Жануарлардың ішкі аурулары кезінде көрсетілетін алғашқы ветеринарлық көмек

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық институты
Ветеринарлық медицина және мал шаруашылығы институты
13 апта
Тақырыбы: Жануарлардың ішкі аурулары кезінде көрсетілетін алғашқы ветеринарлық көмек
Жоспар:
1. Үй жануарлары бүйректерінің анатомиялық орналасуы?
2. Әр түрлі малдарға қуықты катетеризация жасау әдісі?
3. Қандай дәрілік заттар несеп айдағыш және несеп жолдарын дезинфекциялағыш қасиетке ие?
4. Несеп тас ауруын (мочекаменнаяболезнь) емдеу және алдын алу.
5. Жануарлардың улануы кезінде жалпы емдеу принциптері

1.Үй жануарлары бүйректерінің анатомиялық орналасуы?
Бүйрек- пішіні лобия тәріздес, қызыл-қоңыр түсті қомақты, құрсақ қуысының бел аумағында орналасқан жұп мүше. Бүйрек екі (майлы және фиброзды) қабықпен қапталған . Бүйректің ішкі медиальдік ойыс беті, бүйректік қақпа деп аталады.Оған қоректендіруші артериямен бүйрек жұмысын реттеуші жүйкелер еніп, одан вена және несеп ағар шығады. Бүйректің ішкі кескінінде бір-бірінен айқын ажыратылып тұратын үш аумақты (қыртысты, шекаралық және милық) байқауға болады.
Бүйректің түрлері. Әр түрлі жануарларда бүйректің түрлері әр түрлі болып келеді.
1.Көптік бүйрек- бір-бірімен шығару түтікшелері бүйректік сабақшалар арқылы байланысып жатқан көптеген бүйрекшелерден құралған. Сыртқы пішіні жүзім жемісіне ұқсас. Бүйректің бұл түрі ақ аюда, китте, дельфинде,тюленде болады.
2.Тілімді көпемізікшелі бүйрек- ірі қара малда болады. Бүйректің бұл түрінде бүйрекшелер бір-бірімен байланысып, оның сыртқы беті сайлармен тілімденіп жатады.
3.Тегіс көпемізікшелі бүйрек- шошқада болады. Бүйрекшелер сыртқы табанымен толық қосылып, бүйректің тегіс бетін түзеді.
4.Тегіс біремізікшелі бүйрек- жылқыда, түйеде, ұсақ малдарда, итте және тағы басқа көптеген жануарларда кездеседі. Бүйрекшелер толық қосылып бірігіп кетеді.
Бүйрек паренхимасын несеп түзуші түтікшелер-нефрондар құрайды. Нефрон- капсуладан, проксимальдік бөлімнен, нефрон ілмектерінен және дистальдік бөлімнен тұрады.

Жылқы бүйректері тегіс біремізікшелі бүйрекке жатады. Оның оң бүйрегінің пішіні жүрекке ұқсас,ал сол бүйрегі лобия тәріздес болады. Бүйрек түбегінде мүшенің аллыңғы және артқы ұштарына қарай созылып жатқан бүйрек жолдары көрінеді.Бүйрек пирамидаларының саны 10-12. Оң бүйрек құрсақ қуңысының бел аумағында, оң жақта, 14-15-інші қабырғалардан 2-інші бел омыртқаға дейінгі аралықта, ал сол бүйрек бел аумағының сол жағында , 18-інші көкірек омыртқасынан 3-інші бел омыртқасы аралығында орналасқан.

Сиыр бүйректері тілімді көпемізікшелі бүйрек. Бүйрек түбегі болмайды, оның орнында бүйрек емізікшелерінен шығатын бүйрек сабақшаларының бірігуінен түзелген екі негізгі өзек- несеп жолдары болады. Олардың қосылу нәтижесінде бүйректен зәрді қуыққа алып шығатын несепағар пайда болады. Бүйрек пирамидаларының саны - 8-22. Оң бүйрек құрсақ қуысы бел аумағының оң жағында, 12-13-іншіқабырғалар мен 2-3-інші бел омыртқалардың аралығында орналасады. Бүйректің пішіні ұзынша сопақ болып келеді.Сол бүйрек көбіне оң бүйректен соң, бел аумағының оң жағында, 2 және 5-інші бел омыртқалардың аралығында орналасады. Бұл жағдай мес қарынның азықпен толуына байланысты. Мал тоя азықтанғанда, мес қарын азыққа толып, сол бүйректі бел аумағының оң жағына қарай ығыстырады. Сол бүйректің артқы ұшы алдыңғы ұшына қарағанда қалыңдау болып келеді және сәл бұралып тұрады.

Қойдың бүйрегінің анатомиялық орналасуы

Қой мен ешкі бүйректері тегіс біремізікшелі бүйрек. Бүйрек пирамидаларының саны 10-16. Оң бүйрек құрсақ қуысы бел аумағының оң жағында, 12-13-інші қабырға мен 2-інші бел омыртқа аралығында, ал сол бүйрек оң бүйректің артқы жағында(мес қарынның ығыстыруы нәтижесінде) 3 және 6-ыншы бел омыртқалар аралығында жатады.

Шошқа бүйректерінің пішіні лобия тәрізді, тегіс көпемізікшелі бүйрек. Бүйрек пирамидаларының саны 10-12. Олардың әрқайсысы тостағаншалармен қоршалып, жақсы жетілген бүйрек түбегіне ашылады. Екі бүйректе бір деңгейде , құрсақ қуысы бел аумағының оң және сол жақтарында , 1-4-інші бел омыртқалар тұсында қатар орналасады.

Ит бүйректері тегіс біремізікшелі бүйрекке жатады. Емізікшесінің пішіні тараққа ұқсас. Бүйрек пирамидаларының саны 12-17. Екі бүйректе бір деңгейде, құрсақ қуысы бел аумағының оң және сол жақтарында, 1-3-інші бел омыртқалар аралығында қатар орналасады. Бүйрек түбегінде тостағаншаның орнында түтікшелер болады.

2.Әр түрлі малдарға қуықты катетеризация жасау әдісі?
Катетеризация -емдік және диагностикалық мақсатта уретра арқылы қуыққа катетер енгізу. Катетеризация қуық сфинктрінің түйілуі, уретраның тарылуы, қуықты жуу,кезінде несепті шығару мақсатында, сонымен қатар зертханалық талдамалар үшін несеп алу кезінде қолданылады.
Жануарлдың түріне, жынысына, көлеміне, мақсатына байланысты металл,пластмасса, эбонитті, резеңке катертерлер түрлері қолданылады.

Колданар алдлында катетер,қол, уреатрдың кіреберісі антисептиктермен өнделеді. Зерттеуге дейін катетердін төзімділігі, өзегінін өткізгіштігі, иілгіштігі, беткейлігінін күйі мен мандреннің бар-жоктығы тексеріледі. Катетрлерді кайнатып немесе жылы залалсыздандыратын ертініділерге салу аркылы өндейді, бұл кезде мандрендер алынып, белек өнделеді. Катетер женіл жуылуы үшін оны стерильді тампонмен залалданған вазелинді май мен вазелинмен өндейді. Қолданған сон оны сабынмен жуып, алдында катетер, қол, уретраның кіреберісі залалсыздандыратын ерітіндімен өндеп, кұрғатып сүртеді. Айғырлар мен азбандарға катетеризация жануардың оң жағынан, тұрған күйінде жүргізіледі. Бұл кезде алдыңғы оң жак аякты көтереді, ал жогарғы ерінге бұрау салады. бекемдейді. Көмекші колын жануардың күпек капшығына салып, жыныс мушесінін басын ұстап, сыртка шығаpады және сүлгімен орап ұстап тұрады. Зерттеуші жакындатып, жаймен несеп шығаратын каналға енгізеді. Катетер жамбас бөліміне баратын кұйымшак ойындысына еркін еніп, иілген уретраның жогарғы кабырғасына барып тіреледі және сол колдын саусактарымен шап apасынан сезуге болады. Сол колдың күшімен зерттеуші катетерді алға көлденен бағыттайды. Әрі карай катетер куыктын сфинктрне дейін еркін өтеді. Онын жиырылуы біркалыпты және женіл өтеді, кейін мандренді алып тастады.
Биелерде бұл үрдіс тұрған жануарға екі әдіспен жүргізіледі: сокыр тәуекелмен және көздің бакылауымен. Бірінші жағдайда сол колдын cayсактары кынапка енгізіп, кынап кіреберісінін төменгі кабырғасынан несеп шығару каналының саңылауын сипап сезу аркылы табады. Сұк caycакпен уретраның бүкпесін көтеріп, ал он колмен катетерді несеп шығару каналынан куыкка дейін енгізеді. Екінші жағдайда катетер көздін бакылауымен енгізіледі. Сол колды кынапка 12-15 см терендікке енгізеді, cayсақтарммен уретраның сағасын бекемдейді, содан соң жаксы каралады. Он колмен бүкпе астына абайлап дайын катетер енгізеді.
Сиырларда өзгеше ерекшелік бар: оларда уретра кынап кіреберісінін кабырғасында теменгі орналасып, бүйір қалтаның дорсальды кабырғасында аякталады . Тәуекел әдісі кезінде сол колдын ортаншы саусағын бүйір калтаға енгізіп, артқа тартады және жоғары көтереді, он колдың сұк сaуcағының бакылауымен катетерді несеп шығаратын каналға бағыттайды. Содан соң жеңіл және еркін козғалыспен куыкка дейін жүргізеді. Катетеризация кезінде кынап көмегімен катетер ұшымен уретра сағасын жауып тұратын какпақшаны көтереді, ол катетердін етуін женілдетеді.
Сиырлар үшін сипатталған әдістеме бойынша катетеризацияны кой, ешкі, мегежіндерге жүргізеді.

Бұка, қошкар, серке және кабандарда катетеризацияға уретраның S-тәрізді иірімі кедергі келтіpеді. Катетеризацияны жануарды жығып, новокаинді блокада жасаған соң және жыныс мүшесін күпектен уретране S- тәрізді иірімі жазылғанға дейін абайлап тартып шығарып жүргізіледі.
Аталык иттерде катетеризация ұзындығы 30-45 см, қалындығы 2-4 катетер немесе медициналык катетер колдану аркылы жануарды аркасы жаткыза бекемдеп жүргізіледі. Купекті артка ығыстырып, жыныс мүшес заласыздандырғыш ерітіндіге батырылған мактамен сүртеді, уретра санылауына катетер койып, абайлап куыкка карай енгізеді.
Аналық иттерде катетеризацияны аталық иттерге колданылатын катетерлермен немесе10-15 см кыскартылған ең жіңішке медициналық катетермен жүргізеді. Серпімділік үшін оларға сымнан жасалған мандрен салынады. Иттерге катетер енгізу үшін оны үстелге койып, арткы жағы орналасады. Ipі иттерде уретра саңылауы сұк саусакпен, ұсақ жануарлар - катетермен қынапты максималды кеңейтіп ашқан сон табылады.
Цитоскопия. Электрлік және оптикалык жуйесі бар әртүрлі диаметрлі металл түтіктер жиынтығынан тұратын кұрал. Оптикалык жүйесі куыктың ішкі беткейлігін қарауға, қабыну ошақтары, жара, жарақат, несеп тастарын анықтауға мүмкіндікбереді, ал несепағардан аққан несеп үлесі бойынша бүйрек қызметін бақылауға болады. Цистоскопия алдында кастеризация жүрзізу қажет, қуықтан барлық несепті шығарып, жуып, кейін стерильді физиологиялық ерітінді енгізеді(бүйрек қызметін тексеру барысында ерітіндіні риванолмен бояған жөн)

3.Қандай дәрілік заттар несеп айдағыш және несеп жолдарын дезинфекциялағыш қасиетке ие?
Жануарларға арналған несеп айдағыш негізінен үй жануарларында ісіну және бүйрек аурулары кезінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.