Археология және ескерткіштерді қорғау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Археология және ескерткіштерді қорғау

Ежелгі Тараз–Ұлы Жібек жолын жалғап жататын тұрақты
дипломатиялық және сауда-саттық қарым-қатынас жасалатын күре тамыры болып
табылады. Ол алуан түрлі мәдениеттер мен халықтарды бір-бірімен
байланыстырып, сонау ежелгі заманнан бері идеялар алмасудың тұрақты да
маңызды факторы ретінде қызмет етіп келеді.
Тараз – Қазақстанның ортағасырлық қалаларының ішіндегі ең
белгілісі, ең көнесі. ҮІІ ғасырда Тараз Ұлы Жібек жолы бойындағы ірі қалаға
айналып, осы кезден бастап ол кеңінен мәлім болады.
Жазба деректер бойынша Таразда 568 жылы Византияның елшісі
Земархтың түркі қағаны Дизабулдың қабылдауында болуынан кейін, бір ғасыр
өткен соң 630 жылы Қытайдың монахы Сюань Цзянь юаньның батысында (Долос)
қаласы орналасқан, қаланың аумағы 8-9 шаршы шақырым онда әр елдің
саудагерлері мен соғдылар тұрады, деп жазады.
ІХ-Х ғасырда Тараз қаласының сауда жолы бойына, егіншілікке
қолайлы бай алқаптың ортасында, Талас Алатауындағы күміс кеңдеріне жақын
жерде орналасуы экономикалық және мәдени жағынан өсіп өркендеуіне өз
септігін тигізді.
Х ғасырдың жазба деректерінде Әл – Макдиси Тараз қаласын былайша
суреттейді: Тараз – бекіністі үлкен қала, бау-бақшалы, халқы көп, айнала
ормен қоршалған, төрт қақпасы және рабады бар. Қақпа алдынан өзен ағып
жатады, ар жағында қаланың бір бөлігі орналасқан, оған өтетін жол бар. Ал,
базардың нақ ортасындағы мешіті көрініп тұрады
Тараз – Түргеш, Қарлық онан кейін Қарахан мемлекеттерінің орталығы
болып, өзінің ақшаларын шығарған. Қарахан әулеті билеген тұста, ол осы
алпауыт мемлеккеттің астанасы болған. Тап сол кезеңде Тараз түрленіп,
гүлденіп, қаланың құрымдылық жүйесі, көше жолдары қала стиліндегі бедерлі,
сән-сәулетке ие болды.
Тараз қаласының орнын тұңғыш рет ғалым Ә.Х.Марғұлан француз
ғалымдары А.Ромоди, Шааванье Де Грата, академик В.В Бартольд еңбектеріне
сүйене отырып, көне қала екенін дәлелдейді.
Қала 1856 жылы - Әулие ата, 1936 жылы – Мирзоян, 1938 – Жамбыл
есімін иеленген. Ал 1997 жылы 8 қаңтарда Қазақстан Республикасының
Президентінің жарлығымен ежелгі аты қайтарылып Тараз аталады.

2011жылы сәуір және шілде айларының аралығында Жамбыл облысы
әкімдігі мәдениет басқармасының Тарихи-мәдени ескерткіштерді қорғау және
қалпына келтіру дирекциясы Мемлекеттік мекемесі мен Әзірет Сұлтан
мемлекеттік тарихи-мәдени қорық мұражайының қызметкерлері бірігіп, Жамбыл
облысы, Жамбыл ауданындағы ортағасырлық Бектөбе қалашығында археологиялық
зерттеу жұмыстарын жүргізді.
Бектөбе қалашығы қазіргі Тараз қаласының батысында 12км жерде,
қазіргі Бектөбе ауылының оңтүстік-батысында орналасқан. Қалашықтың көлемі
9га шахристан бөлігі және оны қоршаған қорғаныс қабырғасының құланды
түріндегі биіктігі 6м. Қалашықтың солтүстік-батыс бөлігінде диаметрі 65-70м-
ге жететін биіктігі шамамен 20м болатын төбе орналасқан. Төбенің ортасында
диаметрі 9м, тереңдігі 2м шұқыр орны бар. Бұл қаланың цитаделі деп
есептеледі.
Талас жазығындағы ортағасырлық қалалар мен елді мекендер жайлы
мағлұматтарды көптеген саяхатшылар мен географтар өз жылнамаларында жазып
қалдырған. Солардың бірі Кудама ибн Джа’фар, өзінің Китаб ал-хардж атты
еңбегінде Талас өлкесінің қалаларының бірқатарын сипаттай келе қазіргі
Бектөбе, ортағасырда Джувикат аталған қала жайлы да мағлұмат қалдырған[1].
Онда Шавғардан Джувикатке дейін 2 фарсах және Джувикаттан оның шығысында
орналасқан Таразға дейін 2 фарсах екені көрсетілген (1фарсах-7км тең).
1936 жылы А.Н.Бернштам Тараз қаласынан 14 км батыста орналасқан
Бектепе атауымен аталатын қалашықта бірқатар зерттеу жұмыстарын жүргізіп,
бұл төбенін, Джувикет қалажұртының орны екендігіне тоқталады. Бұл туралы
А.Н.Бернштамның Памятники старины Таласской долины атты еңбегінде
баяндалған[2].
Бектөбе қалашығын 1938 жылы КСРО ҒА Қазақ бөлімшесі мен ММТИ-дің Жетісу
археологиялық экспедициясы ашып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.