Шәкәрімнің тәлімтәрбиелік ғибраты

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Әбу Насыр әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Журналистика факультеті

Шәкәрімнің тәлім-тәрбиелік ғибраты

Оқытушы: Баялиева Дәмегүл
Студент: Карибжанова Сандуғаш
401-топ

Алматы-2007ж.
Әдебиеттер тізімі:

1. Шәкәрім шығармалары. Алматы-1988ж.
2. Әбдіғазиев Б. Асыл арна, Алматы - 1992ж.
3. Шәкәрім. Үш анық, Алматы - 1991ж.
4. А. Бужеева Шәкәрімнің тәлім – тәрбиелік ғибраты, Қазақстан
мектебі, №5-6, 2007ж.
5. А.Х.Қасымжанов Ұлы даланың зиялылары, Алматы – 1996ж.
6. М. Жолдасбекұлы, Қ. Салғараұлы, А. Сейдімбек Елтұтқа, Астана-
2001ж.
7. А. Асқаров Ұлы Тұранның ұлдары, Алматы-1998ж.
8. Дала даналары. Қаазақстан даму институты-2001ж.
9. Әлем альманағы. Алматы-1991ж.

Адам ақиқатты бас көзімен көрмейді,
ақыл көзімен көреді.Өлімнен соң бір
түрлі тіршілік бар. Екі өмірге де
керекті іс – ұждан.
Шәкәрім Құдайбердіұлы

Ұлттық бәсеке, ақпараттық сайыс, гуманитарлық технологиялар,
психологиялық өзгерістер сияқты көрінісімен ерекшеленген, XXI ғасырға сай
интеллектуалды, дені сау, ой-өрісі жоғары дамыған, халықаралық деңгейге
сәйкес білімі бар азаматты тәрбиелеу – мемлекетіміздің бүгінгі ең маңызды
міндеті.
Болашақ ұрпақ экономикалық, әлеуметтік, саяси, мәдени және рухани
салаларда қандай жетістіктерге қол жеткізсе де, ұрпақ тұлғасында
адамгершілік құндылықтарды меңгерген, халықтың өзіндік санасына енген
мұраларды жоғалтпауымыз керек. Соның бірі – Шәкәрімнің ізгіліктік және
адамгершілік идеялары. Қазақ халқының мәдениеті мен ағарту тарихынан
көрнекті орын алатын қайраткер өз заманының прогресшіл ағымының жаршысы
болған Шәкәрім мұрасындағы тәрбие, білім берудің бай қазынасы жинақталған.
Жауыз халық жоқ. Жат нәсіл жоқ. Бар кілтипан – теріс пиғыл, жемқор
қиянатшылдықта жатыр. Адамда ынсап та, мейірім мен шапағат та мол. Алайда
мылтық билеп тұрғанда әділет жоқ. Адамзат оң жолға – бауырластық, кісілік
жолына түсуі үшін ар түзейтін ғылым керек. Сонда ғана зұлымдыққа тоқтау
салынбақ - дейді ақын.
Шәкәрім өзінің айналасындағыларды сырттай ғана саралап, салғырт
жырлаушы болып қалған жоқ, бар нәрсенің қай-қайсысына да терең мән беріп,
жақсылығына қуанып, кемшілігіне егіле зер салды. Адам баласына тұсау болып
отырған жаман әдеттер – Шәкәрімнің басты дұшпаны. Айналасындағыларды ол осы
тұсаудан босатуды аңсайды. Тіпті өзгеге қиянат жасамаған надандардың өзін
Шәкәрім адам қатарына қосады. Надан болсаң бол, бірақ өзгеге қиянат,
кедергі жасама, соған да шүкіршілік, - дейді ақын. Ақын алдымен адамның
мінез-құлқындағы, жүріс-тұрысындағы кемшіліктерге шүйлігеді. 1904 жылы
шамасында жазған Сәнқойлар, Ызақорлар, Еріншек, Қалжыңшыл
қылжақпас, Құмарлық деген сияқты өлеңдерінің аттарының өзі айғақтап
тұрғандай, Шәкәрім надандықтың басын осы тәрізді кемшіліктерден іздейді.
Еріншектен салақтық,
Салақтықтан надандық,
Бірінен-бірі туады,
Жоғалар сөйтіп адамдық, -
деп (Еріншек) надандықтың өзі түптің түбінде осындай жолдармен туатынын
топшылайды. Осы тәрізді надандық белгілерін көре тұрып, оны түбірімен жоюға
жалғыз өзінің шарасыз екендігін сезген ақын:
Жолыққан кісіге соқтық,
Қалжыңға қосып айт боқтық.
Осы ғой сәулесі жоқтық,
Сен күлдің, мен білдім, әйдә! –
деп (Қалжыңшыл қылжақпас) сөзіне әжуа, мысқыл араластыра лағынет айтады.
Бірлік пен талапты еңбекке салыңдар,
Өнерлі елдерден өнеге алыңдар.
Күндестіктің өзімшіл көзін құртып,
Ұмтылып ерікті ел болып қалыңдар, -
дейді Шәкәрім. Осы өлеңнің өне бойында ақын ар мәселесіне, ардың тазалығына
айрықша мән береді, өзінің гуманизмін танытады.
Шәкәрімнің бұл сөздері бүкіл қазақ қауымына парасаттылыққа,
адамгершілікке шақырған ұраны іспеттес.
Шәкәрімнің жастарға айтар үгіт-насихаты: Нені үйренсең де алдыңда
үлгі тұтар нысанаң болсын, содан үйрен, соған қарап өркен жай. Ондай нысана
біз үшін, бізден кейінгі жас ұрпақ үшін Абай болмақ.
Тапқыш ой ғой ақылдың мағынасы,
Түбі – жүрек, болады мида басы.
Орынсызға ұмтылтпай тоқтатуға
Талаптың алты түрлі бар ноқтасы, -
дей келіп, талаптың жүйрік тұлпарына мінген жанға ынсап, рақым, ар, ұят,
сабыр, сақтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.