Тұрақты ток тізбегінің электрлік күйі
КІРІСПЕ
Тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдауға арналған әдістемелік
нұсқау.
1. Тапсырма және орындауға қойылатын жалпы талаптар
Тапсырманың мазмұны.
1. Сұлбаның барлық тармақтарындағы токтарды есептеу үшін Кирхгоф заңдары
бойынша теңдеулер жүйесін құрыңдар.
2. Берілген электр тізбегінің тармақтарындағы барлық токтарды контурлық
токтар әдісімен анықтаңдар.
3. Есептелген сұлба үшін қуаттар балансын құрыңдар.
4. Сыртқы контур үшін масштаб бойынша потенциалдық диаграмма
тұрғызыңдар.
5. Эквивалентті генератор әдісін пайдаланып, тек қана бір тармақтан
өтетін токтың сандық мәнін анықтаңдар.
Тапсырманы орындауға қойылатын жалпы талаптар. Тапсырманы орындау
алдында “Тұрақты токтың сызықтық электр тізбегі“ тарауынан келесі
сұрақтарды қайталау қажет:
1. Тұрақты ток электр тізбегін сипаттайтын негізгі параметрлері.
2. Тұрақты ток тізбегі үшін Ом, Кирхгоф заңдары.
3. Электр тізбектернің есептеу әдістері (контурлық токтар әдісі,
эквивалентті генератор әдісі, электр тізбегіндегі пассивті
элементтерді түрлендіру әдісі) .
Қайталаған кезде “Тұрақты токтың сызықты электр тізбегі“ тарауы
бойынша лекция материалдарын және [1,2,3,4,5] әдебиеттерді пайдаланыңыздар.
1. ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Сызықты электр тізбектерінің негізгі қасиеттері және жалпылай талдау
әдістері.
Электр тізбектерінің негізгі заңдары. Электр тібектерін есептеуге
жататын, негізгі заңдар – Ом және Кирхгоф заңдары. Ом заңы ток пен кернеу
арасында байланыс орнатады, және электр тізбегінің бөлігі үшін төмендегідей
жазылу мүмкін:
мұнда U мен E “+” оң таңбамен алынады, егер олардың бағытары тоқтың
бағытымен сәйкес келсе, ал олардың бағыттары токтың бағытына қарама – қарсы
болса U мен E “-” теріс таңбамен алынады: R – тізбек бөлігіндегі
кедергілер қосындысы.
Кирхгоф заңдары келесі түрде баяндалады және жазылады.
Кирхгофтың бірінші заңы. Бір түйінде қосылатын, тармақтардағы
токтардың алгебралық қосындысы нөлге тең болады, яғни
;
мұнда m – қарастырылып отырған түйінде қосылған тармақтардың саны.
Кирхгофтың екінші заңы. Кез келген контурдағы кернеулердің алгебралық
қосындысы осы контурдағы э.қ.к.-ң алгебралық қосындысына тең болады, яғни
;
n – контурдағы кернеулер саны,
- контурдағы э.қ.к. саны.
Бастапқы берілгендер саны жеткілікті болған кезде, R және E бар күрделі
электр тізбектер саны қанша болса да, оларды есептеуге болады. Теңдеулер
жүйесін құрған кезде, егер қарастыратын электр тізбегінде “m” тармақтар
және “n” түйіндер бар болса, онда Кирхгофтың бірінші заңы негізінде
құрылатын теңдеулер саны n –1, ал Кирхгофтың екінші заңы негізінде [m – (n
– 1)] болатынын ескеру керек.
Сонымен, Кирхгофтың бірінші және екінші заңдары бойынша құрылған жалпы
теңдеулер саны, электр тізбегіндегі тармақтар санына тең болады.
Күрделі электр тізбегін есептегенде, жүйеге кіретін теңдеулер саны өте
көп болса мұндай жүйені шешуге көп уақыт кетеді. Күрделі электр тізбегін
есептеуді жеңілдетуге мүмкіндік туғызатын, әдіс – ол контурлық токтар
әдісі. Эквивалеттік генератор әдісі бөлек жеке алынған тармақтағы токты
анықтауға мүмкіндік туғызады.
Кирхгоф заңдарын, контурлық токтар әдісін және эквиваленттік генератор
әдісін қолдануды нақты мысал арқылы көрсетеміз.
2. БАҚЫЛАУ МЫСАЛЫ
1. Бастапқы берілгендері
1. Берілгені: E1 = 24 B ; E2 = 42 B ;
R10 = R20 = 1 Oм ; R1 = 11 Oм ;
R2 = 17 Oм ; R3 = R4 = 12 Oм ;
R5 = R6 = 6 Oм.
2. Табу керек: 3.1 суретте көрсетілген, сұлба тармақтарындағы токтарды,
Кирхгоф заңдары бойынша анықтаңдар.
3.1сурет
Шешуі:
Берілген тізбекте 6 тармақ және 4 түйін бар. Өз қалауымыз бойынша
тармақтардағы токтардың бағыттарын көрсетеміз. Кирхгофтың бірінші заңы
бойынша 3 теңдеу құрамыз (n–1=4 –1=3)
“a” түйіні үшін
“b” түйіні үшін (1)
“с” түйіні үшін
Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдеу құру үшін сұлбаны үш аbса,
асdа, сbdс контурға бөлеміз. Контурларды айналып өту бағытын сағат тілі
бойынша аламыз. Теңдеулер саны:
(2)
Егер (1) теңдеулердегі I2, I5 , I6 токтардың мәнін (2) жүйеге қойса, онда
үш белгісіз бар үш теңдеулер жүйесін табамыз:
Э.Қ.К.-ң және кедергілердің сан мәндерін қойғаннан кейін:
(3)
(3)-ті кез келген тәсілмен шешіп, токтарды табамыз:
=
1) теңдеулер жүйесінен қалған токтарды табамыз:
3.2 суреттегі сұлбаның тармақтарындағы токтарды контурлық токтар
әдісімен анықтау. Контурлық токтар әдісі электр тізбегінде қажетті тәуелсіз
контурлар санын таңдаудан басталады. Тәуелсіз контурлар саны мына өрнекпен
[m-n+1] анықталады (мұнда m- тармақтар саны, n- түйіндер саны). Әрбір
таңдалған контурлардағы контурлық токтардың бағыттарын ... жалғасы
Тұрақты ток тізбегінің электрлік күйін талдауға арналған әдістемелік
нұсқау.
1. Тапсырма және орындауға қойылатын жалпы талаптар
Тапсырманың мазмұны.
1. Сұлбаның барлық тармақтарындағы токтарды есептеу үшін Кирхгоф заңдары
бойынша теңдеулер жүйесін құрыңдар.
2. Берілген электр тізбегінің тармақтарындағы барлық токтарды контурлық
токтар әдісімен анықтаңдар.
3. Есептелген сұлба үшін қуаттар балансын құрыңдар.
4. Сыртқы контур үшін масштаб бойынша потенциалдық диаграмма
тұрғызыңдар.
5. Эквивалентті генератор әдісін пайдаланып, тек қана бір тармақтан
өтетін токтың сандық мәнін анықтаңдар.
Тапсырманы орындауға қойылатын жалпы талаптар. Тапсырманы орындау
алдында “Тұрақты токтың сызықтық электр тізбегі“ тарауынан келесі
сұрақтарды қайталау қажет:
1. Тұрақты ток электр тізбегін сипаттайтын негізгі параметрлері.
2. Тұрақты ток тізбегі үшін Ом, Кирхгоф заңдары.
3. Электр тізбектернің есептеу әдістері (контурлық токтар әдісі,
эквивалентті генератор әдісі, электр тізбегіндегі пассивті
элементтерді түрлендіру әдісі) .
Қайталаған кезде “Тұрақты токтың сызықты электр тізбегі“ тарауы
бойынша лекция материалдарын және [1,2,3,4,5] әдебиеттерді пайдаланыңыздар.
1. ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР
Сызықты электр тізбектерінің негізгі қасиеттері және жалпылай талдау
әдістері.
Электр тізбектерінің негізгі заңдары. Электр тібектерін есептеуге
жататын, негізгі заңдар – Ом және Кирхгоф заңдары. Ом заңы ток пен кернеу
арасында байланыс орнатады, және электр тізбегінің бөлігі үшін төмендегідей
жазылу мүмкін:
мұнда U мен E “+” оң таңбамен алынады, егер олардың бағытары тоқтың
бағытымен сәйкес келсе, ал олардың бағыттары токтың бағытына қарама – қарсы
болса U мен E “-” теріс таңбамен алынады: R – тізбек бөлігіндегі
кедергілер қосындысы.
Кирхгоф заңдары келесі түрде баяндалады және жазылады.
Кирхгофтың бірінші заңы. Бір түйінде қосылатын, тармақтардағы
токтардың алгебралық қосындысы нөлге тең болады, яғни
;
мұнда m – қарастырылып отырған түйінде қосылған тармақтардың саны.
Кирхгофтың екінші заңы. Кез келген контурдағы кернеулердің алгебралық
қосындысы осы контурдағы э.қ.к.-ң алгебралық қосындысына тең болады, яғни
;
n – контурдағы кернеулер саны,
- контурдағы э.қ.к. саны.
Бастапқы берілгендер саны жеткілікті болған кезде, R және E бар күрделі
электр тізбектер саны қанша болса да, оларды есептеуге болады. Теңдеулер
жүйесін құрған кезде, егер қарастыратын электр тізбегінде “m” тармақтар
және “n” түйіндер бар болса, онда Кирхгофтың бірінші заңы негізінде
құрылатын теңдеулер саны n –1, ал Кирхгофтың екінші заңы негізінде [m – (n
– 1)] болатынын ескеру керек.
Сонымен, Кирхгофтың бірінші және екінші заңдары бойынша құрылған жалпы
теңдеулер саны, электр тізбегіндегі тармақтар санына тең болады.
Күрделі электр тізбегін есептегенде, жүйеге кіретін теңдеулер саны өте
көп болса мұндай жүйені шешуге көп уақыт кетеді. Күрделі электр тізбегін
есептеуді жеңілдетуге мүмкіндік туғызатын, әдіс – ол контурлық токтар
әдісі. Эквивалеттік генератор әдісі бөлек жеке алынған тармақтағы токты
анықтауға мүмкіндік туғызады.
Кирхгоф заңдарын, контурлық токтар әдісін және эквиваленттік генератор
әдісін қолдануды нақты мысал арқылы көрсетеміз.
2. БАҚЫЛАУ МЫСАЛЫ
1. Бастапқы берілгендері
1. Берілгені: E1 = 24 B ; E2 = 42 B ;
R10 = R20 = 1 Oм ; R1 = 11 Oм ;
R2 = 17 Oм ; R3 = R4 = 12 Oм ;
R5 = R6 = 6 Oм.
2. Табу керек: 3.1 суретте көрсетілген, сұлба тармақтарындағы токтарды,
Кирхгоф заңдары бойынша анықтаңдар.
3.1сурет
Шешуі:
Берілген тізбекте 6 тармақ және 4 түйін бар. Өз қалауымыз бойынша
тармақтардағы токтардың бағыттарын көрсетеміз. Кирхгофтың бірінші заңы
бойынша 3 теңдеу құрамыз (n–1=4 –1=3)
“a” түйіні үшін
“b” түйіні үшін (1)
“с” түйіні үшін
Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдеу құру үшін сұлбаны үш аbса,
асdа, сbdс контурға бөлеміз. Контурларды айналып өту бағытын сағат тілі
бойынша аламыз. Теңдеулер саны:
(2)
Егер (1) теңдеулердегі I2, I5 , I6 токтардың мәнін (2) жүйеге қойса, онда
үш белгісіз бар үш теңдеулер жүйесін табамыз:
Э.Қ.К.-ң және кедергілердің сан мәндерін қойғаннан кейін:
(3)
(3)-ті кез келген тәсілмен шешіп, токтарды табамыз:
=
1) теңдеулер жүйесінен қалған токтарды табамыз:
3.2 суреттегі сұлбаның тармақтарындағы токтарды контурлық токтар
әдісімен анықтау. Контурлық токтар әдісі электр тізбегінде қажетті тәуелсіз
контурлар санын таңдаудан басталады. Тәуелсіз контурлар саны мына өрнекпен
[m-n+1] анықталады (мұнда m- тармақтар саны, n- түйіндер саны). Әрбір
таңдалған контурлардағы контурлық токтардың бағыттарын ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz