Физика заңдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 45 бет
Таңдаулыға:

ФИЗИКА

1) Кинематика. Механикалық қозғалыс. Механикалық жүйе. Механиканың негізгі моделі материалық нүкте, қатты дене, тұтас орта;

Дене қозғалысының пайда болу себептері салдарын қарастырмайтын және қозғалыс тек геомериялық қасиеттерін сипаттайтын механика бөлімі кинематика деп аталады.

Денелердің уақыт өтуімен басқа денелермен салыстырғанда кеңістіктегі орнын өзгертуі-механикалық қозғалыс деп аталады.

Біртұтас ретінде қарастырылатын материялық нүктелер жиынын механикалық жүйе дейміз.

2) Кеңістік пен уақыт. Санақ жүйесі. Материалдық нүктенің кинематикасы. Материалық нүктенің кинематикасы. Материялық нүкте қозғалысың траекториясы.

Механикалық қозғалысты карастырғанда біз дененің кеңістіктегі орнының уақыт өтуіне байланысты өзгеретінін білеміз.

Санақ жүйесі-механикада метематикалық денелер мен нүктелердің қозғалысын салытырып зерттеуге арналған бір немесе бірнеше денелерге орналасқан координаттар жүйесі мен сағаттар жиынтығы;

Кинематикалық теңдеу деп дененің материялық нүктенің координатасының уақытқа тәуелділігін көрсететін теңдеуді айтамыз;

3) Жылдамдық және үдеу радиус вектор;

Жылдамдық, механикада - нүкте қозғалысының негізгі кинематикалық сипаттамаларының бірі: u = =dr/dt (мұндағы r - нүктенің радиус векторы, t - уақыт) теңдігімен анықталатын векторлық шама; физикалық шама өзгерісінін осы өзгеріс өткен уақыт аралығына қатынасымен анықталатын, осы айнымалы шаманың уақыт бойынша өзгеруінің лездігі.

Бірқалыпты қозғалған нүктенің жылдамдығы (u), сан жағынан, нүктенің жүрген жолының (s) сол жолды жүруге кеткен уақыт аралығына (t) қатысына тең: u = s/t, жалпы жағдайда: u=ds/dt. Ж. векторы нүкте траекториясына жанама бойымен бағытталады. Егер нүкте қозғалысы x, y, z декарттық координаттарға байланысты тәуелділікті өрнектейтін теңдеулермен берілсе, онда:, мұндағы ux= dx/dt, uy= dy/dt, uz= dz/dt, ал Ж. векторының координат осьтерімен жасайтын бұрыштарының косинустары сәйкес түрде мынаған тең: ux/u, uy/u, uz/u. Жылдамдықтың өлшемділігі: LT-1. Жылдамдықты, әдетте, м/с-пен (бірліктердің халықаралық жүйесінде), кейде км/сағ-пен өлшейді.

Үдеу - нүктенің жылдамдығының мәні мен бағытының өзгеруін сипаттайтын векторлық шама. Радиус-вектор (әдетте немесе жәй деп белгіленеді) - координаттар басы деп аталатын әлдебір берілген тұрақты нүктеге қатысты нүктенің кеңістіктегі орнын анықтау үшін енгізіледі; кеңістіктің қандай да бір нүктесіне белгіленген нүктеден бағытталған вектор. [1] Кез келген кеңістіктегі нүкте үшін радиус-вектор - координаттар басын сол нүктемен қосатын вектор болып табылады.

4) Галилейдің салыстырмалы принціпі. Галилей түрлендірулері;

Динамика заңдары барлық санақ жүйелерінде бірдей болады:

X=x`+Uxt

Y=y`+Uyt

Z=z`+Uzt Салыстырмалық принципі. Галилей түрлендірулері. Қозғалмайтын жұлдыздар сферасына қатысты бірқалыпты ілгерлемелі түзу сызықты қозғалатын барлы санақ жүйелерінде механикалық құбылыстар бірдей өтеді.

Ауырлық өрісі өте аз деп есептелік. Осындай санақ жүйелерінде Ньютон заңдары орындалады және олар инециялдық санақ жүйелері деп аталады.

Галилей ең алғаш рет ұсынған барлық инерциялды санақ жүйелерінде механикалық құбылыстар бірдей өтеді деген тұжырым, Галилейдің салыстырмалық принципі деп аталады.

Қатты дененің ең қарапайым қозғалысы, оның бірқалыпты түзу сызықты ілгерлемелі қозғалысы болып табылады. Қатты дененің қарапайым қозғалысыда бірқалыпты түзусызықты ілгерлемелі қозғалысы болады. Санақ жүйелерінің біреуін шартты түрде қозғалмайтын, ал екіншісін қозғалатын деп аламыз. Әрбір санақ жүйесіне декарттық координат жүйесін енгіземіз. Қозғалмаайтын К санақ жүйесіндегі координанттарды (x, y, z), ал қозғалатын K' санақ жүйесіндегі координаттарды (x', y', z') деп белгілейік. K' жүйесі К жүйесіне қатысты жылдамдықпен қозғалсын делік.

Қазғалатын санақ жүйесі қозғалмайтын санақ жүйесіне қатысты әрбір уақыт мезетінде белгілі бір орынға ие болады.

5) Дененің массасы және импульсі;

Масса - материяның инерциялық және гравитациялық қасиетін анықтайтын физикалық шама. Айталық, ұшып келе жатқан теннис добы адамға қатты тисе де, адам оның әсерін ауырсынбайды, ал қатты тебілген футбол добының кездейсоқ тиіп кетуінен әркім-ақ сақтанады.

Төбешіктен жылдам сырғанап келе жатқан жеңіл арбашаны адам қолымен

оңай тоқтата алады, ал автомобильді тіпті баяу жылжып келе жатса да тоқтату оңай соқпайды. Осындай мысалдар қозгалыстағы денені оның массасына да, жылдамдығына да байланысты болатын қандай да бір шамамен сипаттауға болады деген қорытындыға әкеледі. Мұндай физикалық шама дене импульсі (гр. impulsus-"соққы" дегенді білдіреді) немесе қозғалыс мөлшері деп аталады. Сонымен, дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығының көбейтінідісіне тең болатын физикалық шама дене импульсі деп аталады: Масса - скалярлық шама, ал жылдамдық векторлық шама болғандықтан, дене импульсі де векторлық шама болып табылады. Дене импульсі векторының бағыты жылдамдық бағытымен сәйкес келеді. Бірліктердің халықаралық жүйесіндегі (SI) дене импульсінің бірлігі секундына килограмм-метр кг·м/с болып табылады.

6) Қисықсызықтық қозғалыстағы жылдамдық пен үдеу;

Материялық нүктенің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысы кезінде нүктенің 𝑅⃗ радиус-векторы кез келген бірдей ∆t уақыт аралықтарында бірдей ∆φ бұрыштар сызады.

Бұрыштық жылдамдық деп аталатын 𝜔=∆𝜑∆𝑡 қатынасы тұрақты болып қалады. Бір айналым жасайтын ∆t=T уақыт аралығында (Т - период) радиус-вектор ∆φ=2π бұрышқа бұрылады. Демек, 𝜔=2𝜋Т . Айналу жиілігі 𝜈=1𝑇 екенін ескере отырып жазсақ, 𝜔=2𝜋Т=2𝜋𝝂

аламыз.

Осы кезде мұндай қозғалыс жылдамдығының модулі (сызықтық жылдамдық) 𝑣=2𝜋𝑅𝑇 немесе 𝑣=2𝜋𝑅𝝂

бұрыштық үдеу - бұрыштық жылдамдықтың уақыт бойынша бірінші туындысына тең векторлық шама;

7) Айналмалы қозғалытың кинематикасы;

айналмалы қозғалыс - айналу өсі деп аталатын қозғалмайтын перпендикуляр оське қатысты жазықтықта дененің барлық нүктелері қозғалады;

Қозғалысты координаталық формада беру. Қозғалыс кезінде оның координаталары (x1=x, x2=y, x3=z) уақыт бойынша өзгереді, яғни уақыттың функциясы болып табылады. Қозғалысты беру -осы функцияларды көрсету:

x1=x1(t), x2=x2(t), x3=x3(t)

Қозғалысты векторлық формада беру. Қозғалыс кезінде оның радиус-векторы үнемі өзгеріп отырады. Қозғалыс мынандай түрде беріледі:

= (t)

8) Бұрыштық жылдамдық және бұрыштық үдеу;

Бұрыштық жылдамдық . Қатты дененің айналмалы қозғалысы бұрыштық жылдамдық шамасымен анықталады. Модулі бойынша ол w= және сызықтық жылдамдық жанама бойынша бағытталатындай бағытта бағытталған:

Бұрыштық үдеу. Бұрыштық жылдамдық уақыт бойынша туындысыбұрыштық үдеу деп аталады:

= (

Бұрыштық жылдамдық пен бұрыштық үдеудің өлшем-бірліктері - рад / с и рад / с2 .

9) Эйнштейннің салыстырмалы принциптері;

Ньютон немесе классикалық механика тек вакуумдағы жарық жылдамдығынан өте аз жылдамдықпен қозалатын денелер үшін дұрыс. Жарық жылдамдығына жуық жылдамдықпен қозғалатын денелер үшін Эйнштейн релятивистік механиканы жасады, арнайы салыстырмалық теория талаптарын ескеретін механика (1905 ж. ) .

Осы теорияның негізін екі постулат құрайды, олар Эйнштейннің салыстырмалылық принципі және жарық жылдамдығының тұрақтылық принципі деп аталады. Бірінші заңға сәйкес табиғаттағы барлық заңдар инерциалдық санақ жүйелерінде бірдей өтеді. Жарық жылдамдығының тұрақтылық принципі вакуумдағы жарық жылдамдығы барлық инерциалдық санақ жүйелеріңде жарық көзі мен қабылдаушы жылдамдықтарына байланыссыз бірдей болады.

10) Эйнштейн постулаттары;

Эйнштейн постулаттары - XX ғасырдың басында белгілі болған тәжірибелік және теориялық материалдарды терең талдау Энштейнді классикалық физиканың негізгі қағидаларын, оның ішінде ең алдымен, кеңістік пен уақыттың қасиеттері жайлы көзқарастарды қайта қарауға әкеп тіреді. Осының нәтижесінде ол классикалық физиканың логикалық аяқтамасы болып табылатын арнаулы салыстырмалық теориясын жасады. Бұл теория классикалық механиканың кеңістіктің евклидтілігі және Галилей- Ньютонның инерция заңы тәрізді қағидаларын өзгеріссіз қабылдайды. Ал қатты денелердің мөлшермен уақыт

аралықтарының түрлі санақ жүйелерінде өзгеріссіз қалады деген қорытындыларына келсек, бұл жерде Эйнштейн олардың баяу қозғалыстарда зерттеу кезінде пайда болғандығына және сондықтан оларды үлкен жылдамдықтар обылысына таратудың заңсыз болып табылатындығына назар аударды. Тек тәжірибе ғана олардың шын қасиеттерінің қандай екендігіне жауап бере алады. Галилейдің түрлендірулеріне және алыстан әсерлесу принципіне қатысты да осыны айтуға болады.

11) Лоренц түрлендірулері және салдары

Лоренц түрлендірулері, арнайы салыстырмалық теориясында - бір инерциялық санақ жүйесінен екіншісіне ауысқан кездегі қандай да бір оқиғаның координаттары мен уақытының түрленуі. Мұны бірінші рет голландия физигі Х. А. Лоренц (1853 - 1928) ашқан (1904) . Лоренц түрлендірулеріне қарағанда классикалық микроскопты электродинамика теңдеуі өзінің түрін өзгертпейді. “Лоренц түрлендірулері” деген атауды Альберт Эйнштейн енгізді (1905) . Эйнштейн Лоренц түрлендірулерін арнайы салыстырмалық теориясының негізі болған екі постулат бойынша қорытып шығарды: барлық инерциалдық санақ жүйесінің бірдейлігі және вакуумдағы жарық жылдамдығының жарық көзі қозғалысына тәуелсіздігі. Координаттар мен уақытты түрлендірудің кинематикалық формулалары АСТ-да Лоренц түрлендірулері деп аталады. Олар әлі АСТ жасалғанға дейін, 1904 жылы, электродинамика теңдеулері инварианты болатын түрлендірулер ретінде пайда болған еді K' жүйесі K жүйесіне қатысты v жылдамдықпен x өсінің бағытымен қозғалатын дербес жағдай үшін Лоренц түрлендірулері былай жазылады:

х=х′+𝑣𝑡′√1−𝛽2 х′=𝑥−𝑣𝑡√1−𝛽2

y=y’ y’=y

z=z’ z’=z

𝑡=𝑡′+𝑣𝑡′/𝑐2√1−𝛽2 𝑡′=𝑡−𝑣𝑡/𝑐2√1−𝛽2

Лоренц түрлендірулерінің салдарлары: 1 Əртүрлі санақ жүйелеріндегі оқиғалардың бірмезгілді еместегі (мысалы жүйесінде оқиғалар кеңістікті алшақтанған болса, онда) .

2 Əр түрлі санақ жүйелеріндегі дененің ұзындығы Оған салыстырғанда қозғалысқа келетін жүйеде өлшенген таяқшаның l ұзындығы, оған салыстырғанда тыныштықта тұратын жүйеде өлшенген таяқшаның l ұзындығынан қысқа.

3 Оқиғалар арасыңдағы уақыт аралығы денемен бірге қозғалатын сағаттардың көрсететін уақыты, оны меншікті уақыт деп атайды, ал t∆- тыныштықтағы сағаттардың көрсетуі. Формуладан көрініп тұрғандай қозғалыстағы сағаттардың жүрісі тыныштықтағы сағаттардан баяу.

12) Динамика. Инерциалдық санақ жүйелері.

Денелердiң өзара әсерлесуiн және осы әсерлесуден пайда болатын қозғалыстарды зерттейтiн механиканың бөлiмiн - динамика деп атайды. Динамиканың негiзiне 1687 жылы Ньютон тұжырымдаған қозғалыс заңдары жатады. Инерция (лат. іnertіa - әрекетсіздік), материялық денелердің механикадағы Ньютонның 1-және 2-заңдарында көрініс табатын қасиеті. Инерциялық санақ жүйесі - инерция заңы орындалатын санақ жүйесі. Инерциялық санақ жүйесімен салыстырғанда ілгерілемелі, бірқалыпты және түзу сызықты қозғалған кез келген санақ жүйесі де инерциялық санақ жүйесі болады. Сондықтан теория жүзінде, физика заңдары бірдей орындалатын (салыстырмалылық принципі) инерциялық санақ жүйесімен бір мәндес жүйенің саны көп болуы мүмкін. Сондай-ақ кез келген инерциялық санақ жүйесінде Ньютонның 2-заңы және қозғалыс мөлшерінің (импульстің) сақталу заңы, қозғалыс мөлшері моментінің сақталу заңы, т. б. орындалады. Инерциялық санақ жүйесімен салыстырғанда үдей қозғалатын санақ жүйесі инерциялық санақ жүйесі бола алмайды және онда инерция заңы мен жоғарыда аталған заңдар орындалмайды. «Инерциялық санақ жүйесі» ұғымы ғылыми абстракция болып есептеледі. Нақты (реал) санақ жүйесі әрдайым қандайда бір нақты денемен (мысалы, Жермен, кеменің не ұшақтың қорабымен, т. б. ) байланыстырылады және оларға қатысты қандайда бір нысанның қозғалысы зерттеледі. Табиғатта қозғалмайтын денелер болмайтындықтан, кез келген нақты санақ жүйесі инерциялық санақ жүйесіне белгілі бір дәрежеде жуық жүйе деп есептелінеді. Инерциялық санақ жүйесінің біреуінен екіншісіне ауысқан кезде, кеңістіктік координаттар мен уақыт үшін Ньютонның классикалық механикасында Галилей түрлендіруі, ал релятивистік механикада Лоренц түрлендірулері орындалады.

13. Ньютон заңдары. Күш.

Ньютонның механика заңдары - И. Ньютон тұжырымдаған (1687) классикалық механиканың негізгі үш заңы. Ньютонның бірінші заңы : “Егер денеге сырттан күш әсер етпесе, онда ол тыныштық күйін немесе бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстағы күйін сақтайды”. Бұл өздеріне таныс инерция заңы. И. Ньютон инерция заңын механика негізіне енгізді, сондықтан бұл заңды Ньютонның бірінші заңы деп атайды. F=0 Ньютонның екінші заңы “Дененің қозғалыс мөлшерінің өзгеруі түсірілген күшке пропорционал және ол күшпен бағыттас болады”. Денеде туындайтын үдеу оған әрекет етуші күшке тура пропорционал, ал оның массасына кері пропорциянал: a=F/m . Ньютонның екінші заңының формуласы F=ma Ньютонның үшінші заңы “Әрбір әсерге оған тең, бірақ кері бағытталған қарсы әсер болады, басқаша айтқанда, екі дене бір-біріне шама жағынан тең, бағыты жағынан қарама-қарсы күштермен әсер етеді”. Инерция заңы орындалмайтын санақ жүйелерінде дененің қозғалыс жылдамдығы өзара әрекеттесуден ғана емес, сол жүйенің үдемелі қозғалысынан да туындай алады. Ондай санақ жүйелері инерциялық емес санақ жүйелері деп аталады. Ньютонның үшінші заңы Әрекет етуші күшке әрқашан тең қарсы әрекет етуші күш бар болады. Басқаша айтқанда, денелердің бір - біріне әрекет етушә күштері модулі бойынша өзара тең және бағыттары қарама қарсы: F=-F Күш - материалдық нүктеге немесе денеге басқа денелер немесе өрістер тарапынан болатын механикалық әсердің өлшемі. Тең әсерлі күш - денеге әсер ететін күш жүйелерінің әсеріне тең эквивалентті күш. Ауырлық күші( F=mg) деп денелердің Жерге тартылу күшін айтады. Серпімділік күші (F = kΔl ) , деп дененің пішіні мен көлемі өзгерген кезде пайда болатын күшті айтады. Үйкеліс күші (Fүйк=kN) деп денелер тікелей жанасқанда пайда болатын күшті айтады және ол күш әрдайым жанасу бетінің бойымен қозгалыс бағытына қарама-қарсы жаққа қарай бағытталады. Тіректің реакция күші ( F= vN ) деп тіректің денеге әрекет ететін серпімділік кірітін айтады

14. Механикадағы күштер: гравитациялық күштер, серпінді күштер, үйкеліс күштер.

Механикадағы күштердің түрлері. Классикалық механикада негізінен гравитациялық жəне электромагнитік күштер, сонымен қатар серпімділік күштері мен үйкеліс күштері қарастырылады. Серпімділік жəне үйкеліс күштерінің табиғаты электромагнитті. Гравитациялық күштер. Бүкілəлемдік тартылыс заңы, Бұл заң бойынша, бір бірінен r қашықтықта тұрған m1 жəне m2 нүктелік массалар арасындағы тартылыс күші F мынадай түрде анықталады: 𝐹=𝐺𝑚1𝑚2𝑟2, мұндағы 𝐺=6, 7∙10−11𝐻∙м2кг2 - гравитация тұрақтысы. Серпімділік күші. Гук заңы. Кез келген нақты дене оған түсірілген күштің əсерінен деформацияланады, яғни, өзінің көлемі мен формасын өзгертеді. Егер күш əсері тоқтатылғаннан соң дене өзінің бастапқы көлемі мен формасына қайтып оралса, деформация серпімді деп аталады. Тəжірибе көрсететіндей, кішігірім деформация кезінде l ∆ серіппесінің ұзаруы созушы күшке пропорционал боп шығады: l ∆ ∼F. Тиісінше, серпімді күш серіппенің ұзаруына пропорционал болады: F=k∆l Пропорционалдық коэффициент k серіппенің қатаңдық коэффициенті деп аталады. Серпімділік күші мен деформация арасындағы пропорционалдық туралы ұйғарым Гук заңы деген атауға ие.

15. Материалдық нүктелер жүйесінің импульсі. Масса центрінің қозғалыс теңдеуі.

Материялық нүктелер жүйесі деп олардың соңғы сандарының жиынтығын айтады. Материялық нүктелер жүйесінің импульсі деп жүйені құраушы материялық нүктелер импульстерінің қосындысын айтады: 𝑃⃗=∑𝑃𝑖⃗𝑘𝑖=1=𝑃1⃗+𝑃2⃗+ . . . +𝑃𝑘⃗ мұнда 𝑃𝑖⃗- i индексімен белгіленген материялық нүктенің импульсі, n - жүйедегі нүктелер саны. Массалар центрі. Бейрелятивистік жағдайда, яғни, аз жылдамдықты қозғалыстар кезінде, массалар центрі ұғымын енгізуге болады. Ең алдымен, нүктелер жүйесінің импульсі үшін ұйғарымдарды қарастырайық: 𝑃⃗=∑𝑚𝑜𝑖𝑉𝑖⃗=∑𝑚𝑜𝑖𝑑𝑟⃗𝑖𝑑𝑡=𝑑𝑑𝑡∑𝑚𝑜𝑖𝑟⃗𝑖=𝑚𝑑𝑑𝑡(1𝑚∑𝑚𝑜𝑖𝑟⃗𝑖) мұнда 𝑚=∑𝑚𝑜𝑖 өзін құраушы нүктелердің тыныштық массасының

қосындысы ретінде түсінілетін жүйе массасы. Радиус-вектор 𝑅⃗=1𝑚∑𝑚𝑜𝑖𝑟⃗𝑖 жүйе массаларының центрі деп аталатын жорамал нүктені анықтайды. 𝑑𝑅⃗𝑑𝑡=𝑉⃗ шамасы - осы жорамал нүктенің қозғалыс жылдамдығы. Ендеше 𝑃⃗=𝑚𝑑𝑉⃗𝑑𝑡=𝐹⃗ Осы ұйғарымдарды ескерсек, қозғалыс теңдеуі мынадай түрге енеді: 𝑚𝑑𝑉⃗𝑑𝑡=𝐹⃗ яғни, ол бүкіл массасы массалар центрінде шоғырланған, ал жүйенің нүктелеріне əсер етуші барлық сыртқы күштер оның массалар центріне түсірілген материялық нүкте қозғалысының теңдеуіне эквивалентті. Сақталу

16. Материалдық нүктенің импульс моменті. Күш моменті. Инерция моменті.

Импульс моменті, "Қозғалыс мөлшері моменті" деп те аталады, - материалдық нүктенің немесе жүйенің механикалық қозғалысының динамикалық сипаттамаларының бірі. Физикада ол заттың әуелгі нүктеден қозғалу мен ауысуының физикалық шамасы болып, ол классикалық физикада: \mathbf{L} болып өрнектеледі. Күш моменті тәрізді қозғалыс мөлшерінің моменті центрге (нүктеге) және оське де қатысты анықталады. Материалдық нүктенің центрге (O) қатысты қозғалыс мөлшерінің моменті центрден жүргізілген қозғалыстағы нүктенің радиус-векторының (r) оның қозғалыс мөлшерінің (mυ) векторлық көбейтіндісіне тең: яғни K0=[r. mυ] . Оны есептеу үшін күш моментін есептеуге арналған барлық формулаларды пайдалануға болады, тек онда F векторын (немесе оның проекцияларын) mυ векторымен (немесе оның проекцияларымен) алмастыру қажет. Қозғалыс мөлшерінің моментінің өзгерісі түсірілген күш m0(F) моментінің әсерінен болады. Бұл өзгерістің сипаты динамиканың негізгі заңы болып табылатын =m0F теңдеуімен анықталады. m0F=0 болған кезде, мысалы, центрлік күштер үшін орындалады, нүктенің O центрге қатысты қозғалыс мөлшерінің моменті өзгеріссіз қалады; нүкте осы кезде жазық қисық бойымен қозғалады және оның радиус-векторы кез келген бірдей уақыт аралықтарында бірдей аудандар сызып өтеді. Бұл нәтиже аспан механикасы үшін, сонымен қатар ғарыш ракеталарының, жердің жасанды серіктері, т. б. қозғалысы үшін маңызды. Күш моменті - күштің әсер ету сызығынан күш әрекеті қарастырылатын өске дейінгі ара кашықтығымен күштің көбейтіндісіне тең шама. [1] Күш моменті векторы - ось бағытымен қарағанда күштің денені сағат тіліне қарсы бағытта айналдырғандай көрінетін күш пен моменттік нүктеден өтетін жазықтыққа перпендикуляр болып бағытталады. Күш моментінің формуласы : M=F×d M=күш моменті ; F=күш; d=күш иіні Инерция моменті - айналмалы қозғалыстағы қатты дененің инерттілігінің өлшемі. Орталықтан тепкіш инерция моменті - механикалық жүйені құрайтын барлық нүктелердің массасын берілген тік бұрышты координаттар жүйесінің екі координатына көбейтіндісінің қосындыларына тең шама

17. Қозғалмайтын оське қатысты қатты дененің айнымалы қозғалыс динамикасының негізгі теңдеуі. Штейнер теоремасы.

Аиналмалы қозғалыс кезінде қатты дененің нүктелеріцентрлері айналу осі деп аталатын түзу бойында жататын концентрлі шеңбер сызады. Айналыс шапшандығын уақыт бірлігіндегі дененің б. рылу бүрышымен сипаттауғв болады. Айналмалы қозғалыстын бүрыштық жылдамдығы . Қатты дененің бекітілген оське қатысты айналмалы қозғалысы Күштің берілген осьтен айналдыра алу қабілетін сипаттау үшін оське қатысты күш моменті деген ұғым енгізіледі. Оське қатысты күш моментін күштің оське перпендикуляр жазықтықта жатқан құраушысы ғана тудыра алады. Cондықтан қатты дененің массасы mі, оған әсер етуші сыртқы күш Fі, ал Fі күші mі массасының тракториясына жүргізілген жанамамен αі бұрыш жасайды концентрлі шеңбер сызады. Айналыс шапшандығын уақыт бірлігіндегі дененің б. рылу бүрышымен сипаттауғв болады. Айналмалы қозғалыстын бүрыштық жылдамдығы . Қатты дененің бекітілген оське қатысты айналмалы қозғалысы Күштің берілген осьтен айналдыра алу қабілетін сипаттау үшін оське қатысты күш моменті деген ұғым енгізіледі. Оське қатысты күш моментін күштің оське перпендикуляр жазықтықта жатқан құраушысы ғана тудыра алады. Сондықтан қатты дененің массасы mі, оған әсер етуші сыртқы күш Fі, ал Fі күші mі массасының тракториясына жүргізілген жанамамен αі бұрыш жасайды және ол бұрыш сүйір болады (19-сурет) . Сонда бұл элемент үшін теңдік былай жазылады: мұндағы εі - массасы mі элементтің бұрыштық үдеуі. Тұтас дененің барлық

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.