Жүсіп Баласағұн-көрнекті түркі ақыны және ойшылы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және
Ғылым министирлігі
Қарағанды техникалық университеті

Ақпараттық қауіпсіздік кафедрасы

Жүсіп Баласағұн-көрнекті түркі ақыны және ойшылы

Жетекшісі: Сагатова Асем Серикова

Студент: Шурабаева Мадина

2020
Жүсіп Баласағұн-көрнекті түркі ақыны және ойшылы

Ортағасырлық түркі ойшылдары бүкіл шығыс араб-парсы мәдениетін меңгеріп, сол кездегі өз шығармаларын араб тілімен қатар түркі тілінде де жазып, ұрпаққа мұра етіп қалдыра білген. Түркілерден шыққан отандастарымыздың бірі - Жүсіп Баласағұн.
Жүсіп Баласағұни, Жүсіп Хас Хажиб Баласағұни (шамамен 10171021 - 1075) - ақын, ойшыл, ғалым, мемлекет қайраткері. Туған жері- Жетісу жеріндегі Баласағұн қаласы. Бұрын бұл қаланы Күз Орда деп атаған.
Жүсіптің әкесі де ақын, өнерпаз кісі болған. Қараханидтер мемлекетінің астанасы Баласағұн қаласында хан сарайында өлең айтып, күй шерткен. Кейін ол іске баласын да тартып, Жүсіп әкесімен бірге хан сарайында қызмет еткен. Онда жүріп қоғамдық және жаратылыстану ғылымдарынан білім алған. Өмірі туралы мәліметтер аз сақталған. Замандастары мен өзінен кейінгі ұрпақтарға дарынды ақын ғана емес, ғалым ретінде де танымал болған. Философия, математика, медицина, астрология, өнертану, әдебиеттану, тіл білімі, т. б. ғылым салаларының дамуына зор үлес қосқан.
Жүсіп Баласағұнидың есімі әлемдік әдебиет пен мәдениет тарихында Құдадғу біліг (Құтты білік) дастаны арқылы қалды. Ол бұл дастанды хижра есебімен 462 жылы, қазіргі жыл санау бойынша 1070 жылы жазып бітірген. Дастанды хандардың ханы -- Қарахандар әулеті мемлекетінің негізін салушы Сатұқ Қара Бұғра ханға тарту етеді. Сол үшін хан өз жарлығымен Жүсіп Баласағұнға хас хажиб -- бас уәзір немесе ұлы кеңесші деген лауазым берген. Дастанның бізге жеткен үш көшірме нұсқасы бар. Біріншісі, Герат қаласында 1439 жылы көне ұйғыр жазуымен (қазір ол Вена қаласындағы Корольдік кітапханада сақтаулы), екіншісі, 14-ғасырдың бірінші жартысында Египетте араб әрпімен (Каирдың Кедивен кітапханасы қорында) көшірілген. Ал Наманган қаласынан табылған үшінші нұсқасы 12-ғасырларда араб әрпімен қағазға түсірілген. Бұл қолжазба Ташкенттегі Шығыстану институтының қорында сақтаулы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.