Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды аудиттеудің теориялық негіздері

Жоспар

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны:

Кіріспе
1 Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды аудиттеудің теориялық негіздері
1.1 Кассадағы нақты ақша: ұғымы, мәні мен мазмұны
1.2 Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды есепке алуы мен аудиттеудің мәні мен міндеттері
1.3 Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды есепке алу мен аудиттеуді нормативтік - құқықтық реттеу

2 Кәсіпорын нысанындағы кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды аудиттеуді ұйымдастыру қызметтері
2.1 Адал Құрылыс Атырау ЖШС-нің шаруашылық қызметіне сипаттама және есеп саясаты
2.2 Адал Құрылыс Атырау ЖШС-нің ақша қаражаттары есебін ұйымдастыру
2.3 Адал Құрылыс Атырау ЖШС-нің кассадағы нақты ақша есебі бойынша операциялар аудиті

3 Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операциялардың аудитін жетілдіру жолдары
3.1 Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы мен іскерлік белсенділігін арттыру
3.2 2010 жылдың қорытындылары бойынша борышкерлерге қатысты оңалту рәсімдерін қолдану нәтижесі

Қорытынды
Пайдаланылған ақпарат көздері

Кіріспе

Ақшалай қаражаттарды басқару қаржы нарығында өте күрделі қиындықтарға байланысты үлкен мәнге ие. Бәсекеге қабілеттілік технологиялық процестерді заманға сай жаңғырту мен одан әрі даму үшін фирмадан ақшалай қаражат талап етіледі. Сондықтан ақшалай қаражат пен олардың баламаларын дұрыс ашып көрсету мен сыныптау компанияның өтемпаздығын дәл бағалау үшін қажет.
Шаруашылық субъектінің кассасы қол ақша қаражаттарын (ұлттық және шетел валютасында), сондай-ақ ақша құжаттарын (бағалы қағаздар, қатаң есеп берілетін бланкілер) сақтау, қабылдау және беруге арналған.
Кассада қол ақшаны сақтау, қабылдау және беру, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі бекітетін кассалық операцияларды жүргізу ережелеріне сәйкес жүргізіледі.
Әрбір шаруашылық субъектісі қол ақшамен есеп айырысуды жүргізу үшін кассасы болуы керек. Касса - бұл қол ақша қабылдауға, беруге және уақытша сақтауға арналған, арнайы жабдықталған және оқшауланған бөлме. Субъекті жетекшілері кассаны жабдықтауға және касса бөлмесінде ақшаның сақталуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ оларды банк мекемесінен әкелу және банк мекемесіне тапсыру кезінде оның сақтығын қамтамасыз етуге және олардың кінәсінен сақтау және тасымалдау кезінде ақша қаражатының сақталуын қамтамасыз ететін қажетті жағдайлар жасалмаған жағдайларда белгіленген заң тәртібінде жауапкершілік көтереді.
Кәсіпорын кассасы қажет болған жағдайда оны сақтандыру ұйымдары сақтандыруы мүмкін.
Ақша қаражаты - кәсіпорын кассасындағы қолма-қол және ағымдағы банктік шоттағы ақша қаражаттары.
Ақша қаражаттарының баламалары (эквиваленті) - бұл ақшалай қаражаттың белгілі бір сомасына айналатын және құндылықтар өзгеруінің аздаған тәуекеліне салынатын қысқа мерзімді, жоғары өтімді салымдар.
Ақша қаражаттарының қозғалысы операциондық, инвестициялық және қаржылық қызметі тұрғысынан алынған мағлұматтың мазмұнын ашу үшін керек, мұның өзі заңды тұлғаның қаржылық жағдайын және қызмет түрлерінің ықпалын бағалауға мүмкіндік береді.
Ақша қаражат қозғалысының есебі №2 ҰҚЕС 7 бөліміне сәйкес ақшалай қаражатқа қолма-қол ақша мен талап етілгенге дейінгі салымдар кіреді. Кассадағы ақшалай қаражатты сақтау, жұмсау және есептеу тәртібі есеп саясатына сәйкес шаруашылық жүргізуші субъект дербес жасайтын кассалық операцияларды жүргізу ережелері белгіленген.
Ақшалай қаражат қозғалысының ішкі бақылау жүйесі - активтерді қорғау, субъектілердің қаржылық саясатына сай болуын қамтамасыз ету, бухгалтерлік шоттарда көрсетілген мәліметтердің шүбәсіз сенімділігін
қамтамасыз ету үшін жасалған саясат пен амалдар. Ақшалай қаражатты оңай жасыруға, тасуға болады, оларда тиістілік белгілері жоқ және олар айырбасталады. Ақшалар - шаруашылық қызметі өлшемі мен есебінің ағымдағы қаржылық ақпараттың негізгі бірлігі.
Курстық жұмыстың мақсаты - ақша қаражатының кәсіпорын үшін маңызын талдау, оның кәсіпорында жүргізу тәртібі мен қозғалысын құжаттық рәсімдеу, кассаның құрылымын талдау, кассалық кітапты жүргізу, касса бойынша есеп беру тәртібі, синтетикалық есебін талдау.

1. Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды аудиттеудің теориялық негіздері

1.1.Кассадағы нақты ақша: ұғымы, мәні мен мазмұны

Ақша қаражаттарын сақтау, қабылдау мен беру үшін әрбір шаруашылық жүргізуші субъектінің кассасы болады.
Кассир - материалдық жауапты адам. Ол касса операцияларын жүргізу тәртібімен таныс болуға тиіс. Осыдан кейін ғана оның материалдық толық жеке дара жауапкершілігі туралы онымен шарт жасалынады. Егер еңбек ақы мен басқа да төлемдерді беру үшін субъекті басшысының жазбаша бұйрығы бойынша басқа адамдар тартылатын болса, онда бұлардың материалдық толық жеке дара жауапкершілігі туралы олармен де шарттар жасалынады.
Кассадағы операциялар есебі 45-"Кассадағы қолма-қол ақша" бөлімшесінің активті жинақтаушы шоттарында:
451- "Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақша" және 452- "Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма-қол ақша" шоттарында жүргізіледі.
"Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-қол ақшаның" есебі Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісі бекіткен кассалық операцияларды жүргізу тәртібіне сәйкес жүргізіледі (24 БЕС).
Кассаға ақша қабылдау кассаның кіріс ордерлері бойынша жүзеге асырылады, оған бас бухгалтер мен кассир қол қояды. Кассаға ақша салған жеке немесе заңды тұлғаларға бас бухгалтер мен кассир қол қойған ақшаны қабылдағаны туралы түбіртек беріледі. Төлемдерге ақшаны қабылдаған кезде кассир "Төлем таңбаларын анықтау тәртібін" басшылыққа алуға міндетті.
Кассадан ақша беру кассаның шығыс ордерімен немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған тиісінше рәсімделген төлем тізімдемелерімен ақша беруге жазылған өтінішпен, шоттармен және басқа да құжаттамен рәсімделеді. Егер касса шығыс ордерлеріне қоса тіркелген құжаттарда субъект басшысының рұқсат берілген қолы болса, ордерге оның қол қоюы міндетті емес. Жекелеген адамға кассаның шығыс ордері бойынша ақша берген кезде кассир алушының төлқұжатын немесе жеке басының куәлігін көрсетуді талап етеді. Оның атауы мен нөмірін, оны кімнің және қашан бергенін ордерде көрсетіледі.
Сенімхат бойынша берілген ақша жағдайында касса шығыс ордерінде ақшаны алуға сенім білдірілген адамның тегі, аты мен әкесінің аты көрсетіледі. Егер ақша төлем тізімдемесі бойынша жүргізілетін болса, ол
тізімдемеге: "Сенімхат бойынша" деген жазу жазылады. Бұл жазуды касса шығыс ордеріне немесе ведомостьқа қоса тіркейді.
Жалақы, уақытша еңбекке қабілетсіздігі жөніндегі жәрдемақылар мен сыйлықтар төлем тізімдемесі бойынша таратылады, оның қас бетінде ақша беретін мерзімі мен оның жалпы сомасы көрсетіледі және оған басшы мен бас бухгалтер қол қояды.
Банктен ақша алғаннан кейін үш күн өткен соң, кассир төлем тізімдемесіне еңбек ақысы бойынша тиесілі сомасын алмаған адамдардың аты-тегінің тұсына мөртабан соғады немесе Депозитке салынды деп қолымен жазып белгі соғады, берілмеген сома төленбеген жалақы тізіміне енгізіледі; тізімдемеде нақты төленген сома мен депозитке салынуға тиісті сома жөнінде жазылады. Егер төлемді кассир емес, уәкілдік алған адам жасайтын адам болса, төлем тізімдемесінде: Тізімдеме бойынша ақша таратқан деген жазу жазылады. Касса ордерлерінде өшіріп жазуға, бүлдіруге және түзетуге жол берілмейді.
Касса операцияларының есебін кассир Касса кітабында жүргізіледі, ол нөмірленуге, тігілуге және оған сүргі салынуға тиіс; ондағы парақтар санын басшы мен бас бухгалтер қол қойып куәландырады.
Касса кітабының әрбір парағы тең екі бөліктен тұрады. Олардың бірін кассир бірінші дана ретінде толтырады және ол кітапта қалады.; екіншісі көшіргі қағаз арқылы бергі және сыртқы бетін толтырады. Ол кассирдің есебі ретінде парақтың жыртпалы бөлігі болып табылады. Касса операцияларының жазбалары парақтың жыртпалы емес бөлігінің бет жағынан басталады. Алдын ала парақтың жыртпалы бөлігі кітапта қалатын бөлігіне сай келетіндей етіп парақты қиылатын сызық бойымен қойғаннан кейін жазу үшін жыртылатын парақтың бөлігін жыртылмайтын бөлігінің бет жағына салып, парақтың жыртылмайтын бөлігінің сыртқы жағының көлбеу сызығы бойымен жазуды одан әрі жалғастырады.
Есеп бланкісі операциялар аяқталғанға дейін бір күн бойы жыртылмайды. Соның ішінде жалақыға деген жолдың бойында касса бойынша шығысқа есептен шығарылмаған жалақыға арналған төлем тізімдемелері бойынша сомасы да көрсетіледі.
Касса операциялары шағын болса, онда касса есебі 3-5 күнде бір рет жасалуы мүмкін. Касса кітабында ақшаның кімнен алынғаны және кімге берілгені жөніндегі құжаттың нөмірі, корреспонденцияланған шоты, сомасы көрсетіледі. Күн сайын, жұмыс күнінің аяғында кассир берілген ақшаның жиынтығын шығарады және күн аяғындағы қалдықты есептейді. Өшіру мен
ескертілмеген түзетулер енгізуге кітапта жол берілмейді. Түзетулерге кассир мен бас бухгалтердің қол қойылуы керек.
Кассирдің есебінде корреспонденцияланатын шоттарға белгі жасалады, содан соң оның деректері 451 - Кассадағы ұлттық валюта түріндегі қолма-
қол ақша шотының дебеті мен кредиті бойынша машинограммаға немесе есеп регистрлеріне көшіріледі.
Касса бойынша операциялардың, яғни 451 шоттың кредиті мен дебеті есебін кассир жүргізеді. Регистрлерге жазулар бухгалтерияға кассир есебінің түсуіне қарай жүргізіледі. Бірыңғай корреспонденцияланған шоттардың сомалары біріктіріледі. Айдың аяғында есепті айдан кейінгі бірінші жұлдызына регистрлердегі қалдық шығарылады, ол кассирдің есебіне және Бас кітаптағы 451 шоттың қалдығына сәйкес келуге тиіс.

1.2 Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды есепке алуы мен аудиттеудің мәні мен міндеттері

Кәсіпорын кассасына түскен түсімді өткізгенде - 1010 шоты дебеттеледі де, ал 1010 шотының Операциялық кассадағы қолма-қол ақша субшоты кредиттеледі.
Банкі шоттары теңгемен де, шетелдік валютамен де ашылуы мүмкін. Банк келісім бойынша ағымдағы немесе корреспонденттік шоттарын ашқан кезде, шот иесінің пайдасына келіп түсетін ақшаны қабылдауды, оның өзіне немесе үшінші тараптарға тиесілі ақша сомаларын аудару жөніндегі ұйғарамын орындауды және басқа да қызмет түрлерін көрсетуді өз міндетіне алады. Банк шоттары бойынша жасалған келісім-шарты келесі мәліметтерден тұрады: реквизиттері, келісім мәні немесе келісім-шарттың жасалған нәрсесі, салық қызметі органдары берген салық төлеуші-шот иесінің тіркеме нөмірі, банктің көрсететін қызметінің шарты және оларды төлеу тәртібі. Келісімде жақтар тарапынан келісілген басқа да жағдайлар қарастырылуы мүмкін.
Банк пен Қазақстан Республикасының резиденті - заңды тұлға мен оның жекелеген құрылымдық бөлімшесі арасында келісім жасау үшін: қойылған қол үлгілері және мөр таңбасы бар құжаты клиенттің салық есебіне қойылғанын растайтын, салық қызметі органдары берген, белгіленген үлгідегі құжаты, аудандық еңбек және халықты әлеуметтік қолдау бөлімі берген шаруашылық жүргізуші субъектінің Қазақстан Республикасының Зейнеткерлік қорына жарналар төлеуші ретінде тіркелгендігі жөніндегі фактісін растайтын белгіленген үлгідегі құжаты, мемлекеттік тіркеуден өткендігін растайтын, өкілетті органдар берген белгіленген үлгідегі құжаттың көшірмесі немесе оған теңестірілген құжаттың көшірмесі, ҚР заң тәртібімен бекітіліп, куәландырылған құрылтайшылық құжаттың көшірмесі тапсырылады.
Банкте жинақ шоттарын ашқан кезде, банктер салымдарды салушылардан қабылдауға келісім-шартта көрсетілген тәртіпте, оларға марапаттау төлеуге және әрекет етіп тұрған заң актілері мен келісім-шартта қарастырылған тәртіпте және келісілген жағдайында салымдарды қайтаруға өз міндетіне алады.
Егер де банкте шот иесінің пайдасына жаңылыс аударылып кеткен ақша қаражаттарының фактісі анықталса, онда ол сол қаражаттарды шот иесіне хабарламай-ақ қатесін жөндеуге құқылы. Бірақ бұл жағдай келісім-шартта қарастырылғаны жөн. Банктегі шоттардың көшірмесін беру келісім-шартқа сәйкес банктер арқылы жүзеге асырылады. Банк шот иесіне олардың есеп шоттарының көшірмелерін беру қызметін электрондық тәсілмен, егер бұл келісімде қарастырылған болса, арнайы адам жұмсау арқылы жүзеге асырылады. Банк шот иесіне олардың есеп шоттарының көшірмелерін беру қызметін электрондық тәсілмен, егер бұл келісімде қарастырылған болса, арнайы адам жұмсау арқылы атқаруға құқылы. Банктердегі есепшоттары бойынша операцияларды тоқтату Қазақстан Республикасының заңына сәйкес, шот иесінің ақша қаражаттарының жұмсалынбауына немесе алуға
тыйым салу құқығы бар өкілетті органдардың тиісті шешімдерінің негізінде жүзеге асады. Банкідегі есепшоттары бойынша операциялардың жаңартылуы осы шешімдерді қабылдаған тиісті органдардың жазбаша хабарландыруының немесе қаулыларының негізінде жүзеге асырылады.
Жаңадан ашылатын заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жарлық капиталын төлегенін қуаттайтын құжаттарды ұсынуы тиіс, ол үшін банк келісім-шарттың негізінде оларға уақытша жинақ шоттарын ашады. Ал мемлекеттік тіркеуден өткен соң заңды тұлғаға ағымдағы шоттар ашады. Банкі шоттары оның иесінің өтініші бойынша жабылады.
Заңды тұлға - шот иесін тарату немесе қайта ұйымдастыру кезінде, немесе заңды тұлғаның шотын бір жылдан астам, ал жеке тұлғалардың шотына үш жылдан астам кезеңде ақша келіп түспеуіне байланысты банкі шоттары жабылады, ал басқа жағдайда оны жабуға тыйым салынады.
Банкідегі есепшот жабылғаннан кейін субъект осы жөнінде он күндік мерзім ішінде шот иесінің банкідегі есепшоты жабылғандығы туралы хабарлама жасалуы тиіс.
Есепшоты жабылған кезде сондай-ақ иесінің аты немесе есепшоттың нөмірі өзгергенде - шот иесі қолдарындағы пайдаланбаған чектерді банкіге қайтаруы керек.

1.3 Кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды есепке алу мен аудиттеуді нормативтік - құқықтық реттеу

Бухгалтерлік есептің әдістемелік негіздері, ұйымдастыру мен жүргізу тәртіп нормативті құжаттар жүйесімен реттеледі. Төрт деңгейлі жүйе бөлініп шығады: заңнамалық; қаржылық есептің халықаралық стандарттары; құқықтық нормативтік нұсқаулар; есеп саясаты мен кәсіпорын құжаттары.
Есепті реттеу- есеп жүйесіне тәртіп пен ұйымдастыруды енгізу бойынша белгілі бір қызмет болып есептеледі. Мемлекеттік реттеудің негізгі құралы заңдылықтар болып табылады.
Қазақстан Республикасының бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiк туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк - құқықтық актiлерiнен тұрады.
Нормативті құжаттар жүйесінің бірінші заңнамалық деңгейіне мына заңдар жатады:
1. Қазақстан Республикасының азаматтық кодексі
2. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы Заңы (2010жыл 19 наурызда берілген өзгерістер мен толықтырулар);
3. Қазақстан Республикасындағы Аудиторлық қызмет туралы 1998 жылғы 20 қарашадағы №304-І Заңы (2011жыл 1 наурызда берілген өзгерістер мен толықтырулар);
4. Қазақстан Республикасының Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы 2001жылғы 12 маусымдағы Кодексі (2010жыл 30 маусымда берілген өзгерістер мен толықтырулар);
Бұл Заңның күші: дара кәсіпкерлерге, заңды тұлғаларға, шетелдiк заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасы аумағында тiркелген филиалдары мен өкiлдiктерiне қолданылады. Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес бiржолғы талон немесе патент негiзiнде арнайы салық режимiн қолданатын дара кәсiпкерлер бухгалтерлiк есептi жүргiзудi және қаржылық есептiлiк жасауды жүзеге асырмауға құқылы.
Заңнамаға сәйкес бухгалтерлiк есеп пен қаржылық есептiлiктiң мақсаты мүдделi тұлғаларды дара кәсiпкерлер мен ұйымдардың қаржылық жағдайы, қызметiнiң нәтижелерi және қаржылық жағдайындағы өзгерiстер туралы толық және дұрыс ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.
Бухгалтерлік есепті нормативтік реттеудің екінші деңгейі бухгалтерлік есеп стандарттары, стандартқа әдістемелік ұсынулар және ережелер болып табылады.
Бухгалтерлік есеп стандарттары - есеп жүйесін реттеудің екінші деңгейі, олар қаржылық есеп беретін барлық субъектілер үшін нормативті құқықтық құжаттар болып табылады. Стандарттардың негізінде есептің жеке учаскелері, сонымен қатар шаруашылық субъектілерінің салалық ерекшеліктері бойынша бухгалтерлік есепті жүргізудің базалық тәртіптері бекітіледі.
Халықаралық қаржылық есеп беру стандартының негізгі мақсаты - мына төмендегілерді орындай отырып қаржылық есеп беруге қол жеткізу:
қаржылық ақпаратты құру барысында қажетті міндеттер;
ақпараттық жүйені құру принциптері;
осы ақпараттардың сапалық сипаттамалары;
қаржылық есеп беру элементтері;
өлшеу және мойындау критерийлері;
Бухгалтерлік есепті нормативтік реттеудің үшінші деңгейі- кәсіпорында қолданылатын есеп саясаты болып саналады. Кәсіпорынның есеп саясаты Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп бойынша Ұлттық комиссиясының 1996 жылғы 13 қарашада бекітілген №1 қаулысы бойынша Есеп саясаты және оның ашылуы бухгалтерлік есеп стандарты бойынша өңделеді. Кәсіпорынның есеп саясатында бухгалтерлік есеп принциптеріне сәйкес қаржылық есеп беруді құру, ашу, дайын өнім қозғалысы бойынша бухгалтерлік есепті жүргізу үшін қабылданған бухгалтерлік есеп әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы қарастырылған.
Бухгалтерлік есепті реттеудің төртінші деңгейі мекемеде бекітілген жұмыс шоттар жоспары болып табылады. ҚР Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік Заңының 20 бабының 5 тармағының 6 тармақшасын орындау мақсатында, ҚР Қаржы Министрлігінің 2007 жылғы 23 мамырдағы №185 бұйрығымен бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары бекітіліп, 2008 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енгізілді. Бұл Типтік шоттар жоспары ҚР Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептеме туралы Заңына сәйкес өңделген және құндық негіздегі қаржылық есептеме элементтерін ағымдық бейнелеу және топтау үшін арналған.

2 Кәсіпорын нысанындағы кассадағы нақты ақша есебі бойынша операцияларды аудиттеуді ұйымдастыру қызметтері

2.1 Адал Құрылыс Атырау ЖШС-нің шаруашылық қызметіне сипаттама және есеп саясаты

Адал Құрылыс Атырау жауапкершілігі шектеулі серіктестігі құрылыс-монтаждау компаниясы Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы Заңы және басқада заңдарға сәйкес 1999 жылы Атырау қаласында құрылды. Меншік түрі - жеке. Компанияда ЖШС Адал Құрылыс Атырау Энергетикалық индустрия және сауда министрлігі мемлекеттің генералды лицензиясы (№0001835 02.04.1999 жылдан) Қазақстан Республикасының сауда және Индустрия министрлігі құрылыс және коммуналды-баспана шаруашылығы комитетінің мемлекеттік лицензиясы (№ ГСЛ №007528. 16.10.2001 жылдан), 9001: 2008 ИСО сапалық жүйелі менеджментінің сертификаты, 18001:2007 OHSAS денсаулық және кәсіби қауіпсіздік жүйелі менеджментінің сертификаты келесі салаларда: ғимараттардың құрылыс-монтаждық және бастапқы жөндеу жұмысы, құрылыс, техникалық жабдықтар және мұнай-химиялы өндіріс салаларында.
Серіктестіктің өзінің жеке балансы, банк мекемелерінде, басқада несие қаржы мекемелерінде есеп шоттары, дөңгелек мөрі, фирмалық бланкісі бар. Кәсіпорынның жеке меншік құқығындағы оқшауланған мүлкі бар және сол мүлкімен өз міндеттемелері бойынша жауап береді, сотта талап етуші және жауапкер бола алады. Өзінің даму мүддесі үшін және басқа да шаруашылық субъектілермен қарым-қатынас жасау үшін серіктестік басқа заңды және жеке тұлғалармен келісім-шарт жасай алады.
Кәсіпорын өз қызметін жүзеге асыру барысында ҚР Конституциясын және басқа заң актілерін, Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы Заңын, сонымен бірге өз Жарғысын басшылыққа алады [15].
Кәсіпорынның ұйымдастырушылық құрылымына келетін болсақ, оның: жоғарғы органы-құрылтайшысы, Атқарушы органы-директор болып табылады.
Жалпы кәсіпорын мынадай бөлімшелерден тұрады:
Өндіріс бөлімі.
Маркетинг және тасымалдау бөлімі.
Қауымдастық бойынша байланыс бөлімі.
Стратегиялық жоспарлау бөлімі.
Бухгалтерлік бөлімі
Заңгерлік бөлімшесі;
Адам ресурстар басқармасы, Медицина және Оқу бөлімшелері.
Адал Құрылыс Атырау ЖШС қыска мерзімді активтерінің бірі ақшалай қаражат және оның баламалары 2008жыл басында - 6 896 593, ал 2008 жыл соңында 10 780 314 теңге болды.
Ал ұзақ мерзімді активтердің бірі негізгі құралдар 2008 жыл басында 64 052 961 теңге болса, ал 2008 жыл соңында 66 606 020 теңгені құрады.
Мұндағы жалпы жұмысшылар саны:
- жұмысшылардың жалпы саны- 120 адам;
- тұрақты қызмет ететін персонал саны-80 адам;
- уақытша қызмет ететін персонал саны-40 адам;
"Адал Құрылыс Атырау" ЖШС-ның есеп саясаты осы мекеменің құрылған уақытында яғни 1999 жылдары дайындалған. Оны дайындаумен "Адал Құрылыс Атырау" ЖШС-нің бас бухгалтері айналысады. Дайындалған есеп саясатын жауапкершілігі шектеулі серіктестігі басшысы өзінің бұйрығымен бекіткен. Бұйрықтың құрамында есеп саясатының есеп беру жылында қабылданған барлық пунктерінің мазмұны толық алынып жазылған. Сонымен қатар әр пункте тоқтала келіп, нормативтік құжаттар бойынша, заң негізінде есеп саясаты дайындалғандығы көрсетіледі. Қазақстан Республикасының заңдарымен қатар есеп саясатын дайындауда мекеменің ішкі құжаттары негізге алынған.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есеп саясатына енгізілген өзгертулер осы мекеменің басқару құжаттарымен рәсімделген. Есеп саясатына өзгеріс енгізу мынадай жағдайларда жүргізілуі мүмкін[3].
- Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңының өзгеруіне сәйкес;
- Бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілердің өзгеруі салдарынан;
- Жаңа бухгалтерлік есеп стандартына көшуге байланысты және тағы да басқа;
- Есеп саясаты есеп процесінің барлық талаптарын қамтыған, яғни әдістемелік, техникалық, ұйымдық.
Мекеменің есеп саясаты бухгалтерлiк есеп және есеп берудi жүргiзу принциптерi, негiздерi, шарттары, ережелерi мен тәжiрибелерiн көрсетедi.
Есеп саясатын қалыптастырған және қолданған кезде есептің мынадай принциптерін сақтау керек: есептеу; үздіксіздік; түсініктілік; маңыздылық; мәнділік; растық; бейтараптық; сақтық; аяқталғандық; салыстырмалылық; дәйектілік; күмәнсіз және риясыз ұсынба.
Пайдаланатын есеп саясатының басты міндеті мен негізгі арналымы- кәсіпорынның қызметін барынша пара-пар көрсету, іс мүддесі үшін осы қызметтің тиімділігін реттеу мақсатында толық, объективті және шынайы ақпаратпен қалыптастыру.
Қолданыстағы Есеп саясатының негізгі ережелері 2008 жылдың 1 қаңтарынан бастап туындаған қатынастарға қолданылады. Адал Құрылыс Атырау ЖШС есеп саясаты Адал Құрылыс Атырау ЖШС ішкі нормативтік құжаттарына сәйкес Адал Құрылыс Атырау ЖШС барлық мүдделі тараптарына ұсынылады.
Міне, осы таңдаулар арқылы бірнеше әдістер пайда болады. Адал Құрылыс Атырау ЖШС да өз ішінде мынадай келесі әдістері бар:
а) есептік саясаттың жалпы жағдайы;
б) есептік саясаттың нормативтік құқықтық базасы;
в) есептік саясаттың таратылатын есептік кезеңдері;
г) бағалау әдістері және қаржылық активтері мен міндеттемелерді тану;
е) қолданатын есеп түрі (орталықтандырылған немесе орталықтандырылмаған);
ж) қаржылық есеп беру консолидацияланған тәсілдері (егер, филиалдары немесе еншілес заңды тұлғалары болған жағдайда);
з) компанияда қолданатын бухгалтерлік есеп принциптерін ұйымдастыру, оларды әрбір қаржылық есептеме баптарына пайдаланады.
Мекеменің жылдық қаржылық есептілігі үшін есептік кезең ретінде 1 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығындағы күнтізбелік жыл қабылданған.
Жыл сайын мекеменің қаржылық есептілігіне тәуелсіз аудит жүргізіліп отырады, оны сыртқы аудиторлық ұйым заңдар мен меншік иегерлерімен бекітілген мерзім мен көлемде жүзеге асырып отырады.
Мекеменің ҚЕХС талаптарына сәйкес және Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі бекіткен пішім бойынша әзірленген жылдық (аудиторлық ұйым растаған) және тоқсан сайынғы қаржылық есебі таралымы 30 мың данадан асатын қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында уақытында жарияланып отырады.
Егер ерекшеліктер осы Есептік саясатта жеткілікті мөлшерде ашып көрсетілмеген болса, онда Қоғам тиісті стандарттардың жалпы талаптары мен ҚЕХС түсіндірмелеріне сүйеніп отырады. Сонымен қатар, мекеме осы мәселелер бойынша Есептік саясаттың ережелерін әзірлеу үшін өз пайымдауларын бухгалтерлік есеп принциптері мен қаржылық есептілікті әзірлеу мен ұсынудың концептуалды негізіне сүйенумен, төмендегідей шарттарды ұстанумен қолданып отырады:
1) ҚЕХС-ның осыған ұқсас немесе байланысты проблемаларды қозғайтын талаптарын толығымен ескеріп отыру;
2) ҚЕХС-да бекітілген активтерді, міндеттемелерді, табыс пен шығынды анықтаудың, мойындау мен бағалаудың критерийлерін ұстанып отыру;
3) өзге органдардың (сонымен бірге бақылаушы) стандарттарды бекітетін шешімдерін және қабылданған салалық практиканы солардың қолданыстағы заңдарға сәйкес келетін дәрежесінде назарға алып отыру.
"Адал Құрылыс Атырау" ЖШС-ның бухгалтерлік есепті жүзеге асыруға бас бухгалтер басшылық етеді. Бас бухгалтер активтердің, меншік капиталының, міндеттемелерінің және олармен жасалатын шаруашылық операцияларының қосарлама немесе екі жақты жазылатын жазу тәсілімен бухгалтерлік есеп шоттарының бас жоспарымен сәйкестендіріліп бухгалтерлік есепті жүргізеді[16].
Бухгалтерлік қызметтің басты мақсаты субъектіні жедел басқару үшін қажет ақпараттармен, субъектінің қаржылық нғтижесі мен шаруашылық процестері туралы дұрыс және толық ақпараттармен қамтамасыз ету, сондай-ақ инвесторларға, жабдықтаушыларға, сатып алушыларға, кредиторларға, мемлекеттік органдарға, банктерге және басқа да мүдделі тұлғаларға бухгалтерлік есептің стандартына сәйкес қаржылық есеп беруді жасау.
Бухгалтерлік есепті жүргізген кезде мына жағдайларды қамтамасыз ету керек:
- есеп беру кезеңінің ішінде міндеттемелер мен активтерді бағалау мен кейбір шаруашылық операцияларын көрсету кезінде қабылданған есеп саясатының өзгермейтіндігі;
- қаржылық міндеттемелері мен мүліктерді түгендеу нәтижесінде және есептік кезеңде жүзеге асқан барлық шаруашылық операцияларының есепте толығымен көрініс табуы;
- аналитикалық есептің айналымымен сәйкес түрде сақталуы керек.
Адал Құрылыс Атырау ЖШС-ның бухгалтерлік бөлім құрылымына келетін болсақ бас бухгалтерия бөлімінің өзі 4 бөлімнен тұрады:
Еңбекақы төлеу бөлімі;
Материалдық ресурстар есебінің бөлімі;
Өндірістік шығындар есебінің бөлімі;
Дайын өнім және сату бөлімі.
Еңбекақы төлеу бөлімі еңбекақыға байланысты есеп қисап жұмысының басынан бастап соңына дейін жүргізеді. Еңбекақыға байланысты тиісті қортындылау мен тексеру жұмыстарын жүргізіп, ақпараттық мәліметтер негізінде басқарушылық үрдісіне байланысты талдау жұмыстарын ұйымдастырады.
Материалдық ресурстар есебін жүргізуші бөлім тауарлы-материалды құндылықтар, негізгі құралдар мен материалдар емес активтер, бұларға тән есеп жүргізудін барлық барлық жолдарын пайдаланып, түгендеу мен талдау жұмыстарын тиянақты орындайды.
Өндірістік бөлім - өндіріс шығындарының есебін, өндірілген өнімнің өзіндік құнын, еңбек және материалды шығындарға тексеру мен талдау жүргізеді.
Төртінші бөлім өндірілген дайын өнімдер есебін, қолда бар дайын өнімдер қозғалысын, өнімдерді жөнелту мен сату, сатып алушымен келісім-шарт жасау, қоюшы мердігерлермен есеп айырысуды қатаң түрде бақылайды.
Нарықтық қатынастар жағдайыда бас бухгалтердің кәсіби мамандығына, бұлардың атқаратын міндеті мен іскерлік ұйымдастырушылығына деген талап қатаң қойылған. Бас бухгалтер бухгалтериясында қызмет атқарушы қатардағы мамандардың барлығына байланысты қызмет атқарудың міндеті мен өрісін белгілеген.
Ақшалар және басқа да өтімділігі жоғары активтерге ілгері бақылау жасаудың қатал жүйесі қаржылық есепті ұйымдастырушылар үшін ақшалар мен олардың баламаларына (эквиваленттерімен) жүргізілген бақылаулар дәл және сенімді ақпарат болып табылғандығына сенімділіктерін арттырады.
Ақшалардың сақталуын қамтамасыз ету, яғни оны қорғау көптеген ұйымдардың ең маңызды мәселесі болып табылады.

2.2 Адал Құрылыс Атырау ЖШС-нің ақша қаражаттары есебін ұйымдастыру

Ақша қаржыларын сақтау, қабылдау және беру үшін әрбір шаруашылық жүргізуші субъектінің кассасы болады. Касса орналасқан орын техникалық жағынан берік, өрттен сақтау сигнализациясы құралдарымен жасақталуы қажет. Барлық кассалық операциялар материалдық жауапты тұлға-кассирмен жүргізіледі. Ол касса операцияларын жүргізу тәртібімен таныс болуы тиіс және жауапкершілігі жөнінде шарт жасасу қажет.
Адал Құрылыс Атырау ЖШС - дегі кассалық операциялардың есері:
- 1010- "Кассадағы ұлттық валюта түріндегі нақты ақша";
- 1020- "Кассадағы шетелдік валюта түріндегі нақты ақша" шоттарында жүргізіледі.
ЖШС-дегі кассадағы ұлттық валюта түріндегі нақты ақшаның есебі ҚР- ның Ұлттық Банкі бекіткен кассалық операцияларды жүргізу ережесіне сәйкес жүргізіледі. Бұл есеп № 24 "Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру" бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес жүзеге асырылады.
Кассаға ақша қабылдау бас бухгалтердің қолы қойылған кіріс касса ордерімен (ү.КО-№1) жабдықталады. Кассаға ақша тапсырған жеке және заңды тұлғаға бас бухгалтермен кассирдің қолы қойылған ақшаны қабылдаған туралы ордердің қиынды бөлігі түбіртегі беріледі [12].
Кассадан ақша беру шығыс касса ордерiмен (ү.КО-№2) немесе басшы мен бас бухгалтер қол қойған төлем тізімдемесі мен ақша беруге жазылған өтінішпен т.б. құжаттармен жабдықталады. Оның атауы мен нөмiрін, оны кім және қашан бергенін ордерде көрсетеді. Кассадан жалақы берген жағдайда төлем тізімдемесі толтырылады. Сонымен қатар бұл құжат арқылы жәрдем ақы, сыйақы беріледі. Касса ордерлерін көшіріп жазуға, бүлдіруге және түзетулерге жол берілмейді. Жазылған касса ордерлері немесе олардың орнына жүретін құжаттар кіріс және шығыс касса құжаттарын тіркеу журналында (ү.КО-№3) тіркеледі. Онда кіріс және шығыс ордерлерінің толтырылған күні мен номері, кассаға түскен және жұмсалған ақшаның мақсаты көрсетіледі.
Касса операцияларының есебін кассир касса кітабында жүргізеді (ү.КО-№4). Ол нөмiрленуге, тігілуге тиісті. Касса кітабында ақшаның кімнен алынғаны және кімге берілгені жөніндегі құжаттарының нөмiрі, корреспонденцияланған шоттар, операция сомасы көрсетіледі. Күн сайын жұмыс күнінің аяғында кассир кітапта жиынтықтарды санайды, күн аяғындағы қалдықты шығарады. Содан кейін оны тексеріп, қол қояды және касса құжаттарымен бірге бухгалтерияға тапсырады [10].
Адал Құрылыс Атырау ЖШС-дегі касса операцияларына төмендегідей бухгалтерлік проводкалар беріледі (2-кесте).

2 - кесте
Адал Құрылыс Атырау ЖШС- дегі касса операцияларына бухгалтерлік проводкалар

№
Шаруашылық операциясының мазмұны
Шоттар корреспонденциясы

Д-т
К-т
1
Кассаға есеп айырысу шотынан алынған сомаға
1010
1040
2
Қызметкерлер есебіндегі сомалар, жалақы жетіспейтін сомалар, т.б. бойынша кассаға өткізілген қарыздарға
1010
1250
3
Материалдар, жұмысшылар, қызметкерлер үшін нақты ақшамен есеп айырысқан кезде
1010
6010
4
Кассадан қызметкерлерге жалақы берілгенде
3350
1010
5
Есеп айырысу шотына өткізілген сомаға
1040
1010

Банк есеп шоты банк пен шот иесі арасындағы депозиттерінің қабылдауы бойынша келісімдік қатынастарды және шот иесіне өз ақшасын кедергісіз жұмсауға, ақша сомаларының шот иесіне қабылдауға және одан шығаруға байланысты банк операцияларын жүзеге асырады.
Банк пен шот иесі арасындағы қатынастар ҚР-ның Ұлттық Банкімен және нормативтік құқықтық актілермен реттеледі. Банктегі есеп шоттар теңгемен және басқа да валюта түрлерімен ашылады және солармен жүргізіледі.
Банктегі есеп айырысу шоты және басқа да шоттар бойынша операцияларды жүргізу үшін келесі құжаттар қолданылады: шек, нақты ақша жарнасына берілген хабарлама, төлем тапсырмасы, төлем талап тапсырмасы, т.б. Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың есебі 1040 "Ағымдағы банктік шоттардағы теңгемен ақша қаражаты" шотында жүргізіледі. Субьектiлер шоттары бойынша банк екі данада бет есеп ашады. 1 - ші дана бет есептің көшірмесі болып табылады және ол бастапқы құжаттармен бірге шаруашылық жүргізуші субъектіге беріледі, 2-ші дана бет есеп болып қалады.
Көшірме атқарушының қолымен және банктердің "көшірме үшін" мөрлерінің таңбасымен расталынады. Көшірмелерге қоса тіркелінген құжаттарда көшірмеге қол қойған операцияны жүргізуші қызметтерінің қолымен бірге штамп және осы құжаттың бет есебі бойынша келтірілген жазбаларының күні көрсетілген календарлық штемпель қойылуы тиіс.
Банк көшірмелері оған қоса тіркелген құжаттармен тексеріледі. Жаңылыс жазулар туралы субъект банкке 10 күннен кешіктірмей хабарлауға міндетті.
Есеп айырысу шоты оның иесінің өтініші бойынша есеп айырысу шоттарын ашу үшін тиісті нормативтік актілерде көзделген белгілерінің бірінен айырылуға әкеп соғатын субъект қызметтерінің өзгеруі кезінде: белгілі бір субъектіні құрған органдарының шешімі бойынша шотта 3 ай бойы жазуларының болмауы кезінде жабылады. Банктегі есеп шот жабылғаннан кейін субъект осы жөнінде 3 күндік мерзім ішінде шот иесінің банкідегі есеп шоты жабылғандығы туралы хабарлама жасауы тиіс[5].
Адал Құрылыс Атырау ЖШС-дегі есеп айырысу шоты бойынша шаруашылық операцияларына төмендегідей проводкалар беріледі (3-кесте).

3 - кесте
Адал Құрылыс Атырау ЖШС-дегі есеп айырысу шоты бойынша шаруашылық операциялары

№
Шаруашылық операциясының мазмұны
Шоттар корреспонденциясы

Д-т
К-т
1
Кассадан келіп түскен және депоненттелген еңбек ақы сомасына
1040
1010
2
Сатылған өнім, жұмыс пен қызмет төлем ақысына
1040
1210
3
Сатып алушылармен тапсырыс берушілерден алынған аванстарға
1250
3510
4
Жабдықтаушылармен мердігерлердің акцептелген шотының төлем ақысына
3310
1040
5
Сатып алынған акциялар, облигациялар, банктегі депозит шотына салынған салымдарға
1110-1120
1040
6
Есеп айырысу шотынан өтелген банк несиелері мен заем қаражаттары сомасына
3010-3020
1040

Адал Құрылыс Атырау ЖШС- дегі есеп беруші тұлғаларымен есеп айырысуды есепке алу. Өнеркәсіптік шаруашылық қызметі барысында кәсіпорын қызметкерлерін қызмет бабымен іс-сапармен жібереді, почта арқылы жіберілген ақшаларды және басқа да шығындарды төлейді. Осы аталған шығындарды төлеу үшін қызметкерге нақты ақша беріледі және олар алған ақшасына есеп береді. Ақша кәсіпорын басшысы бекіткен есепке сай көлемде беріледі. Қызмет бабымен іс-сапарға баруға ақша іс-сапарға жіберілген адамға тиесілі сомының көлемінде іс-сапар орнына бару және қайта жолына төлеу тәуліктік шығындарға, іс-сапарға мерзімде үй жалдауға шығатын шығындарды төлеуге беріледi. Есеп берілетін соманы жұмсау құжаттар мен белгіленген мерзімде бухгалтерияға ұсынылатын аванс есептерімен расталады[.
Аванс есебі бойынша артық жұмсалған шығындар қызметкерге кассадан беріледі. Аванс есептерін бухгалтерия тексереді. Содан кейін оларды субъектінің басшысы бекітеді.
1250 шотының дебеті және кредиті бойынша мынадай проводкалар жүргізіледі(4-кесте):

4-кесте
1250 шотының дебеті және кредиті бойынша проводкалар

№
Шаруашылық операциясының мазмұны
Шоттар
корреспонденциясы

Д-т
К-т
11
Кассадан іс-сапарға қажетті сома алынғанда
Дт 1250
1010
22
Аванс есеп айырысу шоты почта арқылы аударылғанда
Дт 1250
1040
3
3
Сатып алынған тауарлы материалдық құндылықтағы және өндірістік көлік дайындауыш шығындарының сомасына
Дт 1310

1250

74
Қызметкер алған аванстың қалдығын кассаға қайтарғанда
Дт 1010

1250

55
Аванс жалақыдан ұсталғанда
Дт 3350-
1250

Бухгалтерия ақша қаражаттарының тауарлы материалдық құндылықтардың басқа да түрлерінің сақталуын қамтамасыз етуге және де қатаң бақылауды жүзеге асыруды, кем шығуға талан- таражға салуға, бүлдіруге қатысқан кінәлі тұлғаларды жауапкершілікке тартуға міндетті. Бұл жағдайларды есепке алу үшін 12503 шоты қолданылады. Кінәлі тұлғалардан өндірілуге тиісті сомаларды мына бөлімшелерінің шоттарының 1310,1320,1330 жетіспейтін құндылықтардың нақты өзіндік құнының сомасына.
Адал Құрылыс Атырау ЖШС-нде аудиторлық тексеріс жүргізу белгіді бір нормативтік актілерге сүйену қажет.
Адал Құрылыс Атырау ЖШС- дегі ақшалай және кассалық-банктік операцияларды жүргізу заңнамалық, жалпы мемлекеттік, ведомоствалық және басқа нормативті актілерімен жеткілікті түрде қатаң реттелген. Сондықтан төлеу циклі функционалды аудитін өткізуге дайындық кезінде қабылданған заңдардың, стандарттарың, бухгалтерлік есептің, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.