БҚО Жәнібек ауданы Қамысты ауылының Қайнар шаруа қожалығындағы ірі қара некробактериозына қарсы ветеринарлық шараларды ұйымдастыру, жоспарлау және оның экономикасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық унииверситеті

Эпизоотология,паразитология және ВССкафедрасы.

Ветеринарлық істі ұйымдастыру пәнінен
Курстық жұмыс
Тақырыбы:
БҚО Жәнібек ауданы Қамысты ауылының Қайнар шаруа қожалығындағы ірі
қара некробактериозына қарсы ветеринарлық шараларды ұйымдастыру,жоспарлау
және оның экономикасы

Орындаған: ВМ-43
топ студенті

Тексерген: в.ғ.к., аға оқытушы

Есенғалиев Ғ.Ғ.

Орал, 2013

Жоспар:
I.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..3
II.Негізгі бөлім
1.Кәсіпорынның шаруашылықтық-қаржылықмқызметін талдау...5 2.Өзіндік
зерттеулер
3.Ветеринарлық шаралардың экономикалық тиімділігін анықтау үшін қажетті
бастапқы мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 9
4.Тіркелген ауруды жою үшін ветеринарлық шараларды жүргізу кезінде
жұмсалған шығындарды анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
5.Ветеринарлық шаралардың экономикалық тиімділігін анықтау.21
III.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... . 24
IV.Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...25
V.Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .26

Кіріспе

Мал шаруашылығын дамыту қазіргі кезде кең қолдау табуда, бірақ та оған
әр түрлі аурулармен қатар инвазиялық ауруларда өз зиянын тигізуде.
Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына жолдауында да
Үкіметке мал шаруашылығын дамытуға, сонымен қатар ветеринария ісін
халықаралық стандарттарға сәйкестендіруге тапсырма берілген болатын.
Халықты сапалы өнімдермен және жануар тектес шикізаттармен қамтамасыз ету
ветеринария ісінің дұрыс жүргізілуіне де байланысты.
Аграрлық өнеркәсіп кешені қызметкерлерінің, соның ішінде мал
шаруашылығында істейтін еңбеккерлердің алдында өте келелі міндет тұр – ол
халықты жеткілікті мөлшерде азық–түлікпен қамтамасыз ету. Оны орындау үшін
шаруашылықтарға күшті материалдық–техникалық базаны шоғырландырып, әрі
еңбекті ұйымдастырудың озық әдістерін пайдалану керек.
Жалпы мал шаруашылығын дұрыс жүргізу үшін белгілі бір жүйелі әрі
кешенді көзқарас керек. Осындай кешенді жүйенің бір бөлігінен қате кеткен
жағдайда, ол түгел технологиялық циклдің бұзылуына әкеліп соғады. Сондықтан
да, берік жемшөп қорынсыз, ғылыми негізде жолға қойылған асылдандыру
жұмысынсыз айтарлықтай нәтижеге жету мүмкін емес. Мал фермаларынан алынатын
өнімдердің мөлшері және сапасы негізінен сол өнім беретін малдардың
денсаулығына тікелей байланысты. Сондықтан еліміздің мал дәрігерлігі
қызметінің алдында шаруашылықтағы жұмысты жүйелі түрде ұйымдастыру, мал
шығынын азайту міндеттері тұр. Мұның өзі осы салада істейтін оқу және
ғылыми мекемелердің жұмыс нәтижелерін көтере түсуін, ғылым мен озық
тәжірибе жетістіктерін өндіріске дер кезінде енгізуді және мал дәрігерлігі
маманының өз жұмысын өте жоғары кәсіптік дәрежеде атқара білуіне тікелей
байланысты.
Қазақстан Республикасының егеменді ел болу кезінде, әлеуметтік-
экономикалық реформаны дамытуда ветеринарияның маңызы өте зор. Әлеуметтік
экономиканы қайта құру нәтижелі ұйымдастыру деңгейіне байланысты.
Ветеринария ісін ұйымдастыруды нашар жүргізу- шаруашылық ісінің бұзылуына,
малдан алынатын өнім сапасының төмендігіне, мал басының кемуіне және
әртүрлі індет ошақтарының пайда болуына әкеп соқтырады.
Республикада ветеринарлық істің жағдайы әлеуметтік- экономикалық
факторларға байланысты. Оған жататындар: қоғамдық құрылыс, өндіріс деңгейі,
ғылыммен мәдениеттің дамуы, жоғары және арнаулы орта ветеринарлық білім
беру орталықтары, ветеринарлық мекемелерді, өнеркәсіпті және ауыл
шаруашылығын білікті мамандармен қамтамасыз ету, сонымен қатар, материалдық-
техникалық жағынан дұрыс жабдықтау. Өкінішке орай, Қазақстан
Республикасында және көршілес тәуелсіз мемлекеттерде әлеуметтік-
экономикалық өзгеріс кезеңі ветеринарлық қызмет жағдайына айта кеткендей
кері әсерін тигізіп отырып. Нарықтық экономика қиыншылығына қарамастан,
мемлекеттік деңгейде ветеринарлық істі жақсарту барысында әртүрлі жұмыстар
жүргізілуде. Мысалы, ветеринарлық заңдар, ережелер, нормативтік- құқықтық
құжаттар, білікті мамандар даярлау, әртүрлі ветеринарлық қызметке арналған
құралдар жасау істері қолға алынуда.

II.Негізгі бөлім
1.Кәсіпорынның шаруашылықтық-қаржылық қызметін талдау

Мал шаруашылығы негізінен ауыл шаруашылығы өндірісінің негізгі
салаларының бірі.
Мал шаруашылығының халыққа тигізер пайдасы орасан зор деуге болады.
Ауыл шаруашылығындағы малдардан алынатын өнімдер – тұрғындар мен халықты
азық – түлікпен қамтамасыз етеді. Мысалға, ет, сүт, шикізат өнімдері
былғары, жүн, тері, т.б.көптеген түрлерін атап өтуге болады. Осы аталған
өнімдермен халықты үнемі қамтамасыз етіп отырады.
Мал шаруашылығының маңыздылығы сонша, тіпті адамдар мал немесе мал
шаруашылығы болмаса, тіршілік ету болмас еді. Сол үшінде мал дәрігерлік
қызметінің негізгі бағыты – бұл мал шаруашылығының тиімділігін арттырып,
мал ауруларын және аурулардан болатын шығынды болдырмау, шаруашылықта
аурудан таза мал тобын жасау қажеттілігі туып отыр.
Малды жедел өсіп – өндіру, оларды асылдандыру, олардан барынша мал
өнімін алу үшін , бұл кешендер мен мамандандырылған шаруашылықтардың
денсаулығы мықты, жоғары өнім беретін малмен қамтамасыз ету болып табылады.
Бұл қожалықта 1200-нан астам мал өсіріледі. Олардың ішінде ірі қара
малы басты роль атқарады. Қой ет бағытындағы және сүт бағытындағы қойлар да
өсіріледі. Малдың өнімділігі орташа деңгейде деуге болады.
Шаруашылықта ұрық алатын малға қарағанда, басқа малдардан төлдерді 80-
90% дейін алуға ғана мүмкіндік болып отыр. Шаруашылықта сонымен қатар, 1300-
ге жуық сиыр, 1850 қой, 70 жылқы өсіріледі. Қой шаруашылығынан алынатын
өнім жүн мен тері болып табылады. Осы өнімдерді сату арқылы шаруашылық
қорына қосымша ақша көзі түсіп тұрады. Қой шаруашылығынан төл, ет, сүт
өнімдері алынады. Шаруашылық осы мал өнімдерін сатудан өзіне көптеген пайда
түсіреді. Сонымен қатар, ол осы өнімдерді сатуда басқа қалалар мен жеке
көршілес жатқан шаруашылықтармен тығыз қарым қатынаста болып отыр.
2.Өзіндік зерттеулер
Мал шаруашылығында тауар өндірісінің құны-95 пайыз құрайды, соның ішінде
ет өндіру 60 пайыз, сүт өндіру 25 пайыз, жүн өндіру 10 пайыз.
Өсірілетін негізгі тұқым қазақтың ақбас сиыры. Бұл тұқымның сиырлары
аймақтың табиғи жағдайына бейімді және жайылымдыққа жайылып жақсы салмақ
қоса алады.

1 кесте

2011 жыл 2012 жыл
жоспар факт жоспар факт
Ірі қара 750 1945 2000 2000
Оның ішінде 700700 690 700 700
сауын сиырлар

2 кесте.
Мал өнімділігі

2011 жыл 2012 жыл
жоспар факт жоспар факт
1 бас сиырдан 21,0 18,5 19,0 20,0
алынған тері
Бұзаулардың ет70 65 70 60
өткізу салмағы
кг. бас
600 сауын 1,8 1,8 2,0 1,9
сиырдан
алынған сүт.
Тәуліктік 700 700 800 700
салмақ қосу.

3 кесте.
Мал шаруашылығы өнімінің өндірілуі
2011 жыл 2012 жыл
жоспар факт жоспар факт
өткізілген ет,600 900 600 700
кг.
өткізілген 7200 8092 8750 7200
тері,кг.
өткізілген 1000 1000 1000 900
сүт,кг.

Шаруашылықтағы обьектілер
Обьектілердің атауы. Қолданылуы.
Ветеринарлық пункт Малдардың амбулаториялық және стационарлық емдеу,
профилактикалық ветеринарлық- санитарлық шараларды
жүргізу.
Изолятор Ауру малдарды және ауруға күдікті малдарды ұстау.
Санитарлық сойыс Малдарды амалсыздан сою
пункті
Карантин Шаруашылыққа келген малдарды қабылдау, ұстау,
диагноз қоюға, зерттеулер жүргізу және
ветеринариялық- санитарлық өңдеуден өткізу

Шаруашылықтағы құрал- жабдықтар тізімі
№ Аспаптар атауы. Өлшем бірлігі саны
1. Бунзен колбасы. дана 2
2. Лупа. дана 1
3. Анатомиялық қайшы дана 5
4. Таңу материалдарына арналған дана 3
қайшы.
5. Әртүрлі пипеткалар. дана 25
6. Әртүрлі пинцеттер. дана 20
7. Термометр. дана 10
8. Шприцтер. дана 30

Жиһаз және шаруашылықтық мүліктер
№ Атауы. Өлшем бірлігі саны
1. Өртке қарсы аспаптар жиынтығы. дана
3
2. Аспаптарға арналған үстел. дана 4
3. Аспаптарға арналған шкаф. дана 2
4. Противогаз. дана 10
5. Арнай киімдер жиынтығы. дана 15

Дезинфекциялағыш заттар
№ Атауы. Өлшем бірлігі саны
1. Избест кг 5
2. Фурациллин дана 6
3. 70%, 96% спирт л 5
4. Хлорофос дана 5
5. Зеленка дана 3

Сиыр қораларындағы микроклимат көрсеткіштері

№ Микроклимат параметрлері.Сиыр қорасы. Мал төлдету Қолдан
орыны. ұрықтандыру
цехы.
1. Ауа температурасы,ºС 5(3-6) 15(10-16) 18(16-19)
2. Салыстырмалы ылғалдылық,%70(50-75) 70(50-75) 70(50-75)
3. Ауа алмасуы, м³\сағ бір
басқа
Қыста 15 15 15
Ауыспалы кезең 25 30 25
Жазда 45 50 45
4. Ауа жылдамдығы,м\с
Қыста 0,5 0,2 0,5
Ауыспалы кезең 0,5 0,3 0,5
Жазда 0,8 0,5 0,8
5. Зиянды газдар:
Көмірқышқыл,% 0,25 0,25 0,25
Аммиак, мг\м³ 10 10 20
Қүкіртсутегі,мг\м³ 10 10 10
6. Ауаның микробтармен
залалдануы, м³\1000микроб70 50 70

Құжаттармен жұмыс атқару және ауруға сипаттама
Қайнар шаруа қожалығында жалпы ауыл шаруашылық малдары етті және
сүтті бағытта өсіріледі. Шаруашылықтағы жалпы малдар саны төмендегідей:
м.і.қ-1300 бас; жылқы малы-70 бас;қой– 1850 бас. Соңғы жылдары
шаруашылықта кездесіп тұрғаны – ірі қара некробактериозы - инфекциялық
аурулар түріне жатады. Қазіргі уақытта шаруашылық басқа індеттік
аурулардан сау. Соңғы үш жылғы дерек бойынша ауруларға шалдығу пайызы
келесідей:

Жыл Аурулар Жылқы М.і.қ. Қой Шошқа
2011ж Инвазиялық 35% 35% 20% 10%
аурулар
бойынша
Инфекциялық 15% 20% 35% 30%
аурулар
бойынша
Жұқпалы емес 55% 45% 45% 50%
аурулар
бойынша
2012 Инвазиялық 25% 15% 35% 28%
аурулар
бойынша
Инфекциялық 25% 40% 20% 15%
аурулар
бойынша
Жұқпалы емес 40% 55% 40% 32%
ауралар
бойынша
2013 Инвазиялық 15% 30% 35% 20%
аурулар
бойынша
Инфекциялық 20% 35% 15% 30%
аурулар
бойынша
Жұқпалы емес 30% 35% 15% 20%
ауралар
бойынша

Ірі қара шаруашылығы халықты етпен, сүтпен, терімен қамтамасыз етеді.
Негізгі беретін өнім- ет пен сүт. Жәнібек ауылдық округі Қайнар шаруа
қожалығында жергілікті табиғат жағдайын ескере отырып, мұнда негізінен етті-
сүтті бағыттағы ірі қара малы өсіріледі.
Жазғы мезгілде сиырлар далада жайылады. Бұл кезңде сиырлар тек қана
жайылым шөбімен, анда-санда жеммен азықтандырылады. Қысқы мезгілде сиырлар
арнайы қораларда ұсталады. Төсеніші күн сайын тазартылады. Шөп салу қолмен
жүргізіледі.
Қыс мезгілінде әрбір ірі қараға 20 кг. шөп, 5 кг. жем беріледі және
әртүрлі сүрлемдер беріледі. Тұрған жерлері жүйелі түрде залалсыздандырылып
тұрады.
Некробактериоз ( Necrobacteriosis) –тері мен оның қабатында жатқан
тканьдердің ( көбінесе аяқтардың төменгі бөліктерінде ), кілегейлі
қабықтардың кейде ұлпалы органдардың да іріңді –некротикалық жарақттануымен
сипатталатын инфекциялық ауру.

Аурудың таралуы. Ауру жер – жерде әсіресе қой мен бұғы шаруашылығы дамыған
аудандарда жиі кездеседі.

Қоздырушысы –Fusobacterium necrophorum – полиморфты микроб, қозғалмайтын,
теріс грамды, спора мен капсула құрамайды,қатал анаэроб, қоректік ортада
жақсы өседі. Патматериалдың жағындысында 60 -80 мүшелікті ұзын жіптің
формасын жасайды. Сырт ортада кеңінен таралған.Жоғарғы температураға
шыдамсыз (1000 C 1мин өлтіреді), қида 50күн,топырақта мыста 60 күн,жазда
15 күн ,мұздатылған материалда 25 күн сүтте 35 күн, су мен несепте
15сақталады; 5процент күйдіргіш натр микробты 10 мин.,ал 4 процент формалин
20 мин. өлтіреді.

Індеттік деректері. Некробактериозға ауыл шаруашылығы малдарының
барлығы,оның ішінде құстар, сонымен қатар жабайы жануарлардың көптеген
түрі мен адам бейімдік көрсетіледі.Жекелеп қалай ауырса,тобымен ауыру да
солай кездеседі.Көбіне жиі бұғылар мен қойлар, сирегірек – ешкілер, ірі
қара малы, жылқы, шошқалар және жиірек ауырады.Аурудың қозуына сыз қоралар
мен территорияның көңге толып кетуі қолайлы жағдай жасайды.

Инфекция қоздырушысының көзі – ауырып айыққан малдар мен клиникалық сау
бактерия тасушы малдар.Некроздың бактериялары шөп қоректілердің месқарыны
мен ішектерін орнықты тұрақ етушілер кеміргіштердің организмінде айлап
сақталады. Сырт ортаға қи массаларымен, сілекеймен, ал ауру малдардан
некрозданған тканьдермен түседі. Малдардың ауыруы , әдетте, тері мен
кілегейлі қабықтардың зақымдануынан болады( төлдерде тіс жарған кезде,
кіндік арқылы ) .Шабылған жерде, сызды, батпақты жайылымдарға жаю, ұзаққа
айдау, кеуіп қалған, тікенді құнарсыз азықтармен тамақтандыру ауруға
себепкер болады.

Солтүстік бұғыларының некробактериозының малдардың резистенттігінің
төмендеуімен байланысты көктемгі маусымдығы бар.

Патогенезі.Қан айналысы бұзылған және оттегісі жеткіліксіз зақымданған
тканьдерге түскен некроздайды. Егер малдың резистенттігі төмендесе,
зақымданған ошақ біртіндеп ұлғаяды, микробтар қанға енеді, некроздың екінші
ошақтары ( процестертің генерализациясы ), оның ішінде ұлпалы органдарда
табылады. Ауру қатерлі сыпатқа бет алады.

Малдың резистенттігі ,әжептәуір жоғары болса некроздаладың бас тапқы ошағы
қабықтанданады, сорылады немесе бөлініп қалады.Көбінесе некробактериоз
аусылмен, тұяқ шіргімен , контагиоздық эктимамен ауырып айыққаннан кейін
екінші инфекция болып кездеседі.

Клиникалық белгілері. Жасырын кезең 1-3күн. Ересек қойлар мен ешкілерде
аяқтарының зақымдануы басым болады, сондықтан бірінші елгісі ақсау.Тұяқ,
күлтенің терісі мен тұяқтардың аралығы қызарған, ісік, ауырғыш. Одан кейін
ойық жара, қаяу пайда болады.Сіңірлер желбезектер, буындар некроздалады.
Мүйіз қабы және бақай фалангісі бөлініп қалуы мүмкін.

Аурудың өтуі зарарсыз болса қабыну процесі қайтады, өлі тканьдер бөлініп
түседі және 2-3 аптаға созылатын жазылу басталады.Жыныс органдарының
некробактериозында іш тастау болады, сауықты өлуі мүмкін.

Қозылар мен лақтардың бет жағындағы терісі зақымданады еріндері, мұрын
желбезектері, ауыз бен жұтқыншақтың кілегейлі қабықтары және тіл.Өліммен
аяқталуға әкеп соғатын ішкі органдардың метастазы болуы мүмкін.Кіндік
арқылы ауырғанда да жылдам өледі.

Ересек ірі қара малының әдетте артқы аяқтары, бұзаулардың ауыз бен мұрын
қуыстарның, көмейдің кілегейлі қабықтары зақымданады. Ауру өкпенің
қабынумен, энтеритпен ( ішектің қабынуымен ),оститпен( сүйек тканінің
қабынуымен), остеомиелитпен асқынуы мүмкін.Бұндай жағдайда өлім арықтықтан
немесе сепсистен болады. Кейде ірі қара малының ауруы желіннің ,жатырдың
зақымдануымен өтеді.Іш тастау болуы мүмкін( ұрық мумияға
айналады).Бұқалардың үрпегі мен жыныс мүшесінде ойық жара пайда болады.

Шошқалар сирек ауырады.Торайларда некроздық дерматитті, стоматитті, ал
асқыну кезінде өкпнің қабынуын,ішектің қабынуы табады. Қатерлі өтетін
жайлар да болады. Ересек шошқаларда денесінің әртүрлі учаскесінің терісінде
іріңді некроздық ойық жаралар құралады.

Солтүстік бұғыларында некробактериоздың тұяқтық формасы басым
болады,аяқтарының төменгі фалангаларыныңфлегмоналы- іріңді қабынуы мен
артриттер, аурудың өтуі өте ауыр.Төлдерде стоматит, гастроэнтерит, ұлпалы
органдардың метастазын табады.

Үй қояндарының ауруы некроздық ойық жаралар құралады.

Солтүстік бұғыларында некроздық стоматит пен ринит ретінде көрінеді,
көбінесе ішкі органдар мен тері асты клечаткасында іріңді - некробактериоз
екі формада өтеді; 1) Тұяқтардың зақымдануы бар шектелген гангрена (
гангреноздық дерматит );;2)Прогесті гангрена жұмсақ шеміршектің,
сіңірлердің, буындардың некрозы. Кейде некроздың алғашқы ошақтары шоқтық
жағында, бастың бет бөлігінде, мұрынның шеміршегінде жинақталады.

Өлекседегі өзгерістер – арықтық, терінің, ауыз бен оған жақын
тканьдердің кілегейлі қабықтарының некрозы.Некроз ошақтарын ұлпалы
органдарда, жұтқыншақтың, өңештің, ішектің, жынс органдарының,
жұтқыншақтың,өңештің, ішектің, жыныс органдарының кілегейлі қабықтарының
зақымдануы ең көп кездеседі.

Диагноз. Клиникалық эпизоотологиялық және патологоанатомиялық деректердің
сипатын ескереді, ал диагнозды дәлелдеу үшін бактериологиялық зерттеу
жүргізеді.Лабораторияға зақымданған тканьді, абцестің ішіндегілерін
жібереді.

Дифференциялдық диагноз. Айыр тұяқтыларда типті афт құрайтындығымен,
эпизоотиялық өтуімен және тұяқ шіруін есептен шығарады.

Емді хирургия ережесімен жүргізеді. Өлі тканьдерді алып тастайды,
одан кейін зақымданған жерлерді антисептикалық ертінділермен ( сутегінің
асқынды тотығы, калий перманганаты) дәрілейді, зақымданған жерге
антибиотиктер мен сульфаминдтердің эмульсиясын қолданады.Аяқтары зақымданса
дезинфекциялық ертінділердің ваннасынан өткізеді.Бұлшық етке жақсысы
пролонгирлік әрекеті бар антибиотиктерді жібереді.Мысалы, 20 мың ЕДкг
дозалы дибиомицин.Бұғыларды емдегенде 0,15 процент агар –агардағы 15 -20
процент антибиотиктердің формасындағы шала ертіндіні бұлшық етке жіберу
немесе дозасы 0,2- 0,3 мл\кг 4-5 күнге иньекция жасалуы қайталанатын 20
процент полиэтиленгликольдің ертіндісін жіберу тәуір нәтиже береді.

Ауыз қуысының кілегейлі қабығы зақымданғанда өлі тканьдерін алып
тастағаннан кейін сутегінің асқынды тотығының 3процент ертіндісімен, калий
пермаганаттының 4процент ертіндісімен кілегей қабықты шаяды.

АС қорыту жолы зақымданғанда емдеу көбінесе нәтижесіз болады.Бірақ
ішке 1-2 м дозада жіберілетін нафталандағы биомицин суспензиясының (100
гр нафталанға 1гр биомицин ) болымды әрекеті жөнінде хабарламалар бар.

Иммунитет ауырып айыққаннан кейін құралмайды, спецификалық профилактика
даярланбаған.

Сақтық пен күресу шаралары. Қайткенде де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.