ТІРЕК - ҚИМЫЛ АППАРАТЫ ЗАҚЫМДАЛҒАН ЖАСӨПІРІМ БАЛАЛАРДЫҢ ЭМОЦИЯЛЫҚ ЖАЙ КҮЙІН АНЫҚТАУ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ТІРЕК-ҚИМЫЛ АППАРАТЫ ЗАҚЫМДАЛҒАН ЖАСӨПІРІМ БАЛАЛАРДЫҢ ЭМОЦИЯЛЫҚ ЖАЙ КҮЙІН АНЫҚТАУҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕР

Аңдатпа
Мақалада эмоциялық интеллектінің адам өміріне маңыздылығы мен артықшылығына арналған. Сонымен қатар елімізде арнайы балалар үшін тіркек-қимыл аппараты зақымдалған балалардың эмоциялық интеллектісін анықтауға арналған әдістер қарастырылған.
Түйін сөздер: эмоциялық интеллект, тірек-қимыл аппараты зақымдалған балалар, жасөспірім, отбасы, арнайы балалар, тенденция.

Маңызды мәселелердің бірі болып, қазіргі таңда ерекше балалар мен дені сау балалар арасындағы біріктірілуі қоғам алдындағы міндеттердің бірі болып отыр. Міндеттерді шешу көптеген мәселелерге тап болуда, бұның шешімін психологиялық зерттеумен тікелей байланыста. Актуальды мәселенің практикалық көз қараспен мынадай сұрақтар туындайды: өзге дені сау балалармен қалай бірдей дамуына ілесіп кетуі және қоғамға ел қатарлы сіңісіп кетуі; оларды мүмкіндігіне қарамастан қабылдап, бірдей адам ретінде сезіну; ерекше балаларға білім бағдарламасына назар аудару. Көтеріліп отырған мәселелер өзіндік ролі бар.
Әлеуметтік бейімделу және интеграция процесінде екі фактор шешуші рөл атқарады: біріншісі - қоғамның физикалық кемістігі бар баланы қабылдауға дайындығы, екіншісі - баланың өзіне тән психологиялық ерекшеліктері. Бұл жеке тұлғаның өтімдік әлеуетін көрсете алатын және қоршаған орта жағдайларына сәйкес келетін мінез-құлық пен өмірлік белсенділік түрлерін дамытуға мүмкіндік беретін адамдар.
Көтерілген мәселе бойынша отандық ғалымдар өз еңбектерімен ғылымға үлестерін қосуда. Тікелей эмоциялық интеллектіге жанама сәйкес келетін бала бойындағы көшбасшылық қабілеті сондай-ақ дарындылықты және өзін-өзі бағалау сияқты арнайы балалар үшін еңбектер жазылуда. Елімізде педагогика және психология ғылым саласы бойынша оқушыны жеке тұлға ретінде қалыптастыру үшін маңызды бірқатар зерттеулер жасалынған: психологиялық үрдісті жетулдіру мәселелері бойынша адам дамуының психологиялық негіздері Т.Тәжібаев, М, Мұқанов, Қ.Б. Жарықбаев, тұлғаның қалыптасудағы танымдық іс-әрекет мәселесі Ж.Ы. Намазбаева, және С.М. Жақыпов, т.б. жұмыстарында қарастырылады[1].
Эмоциялық интеллект бойынша ресей мемілекетінен зерттеген ғалымдарды атап айтар болсақ: Д.В.Юшков Тірек-қимыл аппараты зақымдалған жоғарғы сынып оқушылардың менім-тұжырымдамамның ерекшелігі жайында тоқталған. Кемістіктің қалыптан тыс баланың жеке басына әсерін зерделеу үшін Л.С.Выготскийдің дененің бастапқы қиын құрылымы мен жаңа білім беру керектігін анықтаған, ақаулықтың күрделі құрылымындағы маңызды тұстарына тоқталған. Кейіннен аурудың психологиялық байланысын зерттеген көптеген ғалымдар тірек-қимыл аппараты бұзылған балаларды қоғамға біріктірудің сәті тек медициналық шараларға ғана емес, сонымен бірге олардың жеке басының ерекшеліктеріне де тәуелді болатындығын нақты дәлелдеді Е.Ф. Архипова, Г.А.Захарин, М.В.Ипполитова, М.В.Катышева, И.Ю.Левченко, Е.С.Калижнюк, Е.М.Мастюкова, И.И. Мамаичук, және М.Я. Мудров өз еңбектерінде көтерілген мәлелерге аса назар аударды[2].
И.И. Мамайчуктің зерттеуінде қимыл қозғалысы бұзылған жасөспірім балаларды зерттеу негізінде дизонтогенеза психологиясы және психокоррекция негіздері деген мәселеге тоқталды. Церебралды сал ауруы бар мектеп оқушыларында жасөспірім интеллектуалдық функциялардың құрылымын жасына байланысты талдау жас шамасында, дені сау мектеп оқушыларындағы сияқты, олардың ақыл-ойының жалпы құрылымына біріктіруге бейім екендігін көрсетті. Сапалық айырмашылықтар зияткерлік және диспропорционалды дамуда көрінетін зияткерлік функциялардың құрылымын қалыптастыру процесінде былай сипаттады:
церебральды сал ауруы бар мектеп оқушыларының интеллектісінің жалпы деңгейін дамытуда энергетикалық сипаттамалардың маңыздылығы;
вербальды интеллект функциясының вербальды емес функциялардың жеткіліксіз өзара байланысы;
Сонымен қатар И.И. Мамайчуктың зерттеу жұмысында спастикалық диплегиясы бар церебральды сал ауруы бар балаларда интеллектуалдық жетіспеушілік, кеңістіктік талдау және синтез бұзылыстары байқалады, бұл мидың парието-окипитальды бөліктерінің дамымағандығын көрсетеді деп тұжырымдады [3]. Бірақ бұл тұжырымда барлық балада ми бөлікетірінің төмендігі бірдей еместігі жайында аса қатты қосыла бермейуге де болады себебі ғалымдардың бұндай зерттеудің толық ашылмағаны жайында зерттеп зерделеуде.
Ал Ю.В. Давыдова жасөспірім кезінде эмоциялық интеллектінің ерекшеліктері мен құрылымы және маңызды белгілері жайында мынаған назар аударды. Эмоциялық интеллекттің жалпы көрсеткіші қыздарда жоғары және бұл айырмашылық жасөспірім кезеңінде сақталады. Қыздарда эмоциялық интеллект дамуының жоғары деңгейі эмоцияны түсіну (эмоцияны түсіну, эмпатия және басқа адамдардың эмоцияларын тану) факторына баса назар аударатын эмоциялы зияткерлік белгілердің ұлдарға қарағанда қыздарда жоғарырақ болуына байланысты. Жас жеткіншектердегі эмоциялық және әлеуметтік интеллект бұл бірқатар жалпы белгілері бар практикалық интеллект формалары. Ю.В.Давыдованың бұл зертеуі жасөспірім балалардың эмоциялық интеллектінің ерекшеліктері мен құрылымына аса назар аударса, О.Н. Егорова девиантты мінез-құлқы бар ақыл-есі кем жасөспірімдердің әлеуметтік интеллектісін зерттеді [4].
Батыс ғалымдарының жасөспірімнің эмоциялық интеллектісіне зерттеген жайында ақпаратқа көз жүгіртіп қарасақ. Балалар эмоциясы мәселесі бойынша теориялық және эксперименталды материалды кең ауқымы жинақтаған Ф. Баррон, Х. Гарднер, Дж. Гилфорд, Х. Пассов. П. Торнес және Дж. Фельдхьюсен т.б. өз зерттеулерін осы мәселеге арнаған. Силвия Симона өз зерттеуінде балалардың үй тәрбиесі мен балалар үйі тәрбиесінде эмоциялық мінез құлықта айырмашылық бар екенін де анытауға болады деп тұжырмдады. Ғылыми зерттеу нәтижесінде патронаттық тәрбие алып жатқан балалар мен үйде толық отбасында алған жасөспірім балалардың эмоциялық айырмашылығында болды. Статистикалық талдау екі үлгінің субъектілері анық қабылдай алатындығын растады. Бірақ мектепке дейінгі жасөспірімдерде жаттығулар жетіспейді (эмоциялық жаттығулар) алайда өз өміріне сәйкес эмоциялармен және мінез-құлықтармен тәжірибеленген. Бір ерекшелігі, жасөспірімдерде патронаттық үйлерде әртүрлі функционалды және дисфункционалды жағымсыз эмоциялар динамикасы енгізілген. Жасөспірімдердің мүгедек жолмен тәрбиеленетін балалар үйінде кездесетіні - бұл эмоциялық тәсіл олардың бейімделуіне кедергі болатыны белгілі. Бұл эмоциялар мен ойлар әрекеттерге әсер ету арқылы көрінеді эмоциялық бақылаудың төмендеуіне, демек, эмоциялардың жеткіліксіз басқарылуына байланысты. Олардың көпшілігінде өмірден өтуге яғни нақты мақсат деген оң көзқарас жоқ. Олар эмоциялық деңгейде, өмірлік тәжірибелер мен сезімдерде қиын жағдайда қалады, өмірлік мұраттарға жол ашпайтын қатынастармен шектелген. Негізінен, басты мақсат өз отбасыларының мақсаттары мен күтулерінсіз туғаннан өзгеше болуы өздеріне байланысты. Олар жеке және эмоциялармен анық және дұрыс реттелген өзгеге қарағанда, алайда жасөспірімдерде эмоциялық жаттығулар мен тиісті мінез-құлыққа жауап беретін мекемелер жоқ өздерінің өмірлік тәжірибелеріне байланысты. Балалар үйіндегі жасөспірімдер үйдегі жасөспірімдерге қарағанда көбірек балл жинады қоғамдастық санаттағы дисфункционалды жағымсыз эмоциялар ретінде қорқады Көрініп тұрғандай, қорқыныш пен үмітсіздік дисфункционалды эмоциялар санатына да жатады [5]. Көріп отырғанымыздай балалар үйіндегі тәрбиеленген жасөспірім балалардың эмоциялық қорқынышы басым екені көрсетіп тұр. Бұл қалыпты жағдай себебі өзінің өткінші жасөспірім шағын дұрыс бағытына қарай талпынса, күнделікті тәжірибеге айналдыру арқылы қалыпты өмір сүруіне мүмкіндігі бар.
Сондай-ақ американ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.