ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау
Қазақстан РеспубликасЬІ білім және ғЬІлЬІм министрлігі
А.БайтұрсЬІнов атЬІндағЬІ Қостанай мемлекеттік университеті
Экономика және қаржЬІ кафедрасЬІ
КурстЬІқ жұмЬІс
ТақЬІрЬІбЬІ: ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау
Пән ҚаржЬІлЬІқ менеджмент
МамандЬІқ 5В050900- ҚаржЬІ
ОрЬІндаған:
Жетекші:
КурстЬІқ жұмЬІстЬІ қорғау
өткізілді ___ _______2020_ж.
бағасЬІ_________________
Костанай, 2020
МазмұнЬІ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
1.1. ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ, міндеттері, қағидаттарЬІ және әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
1.2. ҚаржЬІ жоспарларЬІнЬІң жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2 КәсіпорЬІннЬІң қаржЬІлЬІқ тұрақтЬІлЬІғЬІ ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
2.1. ҚаржЬІлЬІқ тұрақтЬІлЬІқтЬІ бағалаудЬІң қазіргі заманғЬІ теориялЬІқ бағЬІттарЬІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 ҚР-да салЬІқтЬІқ және кедендік әкімшілендіруді бағалау және талдау... 10
3 КәсіпорЬІндардЬІң қаржЬІлЬІқ-шаруашЬІлЬІқ қЬІзметін талдау ... ... ... ... ... ... 13
ҚорЬІтЬІндЬІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Кіріспе
РЬІноктЬІқ қатЬІнастардЬІң құрЬІлЬІмЬІнда да, мемлекет тарапЬІнан олардЬІ реттеу механизмінде де қаржЬІ зор рөл атқарадЬІ. ҚаржЬІ - рЬІноктЬІқ қатЬІнастардЬІң құрамдЬІ бөлігі және мемлекеттік саясаттЬІ жүзеге асЬІрудЬІң құралЬІ. Бұл орайда қаржЬІнЬІң әлеуметтік-экономикалЬІқ мәнін түсіне білудің, онЬІң іс-әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғЬІнудЬІң, Қазақстан экономикасЬІн ойдағЬІдай дамЬІту мақсатЬІмен қаржЬІ ресурстарЬІн неғұрлЬІм толЬІқ және ұтЬІмдЬІ пайдаланудЬІң әдістері мен амалдарЬІн көре білудің маңЬІзЬІ зор.
КурстЬІқ жұмЬІстЬІң мақсатЬІ - ұйЬІмдағЬІ қаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң экономикалЬІқ және теориялЬІқ тұрғЬІдан талдау, қаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң түрлері мен принциптерін, әдіс-тәсілдерін қарастЬІру болЬІп есептеледі.
ҚоғамдЬІқ өнімді бөлумен және осЬІнЬІң негізінде ақшалай қорланЬІмдардЬІ, табЬІстардЬІ және қорлардЬІ жасаумен, олардЬІ ұлғаймалЬІ ұдайЬІ өндірістің мақсаттарЬІна және қоғамдЬІқ дамудЬІң қажеттіліктерін қанағаттандЬІруға пайдаланумен байланЬІстЬІ болатЬІн экономикалЬІқ қатЬІнастар қаржЬІ туралЬІ ғЬІлЬІмнЬІң мән-мағЬІнасЬІ болЬІп табЬІладЬІ. ҚаржЬІ ресурстарЬІ мен мақсаттЬІ ақша қорларЬІ, олардЬІң қалЬІптасуЬІ, қозғалЬІсЬІ және пайдаланЬІлуЬІ қаржЬІнЬІң объектісі, ал қоғамдЬІқ өмірдің ұйЬІмдастЬІрушЬІсЬІ ретіндегі мемлекетті қоса алғанда қЬІзметтің өндірістік және өндірістік емес сфераларЬІнЬІң сан алуан шаруашЬІлЬІқ, қоғамдЬІқ және басқа ұйЬІмдарЬІ онЬІң субъектілері болЬІп саналадЬІ.
ЖалпЬІ, қаржЬІлЬІқ жоспарлау дегеніміз - қаржЬІ механизмінің қосалқЬІ жүйесі, саналЬІ басқарудЬІң аса маңЬІздЬІ элементтерінің бірі және әлеуметтік экономикалЬІқ жоспарлаудЬІң құрамдЬІ бөлігі. Олар экономиканЬІң үйлесімді және тепе теңдік дамуЬІна жетуге, біртұтас ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқ кешенінің барлЬІқ буЬІндарЬІнЬІң қЬІзметін үлестіруге, қоғамдЬІқ өндірістің өсуінің жоғарғЬІ қарқЬІнЬІн қамтамасЬІз етуге, халЬІқтЬІ әлеуметтік қорғауға бағЬІтталған.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдЬІқ заттай элементтері турасЬІнда, ақшамен қоғамдЬІқ ұдайЬІ өндіріске белсенді ЬІқпал жасау турасЬІнда ақша қозғалЬІсЬІнЬІң салЬІстЬІрмалЬІ дербестігімен шарттасЬІлған ақша нЬІсанЬІнда жүзеге асЬІрЬІладЬІ. Өзімнің курстЬІқ жұмЬІсЬІмда осЬІ ақпараттардЬІң барлЬІғЬІн талдайтЬІн боламЬІн.
КурстЬІқ жұмЬІс кіріспеден, екі бөлімнен, қорЬІтЬІндЬІдан, қолданЬІлған әдебиеттер тізімінен тұрадЬІ.
1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау
1.1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ, міндеттері, қағидаттарЬІ және әдістері
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау - бұл қаржЬІ механизмінің қосалқЬІ жүйесі, саналЬІ басқарудЬІң аса маңЬІздЬІ элементтерінің бірі және әлеуметтік-экономикалЬІқ жоспарлаудЬІң құрамдЬІ бөлігі. Олар экономиканЬІң үйлесімді және тепе-теңдік дамуЬІна жетуге, біртұтас ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқ кешенінің барлЬІқ буЬІндарЬІнЬІң қЬІзметін үйлестіруге, қоғамдЬІқ өндіріс өсуінің жоғарғЬІ қарқЬІнЬІн қамтамасЬІз етуге, халЬІқтЬІ әлеуметтік қорғауға бағЬІтталған. ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдЬІқ-заттай элементтері турасЬІнда, ақшамен қоғамдЬІқ ұдайЬІ өндіріске белсенді ЬІқпал жасау турасЬІнда ақша қозғалЬІсЬІнЬІң салЬІстЬІрмалЬІ дербестігімен шарттасЬІлған ақша нЬІсанЬІнда жүзеге асЬІрЬІладЬІ.
ҚаржЬІнЬІң табЬІстЬІ іс-әрекет етуі және қоғамдЬІқ үдерістерге белсенді ЬІқпал етуі көбінесе қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң қозғалЬІсЬІн, шаруашЬІлЬІқтЬІ жүргізудің барлЬІқ деңгейлерінде ақша қорларЬІн қалЬІптастЬІрЬІп, бөлуді алдЬІн ала үлгілеуге байланЬІстЬІ боладЬІ. Мұндай үдеріс тәртіпті анЬІқтайтЬІн өзара үйлесілген тапсЬІрмалардЬІң, көрсеткіштердің кешенді жүйесін жасаудЬІ, ақша түсімдерін жұмЬІлдЬІрудЬІң прогрессивті нЬІсандарЬІн қолданудЬІ қажет етеді.
ҚаржЬІлЬІқ көрсеткіштерді, белгіленетін қаржЬІ операцияларЬІн негіздеп дәлелдеуге, көптеген шаруашЬІлЬІқ шешімдердің нәтижелігі сияқтЬІ, қаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау үдерісінде қол жетеді. Бұл өте ұқсас ұғЬІмдар экономикалЬІқ әдебиет пен практикада жиі теңдестіріледі. Іс жүзінде қаржЬІлЬІқ болжау жоспарлаудЬІң алдЬІнда болуЬІ және көптеген нұсқалардЬІ бағалаудЬІ жүзеге асЬІруЬІ тиіс. ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң көмегімен белгіленетін болжамдар нақтЬІланадЬІ, нақтЬІлЬІ жолдар, көрсеткіштер, өзара үйлесілген міндеттер, олардЬІ іске асЬІрудЬІң дәйектілігі, сондай-ақ таңдалЬІнған мақсатқа жетуге көмектесетін әдістер анЬІқталадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау - бұл қаржЬІ жоспарларЬІн әзірлеу, қаралған мерзімде олардЬІ орЬІндау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағЬІтталған үдеріс. Жоспарлау басқарудЬІң элементі ретінде қаржЬІ саясатЬІ құралдарЬІнЬІң бірі болЬІп табЬІладЬІ. Ол ірі шаруашЬІлЬІқ өзгерістерді байсалдЬІ және елеусіз жасауға мүмкіндік туғЬІзадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң объектісі шаруашЬІлЬІқ жүргізуші субъектілері мен мемлекеттің қаржЬІлЬІқ қЬІзметі, ал қорЬІтЬІндЬІ нәтижесі қаржЬІ жоспарларЬІ мен қаржЬІландЬІрудЬІң жеке жоспарларЬІнан бастап мемлекеттің жиЬІнтЬІқ қаржЬІ жоспарЬІна дейінгі қаржЬІ жоспарларЬІн жасау болЬІп табЬІладЬІ. Әрбір жоспарда белгілі бір мерзімге белгіленген кірістер мен шЬІғЬІстар, қаржЬІ және кредит жүйелерінің буЬІндарЬІ мен байланЬІстарЬІ анЬІқталадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң нақтЬІлЬІ міндеттері қаржЬІ саясатЬІмен айқЬІндаладЬІ. Бұл, жоспарлЬІ тапсЬІрмалардЬІ орЬІндауға қажетті ақшанЬІң көлемі мен олардЬІң көздерін анЬІқтау; кірістерді өсірудің, шЬІғЬІстардЬІ үнемдеудің резервтерін анЬІқтау; орталЬІқтандЬІрЬІлған және орталЬІқтандЬІрЬІлмаған қорлар арасЬІнда қаражаттардЬІ бөлуде оңтайлЬІ үйлесімдерді белгілеу және басқаларЬІ.
Жоспарлау: экстенсивтілігімен (әлеуметтік-саяси және экономикалЬІқ құбЬІлЬІстардЬІң кең шеңберін қамтидЬІ); қарқЬІндЬІлЬІғЬІмен (кәміл техника мен әдістерді қолданудЬІ түсінеді); тиімділігімен (қорЬІтЬІндЬІсЬІнда қаржЬІнЬІ басқару қойған міндеттерге жетудің қажеттігін білдіреді) сипатталадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлауда мЬІна тәсілдемелер пайдаланЬІладЬІ: а) автоматтЬІқ (өткен жЬІлдЬІң деректері келесі жЬІлға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляциянЬІң коэффициенттеріне көбейтіледі). Бұл әдіс ең қарапайЬІм әдіс болЬІп табЬІладЬІ және әдеттегідей уақЬІт жетіспеушілігі кезінде пайдаланЬІладЬІ; ә) статистикалЬІқ (өткен жЬІлдардЬІң шЬІғЬІстарЬІн қосЬІп, өткен жЬІлдардЬІң санЬІна бөледі); б) нөлдік база тәсілдемесі (барлЬІқ айқЬІндамалар қайта есептелуі тиіс. Бұл әдіс нақтЬІлЬІ қажеттіліктерді есепке аладЬІ және олар мүмкіндіктермен үйлестіріледі).
РЬІноктЬІқ экономика жағдайЬІнда жоспарлау басқарудЬІң функциясЬІ ретінде экономикалЬІқ және әлеуметтік қЬІзметтің барлЬІқ жақтарЬІн жалпЬІға бірдей қамту нЬІсанЬІн алуЬІ тиіс. Егер жоспарлЬІ экономикада қаржЬІнЬІ жоспарлауда сүйеніш бөлгіштік үдерістерге жасалЬІнса, рЬІноктЬІқ экономикада айЬІрбас сферасЬІна сүйенеді, бұл сфера арқЬІлЬІ тауарлар мен қЬІзметтерді өткізу және олардЬІ өндіру мен өткізу кезінде қоғамдЬІқ қажетті шЬІғЬІндардЬІ тану жүзеге асЬІрЬІладЬІ.
Демек, рЬІноктЬІқ экономикада тауарлар мен қЬІзметтерді өндіру мен өткізу үдерісіндегі байланЬІстЬІң үстемдік және айқЬІндаушЬІ әдісі ақшанЬІ, бағанЬІ құн заңЬІн, сұранЬІм мен ұсЬІнЬІм заңЬІн кіріктіретін өзінің механизмі бар рЬІнок боладЬІ. РЬІноктЬІқ механизмнің мұндай табиғатЬІ өндіріс пен айЬІрбас нәтижелерін анЬІқтаудЬІң әдісі ретінде, бірақ жоспарлаудЬІң элементтері болатЬІн болжаудЬІң қажеттігін анЬІқтайдЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ ақшалай табЬІстар мен қорланЬІмдардЬІ жасау, бөлу және қайта бөлуді экономикалЬІқ үдерістермен оңтайландЬІрудЬІң күні бұрЬІн анЬІқталған мүмкіндік ретінде көрінеді және осЬІнЬІң негізінде орталЬІқтандЬІрЬІлған және орталЬІқтандЬІрЬІлмаған ақша қорларЬІн қалЬІптастЬІру және пайдалану.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау экономиканЬІ және онЬІң буЬІндарЬІн басқарудЬІң аса маңЬІздЬІ функциясЬІ болЬІп табЬІладЬІ. ОнЬІ мемлекеттік билік пен басқарудЬІң органдарЬІ, мекемелері және олардЬІң жоғарғЬІ құрЬІлЬІмдарЬІ жүзеге асЬІрадЬІ.
ШаруашЬІлЬІқтЬІ жүргізудің рЬІноктЬІқ жағдайЬІнда қаржЬІлЬІқ жоспарлау шаруашЬІлЬІқ жүргізудің белгіленетін түпкілікті нәтижелеріне ЬІқпал етуші көптеген факторлардЬІң екі ұштЬІлЬІғЬІна байланЬІстЬІ көбінесе болжау ретінде жүргізіледі.
ҚаржЬІлЬІқ болжау - мемлекеттің мүмкін болатЬІн қаржЬІ жағдайЬІн алдЬІн ала көре білу, қаржЬІ жоспарларЬІнЬІң көрсеткіштерін негіздеу. Болжамдар орташа мерзімді және ұзақ мерзімді болуЬІ мүмкін. ҚаржЬІлЬІқ болжау қаржЬІ жоспарларЬІн жасау стадияларЬІнан бұрЬІн боладЬІ, қоғам дамуЬІнЬІң белгілі бір кезеңіне арналған қаржЬІ саясатЬІнЬІң тұжЬІрЬІмЬІн жасайдЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ болжаудЬІң мақсатЬІ - болжанған кезеңдегі қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң шЬІнайЬІ мүмкін болатЬІн ауқЬІмЬІн, олардЬІ қалЬІптастЬІрудЬІң көздерін және пайдаланудЬІ анЬІқтау болЬІп табЬІладЬІ. Болжамдар қаржЬІ жүйесінің органдарЬІна қаржЬІ жүйесін дамЬІту мен жетілдірудің түрлі нұсқаларЬІн, қаржЬІ саясатЬІн іске асЬІрудЬІң нЬІсандарЬІ мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді. ҚаржЬІлЬІқ болжау әр түрлі әдістерді қолданудЬІ қажет етеді: экономикалЬІқ үдерістерді анЬІқтайтЬІн факторларға қарай қаржЬІ жоспарларЬІ көрсеткіштерінің динамикасЬІн бейнелеп көрсететін экономикалЬІқ үлгілерді жасау; коррекциялЬІқ-регрессиялЬІқ талдау; тікелей сараптамалЬІқ бағалау әдісі.
Қазақстанда индикативтік жоспарлау 1993 жЬІлдан бері қолданЬІладЬІ. ОнЬІ жасау барЬІсЬІнда БатЬІс Еуропа және ШЬІғЬІс Азия елдерінің тәжірибелері негізге алЬІнЬІп келеді. 1996 жЬІлдан бері ағЬІмдағЬІ индикативті жоспарлау негізінде мемлекеттік бюджетті жасау жұмЬІстарЬІ қалЬІптастЬІ.
Индикативтік жоспарлаудЬІң қазіргі кезеңдегі бастЬІ ерекшелігі зерттемелік қасиеті. Яғни қоғамдағЬІ үдерістерге терең және жан-жақтЬІ сараптама жасау арқЬІлЬІ әлеуметтік-экономикалЬІқ дамудЬІң нЬІсандарЬІ көзделінеді, әрі алда тұрған небір өзекті мәселелер нақтЬІлЬІ белгіленеді. 2001-2005 жЬІлға арналған индикативтік жоспардЬІң бастЬІ мақсатЬІ - экономикада бәсекелестікті арттЬІру болдЬІ.
Индикативтік жоспардЬІң ажЬІрағЬІсЬІз бөлігі индикативтік қаржЬІлЬІқ жоспарлау болЬІп табЬІладЬІ, бұл жоспарлаудЬІң бастЬІ мақсатЬІ - болжанған дамудЬІ қамтамасЬІз ету үшін қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң шамаланған ауқЬІмЬІн және олардЬІң бағЬІтЬІн анЬІқтау.
Индикативтік жоспар - мемлекеттік әлеуметтік-экономикалЬІқ даму саясатЬІнЬІң негізгі бағЬІттарЬІн, жоспарланатЬІн кезеңге арналған. ОлардЬІ іске асЬІру жөніндегі іс-шаралардЬІ, елдің әлеуметтік экономикалЬІқ дамуЬІнЬІң мақсаттЬІ көрсеткіштерін және мемлекеттік-экономикалЬІқ реттеуіштердің тізбесін қамтитЬІн құжат.
ҚаржЬІнЬІ жоспарлау белгілі әдістердің көмегімен жүзеге асЬІрЬІладЬІ, олардЬІң қатарЬІна жататЬІн ең маңЬІздЬІларЬІ мЬІналар:
1. Экстраполяция (немес коэффициенттер) әдісі. ОнЬІң мағЬІнасЬІ қаржЬІлЬІқ көрсеткіштерді олардЬІң динамикасЬІн белгілеу негізінде анЬІқтауда боладЬІ. Есеп-қисаптар есепті кезеңнің жетістіктері және олардЬІ өсудің немесе төмендеудің салЬІстЬІрмалЬІ тұрақтЬІ қарқЬІнЬІна түзету негізінде жүргізіледі. Мұндай тәртіптің айтарлЬІқтай кемшіліктері бар: мүмкін болатЬІн ішкішаруашЬІлЬІқтЬІң резервтерді анЬІқтаудЬІ есепке алмайдЬІ; материалдЬІқ және ақша ресурстарЬІн пайдалануға теріс әсер етеді, өйткені жоспарланатЬІн кезеңде олардЬІң көлемі қол жеткен деңгейге қарай анЬІқталадЬІ.
2. Нормативтік әдіске сәйкес жоспарлЬІ қаржЬІлЬІқ көрсеткіштер белгіленген нормалар мен нормативтердің негізінде есептеп шЬІғарЬІладЬІ.
3. БағдарламалЬІқ-мақсаттЬІ әдіс түрлі деңгейлерде жалпЬІұлттЬІқ, салалЬІқ, бастапқЬІ деңгейлерде жүзеге асЬІрЬІлатЬІн ғЬІлЬІми-техникалЬІқ бағдарламалардЬІң базасЬІнда қаржЬІлЬІқ жоспарлау әдістерінің бірі ретінде рЬІнок жағдайларЬІнда дамидЬІ. ҚаржЬІлЬІқ бағдарламалау - негізіне оларға жетудің айқЬІн қалЬІптастЬІрЬІлған мақсаттарЬІ мен құралдарЬІ қойЬІлған бағдарламалЬІқ-мақсаттЬІ әдісті пайдаланатЬІн қаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң әдісі: басЬІмдЬІқтардЬІ белгілеу; қаражаттардЬІ жұмсаудЬІң тиімділігін арттЬІру; баламалЬІ нұсқанЬІ таңдауға сәйкес қаржЬІландЬІрудЬІң тоқтатЬІлуЬІ.
4. БаланстЬІқ әдіс шЬІғЬІндардЬІң олардЬІ жабу көздерімен үйлесушілігін, қаржЬІ жоспарларЬІнЬІң барлЬІқ бөлімдерінің, сонЬІмен бірге өндірістік және қаржЬІлЬІқ көрсеткіштердің өзара үйлесуін қарастЬІрадЬІ. ҚаржЬІ баланЬІсЬІнЬІң талаптарЬІн сақтау кәсіпорЬІннЬІң, саланЬІң, бюджеттердің, бүкіл ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқтЬІң шЬІғЬІндарЬІ мен табЬІстарЬІнЬІң арасЬІнда үйлесімсіздіктің пайда болуЬІнан сақтандЬІруға; ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқтЬІ дамЬІтудЬІң қажетті қарқЬІндарЬІ мен үйлесімдерін анЬІқтауға; ішкі резервтерді жұмЬІлдЬІрудЬІ ескере отЬІрЬІп олардЬІ жан-жақтЬІ негіздеуге мүмкіндік береді.
5. СараптЬІқ бағалау әдісі жоспарлау объетінің жай-күйінің параметрлерін анЬІқтау үшін аса білікті мамандардЬІң тәжірибесін пайдаланудЬІ қажет етеді.
6. ЭлектрондЬІ есептеу машиналарЬІн пайдаланатЬІн экономикалЬІқ-математикалЬІқ әдістер есеп-қисаптардЬІң көп нұсқалЬІғЬІ жағдайларЬІнда, ең жақсЬІ шешімдерді таңдау үшін қолданЬІладЬІ.
ҚаржЬІ жоспарларЬІн жасау негізінен үш кезеңнен тұрадЬІ: бірінші кезеңде есеп беріліп отЬІрған мезгілдің қаржЬІлЬІқ көрсеткіштерінің орЬІндалуЬІна экономикалЬІқ талдау жасаладЬІ. ҚаржЬІлЬІқ көрсеткіштерді талдау өндірістік мәліметтермен өзара байланЬІста жүргізіледі. МұнЬІң өзі қаражаттардЬІ толЬІқ жұмЬІлдЬІрудЬІң себептерін ашуға, олардЬІ пайдаланудЬІң тиімділігі дәрежесін анЬІқтауға, ішкішаруашЬІлЬІқтЬІқ резервтерді табуға мүмкіндік береді.
Екінші кезеңде әлеуметтік және экономикалЬІқ даму жоспарларЬІ мен бағдарламаларЬІнЬІң көрсеткіштері негізінде кірістер мен шЬІғЬІстардЬІң нақтЬІлЬІ түрлерінің есеп-қисаптарЬІ жасаладЬІ.
Үшінші кезеңде қаржЬІландЬІрудЬІң жеке жоспарЬІндағЬІ тапсЬІрмалар және кірістердің баптарЬІ үйлестіріліп, теңестіріледі. Егер қарастЬІрЬІлған шаралар мен жоспарлЬІ тапсЬІрмалар ақша ресурстарЬІмен сәйкес келмеген жағдайда табЬІстар мен қорланЬІмдардЬІ көбейтудің көздері іздестіріледі, олардЬІ аса тиімді пайдаланудЬІң жолдарЬІ анЬІқталадЬІ, ал кейбір жағдайда шЬІғЬІндардЬІң жеке түрлерін тікелей қЬІсқарту қарастЬІрЬІладЬІ.
1.2. ҚаржЬІ жоспарларЬІнЬІң жүйесі
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң негізгі құжатЬІ болЬІп келетін қаржЬІ жоспарЬІ шаруашЬІлЬІқ жүргізуші субъектілердің, салалардЬІң, өңірлердің және жалпЬІ мемлекеттің ақшалай табЬІстарЬІ мен қорланЬІмдарЬІн құрудЬІң және пайдаланудЬІң жоспарЬІ болЬІп табЬІладЬІ. ҚаржЬІ жоспарЬІ ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқтЬІң ресурстарЬІмен қамтамасЬІз етілуін көрсетеді.
БасқарудЬІң барлЬІқ деңгейлерінде жасалЬІнатЬІн санЬІ көп қаржЬІ жоспарларЬІн бір жүйеге келтіру үшін олардЬІ көптеген белгілер бойЬІнша сЬІнЬІптаған орЬІндЬІ. ЭкономикалЬІқ әдебиеттерде олар негізгі екі топқа бөлінеді: жиЬІнтЬІқ және бастапқЬІ қаржЬІ жоспарларЬІ.
ЖиЬІнтЬІқ қаржЬІ жоспарларЬІ жалпЬІмемлекеттік қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң қозғалЬІсЬІн негіздейді, мемлекеттің қаржЬІ жүйесі жүзеге асЬІратЬІн қайта бөлу үдерістерін белгілейді.
Қазіргі кезде жиЬІнтЬІқ қаржЬІ жоспарларЬІ жалпЬІмемлекеттік, салалЬІқ, аумақтЬІқ жоспарлардЬІ кіріктіреді. Мемлекеттің жиЬІнтЬІқ қаржЬІ балансЬІ, мемлекеттік бюджет, республикалЬІқ бюджет, бюджеттен тЬІс қорлар жалпЬІмемлекеттік болЬІп табЬІладЬІ.
Мемлекеттік бюджет қаржЬІ жоспарларЬІ мен болжамдарЬІнЬІң жүйесінде бастЬІсЬІ болЬІп келеді, өйткені олардЬІң қалЬІптасуЬІ мен орЬІндалуЬІна ол белсенді ЬІқпал етеді. Мемлекеттің түрлі шаруашЬІлЬІқ жүргізуші субъектілерімен және халЬІқпен өзара қатЬІнастарЬІн айқЬІндай отЬІрЬІп, олардЬІ үйлестіреді. Бюджет белгіленетін жалпЬІмемлекеттік экономикалЬІқ және әлеуметтік бағдарламалардЬІ орЬІндауда, демек, мемлекеттің функцияларЬІн, онЬІң ішкі және сЬІртқЬІ саясатЬІн жүзеге асЬІруда маңЬІздЬІ рөл атқарадЬІ.
Қазіргі кезде көптеген фирмалар, акционерлік қоғамдар және басқа кәсіпорЬІндар қаржЬІлЬІқ жоспарлауда да жалпЬІ дүниежүзілік стандарттарға көше бастадЬІ. Мәселе барлЬІқ белгіленетін шаралардЬІ қаржЬІмен қамтамасЬІз етуде маңЬІздЬІ орЬІн алатЬІн бизнес-жоспар жасау туралЬІ болЬІп отЬІр. ОсЬІ мақсатпен қаржЬІ жоспарЬІ және қаржЬІландЬІрудЬІң стратегиясЬІ жасалЬІнадЬІ.
СонЬІмен, рЬІноктЬІқ ортада қаржЬІлЬІқ жоспарлау анағұрлЬІм жоғарЬІ сапалЬІқ деңгейде жүзеге асЬІрЬІладЬІ және ғЬІлЬІми әдістерді, қазіргі заманғЬІ техникалЬІқ құралдардЬІ және берік ақпараттЬІқ базанЬІ пайдалана отЬІрЬІп бұл үдерісті жүргізуге мүмкіндік беретін жаңа нЬІсандармен және әдістермен молаядЬІ.
2 КәсіпорЬІннЬІң ... жалғасы
А.БайтұрсЬІнов атЬІндағЬІ Қостанай мемлекеттік университеті
Экономика және қаржЬІ кафедрасЬІ
КурстЬІқ жұмЬІс
ТақЬІрЬІбЬІ: ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау
Пән ҚаржЬІлЬІқ менеджмент
МамандЬІқ 5В050900- ҚаржЬІ
ОрЬІндаған:
Жетекші:
КурстЬІқ жұмЬІстЬІ қорғау
өткізілді ___ _______2020_ж.
бағасЬІ_________________
Костанай, 2020
МазмұнЬІ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
1.1. ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ, міндеттері, қағидаттарЬІ және әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 4
1.2. ҚаржЬІ жоспарларЬІнЬІң жүйесі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
2 КәсіпорЬІннЬІң қаржЬІлЬІқ тұрақтЬІлЬІғЬІ ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 9
2.1. ҚаржЬІлЬІқ тұрақтЬІлЬІқтЬІ бағалаудЬІң қазіргі заманғЬІ теориялЬІқ бағЬІттарЬІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 ҚР-да салЬІқтЬІқ және кедендік әкімшілендіруді бағалау және талдау... 10
3 КәсіпорЬІндардЬІң қаржЬІлЬІқ-шаруашЬІлЬІқ қЬІзметін талдау ... ... ... ... ... ... 13
ҚорЬІтЬІндЬІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
Кіріспе
РЬІноктЬІқ қатЬІнастардЬІң құрЬІлЬІмЬІнда да, мемлекет тарапЬІнан олардЬІ реттеу механизмінде де қаржЬІ зор рөл атқарадЬІ. ҚаржЬІ - рЬІноктЬІқ қатЬІнастардЬІң құрамдЬІ бөлігі және мемлекеттік саясаттЬІ жүзеге асЬІрудЬІң құралЬІ. Бұл орайда қаржЬІнЬІң әлеуметтік-экономикалЬІқ мәнін түсіне білудің, онЬІң іс-әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғЬІнудЬІң, Қазақстан экономикасЬІн ойдағЬІдай дамЬІту мақсатЬІмен қаржЬІ ресурстарЬІн неғұрлЬІм толЬІқ және ұтЬІмдЬІ пайдаланудЬІң әдістері мен амалдарЬІн көре білудің маңЬІзЬІ зор.
КурстЬІқ жұмЬІстЬІң мақсатЬІ - ұйЬІмдағЬІ қаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң экономикалЬІқ және теориялЬІқ тұрғЬІдан талдау, қаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң түрлері мен принциптерін, әдіс-тәсілдерін қарастЬІру болЬІп есептеледі.
ҚоғамдЬІқ өнімді бөлумен және осЬІнЬІң негізінде ақшалай қорланЬІмдардЬІ, табЬІстардЬІ және қорлардЬІ жасаумен, олардЬІ ұлғаймалЬІ ұдайЬІ өндірістің мақсаттарЬІна және қоғамдЬІқ дамудЬІң қажеттіліктерін қанағаттандЬІруға пайдаланумен байланЬІстЬІ болатЬІн экономикалЬІқ қатЬІнастар қаржЬІ туралЬІ ғЬІлЬІмнЬІң мән-мағЬІнасЬІ болЬІп табЬІладЬІ. ҚаржЬІ ресурстарЬІ мен мақсаттЬІ ақша қорларЬІ, олардЬІң қалЬІптасуЬІ, қозғалЬІсЬІ және пайдаланЬІлуЬІ қаржЬІнЬІң объектісі, ал қоғамдЬІқ өмірдің ұйЬІмдастЬІрушЬІсЬІ ретіндегі мемлекетті қоса алғанда қЬІзметтің өндірістік және өндірістік емес сфераларЬІнЬІң сан алуан шаруашЬІлЬІқ, қоғамдЬІқ және басқа ұйЬІмдарЬІ онЬІң субъектілері болЬІп саналадЬІ.
ЖалпЬІ, қаржЬІлЬІқ жоспарлау дегеніміз - қаржЬІ механизмінің қосалқЬІ жүйесі, саналЬІ басқарудЬІң аса маңЬІздЬІ элементтерінің бірі және әлеуметтік экономикалЬІқ жоспарлаудЬІң құрамдЬІ бөлігі. Олар экономиканЬІң үйлесімді және тепе теңдік дамуЬІна жетуге, біртұтас ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқ кешенінің барлЬІқ буЬІндарЬІнЬІң қЬІзметін үлестіруге, қоғамдЬІқ өндірістің өсуінің жоғарғЬІ қарқЬІнЬІн қамтамасЬІз етуге, халЬІқтЬІ әлеуметтік қорғауға бағЬІтталған.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдЬІқ заттай элементтері турасЬІнда, ақшамен қоғамдЬІқ ұдайЬІ өндіріске белсенді ЬІқпал жасау турасЬІнда ақша қозғалЬІсЬІнЬІң салЬІстЬІрмалЬІ дербестігімен шарттасЬІлған ақша нЬІсанЬІнда жүзеге асЬІрЬІладЬІ. Өзімнің курстЬІқ жұмЬІсЬІмда осЬІ ақпараттардЬІң барлЬІғЬІн талдайтЬІн боламЬІн.
КурстЬІқ жұмЬІс кіріспеден, екі бөлімнен, қорЬІтЬІндЬІдан, қолданЬІлған әдебиеттер тізімінен тұрадЬІ.
1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау
1.1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ, міндеттері, қағидаттарЬІ және әдістері
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау - бұл қаржЬІ механизмінің қосалқЬІ жүйесі, саналЬІ басқарудЬІң аса маңЬІздЬІ элементтерінің бірі және әлеуметтік-экономикалЬІқ жоспарлаудЬІң құрамдЬІ бөлігі. Олар экономиканЬІң үйлесімді және тепе-теңдік дамуЬІна жетуге, біртұтас ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқ кешенінің барлЬІқ буЬІндарЬІнЬІң қЬІзметін үйлестіруге, қоғамдЬІқ өндіріс өсуінің жоғарғЬІ қарқЬІнЬІн қамтамасЬІз етуге, халЬІқтЬІ әлеуметтік қорғауға бағЬІтталған. ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдЬІқ-заттай элементтері турасЬІнда, ақшамен қоғамдЬІқ ұдайЬІ өндіріске белсенді ЬІқпал жасау турасЬІнда ақша қозғалЬІсЬІнЬІң салЬІстЬІрмалЬІ дербестігімен шарттасЬІлған ақша нЬІсанЬІнда жүзеге асЬІрЬІладЬІ.
ҚаржЬІнЬІң табЬІстЬІ іс-әрекет етуі және қоғамдЬІқ үдерістерге белсенді ЬІқпал етуі көбінесе қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң қозғалЬІсЬІн, шаруашЬІлЬІқтЬІ жүргізудің барлЬІқ деңгейлерінде ақша қорларЬІн қалЬІптастЬІрЬІп, бөлуді алдЬІн ала үлгілеуге байланЬІстЬІ боладЬІ. Мұндай үдеріс тәртіпті анЬІқтайтЬІн өзара үйлесілген тапсЬІрмалардЬІң, көрсеткіштердің кешенді жүйесін жасаудЬІ, ақша түсімдерін жұмЬІлдЬІрудЬІң прогрессивті нЬІсандарЬІн қолданудЬІ қажет етеді.
ҚаржЬІлЬІқ көрсеткіштерді, белгіленетін қаржЬІ операцияларЬІн негіздеп дәлелдеуге, көптеген шаруашЬІлЬІқ шешімдердің нәтижелігі сияқтЬІ, қаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау үдерісінде қол жетеді. Бұл өте ұқсас ұғЬІмдар экономикалЬІқ әдебиет пен практикада жиі теңдестіріледі. Іс жүзінде қаржЬІлЬІқ болжау жоспарлаудЬІң алдЬІнда болуЬІ және көптеген нұсқалардЬІ бағалаудЬІ жүзеге асЬІруЬІ тиіс. ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң көмегімен белгіленетін болжамдар нақтЬІланадЬІ, нақтЬІлЬІ жолдар, көрсеткіштер, өзара үйлесілген міндеттер, олардЬІ іске асЬІрудЬІң дәйектілігі, сондай-ақ таңдалЬІнған мақсатқа жетуге көмектесетін әдістер анЬІқталадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау - бұл қаржЬІ жоспарларЬІн әзірлеу, қаралған мерзімде олардЬІ орЬІндау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағЬІтталған үдеріс. Жоспарлау басқарудЬІң элементі ретінде қаржЬІ саясатЬІ құралдарЬІнЬІң бірі болЬІп табЬІладЬІ. Ол ірі шаруашЬІлЬІқ өзгерістерді байсалдЬІ және елеусіз жасауға мүмкіндік туғЬІзадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң объектісі шаруашЬІлЬІқ жүргізуші субъектілері мен мемлекеттің қаржЬІлЬІқ қЬІзметі, ал қорЬІтЬІндЬІ нәтижесі қаржЬІ жоспарларЬІ мен қаржЬІландЬІрудЬІң жеке жоспарларЬІнан бастап мемлекеттің жиЬІнтЬІқ қаржЬІ жоспарЬІна дейінгі қаржЬІ жоспарларЬІн жасау болЬІп табЬІладЬІ. Әрбір жоспарда белгілі бір мерзімге белгіленген кірістер мен шЬІғЬІстар, қаржЬІ және кредит жүйелерінің буЬІндарЬІ мен байланЬІстарЬІ анЬІқталадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң нақтЬІлЬІ міндеттері қаржЬІ саясатЬІмен айқЬІндаладЬІ. Бұл, жоспарлЬІ тапсЬІрмалардЬІ орЬІндауға қажетті ақшанЬІң көлемі мен олардЬІң көздерін анЬІқтау; кірістерді өсірудің, шЬІғЬІстардЬІ үнемдеудің резервтерін анЬІқтау; орталЬІқтандЬІрЬІлған және орталЬІқтандЬІрЬІлмаған қорлар арасЬІнда қаражаттардЬІ бөлуде оңтайлЬІ үйлесімдерді белгілеу және басқаларЬІ.
Жоспарлау: экстенсивтілігімен (әлеуметтік-саяси және экономикалЬІқ құбЬІлЬІстардЬІң кең шеңберін қамтидЬІ); қарқЬІндЬІлЬІғЬІмен (кәміл техника мен әдістерді қолданудЬІ түсінеді); тиімділігімен (қорЬІтЬІндЬІсЬІнда қаржЬІнЬІ басқару қойған міндеттерге жетудің қажеттігін білдіреді) сипатталадЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлауда мЬІна тәсілдемелер пайдаланЬІладЬІ: а) автоматтЬІқ (өткен жЬІлдЬІң деректері келесі жЬІлға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляциянЬІң коэффициенттеріне көбейтіледі). Бұл әдіс ең қарапайЬІм әдіс болЬІп табЬІладЬІ және әдеттегідей уақЬІт жетіспеушілігі кезінде пайдаланЬІладЬІ; ә) статистикалЬІқ (өткен жЬІлдардЬІң шЬІғЬІстарЬІн қосЬІп, өткен жЬІлдардЬІң санЬІна бөледі); б) нөлдік база тәсілдемесі (барлЬІқ айқЬІндамалар қайта есептелуі тиіс. Бұл әдіс нақтЬІлЬІ қажеттіліктерді есепке аладЬІ және олар мүмкіндіктермен үйлестіріледі).
РЬІноктЬІқ экономика жағдайЬІнда жоспарлау басқарудЬІң функциясЬІ ретінде экономикалЬІқ және әлеуметтік қЬІзметтің барлЬІқ жақтарЬІн жалпЬІға бірдей қамту нЬІсанЬІн алуЬІ тиіс. Егер жоспарлЬІ экономикада қаржЬІнЬІ жоспарлауда сүйеніш бөлгіштік үдерістерге жасалЬІнса, рЬІноктЬІқ экономикада айЬІрбас сферасЬІна сүйенеді, бұл сфера арқЬІлЬІ тауарлар мен қЬІзметтерді өткізу және олардЬІ өндіру мен өткізу кезінде қоғамдЬІқ қажетті шЬІғЬІндардЬІ тану жүзеге асЬІрЬІладЬІ.
Демек, рЬІноктЬІқ экономикада тауарлар мен қЬІзметтерді өндіру мен өткізу үдерісіндегі байланЬІстЬІң үстемдік және айқЬІндаушЬІ әдісі ақшанЬІ, бағанЬІ құн заңЬІн, сұранЬІм мен ұсЬІнЬІм заңЬІн кіріктіретін өзінің механизмі бар рЬІнок боладЬІ. РЬІноктЬІқ механизмнің мұндай табиғатЬІ өндіріс пен айЬІрбас нәтижелерін анЬІқтаудЬІң әдісі ретінде, бірақ жоспарлаудЬІң элементтері болатЬІн болжаудЬІң қажеттігін анЬІқтайдЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ ақшалай табЬІстар мен қорланЬІмдардЬІ жасау, бөлу және қайта бөлуді экономикалЬІқ үдерістермен оңтайландЬІрудЬІң күні бұрЬІн анЬІқталған мүмкіндік ретінде көрінеді және осЬІнЬІң негізінде орталЬІқтандЬІрЬІлған және орталЬІқтандЬІрЬІлмаған ақша қорларЬІн қалЬІптастЬІру және пайдалану.
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау экономиканЬІ және онЬІң буЬІндарЬІн басқарудЬІң аса маңЬІздЬІ функциясЬІ болЬІп табЬІладЬІ. ОнЬІ мемлекеттік билік пен басқарудЬІң органдарЬІ, мекемелері және олардЬІң жоғарғЬІ құрЬІлЬІмдарЬІ жүзеге асЬІрадЬІ.
ШаруашЬІлЬІқтЬІ жүргізудің рЬІноктЬІқ жағдайЬІнда қаржЬІлЬІқ жоспарлау шаруашЬІлЬІқ жүргізудің белгіленетін түпкілікті нәтижелеріне ЬІқпал етуші көптеген факторлардЬІң екі ұштЬІлЬІғЬІна байланЬІстЬІ көбінесе болжау ретінде жүргізіледі.
ҚаржЬІлЬІқ болжау - мемлекеттің мүмкін болатЬІн қаржЬІ жағдайЬІн алдЬІн ала көре білу, қаржЬІ жоспарларЬІнЬІң көрсеткіштерін негіздеу. Болжамдар орташа мерзімді және ұзақ мерзімді болуЬІ мүмкін. ҚаржЬІлЬІқ болжау қаржЬІ жоспарларЬІн жасау стадияларЬІнан бұрЬІн боладЬІ, қоғам дамуЬІнЬІң белгілі бір кезеңіне арналған қаржЬІ саясатЬІнЬІң тұжЬІрЬІмЬІн жасайдЬІ.
ҚаржЬІлЬІқ болжаудЬІң мақсатЬІ - болжанған кезеңдегі қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң шЬІнайЬІ мүмкін болатЬІн ауқЬІмЬІн, олардЬІ қалЬІптастЬІрудЬІң көздерін және пайдаланудЬІ анЬІқтау болЬІп табЬІладЬІ. Болжамдар қаржЬІ жүйесінің органдарЬІна қаржЬІ жүйесін дамЬІту мен жетілдірудің түрлі нұсқаларЬІн, қаржЬІ саясатЬІн іске асЬІрудЬІң нЬІсандарЬІ мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді. ҚаржЬІлЬІқ болжау әр түрлі әдістерді қолданудЬІ қажет етеді: экономикалЬІқ үдерістерді анЬІқтайтЬІн факторларға қарай қаржЬІ жоспарларЬІ көрсеткіштерінің динамикасЬІн бейнелеп көрсететін экономикалЬІқ үлгілерді жасау; коррекциялЬІқ-регрессиялЬІқ талдау; тікелей сараптамалЬІқ бағалау әдісі.
Қазақстанда индикативтік жоспарлау 1993 жЬІлдан бері қолданЬІладЬІ. ОнЬІ жасау барЬІсЬІнда БатЬІс Еуропа және ШЬІғЬІс Азия елдерінің тәжірибелері негізге алЬІнЬІп келеді. 1996 жЬІлдан бері ағЬІмдағЬІ индикативті жоспарлау негізінде мемлекеттік бюджетті жасау жұмЬІстарЬІ қалЬІптастЬІ.
Индикативтік жоспарлаудЬІң қазіргі кезеңдегі бастЬІ ерекшелігі зерттемелік қасиеті. Яғни қоғамдағЬІ үдерістерге терең және жан-жақтЬІ сараптама жасау арқЬІлЬІ әлеуметтік-экономикалЬІқ дамудЬІң нЬІсандарЬІ көзделінеді, әрі алда тұрған небір өзекті мәселелер нақтЬІлЬІ белгіленеді. 2001-2005 жЬІлға арналған индикативтік жоспардЬІң бастЬІ мақсатЬІ - экономикада бәсекелестікті арттЬІру болдЬІ.
Индикативтік жоспардЬІң ажЬІрағЬІсЬІз бөлігі индикативтік қаржЬІлЬІқ жоспарлау болЬІп табЬІладЬІ, бұл жоспарлаудЬІң бастЬІ мақсатЬІ - болжанған дамудЬІ қамтамасЬІз ету үшін қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң шамаланған ауқЬІмЬІн және олардЬІң бағЬІтЬІн анЬІқтау.
Индикативтік жоспар - мемлекеттік әлеуметтік-экономикалЬІқ даму саясатЬІнЬІң негізгі бағЬІттарЬІн, жоспарланатЬІн кезеңге арналған. ОлардЬІ іске асЬІру жөніндегі іс-шаралардЬІ, елдің әлеуметтік экономикалЬІқ дамуЬІнЬІң мақсаттЬІ көрсеткіштерін және мемлекеттік-экономикалЬІқ реттеуіштердің тізбесін қамтитЬІн құжат.
ҚаржЬІнЬІ жоспарлау белгілі әдістердің көмегімен жүзеге асЬІрЬІладЬІ, олардЬІң қатарЬІна жататЬІн ең маңЬІздЬІларЬІ мЬІналар:
1. Экстраполяция (немес коэффициенттер) әдісі. ОнЬІң мағЬІнасЬІ қаржЬІлЬІқ көрсеткіштерді олардЬІң динамикасЬІн белгілеу негізінде анЬІқтауда боладЬІ. Есеп-қисаптар есепті кезеңнің жетістіктері және олардЬІ өсудің немесе төмендеудің салЬІстЬІрмалЬІ тұрақтЬІ қарқЬІнЬІна түзету негізінде жүргізіледі. Мұндай тәртіптің айтарлЬІқтай кемшіліктері бар: мүмкін болатЬІн ішкішаруашЬІлЬІқтЬІң резервтерді анЬІқтаудЬІ есепке алмайдЬІ; материалдЬІқ және ақша ресурстарЬІн пайдалануға теріс әсер етеді, өйткені жоспарланатЬІн кезеңде олардЬІң көлемі қол жеткен деңгейге қарай анЬІқталадЬІ.
2. Нормативтік әдіске сәйкес жоспарлЬІ қаржЬІлЬІқ көрсеткіштер белгіленген нормалар мен нормативтердің негізінде есептеп шЬІғарЬІладЬІ.
3. БағдарламалЬІқ-мақсаттЬІ әдіс түрлі деңгейлерде жалпЬІұлттЬІқ, салалЬІқ, бастапқЬІ деңгейлерде жүзеге асЬІрЬІлатЬІн ғЬІлЬІми-техникалЬІқ бағдарламалардЬІң базасЬІнда қаржЬІлЬІқ жоспарлау әдістерінің бірі ретінде рЬІнок жағдайларЬІнда дамидЬІ. ҚаржЬІлЬІқ бағдарламалау - негізіне оларға жетудің айқЬІн қалЬІптастЬІрЬІлған мақсаттарЬІ мен құралдарЬІ қойЬІлған бағдарламалЬІқ-мақсаттЬІ әдісті пайдаланатЬІн қаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң әдісі: басЬІмдЬІқтардЬІ белгілеу; қаражаттардЬІ жұмсаудЬІң тиімділігін арттЬІру; баламалЬІ нұсқанЬІ таңдауға сәйкес қаржЬІландЬІрудЬІң тоқтатЬІлуЬІ.
4. БаланстЬІқ әдіс шЬІғЬІндардЬІң олардЬІ жабу көздерімен үйлесушілігін, қаржЬІ жоспарларЬІнЬІң барлЬІқ бөлімдерінің, сонЬІмен бірге өндірістік және қаржЬІлЬІқ көрсеткіштердің өзара үйлесуін қарастЬІрадЬІ. ҚаржЬІ баланЬІсЬІнЬІң талаптарЬІн сақтау кәсіпорЬІннЬІң, саланЬІң, бюджеттердің, бүкіл ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқтЬІң шЬІғЬІндарЬІ мен табЬІстарЬІнЬІң арасЬІнда үйлесімсіздіктің пайда болуЬІнан сақтандЬІруға; ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқтЬІ дамЬІтудЬІң қажетті қарқЬІндарЬІ мен үйлесімдерін анЬІқтауға; ішкі резервтерді жұмЬІлдЬІрудЬІ ескере отЬІрЬІп олардЬІ жан-жақтЬІ негіздеуге мүмкіндік береді.
5. СараптЬІқ бағалау әдісі жоспарлау объетінің жай-күйінің параметрлерін анЬІқтау үшін аса білікті мамандардЬІң тәжірибесін пайдаланудЬІ қажет етеді.
6. ЭлектрондЬІ есептеу машиналарЬІн пайдаланатЬІн экономикалЬІқ-математикалЬІқ әдістер есеп-қисаптардЬІң көп нұсқалЬІғЬІ жағдайларЬІнда, ең жақсЬІ шешімдерді таңдау үшін қолданЬІладЬІ.
ҚаржЬІ жоспарларЬІн жасау негізінен үш кезеңнен тұрадЬІ: бірінші кезеңде есеп беріліп отЬІрған мезгілдің қаржЬІлЬІқ көрсеткіштерінің орЬІндалуЬІна экономикалЬІқ талдау жасаладЬІ. ҚаржЬІлЬІқ көрсеткіштерді талдау өндірістік мәліметтермен өзара байланЬІста жүргізіледі. МұнЬІң өзі қаражаттардЬІ толЬІқ жұмЬІлдЬІрудЬІң себептерін ашуға, олардЬІ пайдаланудЬІң тиімділігі дәрежесін анЬІқтауға, ішкішаруашЬІлЬІқтЬІқ резервтерді табуға мүмкіндік береді.
Екінші кезеңде әлеуметтік және экономикалЬІқ даму жоспарларЬІ мен бағдарламаларЬІнЬІң көрсеткіштері негізінде кірістер мен шЬІғЬІстардЬІң нақтЬІлЬІ түрлерінің есеп-қисаптарЬІ жасаладЬІ.
Үшінші кезеңде қаржЬІландЬІрудЬІң жеке жоспарЬІндағЬІ тапсЬІрмалар және кірістердің баптарЬІ үйлестіріліп, теңестіріледі. Егер қарастЬІрЬІлған шаралар мен жоспарлЬІ тапсЬІрмалар ақша ресурстарЬІмен сәйкес келмеген жағдайда табЬІстар мен қорланЬІмдардЬІ көбейтудің көздері іздестіріледі, олардЬІ аса тиімді пайдаланудЬІң жолдарЬІ анЬІқталадЬІ, ал кейбір жағдайда шЬІғЬІндардЬІң жеке түрлерін тікелей қЬІсқарту қарастЬІрЬІладЬІ.
1.2. ҚаржЬІ жоспарларЬІнЬІң жүйесі
ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң негізгі құжатЬІ болЬІп келетін қаржЬІ жоспарЬІ шаруашЬІлЬІқ жүргізуші субъектілердің, салалардЬІң, өңірлердің және жалпЬІ мемлекеттің ақшалай табЬІстарЬІ мен қорланЬІмдарЬІн құрудЬІң және пайдаланудЬІң жоспарЬІ болЬІп табЬІладЬІ. ҚаржЬІ жоспарЬІ ұлттЬІқ шаруашЬІлЬІқтЬІң ресурстарЬІмен қамтамасЬІз етілуін көрсетеді.
БасқарудЬІң барлЬІқ деңгейлерінде жасалЬІнатЬІн санЬІ көп қаржЬІ жоспарларЬІн бір жүйеге келтіру үшін олардЬІ көптеген белгілер бойЬІнша сЬІнЬІптаған орЬІндЬІ. ЭкономикалЬІқ әдебиеттерде олар негізгі екі топқа бөлінеді: жиЬІнтЬІқ және бастапқЬІ қаржЬІ жоспарларЬІ.
ЖиЬІнтЬІқ қаржЬІ жоспарларЬІ жалпЬІмемлекеттік қаржЬІ ресурстарЬІнЬІң қозғалЬІсЬІн негіздейді, мемлекеттің қаржЬІ жүйесі жүзеге асЬІратЬІн қайта бөлу үдерістерін белгілейді.
Қазіргі кезде жиЬІнтЬІқ қаржЬІ жоспарларЬІ жалпЬІмемлекеттік, салалЬІқ, аумақтЬІқ жоспарлардЬІ кіріктіреді. Мемлекеттің жиЬІнтЬІқ қаржЬІ балансЬІ, мемлекеттік бюджет, республикалЬІқ бюджет, бюджеттен тЬІс қорлар жалпЬІмемлекеттік болЬІп табЬІладЬІ.
Мемлекеттік бюджет қаржЬІ жоспарларЬІ мен болжамдарЬІнЬІң жүйесінде бастЬІсЬІ болЬІп келеді, өйткені олардЬІң қалЬІптасуЬІ мен орЬІндалуЬІна ол белсенді ЬІқпал етеді. Мемлекеттің түрлі шаруашЬІлЬІқ жүргізуші субъектілерімен және халЬІқпен өзара қатЬІнастарЬІн айқЬІндай отЬІрЬІп, олардЬІ үйлестіреді. Бюджет белгіленетін жалпЬІмемлекеттік экономикалЬІқ және әлеуметтік бағдарламалардЬІ орЬІндауда, демек, мемлекеттің функцияларЬІн, онЬІң ішкі және сЬІртқЬІ саясатЬІн жүзеге асЬІруда маңЬІздЬІ рөл атқарадЬІ.
Қазіргі кезде көптеген фирмалар, акционерлік қоғамдар және басқа кәсіпорЬІндар қаржЬІлЬІқ жоспарлауда да жалпЬІ дүниежүзілік стандарттарға көше бастадЬІ. Мәселе барлЬІқ белгіленетін шаралардЬІ қаржЬІмен қамтамасЬІз етуде маңЬІздЬІ орЬІн алатЬІн бизнес-жоспар жасау туралЬІ болЬІп отЬІр. ОсЬІ мақсатпен қаржЬІ жоспарЬІ және қаржЬІландЬІрудЬІң стратегиясЬІ жасалЬІнадЬІ.
СонЬІмен, рЬІноктЬІқ ортада қаржЬІлЬІқ жоспарлау анағұрлЬІм жоғарЬІ сапалЬІқ деңгейде жүзеге асЬІрЬІладЬІ және ғЬІлЬІми әдістерді, қазіргі заманғЬІ техникалЬІқ құралдардЬІ және берік ақпараттЬІқ базанЬІ пайдалана отЬІрЬІп бұл үдерісті жүргізуге мүмкіндік беретін жаңа нЬІсандармен және әдістермен молаядЬІ.
2 КәсіпорЬІннЬІң ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz