Шынығу –организмнің ауа-райының қолайсыз әсеріне төзімділігін арттыруға арналған шаралар жиынтығы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Шынығу ұғымы. Шынығу дегеніміз- бұл организмнің қоршаған ортаның қолайсыз
факторларына, әсіресе суыққа төзімділігін арттыруға бағытталған шаралар
жиынтығы.
Шынығуға негізінен ауа, су, күн сәулесі пайдаланылады және бұлар дене
шынықтыру жаттығуларымен байланыстырылса, шынықтырудың тиімділігі арта
түседі.
Шынығудың ең кең тараған және жеңіл түрі− таза ауаны пайдалану. Бірақ
бұл жағдайда жыл маусымының ерекшелігін ескеру қажет. Жылдың жылы кезеңінде
шынығу үшін таза ауада серуендейді; ауа температурасы 16°С-тан төмен
болмаса, үйдің терезесін ашып ұйықтауға болады. Үй ішінде біраз уақыт жалаң
аяқ жүру де пайдалы. Жылдың суық кезеңінде шынығу үшін белгілі бір уақыт
жаяу серуендеу, шаңғы тебу, жеңіл киініп, шынығу жүрісі деп аталатын баяу
жүгіру, коньки тебу т.б. пайдаланылады.
Дене салқындағанда ең алдымен терідегі қан тамырлары тарылады, қан ішкі
мүшелерге бағытталады, тері бозарады; осымен бір мезгілде жүректің жиырылуы
жиілейді және күшейеді, артериялық қан қысымы артып, жылу бөлінуін
күшейтетін қалтырау ( бұлшық еттердің еріксіз жиырылуы) белгісі байқалады,
мұнда дененің қызуы артады. Іле-шала тері қызарып, жылу шығару жылу
шығынынан артық болғандықтан бүкіл дененің жылынғаны сезіледі. Бұдан әрі
салқындағанда тері қайта бозарады, ерін көгеріп, дене айтарлықтай
дірілдейді (екінші рет қалтырау) −бұл организмнің тым суынып кетуінің
белгілері. Күнделікті суықпен әсер еткенде организм оған үйренеді де,
төзімділік байқатады; суықпен едәуір ұзақ және қарқынды түрінде әсер
еткенде ғана тым суынып кету белгілері пайда болады. Осымен бір мезгілде
организмнің инфекциялық ауруларға төзімділігі артады, өйткені тым суынуға
қарсы тұра алушылықтың нашарлауы осындай көп жағдайларға оған бейімділік
факторларының рөлін атқарады.
Шынығу адамның шынығушылық күйін дамытады, ол күнделікті шынықтыру
процедулары арқылы жүзеге асады. Егер шынықтыру процедуралары тоқтатылса,
суыққа төзімділік қайтадан кемиді. Сондықтан белгілі бір аурулардан кейін
шынықтыру процедураларын бірден жаңғыртпайды. Мұнда шынықтыру факторының
әсер ету қарқыны мен ұзақтығы ауру басталғанға дейінгіден кем болуы тиіс.

Шынығу әдістері. Шынығу үшін су процедурасын пайдаланудың да өз
ерекшелігі бар. Су ауаға қарағанда жақсы шынықтырады. Судың жылу
өткізгіштік қасиеті ауаның жылу өткізгіштігінен 23 есе артық. Су теріге
тепературалық әсер етумен бірге механикалық әсер етіп − массаж жасайды.
Капилярлық қан айналысын жақсартады.Сумен сүртіну арқылы шынығу жақсы. Бұл
процедураны судың температурасы шамамен 28-30°С жағдайда бастап, оны әрбір
2-3 күнде біртіндеп 15-18°С температураға дейін төмендетеді. Тұлғаның
жоғарғы бөлігінен бастап, мата немесе губкамен сүртінеді; аяқ-қолдан
жүрекке қарай, жанға жағымды жылуды сезінгенше сүлгімен сүртінеді. Бұдан
кейін су құйынуға немесе салқын душ қабылдауға көшуге болады. Шынығудың
тиімді тәсілі− душ, әсіресе, контрасты деп аталатын. Мұнда судың
температурасы кейінгі сүртінуге қарағанда 2-3° жоғары болуы тиіс және 2-3
күн сайын оны бір градусқа төмендетуге болады, бірақ 17-15°С-ден
төмендетуге болмайды.

Шомылу− шынығудың ең жақсы әдісі. Қоршаған ауа температурасы 20°С-
ден төмен болмаған кезде шомылу ұсынылады. Суда 10-15 минуттан ұзақ
болмауы керек: жазда шомылу кезінде организм бейімделіп алғанша 3-5
минуттан кейін судан шыққаны дұрыс. Тамақтанудан соң бірден шомылуға
болмайды. Тамақтанудан 1-1,5 сағаттан соң суға түсуге болады. Су ішінде
үнемі белсенді қимылда болған дұрыс. Аса тоңу белгілері білінгенде
шомылуды тоқтатап, сүлгімен қызу сүртінеді. Дене қызып тұрғанда суға түсуге
болмайды.
Суық тиюге бейім адамдарға аяқты шынықтыру және тмақты суық сумен шаю
процедурасы қосымша ұсынылады. Аяқты 1-2 минут бөлме температурасындағы
суға салып, содан соң қызу ысқылайды. Судың температурасы біртіндеп 10°С-
ге дейін жеткізеді. Екі табанды да кезектестіре температурасы 40°С және
15°С суға салып, одан соң ысқылауға болады.
Әр уақытта шомылудың тәртібін қатаң сақтау керек, арақ ішпеу, тек арнайы
бөлінген жерлерде ғана шомылу қажет. Бұл тәртіпті сақтамау адам өміріне
қауіпті болуы ықтимал.
Жаңбырдан кейін құм, борпылдақ жерде шалшықта жалаң аяқ жүру пайдалы.
Тамақты температурасы 27-28° сумен шайып, оның температурасын біртіндеп 4°С-
ге дейін төмендетеді.
Қыста суық суға түсумен (морж болу) тек денсаулығы зор адамдар ғана
айналысуына болады. Ол үшін организмді суық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.