ЖИТС, ВИЧ аурулары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе бөлім
Негізгі бөлім
ЖИТС,ВИЧ аурулары
Пайда болуы
Таралуы
Емдеу пофилактикасы
Алдын алу шаралары
Қорытынды
Ұсынылған әдебиеттер

Кіріспе
Адамның иммунитет тапшылығының вирусы халық арасында "ВИЧ" деген атаумен кеңінен танымал. Ал осы аурудың асқынған түрі жұқтырылған иммунитет тапшылығының синдромы, яғни "СПИД" деп аталады
Жүре пайда болған иммундық дефицитінің синдромы - аса қатерлі вирустық дерт. Қоздырушы - адамның иммундық дефицит вирусы(ИДВ). Вирус иммундық жүйесінің жасушаларының жұмысын бұзып, жойып, нәтижесінде Жүре пайда болған иммундық дефицитінің синдромы (ЖИТС) пайда болып, адам организмінің қорғаныс механизмдерінің жұмысы бұзылып, инфекция мен қатерлі ісіктерлерден кәдімгі иммунды статус қалыпта болған жағдайда дамымайтын оппортунисттік аурулар пайда болады.
ВИЧ адамның иммундық жүйесі мен басқа жасушаларын зақымдайды. ВИЧ жұққан жағдайда -лимфоциттер біртіндеп өліп, адамның жасушалық деңгейдегі иммунитеті төмендейді де, ағза инфекцияға қарсы күресе алмай қалады. ВИЧ-ті ретровирусқа қарсы дәрілермен дер кезінде емдесе, бұл вирустың дамуы баяулап, адамның СПИД дертіне ұшырау қаупі 1,5% дейін азаяды (СПИД - ВИЧ-тің соңғы сатысы)
ВИЧ адамға негізінен қорғаныш амалын қолданбаған жыныстық қатынас арқылы, вирус жұққан шприц немесе медициналық жабдықтарды қолданған кезде, адамға қан құйғанда, балаға науқас анасынан (босанғанда немесе емізген кезде) жұғады.
Әлем бойынша ВИЧ-тің соңғы сатысы - СПИД-тен 2011 жылы 1 миллион 700 мың адам қаза тапқан. Бұл көрсеткіш 2005 жылы 2 миллион 300 мың адам болды.
БҰҰ-ның 2001-2011 жылдарға арналған дерегі бойынша, Қазақстан - соңғы 10 жылда ВИЧ жұқтырған ересек адамдар саны артып бара жатқан елдердің бірі. Елде 2001 жылдан бері СПИД-тен шамамен 1 мың 200 адам қаза тапқан.
Республикалық СПИД-пен күрес және профилактика орталығының дерегінше, Қазақстанда тек 2012 жылы 2015 адам ВИЧ жұқтырған, 232 адам СПИД дертіне шалдыққан.

Пайда болуы
Оксфорд университетінің Нуно Фариа (Nuno R. Faria) жетекшілік еткен ғалымдар тобы 1959 жылы Конго демократиялық республикасының астанасы - Киншаса қаласында алынған қан құрамынан табылған адамның иммундық тапшылығын тудыратын вирусты тексере келіп, осындай қорытындыға келген. Вирустың осы түріне және өзге де түрлеріне филогеографиялық талдау жүргізіп, вирустың 1920 жылдары Киншаса қаласында пайда болғанын анықтады. Осы арадан ВИЧ бүкіл әлемге таралған. Иммун тапшылығын тудыратын вирус адам бойынан 1983 жылы байқалғанымен оның пайда болуы уақыты арыда жатқанын ғалымдар осылай білді.

Зерттеуге қатысқан канадалық Шербрук университетінің профессоры Жак Пепиннің (Jacques Pepin) айтуынша, вирустың пайда болу тарихы мен мерзімінің анықталуы қазіргі қалыптасқан ахуалға оң өгеріс әкеле алмайды немесе ВИЧ-инфекцияның одан ары таралуына тосқауыл қоя алмайды.

Десе де, біз үшін әлемнің 70 млн адамы (олардың жартысы қайтыс болып кеткен) ВИЧ-инфекцияны қалай жұқтырғанын білу әлдеқайда маңызды. Киншаса қаласында алынған қан құрамына жүргізілген филогеографиялық сараптама мен оны өзге елдерден (Камерун, Габон) алынған вирустармен салыстыру ғалымдарға аса маңызды тұжырымдар жасауға мүмкіндік берді.

Ғалымдардың топшылауынша, ВИЧ адамға маймылдан вирустың жұғуынан пайда болған. Камерунның оңтүстік шығысын мекендейтін шимпанзенің бойынан табылатын аталмыш вирус ең алдымен М тобындағы ВИЧ-ке жақын болып келеді - инфекция жұқтырғандардың 90 пайызына осы вирус себепкер екені белгілі болды.

1920 жылы вирус бельгиялық Конгоның астанасы - Леопольдвиль (бүгінгі Киншаса) қаласына, ал одан ары 17 жыл өткеннен кейін Конго республикасының астанасы Браззавиль шаһарына (сол кездегі француздардың Экваторлық Африкасының орталық қаласы) жетті. 1940-шы жылдардың бас кезінде вирус Конгоның Лубумбаши және Мбужи-Майи қалаларына таралды.

Вирустың негізгінен өзендер, яғни, су жолдарымен (кеме, қайық) мен теміржол арқылы таралды. ВИЧ-инфекцияның 1960-шы жылдары кеңінен таралуына аймақтағы жезөкшеліктің етек алуы себеп болды.

Мына кереғарлыққа да назар аудармауға болмайды: билік адамдарды түрлі инфекциялар мен қатерлі әрі жұқпалы аурулардан қорғау үшін екпе ектіргенде вирустың таралу аумағы кеңейген. Бұған шприцтің залалсыздандырылмауы себеп болған екен.

ЖИТС-тің жұғу көздері және жұғу жолдары.

ДДҰ мәліметі бойынша АИВ жұқтырғандардың саны 2000 жылдан кейін 40 -- 50 миллионға жетуі ықтимал. ЖИТС-пен ең көп науқастанушылар АҚШ-та, Батыс Еуропа елдерінде (әсіресе Франция, Германия, Ұлыбритания, Италия), Орталық Африкада, Гаитиде тіркелген. Вирус ТМД мемлекеттерінде, Жапония, Шығыс Араб елдерінде кездесе бастады.
Әдетте ЖИТС-пен қала тұрғындары жиірек ауырады. Оған жөнсіз жыныстық қатынас, шектен тыс сексуальдық еркіндік, жезөкшелік, гомосексуализм т. б. жайлар себеп болады.
Көпшілік жағдайда ЖИТС-тен сексуалъдық белсенділігі басылмаған жастағы ерлер мен әйелдер зардап шегеді. Бала туу мүмкіндігі бар әйелдердің арасында ЖИТС тарала бастауына байланысты балалардың да осы ауруға шалдығуы жиілей түсті. Осыдан 3 -- 4 жыл бұрын АИВ жұқтырғандардың 70 -- 75%-ы еркектер болса, бүгінде есірткі қолдану-ылардың саны күрт көбейіп, олар көпшілік жағдайда ортақ шприц инелерін пайдаланатын болғандықтан, 6ұл науқасқа шалдыққан ерлер мен әйелдердің саны теңесті (50%-дан).
Мұндай жағдай балаларға ЖИТС жұқтыру қаупін күшейтіп отыр. Қазіргі таңда көптеген жұқпалы аурулар белең алып, халқымыздың денсаулығына зиянын тигізіп келеді.
Мəселен, жас айырмашылығын талғамай, елімізге қауіпті дерт болып жабысқан - СПИД ауруы.
Қауіпті ЖИТС (жұқтырылған иммун тапшылығының синдромы - СПИД) дерті қайдан бастау алғанына тоқталсақ, оның жұқтырылған белгісі алғаш рет 1981 жылы АҚШ-та тіркелген.
Ал ЖИТС-ке шалдығудың соңғы сатысы ВИЧ инфекциясын 1983 жылы француз ғалымы Л.Монтанье ашты. ВИЧ инфекциясы көп жылдар бойы адам ағзасында өмір сүріп, оның алғашқы белгілері пайда болғанша басқа адамдарға жұғуы мүмкін. Бұл аурудың емі әлі табылған жоқ.
Алайда ВИЧ инфекциясы тіркелген жандардың бойындағы ауруды біраз уақытқа созу үшін дәрі-дәрмектер болғанымен, оның құны қымбат. ЖИТС вирусы сау адамға мынандай үш негізгі жолдармен жұғады: 1) Жыныстық қатынас арқылы;
2) Адамның ауруы қаны арқылы (қан құю, ауру адамға пайдаланған шприцтер, т.б.)
3) ЖИТС ауруы жұққан анадан баласына ауысу арқылы. Бүгінгі таңда 16 миллионнан астам адам ғасыр дерті кесірінен көз жұмса, эпидемия белең алғалы бері 60 миллиондай адам осы вирусты жұқтырған екен. БҰҰ-ның берген дерегіне сүйенсек, ЖИТС әлемдік аумақта адам өлімінің себепкері ретінде төртінші орын алды, ал оның жұқпалы дерт екенін ескерсек, ертеңгі күні бүкіл адамзатқа қауіп болып төнері анық.
Егер де 2001 жылға дейін дүниежүзінде күніне 8500 адам ВИЧ инфекциясын жұқтырған болса, бүгінгі таңда бұл көрсеткіш 1600 адам деп беріліп жүр. Қазақстанда осы дертке шалдыққандардың саны 2007 жылы наурызда 7709 адамға жеткен. Бұл -- ресми мәлімет. Ал шын мәнінде, бұдан әлдеқайда көп. Дәрігерлердің жауапсыздығынан оңтүстік өңірдегі бей-күнә сәбилердің ВИЧ инфекциясын жұқтыруы, санының күн сайын артуы бәрімізді ойландырады. Ғасыр дертінің жас талғамайтыны, ең соңында ажал құрсауына алатыны бәрімізге сабақ болса екен.
БҰҰ-ның есебі бойынша 15-24 аралығындағы жастардың 12 миллиондайы жыныстық қарым-қатынас арқылы ВИЧ инфекциясына шалдыққандар. Егер алдыңғы буын осы жабық тақырып аясында жастармен әңгіме өрбітсе, қатерлі дерттің алдын алар еді. Экономикасы дамыған Канада, Франция, Швеция сияқты елдерде осындай тақырыпта кеңінен ашық айтылғандықтан жасөспірімдер арасындағы жүктілік және жыныстық қатынастар арқылы берілетін түрлі жұқпалы аурулардың көрсеткіші азайған.

Инфекция көзі.

Вирус жұққан адам -- вирус тасымалдаушылар, ЖИТС-пен ауырған адамдар инфекция жұқтыру көзі болып табылады. Ешқандай ауру белгілері байқалмайтындықтан әсіресе вирус тасымалдаушылар өте қауіпті. Вирус көп мөлшерде қанда, спермада, қынап кілегейінде, емшек сүтінде болады. Көз жасында, жұлын сұйығында, сілекейде өте аз мөлшерде болуы мүмкін. Жұғу жолдары. Медицинада дәлелденуі бойынша, ЖИТС-тің қазіргі кезде негізгі жұғу жолдары мынадай:
-- жыныстық қатынас;
-- вирустың бірден қанға түсуі (әртүрлі инъекциялар жасаған кезде т. б. жағдайларда);
-- анасынан нәрестеге жұғу арқылы.
Жыныстық жол негізгі жұғу жолы болып табылады. ЖИТС адамдарға 80% жағдайында осы жолмен, яғни гетеросексуальдық (еркек-әйел) және гомосексуальдық (еркек-еркек) жыныстық қатынас кезінде жұғады. Ең қауіптісі -- гомосексуальдық анальдық қатынас, өйткені партнерлердің жыныс мүшелерінің терісі, шырышты қабатының жарақаттануы жиі болады. АҚШ-та ЖИТС-пен науқастанғандардың 70%-ына ауру осындай жолмен жұққан. Жұқтыру каупі активті және пассивті гомосексуалистерде бірдей дәрежеде болады. Қатерлі топқа жезөкшелер де жатады. Партнерлердің жиі ауысуы да ЖИТС жұқтыру мүмкіндігін күшейтеді. ЖИТС-пен науқастанушылық бел алған елдерден келген азаматтармен жыныстық катынаста болу әсіресе қауіпті. Жыныстық инфекциясы бар немесе бұрын ауырғандармен кездесу, етеккір кезінде жыныстық катынаста болу, садистік әдеті бар партнермен жақындасу ЖИТС жұқтыру каупін күшейте түседі.
ЖИТС-тің вирустың қанға бірден түсуі арқылы жұғуы қазіргі кезде ерекше аландаушылық туғызып отыр. Себебі тамырға наркотиктер енгізгенде ортақ инелі шприцті пайдаланатын нашақорлардың саны көбейіп келеді. Әрине, қолданатын инелерін олар тиісті өндеуден өткізбейді. Егерде ЖИТС-пен науқастанған немесе вирус тасымалдаушы нашақорлар қауымына қосылса, вирус оның инедегі қанының қалдығымен сау адамның ағзасына түседі. Вирус аурулардың 20%-ына осындай жолмен жұғады.
Вирус адамға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.