ҚАРЖЫЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ҚАТЫНАСТАР

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАРЖЫЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ ҚАТЫНАСТАР
Қаржы құқығы дегеніміз - мемлекеттің каржылық қызметін реттейтін құқықтық нормалардың жиын-тығы. Қаржы құқығыныц жүйесіне; ақша жүйесінің құқыктық нсгіздері, қаржыны басқару, жоспарлау, бақылау, бюджеттік, салықтық құқықтар кіреді.
Қаржы әрқашанда мемлекеттің, өсіп-дамуымен тығыз байланысты және мемлекеттермен бір уақытта пайда болған. Сондықтан, мемлекет және құқық теориясы бойынша қаржылар мемлекеттің атрибуты болып табылады және мемлекеттің, материалдық тірегі (базасы) ретінде көрініс табады. Негізінде қаржылар ақша түріндегі қоғамдық өнімді бөлуге байланысты экономикалык (ақшалай) қатынастардың айтарлықтай аумағын қамтиды және ақшалай сипатта болады. Қаржылық қатынастар экономикалық қатынастардың бір бөлігі ретінде туындайтындықтан базистік қатынастарға, сондай-ақ экономиклық құндылық категориясына жатады. Қаржылар өте мол ақша қаражаттары қорлары ретінде әркашанда мемлекет меншігінде болады және жалпы мемлекеттік мұқтаждықтарды қанағаттандыру процесіңде басты рөл атқарады. Қаржылар мемлекеттің, өсіп дамуының материалдық негізі және оның өзіне тән міндеттері мен функцияларын ақшалай қамтамасыз етудің кайнар көзі болып есептелінеді. Мемлекет аумағындағы азаматтар салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлей отырып каржыларды калыптастыру процесіне араласса, ал мемлекеттік қаржылардан зейнетақы және баска да ақшалай жәрдемақы алу кездерінде оларды бөлу (жұмсау) процесінде қатысады. Кандай да болмасын занды және жеке тұлғалар қаржылық құқықтың объектісі болып есептелінетін және мемлекеттің ақша жүйесіне кызмет ететін көптеген ақшалай қатынастардың субъектілері болып табылады. қаржы термині екі мағынадан тұрады деп тұжырымдауға болады: 1.материалдык мағынада; 2. экономикалык категория ретінде.
Материалдық (ақшалай) мағынада қаржы деп, мемлекеттің өз қарамағындағы, меншігіндегі ақша каражаттары қорларынын жиынтығын айтамыз. Бұл жерде айта кететін бір жайт.
Азаматтар көбінесе қаржыны ақша деп түсінеді. Қаржылар өте мол ақша қаражаттары қорлары ретінде тек мемлекет қолында болады және ешқандай айырбас процесіне араласпайды. Ал азаматтардың қолында күңделікті өмірде жұмсалатын жалпыға бірдей құндылық баламасы - ақшалар болып табылады. Ақшалар 2 нысанда болады: қолда бар және кұжат жүзіндегі ақшалар.
Экономикалық категория ретінде каржы деп, мемлекеттің ақшалай ресурстарын жоспарлы түрде қалыптастыратын және бөлетін, сондай-ақ олардың пайалануын ұйымдастыратын экономикалық қатынастардың жүйесін айтамыз.
Каржылардың еліміздің әлеуметтік-экономикалық өміріндегі рөлдері мен маңызы олардың мынадай функциялары арқылы да көрініс табады:
1)бөлу және қайта бөлу функциясы;
2)бақылау функциясы.
Осы функциялар тек мемлекеттік уәкілетті органдардың қаржылық қызметтерінің барысында жүзеге асырылады.
Бөлу функциясының көмегімен өңдіріс аясыңда жасалған экономикалық өнімнің құны мен ұлттык табыстың бір бөлігі меміекеттің карамағына жіберіледі. Осы ақша қаражаттары мемлекеттің қаржысына айналғаннан кейін еліміздің әлеуметтік, экономикалық және саяси құрылыстарының басым бағыттары бойынша қайтадан бөлінеді.
Бақылау функциясының арқасында ақша қаражаттарының жиыстырылу және бөлу процестерінің занға сәйкес жүзеге асырауына, сондай-ақ мемлекеттің ақшалай ресурстарының ұтымды әрі тиімді пайдалануына есептеу, тексеру жүргізіп қаржылық тәртіптің сакталуы қамтамасыз етіледі.
Осы мемлекетке қажетті ақша қаражаттары қорларын қалыптастыру бөлу және пайдалануды ұйымдастыру жөніңдегі мемлекеттің немесе оның уәкілетті органдарының іс-қимылдары мемлекеттің қаржылық қызметі болып табылады.
Ал қаржылық қызметтің, яғни мемлекеттің ақша қаражаттары қорларын қалыптастыру, бөлу және пайдаланылуын ұйымдастыру барысында туындайтын қоғамдық қатынастар қаржылық құқықтың пәні болып есептелінеді.
Қаржылар экономикалық категориялардың бірі болғандықтан қоғамдық қатынастар экономикалық катынастарға жатады, осы экономикалық қатынастардың жүйесіне кіретін қаржыларға байланысты қатынастар қаржылық қатынастар болып табылады. Қаржылық құқықтың пәнінің, яғни қаржылық қатынастардың өздеріне тән айрықша белгілері болады. Олар мына болып келеді:
1.Бұл қатынастар ақшалай немесе ақшаға байланысты қаты - настар болып табылады;
2.Бұл қатынастар әрқашанда бөлу сипатында болады;
3.Бұл қатынастар мемлекеттің қаржылық қызметінің
нәтижесі болып табылады;
4.Бұл қатынастар ақша түріндегі құнның бір жақты қозғалысын білдіреді;
5.Экономикалық қатынастардың бір түрі болғандықтан
базистің құрамына жатады;
6.Бұл қатынастар әрдайым қаржылық-кұқықтық қатынас - тар түрінде кездеседі.
Осы аталған экономикалық және құқықтық белгілердің жиынтығы қаржылық қатынастарды жалпы экономикалық қатынастардың ішінен, ал қаржылық-құқықтық қатынастар - ды жалпы құқықтық қатынастардың ішінен бөліп шығаруға мүмкіндік береді.
Сонымен, қаржылық құқық деп, мемлекеттің қаржыларын, яғни ақша қорларын қалыптастыру, бөлу және пайдалануды ұйымдастыру барысында туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейтін кұқықтық нормалардың жиынтығын атаймыз.
Қысқартып айтсақ қаржылық құқық дегеніміз мемлекеттің қаржылық кызметінің барысында туындайтын қоғамдық қаты - настарды реттейтін кұкықтық нормалардың жиынтығы.
Қаржылық құкықта қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеудің 2 әдісі қолданылады:
1) Мемлекеттік -- өктем, императивтік әдіс; 2) Каржылык -- шартты, диспозитивтік әдіс;
Мемлекет тарапынан, қаржылық құқықтың нормаларымен реттелген қаржылық қатынастар қаржылық кұқықтық қатынастарға айналады. Осы қатынастар маңызы бойынша эконо - микалық, нысаны бойынша құқықтық бола отырып, мына келесідей өздеріне тән белгілермен сипатталады:
1) Қаржылық құқтық қаынастар тек мемлекеттің қар - жылық қызметінің аясында туындап, құқықтық нормалармен реттелген қатынастар болып табылады;
2) қаржылық құқықтық қатынастар мемлекет пен қоғамның
мүддесін жүзеге асырудын нысаны болып саналады;
3) қаржылық құқықтық қатынастар әрдайым мемлекеттік --
өктем сипатта болады;
4) қаржылық құқықтық қатынастардың тұрақты субъектілеріне мемлекет пен оның уөкілетті органдары жатады;
5) қаржылық кұқықтық қатынастар әрдайым материалдық
сипатта болады.
Қаржылық құқықтық қатынастардың объектісі деп, осы қатынстардың материалдық мөнінен бөлектенбейтін, олардың субъектілерінің кызметтерінің нәтижесін айтамыз.
Қаржылық құқықтық қатынастардың субъектілері нақты қаржылық құқықтық қатынастарға қатысатын, өздеріне тән құқықтар мен міндеттерге ие болтан тұлғалар болып табылады.
Осы айтылғандардың қорыта келіп қаржылық құқықтық қатынастарға мынадай түсінік беруге болады: қаржылық құқықтық қатынастар деп, мемлекет және қоғам мүдесін қамтамасыз етуге бағытталған, өктем мүліктік сипатта болатын, қаржылық құқықтық нормаларға негізделген және сол нормалармен реттелетін, маңызы бойынша экономикалық болып табылатын, мемлекеттің және онын уөкілетті органдарының қар - жылық қызметтерінің барысында туындайтын қоғамдық қатынастарды айтамыз.

ҚАРЖЫЛЫҚ БАҚЫЛАУДЫҢ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ
Қаржылық бакылау мемлекеттің қаржылық қызметінің түрі ретінде есептелінеді, сондай-ак экономикалық категория ретінде де қаржыларға бакылау функциясы тән болады. Осы бақылау функциясы мемлекеттік қаржыларды қалыптастыру, бөлу және пайдаланылуын ұйымдастыру процестерінің занды негізде және мақсатқа сәйкес жүргізілуіне қадағалауды жузеге асыруды қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, осы қаржылық қызмет аясындағы уәкілетті қаржылық органдардың қызметтеріне де бакылау жүргізіледі. Сондықтан қаржылық бақылаудың ұғымы екі тұрғыдан түсіндіріледі. Қаржылық бақылау деп, мемлекеттің ақша қорларын қалыптастыру, бөлу және мемлекеттің ақша қаражаттарын пайдалану процестерінің заңды түрде, сондай-ақ мақсатқа сәйкес жүргізілуін тексеруді айтамыз.
Қаржылық бақылаудың екінші ұғымы қаржылық қызметке қатысушылардың өз қаржылық міндеттемелерін орындауларын тексеру жөніндегі мемекеттік уәкілетті органдардың іс-қимылдары болып табылады.
Қаржылық бақылаудың мына келесідей міндеттері болады: қаржылық қызметтің барысында зандылықтың сақталуын қамтамасыз ету; мемлекеттің ақша қаражаттарының орынды және тиімді түрде пайдалануын қамтамасыз ету; кәсіпорындар мен ұйымдардың мемлекет алдындағы қаржылық міндеттемелерінің орындалуын тексеру; мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржылық операцияларының тиімді және белгілі мақсатқа сәйкес жүргізілуін тексеру; мемлекеттік емес шаруашылық субъектілерінін ақшалай операцияларының заңды негізде жүзеге асырылуын тексеру; қаржылық тәртіптің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында қаржылық тәртіп бұзушылықтың алдын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.