Айналым капиталының қалыптасу көздері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті

РЕФЕРАТ

Тақырып: Корпорацияның айналым капиталын басқару

Орындаған: Сапарәлі Ж.

Тобы:ЭФ-20-5kт

Қабылдаған: Пазилов Ғ.

Шымкент, 2022

Жоспар

Кіріспе

Айналым капиталы түсінігі
Айналым капиталының қалыптасу көздері
Қажетті айналым қаражаттарын анықтау

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Кәсіпорынның іс-әрекеттерін қамтамасыз етудегі міндетті шарт - қолда бар айналым қаражаттарының болуы, яғни капиталдың болуы.

Капитал - бұл даму үрдісімен тығыз байланысты ұғым және айналымда оған ұқсайтын құбылыс болмайды. Бұл ұғымды дамумен ғана байланыстыруға болады.

Айналым капиталы дегеніміз - өндірістік айналым қорлары мен айналыс қорларын құруды және олардың үздіксіз айналымдылығын қамтамасыз ететін алдын-ала бөлінген ақшалай қаражаттардың жиынтығы.

Үздіксіз өндірістік үдерісті қамтамасыз ету үшін негізгі өндірістік қорлармен қатар оған еңбек заттары мен материалдық ресурстар қажет. Еңбек заттары еңбек құралдарымен бірге өндіріс үдерісіне қатысып, олардың құны өндірілетін өнімнің материалдық негізін жасап, өнімнің өзіндік құнын сұрайды. Өндірістік айналым капиталдың заттық элементтерінің айналымдылығымен, еңбек үдерісімен және негізгі өндірістік қорлармен тығыз байланыста болады.

Айналым капиталы өндіріс және айналыс өрісінде пайдаланылып, жабдықтау, өндіру, өткізу сияқты үш кезеңнен өтеді және осы кезеңдер ішінде әр түрлі табиғи күйге енеді.

Айналым капиталының түсінігі

Айналым капиталы-Адам Смиттің классикалық саяси экономикасы туралы түсінік. Айналым капиталы, негізгі капитал сияқты, кәсіпкерліктің дамуымен қалыптасатын белгілі бір өндірістік қатынастарды білдіреді.

Айналым капиталы-бұл әр операциялық цикл кезеңінде ағымдағы қызметке салынған капитал. Көбінесе бұл ағымдағы активтер, айналым қаражаттары ретінде түсіндіріледі. Айналым капиталының мәні - ұдайы өндірістік процесстердің қажеттілігін қамтамасыз етудегі экономикалық ролімен анықталады.

Айналым капиталы тек бір өндірістік циклге қатысады және оның құнын өнімге толығымен ауыстырады, ал негізгі капитал өндіріс процесіне бірнеше рет қатысады және өз құнын өнімге бөліктерге бөледі. Сондықтан айналым капиталы негізгі капиталға қарағанда тезірек айналады. Аванстық капиталдың жалпы сомасындағы айналым капиталы үлесінің ұлғаюымен бүкіл капиталдың айналым уақыты қысқарады.

Айналым капиталы көлемі мен құрылымымен ғана емес, сонымен бірге ағымдағы активтердің өтімділігімен де сипатталады. Бұл, мысалы, өндірістік қорлар дайын өнімге қарағанда өтімділігі төмен, ал ақша қаражаттары мүлдем өтімді екенін ескереді.

Айналым капиталы тек бір өндірістік циклге қатысады және оның құнын өнімге толығымен ауыстырады. Өнім сатылған соң айналым капиталының құны айналым саласынан ақшалай күйде толық қайтып оралады және қайтадан өндіргіш капитал элементтеріне айналуы мүмкін.

Қолданыстағы айналым капиталының мөлшері өндіріс көлемі мен айналым уақыты арқылы анықталады. Ауыспалы айналым процесінде капитал құнының бір бөлігі өндірістік айналым капиталының материалдық қоры түрінде болады. Егер капитал айналымы бәсеңдесе өндіріс процесінің тоқтап қалмауын қамтамасыз ету үшін кәсіпкерлер айналым капиталына қосымша қаржы жұмсауға мәжбүр болады. Ал айналым тездеген жағдайда, керісінше, айналым капиталы құнының бір бөлігін босатуға мүмкіндік туады.

Негізгі капиталдың қорлануы мен өндірістің өсуі өндіріске қажетті қорларды көбейтуді қажет етеді. Мұны жүзеге асыру үшін таза пайданың бір бөлігін капиталға айналдыру немесе несие алуға тура келеді. Егер айналым капиталының кейбір элементтерінің бағасы өссе, кәсіпкерлер нақты өнім көлемін бұрынғы деңгейде сақтау үшін қосымша қаржы жұмсауы керек.

Айналым капиталын басқару ерекшеліктері шаруашылық жүргізуші субъектілердің құрылымдық тиістілігімен анықталады. Осылайша, өндіріс саласында айналым капиталының құрылымы шоғырлану дәрежесімен, өндіріс процесінің сипаты мен ұзақтығымен, оның материал сыйымдылығымен, техникалық жабдықтау деңгейімен және басқа факторлармен анықталады. Айналым саласындағы кәсіпорындарда тауарлық-материалдық құндылықтар қорларының үлесі анағұрлым жоғары. Қаржы корпорацияларында ақша қаражаттары мен олардың баламалары басым. Айналым капиталын басқарудың тиімділігі бірқатар факторлармен анықталады: ағымдағы активтердің көлемі мен құрамы, олардың өтімділігі, ағымдағы активтерді жабудың меншікті және қарыз көздерінің арақатынасы, таза айналым капиталының мөлшері, тұрақты және ауыспалы капиталдың арақатынасы және басқа да өзара байланысты факторлар.

Бірінші кезеңде (ақша - тауар) ақша қаражаттарының бастапқы формасы бар айналым қаражаттары өндірістік қорларға айналады, яғни олар айналымнан өндіріс саласына ауысады.

Екінші кезеңде (өнім . . . Өндіріс . . . Тауар) айналым қаражаты өндіріс процесіне тікелей қатысады және аяқталмаған өндіріс, жартылай фабрикаттар мен дайын өнімдер түрінде болады.

Айналым қаражаты айналымының үшінші кезеңі (тауар-ақша) айналым саласында қайтадан жасалады. Дайын өнімді сату нәтижесінде айналым қаражаттары қайтадан ақша түрінде болады.

Кәсіпорындарда айналым қаражатының құрылымы тұрақсыз және көптеген себептердің ықпалымен өзгеріп отырады. Әрбір нақты кәсіпорында айналым қаражатының шамасы, олардың құрамы мен құрылымы өндірістік сипаты мен күрделілігіне, өндіріс кезеңінің ұзақтығына, оларды жеткізу жағдайына және т. б. байланысты болады.

Айналым капиталының қалыптасу көздері

Қалыптастыру көздері бойынша айналым капиталы меншікті және қарыз (тартылған) болып бөлінеді. Қалыптастыру көздері бойынша айналым капиталы меншікті, қарызға алынған және тартылған болып бөлінеді. Кәсіпорындардың меншікті айналым капиталы шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық тұрақтылығы мен жедел дербестігін қамтамасыз етеді. Айналым қаражатын қалыптастырудың меншікті көздері: жарғылық қор, мақсатты мақсатта пайдаланылмаған қорлар мен резервтердің қалдықтары; таза пайда, өткен жылдардағы бөлінбеген пайда.

Банктік несиелер және басқа нысандар түрінде тартылатын қарыз капиталы кәсіпорынның қаражатқа деген қосымша қажеттілігін жабады. Қарыз айналым қаражаттарына мыналар жатады: коммерциялық банктердің қысқа мерзімді несиелері мен қарыздары, басқа кәсіпорындардың қарыздары, коммерциялық несие, несиелік берешек.

Тартылған айналым қаражаттарына мыналар жатады: бюджет, жұмысшылар, мақсатты қорлар және т. б. алдындағы қарыздың ең төменгі қалдығы.

Меншікті қаражат қорлар айналымын ұйымдастыруда маңызды рөл атқарады, өйткені коммерциялық есеп айырысу негізінде жұмыс істейтін кәсіпорындар бизнесті тиімді жүргізу және қабылданған шешімдер үшін жауап беру үшін белгілі бір мүліктік және жедел дербестікке ие болуы керек.

Айналым қаражаттарының қалыптасуы кәсіпорын ұйымдастырылған кезде, оның жарғылық қоры құрылған кезде пайда болады. Бұл жағдайда кәсіпорын құрылтайшыларының инвестициялық қаражаты, акцияларды сатудан түсетін түсімдер, бірлескен жобаларды іске асыруға қатысатын басқа кәсіпорындардан түсетін түсімдер, бюджеттен нысаналы қаржыландыру (мемлекеттік кәсіпорындар үшін) қалыптастырудың көзі болып табылады. Бұл қаражат негізгі капиталмен бірге бастапқы айналым капиталын құра отырып, кәсіпорынның жарғылық қорында бекітіледі.

Кәсіпкерлік қызмет дамыған сайын айналым қаражаттарына деген қажеттілік олардың бастапқы мөлшерімен салыстырғанда өзгереді, ал жарғылық капитал бірнеше жыл ішінде өзгермеуі мүмкін. Құрылтайшылар инвестициялаған қаражаттың бір бөлігі тауарлық өнімді дайындау, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету үшін өндіріске түсетін өндірістік қорларды сатып алуға жіберіледі. Өнімді сатудан түскен түсімге дейін айналым қаражаты ағымдағы өндірістік шығындарды қаржыландыру көзі болып табылады.

Болашақта өндірістік циклды қайта бастауға авансталатын айналым қаражатын толықтыру кәсіпорынның өз қызметі барысында алған өз көздері есебінен және негізінен алынған пайда, бағалы қағаздар шығару және қаржы нарығындағы операциялар, қосымша тартылатын қаражат есебінен жүзеге асырылуы мүмкін.

Меншікті айналым қаражатының жетіспеушілігі, егер қолданыстағы нормативтің шамасы меншікті айналым қаражатының сомасынан асып кетсе пайда болады. Меншікті айналым қаражатының жетіспеушілігі, әдетте, жоспарланған пайданы алмаудың немесе оны біркелкі емес, ұтымсыз пайдаланудың, айналым қаражатын "жеудің" (оларды мақсатсыз пайдалану) және коммерциялық қызмет процесінде туындаған басқа да жағымсыз факторлардың нәтижесі болып табылады. Меншікті айналым қаражатының жетіспеушілігі тек осы жағдайға жол берген кәсіпорынның қаражаты есебінен жабылады.

Қазіргі жағдайда айналым капиталын қалыптастыру көздеріндегі қарыз қаражаты барған сайын маңызды және перспективалы мәнге ие болуда. Қарыз қаражаты кәсіпорынның қаражатқа уақытша қосымша қажеттілігін жабады. Қарыз қаражатын тарту өндіріс сипатына, нарықтық экономикаға көшу кезінде туындаған күрделі есеп айырысу-төлем қатынастарына, меншікті айналым қаражаттарының жетіспеушілігін толтыру қажеттілігіне және басқа да объективті және субъективті себептерге байланысты.

Қарыз қаражаттарына, ең алдымен, банктік және коммерциялық несиелер, инвестициялық салық несиесі, несиелер жатады.

Айналым қаражатын қалыптастыру үшін кредиттер тартудың негізгі бағыттары: шикізаттың маусымдық қорларын; материалдарды; өндірістің маусымдық процесіне байланысты шығындарды Кредиттеу; меншікті айналым қаражатының жетіспеушілігін уақытша толтыру; есеп айырысуларды жүзеге асыру және төлем айналымына делдалдық жасау болып табылады.

Қысқа мерзімді несиелерді тек коммерциялық банктер ғана емес, сонымен қатар қаржы-несие компаниялары, сондай-ақ үкіметтік ұйымдар да бере алады.

Қысқа мерзімді банктік несиелеу түріндегі айналым қаражатын қаржыландырумен қатар, сіз нарықтық экономикаға коммерциялық несие алдыңыз. Сатып алушы Фирма тауарлық құндылықтарды алғаннан кейін олардың құнын жеткізуші белгілеген төлем мерзіміне дейін төлемейді. Осылайша, осы кезеңде жеткізуші сатып алу үшін коммерциялық несие береді.

Компания қызметкерлерінің инвестициялық салымы арнайы шарт немесе ереже негізінде жүзеге асырылады. Салым сомасына байланысты фирма қызметкерлері белгілі бір пайызды алады.

Қарыз қаражаты тек кредиттер, қарыздар мен салымдар түрінде ғана емес, сонымен қатар кредиторлық берешек, сондай-ақ басқа да қаражат түрінде, яғни фирманың мақсатты мақсаты бойынша уақытша пайдаланылмайтын қорлары мен резервтерінің қалдықтары түрінде де тартылады.

Қажетті айналым қаражаттарын анықтау

Айналым капиталын тиімді пайдалану көпшілігінде олардың қажеттілігін дұрыс анықтау болып табылады. Себебі, өндірістің осы көлемінде жоспарланған пайданы ең төменгі мөлшердегі шығынмен табуға үлкен ықпалын тигізеді. Айналым қаражатының төмендетілген мөлшері кәсіпорынның тұрақсыз қаржы жағдайына, өндіріс процесінің іркелісіне әкеліп соғады. Осының салдарынан өндірістің көлемі мен пайдасы төмендейді. Осы кезекте айналым қаражатының көтеріңкі мөлшері кәсіпорынның өндірісті ұлғайту үшін күрделі қаржы шығынын жұмсау мүмкіндігі төмендейді.

Кәсіпорында айналым қаражатының қажеттілігін анықтау кәсіпорынның өндіріс жоспары және өндіріс шығынының сметасымен үйлестіру керек. Мұнда қажетті мөлшерде өнімнің нақтылы түрлерін және оларды белгілі мерзімде шығаруды негіздеу қажет. Кәсіпорынның жеке айналым қаражатының қажеттілігін есептеген кезде мыналарды еске алған жөн. Жеке айналым қаражаттары өндірістік бағдарламаны орындауда тек негізгі өндірістік қажеттілікті өтеу ғана емес, сонымен қатар, кәсіпорынның негізгі қызметіне жатпайтын қосалқы және көмекші өндірістер, тұрғын үй, коммуналдық және т. б. шаруашылықтар және дербес баланста тұрмайтындар да өтелуі қажет.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.