Оқу мотивациясының студент өмірі үшін маңыздылығы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
2
1
Мотивация құрылымы мен атқаратын рөлі
3
2
Оқу мотивациясының студент өмірі үшін маңыздылығы
6

Қорытынды
10

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
11

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта студенттің танымдық және оқу іс-әрекетін ынталандыру мәселесіне көп көңіл бөледі. Бұл аспект кәсіпқойға, сәйкесінше болашақ маманға қойылатын неғұрлым және одан да көп қойылатын талаптарға байланысты. Ол ойлағандай, стандартты емес міндеттерді шешу қабілеті мен жылдамдығы және оңтайлы баламалы шешімдерді табу мүмкіндігі, қандай да бір іс-әрекеттердің тәуекелдері мен салдарларын бағалайтын бәрі маңызды. Болашақ маманның даму жылдамдығы мен деңгейіне, мамандықты меңгеру үдерісінде жоғары дәрежеде оқып шығуы үшін оқу мотивациясының атқаратын рөлі ерекше.
Жалпы барлық адамзат баласы жақсы мотивациямен өмір сүретін болса, барлық жағдайда үлкен жетістіктерге жетіп, өзіне деген сенімділігі арта түседі.
Студенттік кезең - жоғары немесе орта кәсіптік оқу орнында болашақ маманды тәрбиелеу және кәсіби шеберлікті қалыптастыру кезінде адам дамуының ерекше кезеңі. Оқу және одан әрі кәсіби қызметте табыстарға жету үшін, өз мамандығының нағыз иесі болып оны жақсы көруіне жоғары оқу мотивациясы керек.
Қазірдің өзінде көптеген ғалымдар мен зерттеушілер, мысалы, А.Г. Сукиязов, С.О. Крамаров, Ю.В. Карякин, И.Г. Захарова, С.В. Панюкова және басқалар мотивацияны қозғаушы күші ретінде адамның мінез-құлқы мен іс-әрекетінде, сонымен қатар мамандықты игеру және игеру процесінде де мойындады. Сондықтан студенттердің оқу және кәсіби іс-әрекетінің себептері туралы мәселе ерекше мәнге ие. Мотивтер әсер етілетін өте мобильді жүйе екенін ескере отырып, болашақ кәсіби жолды таңдау сыртқы факторлардың әсерінен болса да, болашақ маманға кәсіби бейімделуге және кәсіби қалыптасуға көмектеседі.
Жоғары оқу орнында мамандықты игеру студенттердің арнайы ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті процесінде жүзеге асырылады. Оның басты мақсаты студентке мамандандырылған білім мен іскерліктің қажетті көлемін беру ғана емес, сонымен қатар тиісті жеке қасиеттер мен қабілеттерін қалыптастыру және дамыту, олардың кәсіби қызметтің әрбір саласына тән әлеуметтік-кәсіби құндылықтарды меңгеруі болып табылады.

1 Мотивация құрылымы мен атқаратын рөлі

Оқу мотивацияның жалпы адам мотивацияның бір түрі ретінде қарастырылатыны белгілі. Сондықтан жеке адамның психологиялық қасиеті ретіндегі мотивация ұғымының, оның белгілері мен құрылымы туралы білгені абзал. Психологиялық әдебиеттерде оқу мотивациясы ұғымының барлық сипаттамаларды қамтитын көптеген түсініктемелер берілген, ол бұл құбылыстың көп қырлы болғандығымен түсіндіріледі. Оқу мотивация мәселесі көптеген мамандық өкілдерінің: философ, психолог, педагог, саясаткер, әлеуметтанушы ойларын толғандырып бұл құбылысқа әсер ететін факторларды, оны дамыту жолдары жайлы көптеген еңбектер мен зерттеулер жүргізуге талпындырады. Оқу мотивациясының адам өмірінің көптеген бағыт-салалырана әсер және ықпал ететіні даусыз.
Оқу мотивация мәселесі төңірегінде зерттеулер жүргізген ресейлік А.Г. Здравомыслов (1964 ж), Б.И. Додонов, А.Г.Ковалев, С.Д. Рубенштейн. Студенттік жас жеке жастық кезең және әлеуметтік психологиялық категория ретінде Б.Г. Ананьевтің басшылығымен ленинградтық психологиялық мектептің жүргізілген ересек адамдардың психофизиологиялық функцияларын зерттеуле барысында 1960 жж. бөлінді. Жастық категория ретінде студенттік жас ересек адамның даму кезеңдерімен сәйкес келеді және кеш жеткіншек-ерте ересек адамның даму кезеңдерімен сәйкес келеді [9].
Ересек жастың проблемасы алғашқы 1928 ж. Н.Н. Рыбниковпен қойылды. Ол жетілген тұлғаны зерттейтін жас ерекшелік психологияның бөлімін акмеология деп атады. Психологтарды көп уақыт бойы адам психикалық дамуында тек алғашқы өмір жылдары қызықтырды және адам балалық шақтың құрбаны болды (Э.Эриксон, З.Фрейд, Д.Б.Эльконин, Ж.Пиаже және т.б.) сондықтан, ересек жас психологиясына және оған жататын студенттік жас психология ғылымының пәніне салыстырмалы жақында айналды. Мұнда студенттік жас психикалық даму үрдістерінің аяқталумен ең маңызды және дағдарыс жас ретінде сипатталады.
Л.С.Выготский жеткіншек жасты арнайы қарастырмай, алғаш рет оны балалық шаққа қосқан жоқ, осымен ол ересек жаспен балалық шақ арасында анық шекара жүргізді [9].
И.А. Зимняя студенттік жастың негізгі сипаттамаларын, халықтың басқа топтарынан ерекшелеп ажыратқан: білім деңгейінің жоғары болуы, жоғары танымдық мотивациясымен, өте жоғары әлеуметтік белсенділік пен ақыл-ой парасаттың және әлеуметтік жетілумен жеткілікті дәрежеде үйлесімді келеді. Студенттік жас жалпы психикалық дамуда адамның интенсивты әлеуметтену, жоғары психикалық функциялардың дамуы, барлық интеллектуалдық жүйенің және тұлғаның тұтас дамумен мінезделеді.
Жеткіншек жастың психологиялық мазмұны өзін-өзі танудың дамуымен, кәсіптік өзін-өзі анықтау мәселелерді шешу және ересек өмірге қадам басумен байланысты. Ерте жеткіншек жаста танымдық және кәсіптік құзығушылықтар, еңбекке мұқтаджық, өмірлік жоспарларды құрастыру қабілеті, қоғамдық белсенділік қалыптасады, тұлғаның өзбеттілігі мен өмір жлын таңдауы бекітіледі. Жастық шақта адам таңдалған істе, кәсіптік шеберлікке ие болады және де осы шақта кәсіптік дайындық аяқталады.
А.В.Толстых жастың шақта адам еңбекке максималды қабілетті, ұдайы психикалық және физикалық ауыртпалықтарды көтере алады, интеллектуалды іс-әрекетті игерудің күрделі тәсілдерін меңгеруге қабілетті екенін ерекше атап кетті.
Оқу мотивациясы оқу іс-әрекетіне, оқудағы іс-әрекетке енетін мотивациялардың жеке түрі ретінде анықталады. Кез келген басқа үрдіс сияқты оқу мотивациясы да осы әрекетке тән өзгеше факторлар қатарымен анықталады. Біріншіден, ол білім беру жүйесімен, оқу іс-әрекеті жүзеге асатын білім беру мекемесімен; екіншіден, білім беру үрдісін ұйымдастырумен; үшіншіден, студенттің субьектілік ерекшеліктерімен; төртіншіден, педагогтың субьектілік ерекшеліктерімен, ең алдымен оның студентке, ісіне деген қатынастар жүйесімен; бесіншіден, оқу пәнінің өзгешелігімен анықталады.
Мотивация психология ғылымында жеке тұлғаның дамуындағы мінез-құлқы мен іс-әрекеті, әрекеттегі белсенділігін реттейтін фактор ретінде қарастырылады. Ал жеке тұлға іс-әрекеттің қай түрі болмасын, оның мотивациялық ерекшеліктерін ескермей, әлеуметтік психологиялық тиімді өзара әрекет, қатынас жасау мүмкін еместігі белгілі. Әрбір жеке тұлғаның мотивациясы өзіндік сипатқа ие болатындықтан, нақтылы фактілер мен заңдылықтарды талқылауға өтпей тұрып, негізгі ұғымдарды анықтап алу керек. Қазіргі кездегі психология ғылымы мотив, мотивация ұғымдарына әртүрлі анықтамалар береді. Сондықтан бұл ұғымдарды бірегей анықтау белгілі ғылыми мәселе болып табылады. Кейбір авторлар (В.В. Юрчук, М. Кордуэлл) мотив ұғымы арқылы психикалық құбылысты сипаттаса [7], ал басқалары (А.К. Маркова, В.И. Ковалев) жеке тұлғаның қылықтары мен ісәрекетті таңдау себептерін түсіндіреді [8]. Сонымен қатар, мотивация қызметі адамды қандай да бір күшке итермелеуші, қозғалмалы күштердің жиынтығы ретінде түсіндіріледі. Бұл күштер адамның ішкі және сыртқы жағында орналасады және оны саналы немесе саналы еемес кейбір іс-әрекеттерге итермелейді. Осыған байланысты іс-әрекет түрткісі мен адамның реакциясы өмірлік тәжірибеге, тәрбиеге, эмоциялық күйіне байланысты адамдар бірдей әрекетке әртүрлі қабылдауы мүмкін. Сондықтан мотвацияның нақты анықтамасын беру керек: Мотивация - бұл жеке тұлғаны немесе топты ішкі немесе сыртқы әсерлер ықпалынан өз қажеттіліктерін қанағаттандыру және ұйымның мақсатына жету процесі [6].
Мотивация психология ғылымында жеке бастың мінез-құлқы, іс-әрекеті мен белсенділігін реттейтін фактор ретінде қарастырылады. Ал жеке тұлғаның іс-әрекеттің қандайына болсын мотивациялық ерекшеліктерін ескермей әлеуметтік психологиялық тиімді өзара әрекет, қатынас жасау мүмкін еместігі белгілі. Әрбір жеке тұлғаның мотивациясы өзіндік сипатқа ие болатындықтан, нақтылы фактілер мен заңдылықтарды талқылауға өтпей тұрып, негізгі ұғымдарды анықтап алу керек. Қазіргі кездегі психология ғылымы мотив, мотивация ұғымдарына әр түрлі анықтамалар береді. Сондықтан бұл ұғымдарды бірегей анықтау белгілі ғылыми мәселе болып табылады. Кейбір авторлар (В.В. Юрчук, М. Кордуэлл) мотив ұғымы арқылы психикалық құбылысты [1-2] сипаттаса, ал басқалары (А.К. Маркова, В.И. Ковалев) [3-4] жеке тұлғаның қылықтары мен іс-әрекетті таңдау себептерін түсіндіреді.
Біз мотивті іс-әрекетті оятушы күш және ол белгілі қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталады; мотив ретінде жеке тұлғаның қызығушылықтары, әлеуметтік құрылымдар, құндылықтар, идеалдар әсері алынады деген пікірді ұстанамыз. Мотивтің мотивациядан айырмашылығы, мотив - субъектінің тұрақты, жеке басына тән қасиеті және белгілі бір іс-әрекет жасаудағы ішкі оятқыш күші болып табылады [5].
Мотивтер, қажеттіліктер және мақсаттар - адамның мотивациялық сферасын құрайтын негізгі элементтер. Олардың арасындағы қатынасты және адамның мотивациялық сферасының құрылымын төмендегі Р.С. Немов жасаған схемадан көруге болады.
Мотивке көз жеткізуде нақты және бекітуші күш бар, ол көбінесе оқу процесінде - білім біліктілікті өңдеуде, анықтауда көрінеді. Жоғарғы қарастырылған белсенділіктің негізінде В.А. Гордашников және А.Я. Осин келесідей мотив топтарын көрсетті:
коммуникативтік мотив (қарым-қатынас қажеттілігіне байланысты);
сәтсіздікке ұшырамау мотиві (қызметті орындау кезінде болуы мүмкін сәтсіздіктерге, ұнамсыздықтарға, жайсыздыққа, жазалауға байланысты);
мотив мәртебесі - (жоғарғы әлеуметтік статусқа ие болуна немесе оған қол жеткізуіне байланысты);
кәсіби мотив (өзі білім алып жатқан мамандығының кәсіби жетекшісі болуына байланысты);
өзін-өзі қалыптастырудағы шығармашылық мотив (берілген тапсырмаға шығармашылықпен қарауда өз бойындағы қасиеттерімен және өзін-өзі қалыптастыруымен байланысты);
оқу - танымдық мотив (оқу қызметінің мазмұны мен және оның орындалуымен байланысты; жаңа білім беруде суденттерге бағытбағдар беру; білімге терең қызығушылық таныту; сонымен қатар студенттердің білімді игеруі үшін арнайы тәсілдерді қолдануда мынандай мотивтер кіреді: қызықтырған білімді өз еркімен игеру, студенттерді өздігінен білім алуға итермелеу, өздігінен білім алуға бағыттылығы);
әлеуметтік мотив (студенттердің қоғамның әртүрлі өкілдермен қарым-қатынас жасауы; басқа адамдармен қарым-қатынас жасай отырып қоғамда өз орнын табу және қоғамның беделді мүшесі болуы);

2 Оқу мотивациясының студент өмірі үшін маңыздылығы

Оқу мотивациясы оның басқа түрлері сияқты жүйелі болып табылады. Ол бағыттылығымен, тұрақтылығымен және өзгермелілігімен сипатталады. Мысалы, Л.И. Божович және оның әріптестерінің жұмыстарында студенттердің оқу іс-әрекетін зерттеу материалдары негізінде келесі жайт атап көрсетілген: оқу мотивациясы түрткілер бағыныстылығымен анықталынады және де олардың ішінде осы әрекет мазмұнымен және оның орындалуымен байланысты ішкі түрткілер немесе студенттің қоғамдық қатынастар жүйесінде белгілі бір орынға ие болуға ұмтылуымен байланысты кең әлеуметтік түрткілер үстем болуы мүмкін. Бұл жерде жас ұлғаюымен бірге өзара әрекеттесуші қажеттіліктер мен түрткілердің дамуы, жетекші үстем қажеттіліктер мен олардың иерархиялануының өзгеруі жүреді.
Оқу іс-әрекеті мотивациясының ішкі қайнар көзі - студент қажеттіліктерінің аймағы. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.