Экология ғылымының зерттеу объектісі - адам мен қоршаған орта арасындағы қарым-қатынастарды, табиғи тепе-теңдіктің бұзылуын, табиғи қорлардың сарқылуын, олардың себеп-салдарын анықтау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Түсінік хат

2017 – 2018 оқу жылында 5,7 сыныптарда білім беру процесі ҚР
Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы №292, 2017 жылғы 15 тамыздағы №485
қаулыларымен бекітілген Негізгі орта білім берудің мемлекеттік жалпыға
міндетті стандарты, ҚР Білім және ғылым министрінің 2017 жылғы 18 тамызда
№423 бұйрығымен бекітілген Негізгі білім берудің үлгілік оқу жоспарлары, ҚР
Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы №668 бұйрығымен
бекітілген жалпы білім беретін пәндердің үлгілік оқу бағдарламалары
негізінде жүзеге асырылады. 2017 – 2018 оқу жылында Қазақстан
Республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында ғылым негіздерін
оқытудың ерекшеліктері туралы әдістемелік нұсқау хатын, Қазақстан
Республикасының Білім және ғылым министрінің 2017 жылғы 19 маусымдағы №242,
Батыс Қазақстан облыстық білім басқармасының 2017 жылғы 4 тамыздағы №662,
Сырым аудандық білім беру бөлімінің 2017 жылғы 16 тамыздағы №283, Жалпы
білім беретін ұйымдарында 2017 – 2018 оқу жылының басталуы туралы бұйрығы
негізінде жасалды.
Елімізде соңғы жылдары туындап отырған экологиялық проблемалар олардың
тек қана нарықтық-экономикалық факторларға ғана емес, әлеуметтік-
экологиялық факторларға да тәуелді екенін көрсетіп отыр. Ең бастысы,
экологиялық проблемаларды шешуде адамдардың санасын, психологиясын
өзгертумен қатар жаңаша ойлауды қалыптастыру, табиғатқа деген көзқарасты
экологияландыру мәселесі тұр. Осы бағытқа орай қазіргі таңда мектептерде 5-
9 кластар арасында Экология курсын ұйымдастыру маңызды. Экология курсы
аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат жоспарланды. Экология курсының
күнтізбелік-тақырыптық жоспарын Ә.Бисенова, Ж.Шілдебаевтың Алматы Мектеп
2005 бағдарламасына сүйене отырып жасақталды. Жоспар оқушылардың жас
ерекшеліктері және жаратылыстау пәндерінен өтілетін тақырыптармен
байланысты құрылды.
Мақсаты:
Экология ғылымының зерттеу объектісі - адам мен қоршаған орта
арасындағы қарым-қатынастарды, табиғи тепе-теңдіктің бұзылуын, табиғи
қорлардың сарқылуын, олардың себеп-салдарын анықтау, т.б. Ең бастысы,
биосфера тіршілігінің тұрақтылығын сақтау үшін "адам-қоғам-табиғат"
арасындағы үйлесімділікті, ізгілікті, біртұтастықты үйлестіру болып
табылады. Ол үшін адамзаттың санасына, ой-өрісіне, танымдылық көзқарасына-
қоршаған орта мен қоғам және болашақ ұрпақтары үшін қажеттілікті сезіндіру
керек. Яғни, бұрыннан қалыптасқан табиғатқа деген тұрпайы түсініктен арыла
отырып, экологиялық білімді ұрпақ тәрбиелеу. Ғылыми және тәжірибелік
білімнің бірлігі негізінде оқушылардың қоршаған ортаға деген парасатты
жауапкершілігін арттыру.
Міндеті:
- табиғи қорларды тиімді пайдалану мен қорғауда жеке адамның
жауапкершілігін күшейту;
- қоршаған орта мен адамзат арасындағы үйлесімділікті сәйкестендіру;
- антропогендік өзгерістер мен қоршаған ортаның ластануына жол бермеу;
- экологиялық жағдайларға мән беру және экологиялық проблемаларды
шешу жолдарын іздестіру;
- адамның іс-әрекетіне баға беру және адам денсаулығын сақтау;
- табиғат қорғаудың экологиялық негіздерін білу;
- экологиялық білім, әдеп, сана мен мәдениетті қалыптастыру.
анықтамалық, ғылыми әдебиеттермен, мерзімдік басылымдармен,
интернетпен жұмыс жасап еркін ақпарат көздерін пайдалана білуге баулу.
Экология – тірі ағзалардың бір бірімен және қоршаған ортамен
байланысын зерттейтін жаратылыстану ғылымы. Экологиялық біліммен қаруланған
оқушы өзінің туған жерінің тазалығын, байлықтарын сақтап, тірі ағзаны
қорғауға үйренеді. Экологиялық білімді ұрпақ, жеке тұлға қалыптасады.
Пәнаралық байланыс: биология, география, химия, медицина, физика,
математика, валеология, тарих және т.б.
Жұмысты ұйымдатыру формалары: дәріс беру, зертханалық жұмыстар
орындау, экскурсия ұйымдастыру, пікір алмасу, әңгімелесу, болжамдар
жинақтап талдау, оқушылардың шығармашылық жұмыстарын қорғау.
Экологиялық білімді қалыптастырудың негізгі принциптері:
Жалпы орта білім беретін мектептерде оқушыларға экологиялық білім беру
бірнеше арнайы талаптарды қажет етеді. Олар: оқу жоспарларын, оларға сәйкес
оқулықтар және техникалық құралдар жасау, табиғат мұражайларын, сыныптан
тыс жұмыстарды ұйымдастыру. Бұлардың бәрінде мұғалім әзірлігінің деңгейі,
оқушылардың экологиялық ой-өрісі мен біліктілігі шешуші рөл атқарады.
Биология, география, химия пәндерінің мұғалімдері оқу жоспарларында
техникалық құралдарды пайдаланады, табиғат мұражайларына, зообаққа, табиғат
аясына топсеруен ұйымдастырады. Мұғалімдер қоршаған орта туралы оқушылардың
білімін анықтайды, олардың экологиялық ой-өрісін қалыптастырады.
Қоршаған орта жайында білім беру - сол ортаның күйін және онымен
байланысты мәселелерге жауапкершілікпен қарауға және оларды шешуге
қамқорлық жасау керек. Ол үшін күнделікті туындайтын мәселелерді шешетіндей
білім, жеке және ұжымдық жұмыстардың дағдысы болуы керек.
Экологиялық білім беруді жүзеге асыруда оның ең негізгі міндеттеріне
көңіл бөлу керек. Атап атқанда:
- экологиялық білім жүйесін қалыптастыру;
- қоршаған ортаны қорғауға деген адамгершілік қасиеті мен жауапкершілігін
тәрбиелеу;
- экология саласындағы білім жетістіктері мен нормативтік құқықтық
құжаттарды білу.
Аталған міндеттерді жүзеге асыру үшін оқытудың әр түрлі әдістерін,
формаларын және әдіснамаларын қолдану керек. Олар:
1. Оқушылардың қоршаған орта туралы білімдерін ұдайы жетілдіріп отыру
(семинар, конференциялық сабақтар, компьютерлік ойындар, әңгімелеу,
диспуттар, викторина және т.б)
2. Оқушының шығармашылық ойлау қабілетін дамыту, адамның іс- әрекетінің
табиғатқа әсерін, оның болашақтағы зардаптары туралы алдын ала білуге және
оны болжауға тәрбиелеу (табиғаттағы өзгерістерге талдау жасай білу,
салыстыру, себеп-салдарын анықтау, бағалау және болжау).
3.Іздену және ғылыми зерттеу жұмыстарының элементтерін меңгеру,
экологиялық мәселелерді шешуде батыл әрі дұрыс шешім қабылдау және өз
беттерінше білімін көтеру (оқу және оқыту барысында шешім қабылдау).
4.Жергілікті экологиялық проблемаларды шешуде оқушылардың
практикалық іс-әрекетін қалыптастыру (туған өлкенің "Қызыл кітабын"
ұйымдастыру, экологиялық ұйым мен үйірмелер құру, экологиялық соқпақ
ұйымдастыру, табиғат ресурстарын жоспарсыз пайдалануға жол бермеу,
экологиялық білімді үгіттеу-дәріс, көгілдір экран, газет-журнал басылымдары
және т.б арқылы).
Экологиялық білімді жүзеге асыруда білім берудің негізгі принциптерін
сақтау керек. Олар, негізінен: ғылымилық, байланыстылық, тепе-теңдік,
қызығушылық, үздіксіздік, жалғастырушылық, интеграциялау, көрнекілік,
қабылдаушылық және өлкелік принциптер.
Ғылымилық принципі-негізінен, оқушыларға білім беруде фактілер,
құбылыстар мен процестер, адамның табиғатқа әсері, табиғат қорғау жұмыстары
және экологиялық апаттылық жағдайлардың нәтижелері ғылыми тұрғыда
дәлелденген материалдар негізінде берілуі және пайдаланылуы тиіс.
Байланыстылық принципі-негізінен, табиғаттағы тірі және өлі табиғат
пен орта (топырақ, ауа,су, өсімдіктер мен жануарлар) арасында тығыз
байланыстың бар екені тәжірибелер мен мысалдар арқылы беріледі.
Тепе-теңдік принципі-табиғаттағы биоценоздар, экожүйелер арасындағы
тепе-теңдіктің сақталмауы. Олардағы бір құрауыштың өзгеруі табиғатта тепе-
теңдіктің бұзылуына апарып соғады.
Қызығушылық принципі-оқыту барысында білім берудің барлық әдістері мен
формалары оқушылардың бойында еліміздің сұлу табиғатына деген қызығушылығын
оятып, туған өлкесін, оның табиғи байлықтарын сүюге, аялауға ұмтылдыру
арқылы отаншылдыққа тәрбиелеу.
Үздіксіздік принципі-оқушылардың білім қорын, ой-өрісін балабақшада
сәби кезінен бастап, бастауып сынып, одан жоғары сыныптарға көтерілу
деңгейлеріне үйлестіре отырып дамыту. Жоғары сыныптарда экологиялық
жағдайларға өз бетінше баға беретіндей деңгейге бірте-бірте жеткізу.
Интеграциялау принципі-экологиялық білім беруде жаратылыстану пәндері
(биология, география, химия, математика, физика және т.б) мен гуманитарлық
пәндер (әдебиет, тарих, қоғамтану және т.б) арқылы оқушыларға берілетін
білім негіздерін жеке адамнан қоғамдық деңгейге көтеру. Көпшілікке үздіксіз
экологиялық білім мен тәрбие беруді жүзеге асыру.
Көрнекілік принципі-оқушыларға экологиялық білім беруде оқу процесінде
көрнекі құралдар, диафильмдер, киносюжеттер, кеппешөптер, жинақтамалар
(коллекция) бейнекөріністер, биоиндикаторлар мен табиғаттағы бақылаулар
(экологиялық соқпақ) нәтижесін пайдалану.

Қабылдаушылық принципі-негізінен, мұғалімнің экология ғылымының
мазмұнын оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай жоспарлауы, экологиялық
терминдердің түсініктілігін, ұғымдар мен заңдарды қабылдау мүмкіндіктерін
ескере отырып, жатық әрі түсінікті тілмен беруі.
Өлкелік принциптер-экологиялық білім беруде оқушылардың тұрмыстық салт-
дәстүрлері, қала немесе ауылдық жерлерде тұру жағдайларын ескеру.
Мүмкіндігінше жергілікті, аймақтық мәселелерді көтеру, оған оқушылардың
араласуын, туған өлкесіне деген патриоттық сана-сезімін ояту.
Экология курсы бойынша бағдарламалар
1. Экология (5 сынып), 34 сағат І. Экологияға кіріспе (1сағат)
"Экология" деген сөздің мәні. Отбасы, үйдің тазалығы, тұтыну
бұйымдары. Синтетикалық заттар. Адамға пайдалы және зиянды әсері. Тұтыну
бұйымдары мен адам арасындағы байланыс. Сақтық шаралары. Экологияны
оқытудың қажеттілігі. "Экология" пәнінің "Дүниетану" пәнінен айырмашылығы.
Экологияны өмірмен байланыстыру.
ІІ.Үйдің ауласындағы тіршілік (2 сағат)
Бізді қоршаған табиғи орта. Бөлме өсімдіктері. Оларды күту. Ауладағы
гүлзарлар. Әрбір өсімдіктің рөлі мен маңызы. Гүлді өсімдіктер.
Гүлшоғырындағы жәндіктерді ажырату. Үй жануарлары. Жануарлардың
табиғаттағы рөлі мен маңызы. Жануарларды күту. Сақтық шаралары. Өсімдіктер,
жануарлар мен адам арасындағы қарым-қатынастар туралы ұғым.
Үйдегі және ауладағы өсімдіктер мен жануарларды атап, олардың әрқайсысының
табиғат пен адам үшін маңызын талдау.
ІІІ Адам және табиғат (5 сағат)
Адам мен табиғат арасындағы байланыс. Табиғат кешендері. Табиғаттың
күрделі екендігі туралы түсініктер. Көшедегі гүлзарлар мен ағаштар.
Ағаштардың түрлері. Мектеп ауласындағы үлескілер. Үлескілер кешені.
Мектеп үлескесіндегі жеміс ағаштары. Ауыл шаруашылығы дақылдары. Бау-
бақша.
Өсімдіктер мен ауа арасындағы байланыс. Ауаның қажеттілігі. Ауаның
сапасы. Ауаның тазалығы. Құстар мен жәндіктер және құстар мен өсімдіктер
арасындағы байланыстар. Табиғаттағы тепе-теңдік туралы ұғым. Жәндіктердің
рөлі. Жәндіктерге қамқорлық. Ауладағы, көшедегі және мектеп үлескісіндегі
табиғат кешендері. Табиғаттағы бөгде заттар. Олардың пайдасы мен зияны.
Алғашқы экологиялық зерттеулер.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.