Ежелгі гректер мен римдіктердің діні

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ежелгі гректердің діні

(Профессор С. Қ. Қонар «Діндер тарихы»)

2. 15-сурет. Микеныдағы бекініс б. з. д. XIV-XIII ғғ.

Грекия, Микены

Ежелгі гректер мен римдіктердің діні . Көне мәдениеттің негізін қалаушылардың бірі гректер болды. Олар өздерін «Эллиндіктер» деп атап, елдерін «Эллада» деді. Антикалық мәдениеттің ХV ғасырға созылған ғұмыры б. з. V ғасырында Рим империясының құлауымен аяқталды. Гректердің мәдениеті Эгей өркениетінен бастау алады. Оның орталықтары Крит аралы мен Пелопоннес түбегіндегі Микены болғандықтан, Крит-Микены мәдениеті деп аталады.

Ежелгі гректердің діни түсініктері даму барысында үш кезеңнен өтті:

Элладаға басып кіргенге дейінгі;
Крит-Микендік (2. 15-сурет) ;
Гомерлік.

Ежелгі гректердің діні туралы алғашқы толық деректер: Гомердің поэмалары «Илиада» мен «Одиссей»; Гесиодтың еңбектері «Теогония» және «Еңбектер мен күндер» арқылы мәлім болды. Гесиод өз еңбектерінде мемлекеттік дінмен қатар: халықтық сенімдер және жергілікті культтерге көп көңіл бөлді. Ежелгі Грек діні - бұл пұттық дін, оның негізінде мифология жатыр.

Ежелгі Грек дінінің ерекшеліктері:

қасиетті жазбасы, діни кітаптары, қатал діни догматтары, абыздық касталары болмады;
жеке ғылымдар мен жаратылыстану ғылымы діннен бөлінді.

Ежелгі грек дінің шығуында эллиндіктермен қатар басқа этникалық топтардың қосқан үлесі зор: криттік - миноистік дін ‒ орталығы Крит аралдарында болған (б. з. д. 3000 - 1200 жж. ), сикладтық (Эгей теңізі аралдарында орналасқан) .

Б. з. д. VIII-VI ғасырларда гректердің мифологиялық дүниетанымы жақсы дамыды. Дүниенің жаратылысы жайындағы аңыздарында:

ең әуелі Хаос (тәртіпсіз әлем) болған;
одан Гея - құдай ана және Тартар бөлініп шықты;
дүние құдайлар мен адамдардан тұрды;
негізгі құдайлары Олимп тауын мекендейді.

Ежелгі грек тайпалары тасқа, өзенге, еменге және табиғат құбылыстарына да табынған. Олардың мифологиясында сатирлер, тритондар, кентаврлар, бүркіт - Зевстің қасиетті құсы және т. б. көптеген кейіпкерлер бейнеленеді.

Ежелгі гректердің дінінде патриархалдық культтермен қоса табиғат құбылыстарына қарап, көріпкелдікпен болашақты болжау да орын алды. Олар жануарлардың ішкі мүшесіне, құстың ұшқанына қарап болжам айтуға, найзағайдың жарқылы, судың сыңғыры, дауылдың тұруы, қасиетті емен жапырағының сыбдыры сияқты табиғат құбылыстары мен аян түстерге де сенген. Әрбір ру мен жанұяның өздерінің қасиетті табыну объектілері болған: жанұя ошағы, ата-бабалардың бейіті, ғибадатханалар, құрбандық шалатын орындар т. б.

Ежелгі грек дінінің дамуы. Крит - Микендік кезеңде ежелгі гректерде олимпийлік пантеондар қалыптасты. Олимпийлік құдайлар мемлекеттік пен қатар жекеше де болды. Сол кезеңдегі дінге тән сипаттар:

құдайлардың көп болуы;
діни салттардың салтанат құруы;
храмдардың ұлылығы;
жануарларға сыйыну және т. б. әр полисте әртүрлі еді.

Әр грек қауымының өз құдайы болды: Афиныда - Афина құдайы, Самоста - Гера құдайы, Спартада - Артемида құдайы т. с. с.

Классикалық кезеңде (б. з. д. V ғ. ) Афины мемлекетінің өркендеуі және гректердің басқа халықтар мен мәдени байланыстардың дамуы арқасында грек діні дами түсті. Зевс, Деметра, Аид, Афина, Артемида, Дионис, Аполлон секілді құдайлар культіне ерекше мән берілді ( 2. 16-сурет ) .

: Зевс Ежелгі гректердің бас құдайы

: Аид - жер асты құдайы

: Афина - даналық құдайы

: Артемида - жануарлар мен өсімдіктер қамқоршысы

: Апполон - жарық пен поэзияның құдайы

: 2. 16-сурет

Ежелгі Грек мифологиясында басты құдай болып есептелген - Зевс басқа құдайлармен адамдарға билік жүргізген. Оның әйелі Гера - аспан құдайы және неке қамқоршысы болды. Зевс інілері Пасейдонға теңіз билігін, Аидқа жер асты «өлілер» патшалығын билеуді тапсырды.

Зевстің балалары: сұлулық пен сүйіспеншілік құдайы - Афродита, от пен ұсталықтың, өнердің құдайы - айлакер Гефест, ай құдайы, аңшылық пен жануарларың демеушісі - Артемида, даналық құдайы ‒ Афины болды.

Ежелгі гректерде әрбір кәсіптің өз демеушісі бар еді. Дионис - шарап өндірісінің, Гермес - сауда-саттықтың, Артемида - аңшылықтың қамқоршысы болып есептелді.

Зевстың ұлы Аполлон күн құдайы - Гелиоспен теңестіріліп, жарық пен поэзияның құдайына айналды, оның артында көркемөнер мен поэзия қамқоршылары, 9 музасы еріп жүрді.

Эллин қалаларында Тесей, Мелеагр сияқты өздерінің батыр - қамқоршылары да болды. Бұлардан басқа күн құдайы - Гелиос, жеңіс құдайы - Ника соғыс құдайы - Арес және құдай мен адамнан туған жартылай құдай - Гераклит (Геркулес) жайында аңыздар көп.

Құл иеленушілік дәуір - монументтік сәулет өнері мен ғибадатханалар салуды дамытты. Діни рәсімдер арнайы құбандық шалатын жерлерде (далада) өтетін, ал ғибадатханалар тек құдайлар мүсіндері тұратын жер ретінде қолданылды.

Архаика кезеңінен бастап гректер Олимптің ұлы құдайларына арнап зәулім ғибадатханалар салды. Онда құдайлар бейнесіндегі мүсіндер тұрды.

Ғибадатхана құрылыстары Афиныда Перикл кезінде шырқау шыңына жетті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.