ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан РеспубликасЬІ білім және ғЬІлЬІм министрлігі

А. БайтұрсЬІнов атЬІндағЬІ Қостанай мемлекеттік университеті

Экономика және қарж ЬІ кафедрас ЬІ

КурстЬІқ жұмЬІс

ТақЬІрЬІбЬІ: « Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау»

Пән Қарж ЬІ л ЬІ қ менеджмент

Маманд ЬІ қ 5В050900- Қарж ЬІ

ОрЬІндаған:

Жетекші:

Курст ЬІ қ жұм ЬІ ст ЬІ қорғау

өткізілді ___ 2020_ж.

бағас ЬІ

Костанай, 2020

МазмұнЬІ

Кіріспе . . . 3
1 Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау мен болжау . . . 4
1. 1. Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң мазмұн ЬІ , міндеттері, қағидаттар ЬІ және әдістері . . . 4
1. 2. Қарж ЬІ жоспарлар ЬІ н ЬІ ң жүйесі . . . 7
2 Кәсіпор ЬІ нн ЬІ ң қарж ЬІ л ЬІ қ тұрақт ЬІ л ЬІ ғ ЬІ . . . 9

2. 1. Қарж ЬІ л ЬІ қ тұрақт ЬІ л ЬІ қт ЬІ бағалауд ЬІ ң қазіргі заманғ ЬІ теориял ЬІ қ бағ ЬІ ттар ЬІ . . .

2. 2 ҚР-да сал ЬІ қт ЬІ қ және кедендік әкімшілендіруді бағалау және талдау . . . 10

3 Кәсіпор ЬІ ндард ЬІ ң қарж ЬІ л ЬІ қ-шаруаш ЬІ л ЬІ қ қ ЬІ зметін талдау . . . 13

Қор ЬІ т ЬІ нд ЬІ . . . 15
Пайдаланған әдебиеттер . . . 16

Кіріспе

Р ЬІ нокт ЬІ қ қат ЬІ настард ЬІ ң құр ЬІ л ЬІ м ЬІ нда да, мемлекет тарап ЬІ нан олард ЬІ реттеу механизмінде де қарж ЬІ зор рөл атқарад ЬІ . Қарж ЬІ - р ЬІ нокт ЬІ қ қат ЬІ настард ЬІ ң құрамд ЬІ бөлігі және мемлекеттік саясатт ЬІ жүзеге ас ЬІ руд ЬІ ң құрал ЬІ . Бұл орайда қарж ЬІ н ЬІ ң әлеуметтік-экономикал ЬІ қ мәнін түсіне білудің, он ЬІ ң іс-әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғ ЬІ нуд ЬІ ң, Қазақстан экономикас ЬІ н ойдағ ЬІ дай дам ЬІ ту мақсат ЬІ мен қарж ЬІ ресурстар ЬІ н неғұрл ЬІ м тол ЬІ қ және ұт ЬІ мд ЬІ пайдалануд ЬІ ң әдістері мен амалдар ЬІ н көре білудің маң ЬІ з ЬІ зор.

Курст ЬІ қ жұм ЬІ ст ЬІ ң мақсат ЬІ - ұй ЬІ мдағ ЬІ қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң экономикал ЬІ қ және теориял ЬІ қ тұрғ ЬІ дан талдау, қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң түрлері мен принциптерін, әдіс-тәсілдерін қараст ЬІ ру бол ЬІ п есептеледі.

Қоғамд ЬІ қ өнімді бөлумен және ос ЬІ н ЬІ ң негізінде ақшалай қорлан ЬІ мдард ЬІ , таб ЬІ стард ЬІ және қорлард ЬІ жасаумен, олард ЬІ ұлғаймал ЬІ ұдай ЬІ өндірістің мақсаттар ЬІ на және қоғамд ЬІ қ дамуд ЬІ ң қажеттіліктерін қанағаттанд ЬІ руға пайдаланумен байлан ЬІ ст ЬІ болат ЬІ н экономикал ЬІ қ қат ЬІ настар қарж ЬІ турал ЬІ ғ ЬІ л ЬІ мн ЬІ ң мән-мағ ЬІ нас ЬІ бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ . Қарж ЬІ ресурстар ЬІ мен мақсатт ЬІ ақша қорлар ЬІ , олард ЬІ ң қал ЬІ птасу ЬІ , қозғал ЬІ с ЬІ және пайдалан ЬІ лу ЬІ қарж ЬІ н ЬІ ң объектісі, ал қоғамд ЬІ қ өмірдің ұй ЬІ мдаст ЬІ руш ЬІ с ЬІ ретіндегі мемлекетті қоса алғанда қ ЬІ зметтің өндірістік және өндірістік емес сфералар ЬІ н ЬІ ң сан алуан шаруаш ЬІ л ЬІ қ, қоғамд ЬІ қ және басқа ұй ЬІ мдар ЬІ он ЬІ ң субъектілері бол ЬІ п саналад ЬІ .

Жалп ЬІ , қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау дегеніміз - қарж ЬІ механизмінің қосалқ ЬІ жүйесі, санал ЬІ басқаруд ЬІ ң аса маң ЬІ зд ЬІ элементтерінің бірі және әлеуметтік экономикал ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң құрамд ЬІ бөлігі. Олар экономикан ЬІ ң үйлесімді және тепе теңдік даму ЬІ на жетуге, біртұтас ұлтт ЬІ қ шаруаш ЬІ л ЬІ қ кешенінің барл ЬІ қ бу ЬІ ндар ЬІ н ЬІ ң қ ЬІ зметін үлестіруге, қоғамд ЬІ қ өндірістің өсуінің жоғарғ ЬІ қарқ ЬІ н ЬІ н қамтамас ЬІ з етуге, хал ЬІ қт ЬІ әлеуметтік қорғауға бағ ЬІ тталған.

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалд ЬІ қ заттай элементтері турас ЬІ нда, ақшамен қоғамд ЬІ қ ұдай ЬІ өндіріске белсенді ЬІ қпал жасау турас ЬІ нда ақша қозғал ЬІ с ЬІ н ЬІ ң сал ЬІ ст ЬІ рмал ЬІ дербестігімен шарттас ЬІ лған ақша н ЬІ сан ЬІ нда жүзеге ас ЬІ р ЬІ лад ЬІ . Өзімнің курст ЬІ қ жұм ЬІ с ЬІ мда ос ЬІ ақпараттард ЬІ ң барл ЬІ ғ ЬІ н талдайт ЬІ н болам ЬІ н.

Курст ЬІ қ жұм ЬІ с кіріспеден, екі бөлімнен, қор ЬІ т ЬІ нд ЬІ дан, қолдан ЬІ лған әдебиеттер тізімінен тұрад ЬІ .

1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлау мен болжау

1. 1 ҚаржЬІлЬІқ жоспарлаудЬІң мазмұнЬІ, міндеттері, қағидаттарЬІ және әдістері

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау мен болжау - бұл қарж ЬІ механизмінің қосалқ ЬІ жүйесі, санал ЬІ басқаруд ЬІ ң аса маң ЬІ зд ЬІ элементтерінің бірі және әлеуметтік-экономикал ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң құрамд ЬІ бөлігі. Олар экономикан ЬІ ң үйлесімді және тепе-теңдік даму ЬІ на жетуге, біртұтас ұлтт ЬІ қ шаруаш ЬІ л ЬІ қ кешенінің барл ЬІ қ бу ЬІ ндар ЬІ н ЬІ ң қ ЬІ зметін үйлестіруге, қоғамд ЬІ қ өндіріс өсуінің жоғарғ ЬІ қарқ ЬІ н ЬІ н қамтамас ЬІ з етуге, хал ЬІ қт ЬІ әлеуметтік қорғауға бағ ЬІ тталған. Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң өзіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалд ЬІ қ-заттай элементтері турас ЬІ нда, ақшамен қоғамд ЬІ қ ұдай ЬІ өндіріске белсенді ЬІ қпал жасау турас ЬІ нда ақша қозғал ЬІ с ЬІ н ЬІ ң сал ЬІ ст ЬІ рмал ЬІ дербестігімен шарттас ЬІ лған ақша н ЬІ сан ЬІ нда жүзеге ас ЬІ р ЬІ лад ЬІ .

Қарж ЬІ н ЬІ ң таб ЬІ ст ЬІ іс-әрекет етуі және қоғамд ЬІ қ үдерістерге белсенді ЬІ қпал етуі көбінесе қарж ЬІ ресурстар ЬІ н ЬІ ң қозғал ЬІ с ЬІ н, шаруаш ЬІ л ЬІ қт ЬІ жүргізудің барл ЬІ қ деңгейлерінде ақша қорлар ЬІ н қал ЬІ птаст ЬІ р ЬІ п, бөлуді алд ЬІ н ала үлгілеуге байлан ЬІ ст ЬІ болад ЬІ . Мұндай үдеріс тәртіпті ан ЬІ қтайт ЬІ н өзара үйлесілген тапс ЬІ рмалард ЬІ ң, көрсеткіштердің кешенді жүйесін жасауд ЬІ , ақша түсімдерін жұм ЬІ лд ЬІ руд ЬІ ң прогрессивті н ЬІ сандар ЬІ н қолдануд ЬІ қажет етеді.

Қарж ЬІ л ЬІ қ көрсеткіштерді, белгіленетін қарж ЬІ операциялар ЬІ н негіздеп дәлелдеуге, көптеген шаруаш ЬІ л ЬІ қ шешімдердің нәтижелігі сияқт ЬІ , қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау мен болжау үдерісінде қол жетеді. Бұл өте ұқсас ұғ ЬІ мдар экономикал ЬІ қ әдебиет пен практикада жиі теңдестіріледі. Іс жүзінде қарж ЬІ л ЬІ қ болжау жоспарлауд ЬІ ң алд ЬІ нда болу ЬІ және көптеген нұсқалард ЬІ бағалауд ЬІ жүзеге ас ЬІ ру ЬІ тиіс. Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң көмегімен белгіленетін болжамдар нақт ЬІ ланад ЬІ , нақт ЬІ л ЬІ жолдар, көрсеткіштер, өзара үйлесілген міндеттер, олард ЬІ іске ас ЬІ руд ЬІ ң дәйектілігі, сондай-ақ таңдал ЬІ нған мақсатқа жетуге көмектесетін әдістер ан ЬІ қталад ЬІ .

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау - бұл қарж ЬІ жоспарлар ЬІ н әзірлеу, қаралған мерзімде олард ЬІ ор ЬІ ндау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағ ЬІ тталған үдеріс. Жоспарлау басқаруд ЬІ ң элементі ретінде қарж ЬІ саясат ЬІ құралдар ЬІ н ЬІ ң бірі бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ . Ол ірі шаруаш ЬІ л ЬІ қ өзгерістерді байсалд ЬІ және елеусіз жасауға мүмкіндік туғ ЬІ зад ЬІ .

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң объектісі шаруаш ЬІ л ЬІ қ жүргізуші субъектілері мен мемлекеттің қарж ЬІ л ЬІ қ қ ЬІ зметі, ал қор ЬІ т ЬІ нд ЬІ нәтижесі қарж ЬІ жоспарлар ЬІ мен қарж ЬІ ланд ЬІ руд ЬІ ң жеке жоспарлар ЬІ нан бастап мемлекеттің жи ЬІ нт ЬІ қ қарж ЬІ жоспар ЬІ на дейінгі қарж ЬІ жоспарлар ЬІ н жасау бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ . Әрбір жоспарда белгілі бір мерзімге белгіленген кірістер мен ш ЬІ ғ ЬІ стар, қарж ЬІ және кредит жүйелерінің бу ЬІ ндар ЬІ мен байлан ЬІ стар ЬІ ан ЬІ қталад ЬІ .

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң нақт ЬІ л ЬІ міндеттері қарж ЬІ саясат ЬІ мен айқ ЬІ ндалад ЬІ . Бұл, жоспарл ЬІ тапс ЬІ рмалард ЬІ ор ЬІ ндауға қажетті ақшан ЬІ ң көлемі мен олард ЬІ ң көздерін ан ЬІ қтау; кірістерді өсірудің, ш ЬІ ғ ЬІ стард ЬІ үнемдеудің резервтерін ан ЬІ қтау; ортал ЬІ қтанд ЬІ р ЬІ лған және ортал ЬІ қтанд ЬІ р ЬІ лмаған қорлар арас ЬІ нда қаражаттард ЬІ бөлуде оңтайл ЬІ үйлесімдерді белгілеу және басқалар ЬІ .

Жоспарлау: экстенсивтілігімен (әлеуметтік-саяси және экономикал ЬІ қ құб ЬІ л ЬІ стард ЬІ ң кең шеңберін қамтид ЬІ ) ; қарқ ЬІ нд ЬІ л ЬІ ғ ЬІ мен (кәміл техника мен әдістерді қолдануд ЬІ түсінеді) ; тиімділігімен (қор ЬІ т ЬІ нд ЬІ с ЬІ нда қарж ЬІ н ЬІ басқару қойған міндеттерге жетудің қажеттігін білдіреді) сипатталад ЬІ .

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауда м ЬІ на тәсілдемелер пайдалан ЬІ лад ЬІ : а) автоматт ЬІ қ (өткен ж ЬІ лд ЬІ ң деректері келесі ж ЬІ лға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляциян ЬІ ң коэффициенттеріне көбейтіледі) . Бұл әдіс ең қарапай ЬІ м әдіс бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ және әдеттегідей уақ ЬІ т жетіспеушілігі кезінде пайдалан ЬІ лад ЬІ ; ә) статистикал ЬІ қ (өткен ж ЬІ лдард ЬІ ң ш ЬІ ғ ЬІ стар ЬІ н қос ЬІ п, өткен ж ЬІ лдард ЬІ ң сан ЬІ на бөледі) ; б) нөлдік база тәсілдемесі (барл ЬІ қ айқ ЬІ ндамалар қайта есептелуі тиіс. Бұл әдіс нақт ЬІ л ЬІ қажеттіліктерді есепке алад ЬІ және олар мүмкіндіктермен үйлестіріледі) .

Р ЬІ нокт ЬІ қ экономика жағдай ЬІ нда жоспарлау басқаруд ЬІ ң функцияс ЬІ ретінде экономикал ЬІ қ және әлеуметтік қ ЬІ зметтің барл ЬІ қ жақтар ЬІ н жалп ЬІ ға бірдей қамту н ЬІ сан ЬІ н алу ЬІ тиіс. Егер жоспарл ЬІ экономикада қарж ЬІ н ЬІ жоспарлауда сүйеніш бөлгіштік үдерістерге жасал ЬІ нса, р ЬІ нокт ЬІ қ экономикада ай ЬІ рбас сферас ЬІ на сүйенеді, бұл сфера арқ ЬІ л ЬІ тауарлар мен қ ЬІ зметтерді өткізу және олард ЬІ өндіру мен өткізу кезінде қоғамд ЬІ қ қажетті ш ЬІ ғ ЬІ ндард ЬІ тану жүзеге ас ЬІ р ЬІ лад ЬІ .

Демек, р ЬІ нокт ЬІ қ экономикада тауарлар мен қ ЬІ зметтерді өндіру мен өткізу үдерісіндегі байлан ЬІ ст ЬІ ң үстемдік және айқ ЬІ ндауш ЬІ әдісі ақшан ЬІ , баған ЬІ құн заң ЬІ н, сұран ЬІ м мен ұс ЬІ н ЬІ м заң ЬІ н кіріктіретін өзінің механизмі бар р ЬІ нок болад ЬІ . Р ЬІ нокт ЬІ қ механизмнің мұндай табиғат ЬІ өндіріс пен ай ЬІ рбас нәтижелерін ан ЬІ қтауд ЬІ ң әдісі ретінде, бірақ жоспарлауд ЬІ ң элементтері болат ЬІ н болжауд ЬІ ң қажеттігін ан ЬІ қтайд ЬІ .

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлауд ЬІ ң мазмұн ЬІ ақшалай таб ЬІ стар мен қорлан ЬІ мдард ЬІ жасау, бөлу және қайта бөлуді экономикал ЬІ қ үдерістермен оңтайланд ЬІ руд ЬІ ң күні бұр ЬІ н ан ЬІ қталған мүмкіндік ретінде көрінеді және ос ЬІ н ЬІ ң негізінде ортал ЬІ қтанд ЬІ р ЬІ лған және ортал ЬІ қтанд ЬІ р ЬІ лмаған ақша қорлар ЬІ н қал ЬІ птаст ЬІ ру және пайдалану.

Қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау экономикан ЬІ және он ЬІ ң бу ЬІ ндар ЬІ н басқаруд ЬІ ң аса маң ЬІ зд ЬІ функцияс ЬІ бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ . Он ЬІ мемлекеттік билік пен басқаруд ЬІ ң органдар ЬІ , мекемелері және олард ЬІ ң жоғарғ ЬІ құр ЬІ л ЬІ мдар ЬІ жүзеге ас ЬІ рад ЬІ .

Шаруаш ЬІ л ЬІ қт ЬІ жүргізудің р ЬІ нокт ЬІ қ жағдай ЬІ нда қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау шаруаш ЬІ л ЬІ қ жүргізудің белгіленетін түпкілікті нәтижелеріне ЬІ қпал етуші көптеген факторлард ЬІ ң екі ұшт ЬІ л ЬІ ғ ЬІ на байлан ЬІ ст ЬІ көбінесе болжау ретінде жүргізіледі.

Қарж ЬІ л ЬІ қ болжау - мемлекеттің мүмкін болат ЬІ н қарж ЬІ жағдай ЬІ н алд ЬІ н ала көре білу, қарж ЬІ жоспарлар ЬІ н ЬІ ң көрсеткіштерін негіздеу. Болжамдар орташа мерзімді және ұзақ мерзімді болу ЬІ мүмкін. Қарж ЬІ л ЬІ қ болжау қарж ЬІ жоспарлар ЬІ н жасау стадиялар ЬІ нан бұр ЬІ н болад ЬІ , қоғам даму ЬІ н ЬІ ң белгілі бір кезеңіне арналған қарж ЬІ саясат ЬІ н ЬІ ң тұж ЬІ р ЬІ м ЬІ н жасайд ЬІ .

Қарж ЬІ л ЬІ қ болжауд ЬІ ң мақсат ЬІ - болжанған кезеңдегі қарж ЬІ ресурстар ЬІ н ЬІ ң ш ЬІ най ЬІ мүмкін болат ЬІ н ауқ ЬІ м ЬІ н, олард ЬІ қал ЬІ птаст ЬІ руд ЬІ ң көздерін және пайдалануд ЬІ ан ЬІ қтау бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ . Болжамдар қарж ЬІ жүйесінің органдар ЬІ на қарж ЬІ жүйесін дам ЬІ ту мен жетілдірудің түрлі нұсқалар ЬІ н, қарж ЬІ саясат ЬІ н іске ас ЬІ руд ЬІ ң н ЬІ сандар ЬІ мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді. Қарж ЬІ л ЬІ қ болжау әр түрлі әдістерді қолдануд ЬІ қажет етеді: экономикал ЬІ қ үдерістерді ан ЬІ қтайт ЬІ н факторларға қарай қарж ЬІ жоспарлар ЬІ көрсеткіштерінің динамикас ЬІ н бейнелеп көрсететін экономикал ЬІ қ үлгілерді жасау; коррекциял ЬІ қ-регрессиял ЬІ қ талдау; тікелей сараптамал ЬІ қ бағалау әдісі.

Қазақстанда индикативтік жоспарлау 1993 ж ЬІ лдан бері қолдан ЬІ лад ЬІ . Он ЬІ жасау бар ЬІ с ЬІ нда Бат ЬІ с Еуропа және Ш ЬІ ғ ЬІ с Азия елдерінің тәжірибелері негізге ал ЬІ н ЬІ п келеді. 1996 ж ЬІ лдан бері ағ ЬІ мдағ ЬІ индикативті жоспарлау негізінде мемлекеттік бюджетті жасау жұм ЬІ стар ЬІ қал ЬІ птаст ЬІ .

Индикативтік жоспарлауд ЬІ ң қазіргі кезеңдегі баст ЬІ ерекшелігі зерттемелік қасиеті. Яғни қоғамдағ ЬІ үдерістерге терең және жан-жақт ЬІ сараптама жасау арқ ЬІ л ЬІ әлеуметтік-экономикал ЬІ қ дамуд ЬІ ң н ЬІ сандар ЬІ көзделінеді, әрі алда тұрған небір өзекті мәселелер нақт ЬІ л ЬІ белгіленеді. 2001-2005 ж ЬІ лға арналған индикативтік жоспард ЬІ ң баст ЬІ мақсат ЬІ - экономикада бәсекелестікті артт ЬІ ру болд ЬІ .

Индикативтік жоспард ЬІ ң аж ЬІ рағ ЬІ с ЬІ з бөлігі индикативтік қарж ЬІ л ЬІ қ жоспарлау бол ЬІ п таб ЬІ лад ЬІ , бұл жоспарлауд ЬІ ң баст ЬІ мақсат ЬІ - болжанған дамуд ЬІ қамтамас ЬІ з ету үшін қарж ЬІ ресурстар ЬІ н ЬІ ң шамаланған ауқ ЬІ м ЬІ н және олард ЬІ ң бағ ЬІ т ЬІ н ан ЬІ қтау.

Индикативтік жоспар - мемлекеттік әлеуметтік-экономикал ЬІ қ даму саясат ЬІ н ЬІ ң негізгі бағ ЬІ ттар ЬІ н, жоспарланат ЬІ н кезеңге арналған. Олард ЬІ іске ас ЬІ ру жөніндегі іс-шаралард ЬІ , елдің әлеуметтік экономикал ЬІ қ даму ЬІ н ЬІ ң мақсатт ЬІ көрсеткіштерін және мемлекеттік-экономикал ЬІ қ реттеуіштердің тізбесін қамтит ЬІ н құжат.