Шеміршекті балықтардың шығу тегі мен эволюциясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Таихи

СӨЖ

Тақырыбы: Шеміршекті балықтардың шығу тегі мен эволюциясы

Орындаған: Аутен Әсел Үсенқызы
Тобы: 6B01508-химия-биология
Тексерген: Айтжанова Мира Онланбековна

ЖОСПАРЫ:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
II.1. Шеміршекті балықтар
II.2. Тақтажелбезектілер
II.3. Тұтасбастылар
III. Қорытынды

Кіріспе
Шеміршекті балықтар (Chondrichthyes) -- омыртқалылар класы.
Қазба қалдықтары девонның орта шенінен белгілі. 2 класс тармағы: тақтажелбезектілер (Elasmobranchіі) және бүтінбастылар (Holocephalі), 140-қа жуық туысы, 730 түрі бар. Шеміршекті балықтардың денесінің ұзындығы 6 см-ден 20 м-ге жетеді. Қаңқасы тек шеміршекті, қаңқасының ізбестенгендері (сүйектенбеген) жиі кездеседі. Егер қабыршағы бар болса, ол плакодты (тісшелі). Көпшілігінде ұзынша тұмсығы болады, аузы тұмсығының астында көлденең саңылау сияқты көрінеді. Қанат қалақшалары эластинді талшықтармен бекіген. Құйрық қанаттарының қалақшалары тең емес, үстіңгі қалағы үлкен, 5 -- 7 жұп желбезек саңылаулары сыртқа жеке ашылады. Торсылдағы болмайды. Тоқ ішегінде иірлі қатпарлы қақпақшасы, жүрегінде артериалды конусы бар. Ас қорыту және несеп-жыныс жүйелері құрсақ қанаттарының жанындағы ортақ қуыс -- клоакаға ашылады. Іштей ұрықтанады. Аталықтарының жұп шағылысу органдары (птеригоподилері) құрсақ қанаттарының сыртқы талшықтарынан дамыған. Шеміршекті балықтар тірі туады (сирек) немесе ұрықтанған жұмыртқа салады (тірідей жұмыртқа туу). Шеміршекті балықтардың ішкі осмостық қысымы негізінен қанда еритін мочевина арқылы реттеледі. Дене қуысы сұйығының қысымы сыртқы ортаға қарағанда жоғары болады. Шеміршекті балықтар негізінен теңізде тіршілік етеді. Бұларды тұщы суға жіберсе, ішкі осмостық қысымы төмендейді де, олар тез өліп қалады. Араларында тұщы суда кездесетін түрлері бар, олар осмостық қысымын сақтау үшін өте көп мөлшерде зәр бөледі. Шеміршекті балықтардың барлығы да жыртқыштар. Бұлардың көп аулануына қарамастан, кәсіптік маңызы шамалы.
Терісі 2 қабаттан тұрады. Сыртқысы - эпидермес, көп қабатты эпителий, ал ішкі - нағыз тері қабаты дәнекер ұлпасынан түзелген. Эпидермисінде безді жасушалар көп. Шеміршекті балықтардың қабыршақты ұсақ бүртікті. Плокоидты (грекше "плакс" - тақташа, "ейдос" - пішінді) қабыршақтармен қапталған. Тақтажелбезектілерге - акулалар мен скаттаржатады. Акулалардың 350-ге жуық түрі бар. Олар мұхиттарда, теңіздерде таралған. Дене пішіндері алуан түрлі. Акулалардың ішінде адамға қауіптісі - сұр акулалар. Олардың кеңінен таралған түрі - жолақ акула. Ол мұхиттардың субтропикалық және тропикалық теңіздерде кездеседі. Скаттардың да 350-дей түрі бар. Денесі жалпақ әрі көкірек жүзбеқанаттары тұмсығымен тұтасып кеткен. Желбезек саңылаулары денесінің құрсақ жағында орналасқан. Олардың көпшілігі су түбінде тіршілік етуге бейімделген. Ең ірі түрі - манта, оның денесі көлденеңінен 6 метрге жетеді. Кейбір скаттардың денесінде электр қуатын шығаратын мүшесі болады. Тұтасбастыларға 30-дай түрлері жатады. Көпшілігі судың терең қабаттарында тіршілік етуге бейімделген. Дене пішіні ұзынша ұршық тәрізді. Терісінде қабыршақтары болмайды. Сырты қалың қабықпен қапталған ұрықтанған уылдырық шашып көбейеді. Баренц теңізінде ұзындығы 1 метрдей еуропа тұтасбасы кездеседі. Олардың көпшілік түрі теңіз түбіндегі жәндіктермен қоректенеді.

Негізгі бөлім

Тақтажелбезектілер класс тармағы (Elfsmobranchii). Өкілі - акулалар (Selashoidei) және скаттар (Batoidei) .
Шеміршекті балықтар. Осы заманда тіршілік ететін балықтардың ішіндегі қанқасы шеміршектен тұратын қарапайым құрылысты шеміршекті балықтар. Желбезек тесіктері өзара перделермен бөлініп, денесінің сыртына ашылады. Желбезек қақпақшалары болмайды. Сыртқы қабыршақтарының құрылысы күрделі емес, плакоиды болады. Жүзу торсылдақтары болмайды. Қазіргі уақытта тақтажелбезектілерге жататын азғана топ жыртқыш шеміршекті балықтар тіршілік етуде. Олар теңіздерде таралған. Тақтажібектілерге акула мен скаттар жатады. Ғылымға акуланың шамамен 350 түрі, скаттардың 340 түрі белгілі.
Дене пішіні. Тіршілік ету тәсіліне қарай олардың денесі ұзынша ұршық тәрізді (акулада) және жалпақ сүйірленіп барып бітеді(скатда).Шеміршекті балықтардың дене мөлшері 2 м-ден ---15-20 м дейін (китовая акула) болады,ал кейбіреулерінің салмағы 1,5 тоннаға дейін жетеді.Ал скаттардың ұзындығы 6-7 м-ге дейін болады. Қозғалу мүшелері. Балықтардың көбі денесін қимылдату арқылы және жүзу қанаттарының жәрдемімен қозғалады.Шеміршекті балықтардың көкірегі мен құрсағында горизонталь орналасқан қос қанаттары болады.Еркектерінің құрсағындағы қос қанатының ішкі жағынан саусақ тәрізді өсінділер пайда болады,олар шағылысу қызметін атқарады.Құйрық қанатының жапырақшалары біркелкі болмай,үстіңгі жапырақшасы үлкен де, ал астыңғысы одан кіші болып келеді, сондықтан оны гетероцеркалдық құйрық қанаты деп атайды.
Тері жабындысы.Эпидермистен түзілген тері және дермадан тұрады.Сыртқы қанатының эпидермисі мүйізденбейді,өйткені оның денесінінің суға тиюінен туатын,кедергісінің үйкеліс күшін кемітетін үнемі шырыш бөліп,тұратын көптеген бір клеткалы бездері болады.Көптеген балықтардың денесін құрылысы жағынан әртүрлі болып келетін қабыршақтар жауып жатады.Акула мен Скаттарда бұл қабыршақтар өте қарапайым құрылысты плакоидты болады.
Қаңқасы. Шеміршекті балықтард ың қаңқасы өмір бойы шеміршекті болады.Қаңқасы омыртқа жотасынан және құйрық омыртқалары деп екіге бөледі.Омыртқаларға бекінген қабырғалары дене қуысын,үстіңгі және бүйір жағынан қоршап тұрады.Бас сүйегі ми сауытынан,сезім мүшелерінен тұрады. Басының тұмсық жағында - рострум деп аталатын өсінді болады. Сондықтан ауыз, басының астынғы жағында көлденең саңылау түрінде орналасқан. Қанаттары бір жақ ұшымен белдеу бөліміне бекісе, екінші ұшы денесінің сыртында болады. Балықтардын құйрық және дене бұлшық еттері метемерлі құрылыты болып келеді. Олар миосепта арқылы бірнеше ссегменттерге (бөлшектерге) бөінеді. Басында, жүзу қанаттарында, белдеулерінде басқа бұлшық еттер орналасқан.
Нерв жүйесі. Балықтардың орталық нерв жүйесі ми мен жұлыннан құралады. Олардың миы басқа басқа омыртқалыларға қарағанда, кемірек жетілген. Ол алдыңғы, ортаңғы, аралық, мишық және сопақша мидан тұрады. Бас миының барлық бөлімдері үлкейген, олардың құрылысы үлкейген және химиялық тітіркендіргішті қабылдайды. Шеміршекті балықтардың тез қимылдауларына, жүзуіне байланысты тепе - теңдік жағдайын сақтау мақсатында олардың көлемі үлкейген. Сонымен бірге жұлынның да ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.