осы шаралар үшін сынай аласыз, әсіресе біз үшін мұндай өте күрделі және мүлдем жаңа бизнестегі қателіктерден ешкім қауіпсіз емес, бірақ факт әлі де сақталады. Бұл кәсіпорындар тек 2018 жылы 190 миллиардтан астам өнім өндірді. теңге, бұл жалпы өнеркәсіп өнімінің 28% - ын құрайды.
2017 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда болат (6% - ға), дайын прокат (7% - ға), тазартылған мыс (1,4 есе), магний және магний қорытпалары (1,5 есе), концентраттағы қорғасын (5,8% - ға), глинозем (5,8% - ға) өндірісі өсті. Темір кені мен шойын өндірісі де өсті. Бірақ, ең бастысы-бұл жерде жұмыспен қамтуды сақтап, ірі әлеуметтік жанжалдарды болдырмау мүмкін болды және қазір осы кәсіпорындардан түсетін салық түсімдеріне бақылауды күшейту бойынша шаралар қабылдануда. Нақты меншік иесін құру Үкіметтің басты міндеті болып қала береді, бұл бюджеттің кіріс базасын кеңейтуге мүмкіндік береді. 2018 жылы жекелеген жеке жобаларға сәйкес жекешелендіруді жүргізу қарқыны едәуір жеделдеді. Қазіргі уақытта барлық ірі кәсіпорындар жеке қолында. Осы кезеңде жеке жобалар бойынша объектілерді жекешелендіруді аяқтау бойынша үлкен жұмыстар жүргізілуде
Сонымен қатар, өтпелі экономикасы бар басқа елдердегідей, соңғы жылдары бюджет саласының дамуы өткен жылдардағы қатаң дағдарыс пен жоғары инфляция, ең алдымен, мемлекеттік кәсіпорындардағы қаржылық жай-күй мен қаржылық тәртіптің нашарлауы, салықтық әкімшілендірудің әлсіздігі және өсіп келе жатқан салық салуға байланысты қиындықтар салдарынан Мемлекеттік кірістер деңгейінің төмендеуімен тежелді жеке сектор. Мысалы, ЖІӨ деңгейіне мемлекеттік бюджеттің кірістері 2020 жылғы 22,3% - дан 2020 жылы 16,9% - ға дейін, оның ішінде салық түсімдері ЖІӨ-ге 15,6% - дан 11% - ға дейін төмендеді.
2018 жылы салықтық түсімдердің негізгі үлесі тұтынушылардан түсетін салықтар есебінен қамтамасыз етілді-Салықтардың жалпы сомасына 40,7%.
2019 жылы бюджет кірістері ЖІӨ - ге қатысты 15,3% - ды, оның ішінде салықтық-11,7% - ды, 2019 жылы тиісінше-ЖІӨ деңгейіне қатысты 16,4% - ды және 12,2% - ды құрайды.
Мемлекеттік шығыстар саласындағы жалпы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz