Майқайын кен орны жағдайында жер асты кенішінің электрлі механикалық бөлімінің жобасын жасау
АҢДАТПА
Дипломды жоба Майқайын кен орны жағдайында жер асты кенішінің
электрлі механикалық бөлімінің жобасын жасау тақырыбына орындалған.
Жобада Майқайын кен орнын қазудың тау-кен техникалық жағдайында қазу
және тазалау, кеніштік тасымалдау және көтеру, су шөкпе, жалпы шахталық
желдету, тау-кен жұмыстарын сығылған ауамен және электр энергиясымен
қамтамасыз ету жұмыстарына арналған есептеу және жабдықтарды таңдау жүзеге
асырылған.
Барлық бөлім бойынша техникалық-экономикалық көрсеткіштерді
есептеулер жүргізілген және еңбекті қорғау, өнеркәсәптік санитария және
техника қауіпсіздікі бойынша шаралар қаростырылған.
Жобаның арнайы бөлімінде поршенді компрессордың реттеу процесі
баяндалады.
АННОТАЦИЯ
Дипломный проект выполненна тему Разработка проекта
электромеханической части подземного рудника в условиях Майкаинского
месторождения.
В проекте на базе горно - технических условий разработки Майкаинского
месторождения осуществлены расчеты и выбор оборудования для проходческих и
очистных работ, руднического транспорта и подъема, водоотлива, оющешахтного
проветривания, снабжения горных работ сжатым воздухом и электроэнергией.
По всем разделам произведены расчеты техно – экономических показателей
и предусмотрены мероприятия по охране труда, промышленной санитарии и
те6хнике безопасности.
Специальная часть проекта описывает процесс регулирования поршневого
компрессора.
ANNOTATION
Qualification project is concerned with theтe Elaboration of a
project of electro technical part of underground тine in conditions of
Тaykain layer.
Calculations and choice of equipтent for тauntain pass and
ratification works, тining transport and lift, water-off and ventilation,
providing of тining works with the help of coтpressed gas and electro
energy has been тade in the project on the basis of Тayrain layer.
A special part of a project destribes the process of operation of
piston coтpressor.
Calculation of technico – econoтical indexes has been тade and the
тeasures on safeguarding of labour, industrial sanitation and technical
security has also been foreseen.
КІРІСПЕ
Қазіргі уақыттағы кеніштік шахталар жоғары өнімділікті, техникалық
жетілдірілген шетел жабдықтарымен, соның ішінде өзі жүретін бұрғылау
қондырғыларымен жинайтын және тиейтін жеткізуші машиналармен, ірі су төкпе
агрегаттарымен және басқаларымен жарақталған.
Осы техникалалды пайданалудың техникалық –экономикалық пәрменділігі
оны, техникалық сауатты пайдалануды және мамандандырылған жөндеуді
ұйымдастыруға тікелей байланысты болады.
Алдыңғы қатарлы техника кен қазу қарқындылыған, еңбек өнімділігін
аттыруда және кен қазып алу құнын төмендетуде кең жол ашады.
Бұл дипломдық жобада есептеу Майқайын кен орнына сәйкес ең ыңғайлы
жабдықтар пайдаланылды.
ТАЛДАУ БӨЛІМ
Кен орнын қазу бойынша негізгі жобалық техникалық шешім тұтас алғанда
бекітілген негізділген материалдар мен технологиялық уақыт тәртібіне сәйкес
келеді.
Кен орны Центральная шахтасының оқиандарымен аршылады – негізгісі
скиптік оқпан. Бос жыныстық және клеттік көтеру желдетуші оқпан бойынша
жүргізіледі.
Кен қорларын қазып алу үшін этаж аралың штректері бар этаждық қазу
жүйесі қабылданады.
Тау-кен қазбаларын қазу және тазалау жұмыстары өзі жүретін
жабдықтарды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
Кеніштік көлік бұл электровозды көлік. Руда К-10 электровоздарымен Г-
2,2 вагонкаларымен тасымалданады.
Горизонтта айналмалы тасымалдау жүйесі қабылданған.
Сығылған ауамен қамтамасыз ету Центральная шахтасының компрессорлық
станциясынан жүзеге асырылады. Ауамен жабдықтау магистральды желісі
горизонт бойынша жұмысшы блоктарға таратылып қойылған.
Кенішті желдету флангалық әдңспен жүзеге асырылады. Желдету тәсілі
сөруші тәсіл.
Су шөкпе барлық горизонттардан төменгі су жинағышқа суды жиберіп,
одан бас су төкпе қондырғысы жер бетіне айдап шығаратын сұлба бойынша
жүзеге асырылады. Қалыпты су келімі 190 м3 сағ, ал ең үлкен су келім 240
м3сағ құрайды.
Насостық камера ЦНС – 300х1170 насостарымен жабдықталады.
Кенішті электр энергиясымен қамтамасыз ету жер бетіндегі бас
мөмендеткіш аролық станция арқылы жүзеге асырылады.
Қазіргі істеп тұрған жер асты кенішінің электромеханикалың қызмет
жұмысына жасалған анализ негізінде мына нәрселер анықталды. Кеніштің осая
жері бұл көтеру жұмысының жеткіліксіз өнімділігі, сол үшін бас
магистральды қазбалар бойынша тасымалда құралы ретінде конструкциясы
жақсартылған электровоздарды пайданалуды қарастыру қажет.
1. ТАУ-КЕН БӨЛІМ
Кен орнын қазуды жер асты немесе ашық тәсілмен жүргзуді салыстыру
әдісімен анықтаймыз.
Шектік аршу коэффициентін табамыз
,
(1)
мұндағы Сп-3500 тгт –руданы жер асты тәсілмен қазып алудың өзіндік құны;
С0=2000 тгт- руданы ашық тәсілмен қазып алудың өзіндік құны; Св= 1500 тгт
–аршу жұмыстарының өзіндік құны.
П.И. Городецкий формуласы бойынша карьнрдің экономикалық тереңдігін
табамыз
(2)
мұндағы торт- руда денесінің орташа қалындағы,м; ctgββ,ctgβα - карьер
борттарының қиябет бұрыштары, град.
Руда денесінің жоғарғы шекарасы жер бетінен 230 м тереңдікте
орналасқан, ал карьердің экономикалық тереңдігі 12 м, осыдан көрініп
тұрғандай бұл кен орнына жер асты қазу тәсілін пайдаланған дұрыс болып
табылады.
1.1 Кеніштің негізгі параметрлерін анықтау
Кенішті жобалау кезінде ең негізгі мәселелердің бірі бұл кеніштің
оңтайлы параметрлерін анықтау болып табылады.
Кеніштің жылдық өнімділігін табамыз
Аж=16 тжыл, (3)
мұндағы К1=1,2 – руда денесінің құлау бұрышына байланысты коэффициент;
К2=1 – руда денесінің қалыңдығына байланысты коэффициент; Кш- руданы шығар
коэффициенті; Кр=0,08 – қазу тәсілне байланысты құнарсыздан коэффициенті,
vж= 16м – тау- кен жұмысының жылдық төмен түсуі; Sr=Lпр·торт= 1280·10=12800
м2, (4)
мұндағы Lпр=1280 м – созылым бойынша руда денесінің ұзынды торт=10 м-
руда денесінің орташа қалындығы.
Руданы шығару коэффициенті
Кш=1-Кп=1-0,2=0,8,
(5)
мұндағы Кп – қазу жүйесіне байланысты руданың жоғалым коэффициенті.
Руданың балансты қорларын табамыз
Qб=Lпр· Lпад · торт ·γ=1280·761·10·3,5=34092800т.
(6)
мұндағы Lпад – руда денесінің құлау ұзындығы, м,
Lпад= м, (7)
мұндағы Нр – руда денесінің жату тереңдігі, м; γ- массивтегі руда
тығыздығы, тм3; Һн- руда үстіндегі шөгіндігің (наностың) және жыныс
қыртысының биіктігі, м; α- руда денесінің құлау бұрышы, град.
Шығаралатын қорларды табамыз
tнег==39,6≈40 жыл.
(8)
Кеніштің толық қызмет жасау мерзімі
Т=tд+tнег+tз=3+40+2=45 жыл,
(9)
мұндағы tд-кәсіпорының жобалық қуатына шығуға дейінгі даму мерзімі (3-
5 жыл); tз – кеніштің тоқтау мерзімі (2-4 жыл)
tд және tз мәндерінің аздарын қабылдаймыз, себебі кеніштің жылдық
өнімділігі Аж=1,5 млн. тжыл аз. 0.
1.1.1 Бір уақытта тазалап қазып алуда болатын блоктар санын анықтау
Кеніштің жылдық өнімділігі тазалап қазып алу шебінің шамасы бойынша
тазалау жұмыстарының даму жағдайларына сүйене отырып анықталады
Аж=586 425 тжыл, (10)
мұндағы Крез- блоктардың резервтік коэффициенті; Рб – блоктың орташа
айлық өнімділігі, тай; К0 – кеніш бойынша жалпы қазып алудағы тазалау
жұмыстары кезіндегі руданы қазып алудың меншікті салмағын ескеретін
коэффициент;
n0 – тазалап қазудағы бір уақытта жұмыс істейтін блоктар саны
n0=
(11)
Тазалау блоктарын былай бөлеміз:
2 горизонтта- 3 блок
3 горизонтта – 3 блок
4 горизонтта – 3 блок.
1.2 Кен орнын ашу тәсілін таңдау
Ортамен тік құламалы кен орны үшін руда денесін ашу вариантарын
қарастырамыз:
1. Жатпа бүйір жағынан және этаждық квершлагтармен тік шахтаның оқпанмен
ашу. Артықшылықтары: оқпанның жылжу аймағынан тыс жерде орналасуы, оны
жүргізуге және күтіп ұстауға кететін шығынның аздағы. Кемшіліктері
көлбеу оқпанмен ашуға қарағанда квершлагтардың ұзындығының
үлкенділігі.
2. Жатпа бүйір жағынан және толтық квершлагтармен тік шахталық ақпанмен
ашу.
Артықшылақтары: бұл тәсіл кезінде бірінші варианттағы ашу тәсілінің
артықшылықтары кіреді, сонымен қатар тасымалда ұзындығы қысқарып су төкпе
мен руданы көтеру орталықтандырынады.
Кемшіліктері: жоғары горизонттардан руданы қайта түсіруге байланысты басқа
ашу тәсілдерімен салыстырғанда көтеруге кететін шығынның біршама артуы.
3. Руда денесімен қиылысатын тік оқпанмен ашу. Қосымша ақпандар шахта
алабының екі жақ шетінде орналасқан.
Артықшылықтары: квершлагтар ұзындығының аздығы, руданы тасу ұзындығының
қысқаруы.
Кемшіліктері: қорғаушы кен тірегінде пайдалы қазба жоғалымының көптігі.
4. Жатпа бүйірде көлбеу шахталық оқпанмен ашу.
Артықшылықтары: квершлагтар ұзындығының аздығы, тасымалдау ұзындығының
аздығы.
Кемшіліктері: көлбеу оқпанды жүргізуге және оны күтіп ұстауға байланысты
жұлқалатын шығынның көптігі.
Осы қарастырылған ашу тәсілдерінің ішінен біздің жағдайға ең
қолайлысары бұл жатпа бүйір жақтан және этаждың квершлагтармен және жатпа
бүйір жақтан және топтпнған квершлагтармен тік шахталық оқпанмен ашу
тәсілдері болып табылады.
Ары қарай осы екі тәсілді салыстырамыз.
Келтірілген шығындарды есептеу
1. Кен орнының жатпа бүйір жағынан және этаждық квершлагтармен тік
оқпанмен ашу тәсілі.
2. Кен орнының жатпа бүйір жағынан және топтық квершлагтармен тік
шахталық оқпанмен ашу тәсілі.
Күрделі шығындар
Негізгі оқпанды жүргізу құны
Ко.ст(1,2)= (Нр+Һ3)S0Кпр.ст= (980+30) 87 500=3399х 106 тг.,
(12)
Мұндағы S0 – диаметр -7 м болғанда негізгі оқпанның көлденең
қимасының ауданы;
Кпр.ст – негізгі оқпанның 1 м3 (жүргізу) өту құны - 87500 тгм3;
Нр = 980 – руда денесінің жату тереңдігі;
Һз= 30 м – змфтық (шахта түбінде су жиналатын шұңқырдың) тереңдігі.
Желдетуші оқпандарды (жүргізу) өту құны
Кв(1)= Кв(2)= nв · Нв · Sв · Кпр.в = 2 ·980 60000= 2307·106 тг,
(13)
Мұндағы Кв(1),Кв(2)= 1 және 2 тәсіл кезінде желдетуші оқпандарды өту
(жүргізу) құны,
Sв- Диаметрі =5 м болатын желдетуші оқпанның көлденең қимасының
ауданы;
Nв= 2 – желдетуші оқпандар саны.
Квершлагтарды жүргізу құны
Кв(1)= Sкв · Кпр.кв= 5420·12,5·14000=948·106 тг;
(14)
Ккв(2)= Sкв · Кпр.кв = 1980·12,5·14000=346·106 тг.
Мұндағы және= 1және 2 ашу тәсілі кезіндегі тасып шығару
квершлагтардың қосынды (жалпы) ұзындығы;
Sкв- квершлагтардың қимасының ауданы, м2;
Кпр.кв- квершлагтың 1 м3 жүргізу (өту) құны-14000 тгм3
Жер үстіндегі ғимараттармен құрылыстар құрылысының құны
Д(1)=Д(2)=9,2+3,24·Аr=9,2+3,24·7500 00=11,6·106тг.
(15)
1. Пайдалану шығындары
Негізгі оқпанды күтіп ұстау құны
Со.ст(1)= Со.ст(2)= (Нр+h3)Т·Сп= (980+30)Т·21000=954,45·106 тг,
(15)
мұндағы Сп – бір жылдағы негізгі оқпанның 1 м күтіп ұстау құны -21000
тг.мжыл
Қосалқы оқпандарды күтіп ұстау құны
Свсп(1)=Свсп(2)= пв·Нр·Т·Спв= 9·980·45·15000=1323·106 тг.
(16)
мұндағы Сп.в – қосалқы оқпанның 1 м күтіп ұстау құны, - 15000 тг.мжыл
Квершлагтарды күтіп ұстау құны
Скв(1)=lср(91) ·tэ·Скв = 338·3·12000=12·106 тг.
(17)
мұндағы lср(91) – 1 варианттағы ашу тәсіліндегі квершлагтардың орташа
ұзындығы.
1- Сурет-Жатпа бүйір жағынан және топтық квершлагтармен тік оқпанмен ашу
тәсілінің сұлбасы
Lср(1)=,
(18)
tэ – бір этаждың жұмыс істеп өту уақыты
tэ = 3 жыл,
(19)
Скв(2)=lср(2) · tэ · Cкв=330·3·12000=11·106 тг. ,
(20)
мұндағы lср(2)- 2 варианттағы ашу тәсілі кезіндегі квершлагтардың
орташа ұзындығы
Lср(2)= м,
(21)
Скв – бір жылдағы квершлагттың 1 м күтіп ұстау құны,- 1200 тг.мжыл
Руданы квершлог бойынша тасып шығару құны
Сот(1)=lср.отк(1) · Qш · Стр=344·29700000·0,03=306,5·106 тг,
(22)
мұндағы lср отк(1)- 1 тәсіл кезіндегі шығару квершлагтарының орташа
ұзындығы
Lср отк(1) м,
(23)
Сот(2)=· Qш ·Стр= 344·29700000·0,03=304,7·106 тг,
Lср.отк(2) м,
Стр- 1 т руданы квершлагтың 1 м тасып шығару құны, -0,03 тгт.м
Руданы оқпанмен көтеру құны
Спод(1)= Нпод(1) ·. Qш ·Спод= (280+)29700000·0,3=5613·106 тг,
(24)
мұндағы Нпод(1)- 1тәсіл кезіндегі орташа көтеру биіктігі, м;
Спод(2)=Нпод(2) ·Qш · спод= (310+)29700000·0,3=5880·106 тг,
мұндағы Нпод(2)- 2 тәсіл кезіндегі орташа көтеру биіктігі, м;
Спод= 0,3- 1 т руданы оқпанмен 1 м- ге көтеру құны, тгтм.*******
Жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстарды күтіп ұстау құны
Е(1)=Е(2)= (0,06=0,046Аr)Т=(0,06+0,046·750000) 45=4,2 ·106 тг.
(25)
Кемтірілген күрделі шығындарды табамыз
Кз(1)= =8887 тгт, (26)
мұндағы - 1 ашу кезіндегі күрделі шығындар қосындысы, тг,
Кз(2)= тгт,
мұндағы-2 ашу тәсілі кезіндегі күрделі шығындар қосындысы, тг.
Келтірілген пайдалану шығындарды табамыз
Сэ(1)= =276,53 т, (27)
Сэ(2)= =285,5 т,
мұндағы және - 1 және 2 ашу тәсілі кезіндегі пайдалану
шығындары косындысы.
Жалпы келтірілген шығындар.
У = Сэ + Ен . Кз ,
(28)
У(1)= 276,53+0,13 ·8887=1431 тгт,
У(2)=285,5+0,13 ·8084=1336 тгт,
мұндағы Ен – күрделі қаржы бөлу пәрменділігінің нормативтік
коэффициенті.
У1У2 болғандықтан екінші ашу тәсілін, яғни кен орнынын жатап бүйір
жағынан және топтық квершлагтармен тиік шахталық оқпанмен ашу тәсілін
қабылдаймыз.
Негізгі руда көтергіш оқпанды салу орнын тандау
Негізгі руда көтергіш оқпанды салу орнын проф.П.П. Соболевскийдің
графикалық әдісімен анықтаймыз.
Руда денесін созылым бойынша блоктарға бөліп әрқайсысынын көлемін
есептейміз
Q1=Lпад1 .т1. Lпр1 .γ=750·10·400·3,5=10,5·106;
Q2= Lпад2 ·т2 ·Lпр2.γ= 680·8·310·3,5=5,9·106;
(29)
Q3=Lпад3 .т3 . Lпр 3 .γ=690·9·290·3,5=6,3·106;
Q4=Lпад 4 . т4 . Lпр4 .γ=30·7·280·3,5=4,3·106;
мұндағы Lпад 1,2,3,4-1,2,3 және 4 блоктардың құлама ұзындықтар,
т1,2,3,4-1,2,3, және 4 блоктардың қалындықтары, м,
Lпр1,2,3,4 -1,2,3 және 4 блоктардың созылым бойынша ұзындықтары,м, γ-
массивтегі руданын тығыздағы,тм3.
Ары қарай проф. П.П.Соболевскийдің методикасына сәйкес қажетті
тұрғызуды жүргіземіз, одан параболаның ең төменгі түсу нүктесі бойынша
оқпанды салу орнан анықтаймыз, бұд орын руда денесінен сол жақ қапталынан
580 м қашықтықта орналасады.
Дайындау тәсілін жөндеу
Руда денесінің жату жағдайына негізге ала отырып дайындау тәсілі екі
бос жыныстық (бейкендік) штрихтермен жүзеге асырылады. Бұл кезде тік құлама
кен орнынан жатпа бүйерінде 8-10 м қашықтықта бос жыныстық штрихті өтеді,
ал руда денесінен 20-30м қашықтықта екінші бос жыныстық тасып шығару штрегі
жүргізіліп оларды әр бір 100-200 м сайын блоктармен қосады. Тиеу штрегі әр
бір 10м сайын траншеялық –бұрғылау штректермен созылым бойынша тиеу
ортарымен (камералармен) бөліп отырады. Бос жыныстық штрихтермен дайындау
тәсілі штрек үстіндегі кен тіректердегі жоғалынды болдырмайды.
2- сурет. Оқпанды салу орнын проф. П.П.Соболевскийдің графикалық әдісімен
анықтау.
3- Сурет.Оқпанды салу орнын проф. П.П.Соболевскийдің графикалық әдісімен
анық
Қазу жүйесін таңдау
Руданы этаж аралық штректерден қоларып уататын қазу жүйесін таңдаймыз.
Бұл қазу жүйесінің мәні этаждық тәсілмен дайындалған кенді жеке қазу
блоктарына бөледі, ондағы кен қорын камералармен қазып алып отырады.
Тазалуы алу жұмысын камералар мен камера аралық кен тіректер шекарасында
тілме өрлемені тілме (кескіш) саңылауға кеңейтуден бастайды. Терең
скважиналарды бұрғылауды этаж аралық штректерден өзі жүретін бұрғынау
машиналар көмегімен жүзеге асырамыз. Отырылған руда өзінің салмағы әсерімен
тиеуші кірме шабанына түсіп, онда шиеп- жеткізуші машиналармен кен құдыққа
жеткізіліп отырады. Қазылып алынған кеңістік қалдырылған камера аралық кен
тіректермен ұсталып тұрады.
Техникалық- экономикалық көрсеткіштер: руда жоғалымы 18-20% және
одан сәл жоғары; құнарсыздану 8-10%; забойлық жұмысшының еңбек өнімділігі
60- 80 тсмена; 1000т рудаға келетін дайындаушы тілме қазбалар көлемі 12-16
м; қопарғыш заттың (ҚЗ) (меншікті) үлестік шығыны 0,4-0,5 кгт.
2. ТАУ-КЕН ҮҢГІЛЕУ ЖӘНЕ ТАЗАЛАУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ ҚҰРАЛДАРЫН
ТАҢДАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ
Үңгілеу және тазалап алу комплекстерінің машиналарын таңдау
Пайдалы қазбаны жер аты тәсілмен механикаландырып қазып алу технологиялық
процесі мындай операциялардан тұрады: кен массивінен руданы болу, забойда
оны жеткізіп беруші құралға тиеу, тиеу- аударып тиеу пунктіне жеткізу,
төбені бекіту және басқару.
Осы опрецияларды тау- кен өнеркәсібінде орындау үшін жекелнген
машиналар, сол сияқты олардың комплекстері қолданылады.
Тазала забойында қазып алудың негізгі және қосалқы операцияларын
орындайтын басты параметрлерімен өз ара байланысқан құрандалған комплектісі
қазып алу комплексі деп аталады.
Комплекстің негізгі машиналарына бұрғылау машиналары, тиеп жеткізу
машиналары, зарядтау және бекітуге арналған машиналар жатуы мүмкін.
Қосанқы машиналарға қазылып алынған кеңістікті ұстап тұру машиналары,
жолды төсеу және жөндеу машиналары, жолдарға қызмет көрсету машиналары,
негізгі технологиялық жабдықтарды жөндеу және оларға қызмет көрсету
машиналары кіруі мүмкін.
Тазалап алу жұмысы тау- кен өнеркәсібінде ең көп еңбекті қажет ететін
жұмыстар түрінің бірі болып саналады. Олар бірқатар күрделі опрецияларды
қамтитын процесс, оларды жүзеге асыруда көптеген механикаландырылған
техникалық жабдықтар қолданылады.
Жобаланатын кен орнының табиға жағдайларын және кен сілемінің жату
формасының алдап түрсілігін ескере отырып, мынадай машиналар комплексін
таңдаймыз [3]:
Дайындау -тілме жұмыстары:
Бұрғылау: УБШ- 332
Оқтау: ЭП- 1
Жеткізу: 1 ПДН2
Тазалау комплексі
Бұрғылау: СБУ- 70 Тиеу: ПД- 5
Оқтау: ЗМК - 1 Бекіту: БМ- 68
Тау- кен күрделі жұмыстары
Бұрғылау: УБШ -532
Тиеу: ПД- 2Б
1. Комплекстердің техникалық, және пайдалану
өнімділіктерін есептеу
СБУ-70 бұрғылау станогынан өнімділігін есептеу.
Бұрғылау құралынан массасы
Мб.и==95 кг, (30)
мұндағы dшт=0,036 м-штанга диаметрі;
lшт=12 м- штанга ұзындығы; γ- бұрғылық құралдың көлемдік массасы,кгм3.
Соққының ПӘК-і
(31)
мұндағы mп-поршень массасы,кг;
е= 0,95- соққыланатын бөліктердің қалпына келтіру коэффициенті.
Соққы энергиясын жоғалтудын толық коэффициенті
η= η уд· η к=0,32· 0,8=0,26,
(32)
мұндағы ηк- штанганың гидросоқпамен корпустық қосылысындағы энергияның
жоғалым клэффициенті.
Әр бір соққы кезінде бұрғылық бос жүсінен жынысқа ену тереңдігі
0,0016 м, (33)
мұндағы А-поршіннің жекеленген соққысының энергиясы,Дж;
Gеж=f ·10=15·10=150 Мпа- жыныстың сығылуға уақытша кедергісі;
dк-бұрғы басының диаметрі, м; α=900 – бұрғы басының сүйірлену бұрышы; μ=0,4
– бұрғы басы мен жыныстың үйкеліс коэффициенті;
К3= 1,25 – бұрға басынын мұқалдынан соққы пәрменділігінің төмендеуін
ескеретін коэффициент.
Бұрғылаудың механикалық жылдамдығы
vт=h·nб.и=0,016·100=0,16 ммин,
(34)
мұндағы nб.и=100 айынмин-бұрғалау құралының 1 минуттағы айналу саны
Бұрғылаудын техникалық жылдамдығы
Qтех=11 мсағ, т, (35)
мұндағы Кг- машинаның дайындық коэффициенті, 083;
К0- машина жұмысының бір уақыттылық коэффициенті, 08; vох-бұрғылық бастың
кері жүру жылдамдығы,-20 ммин;
Т3- бір бұрғылық басты алмастыру уақыты, 3 мин;
В- бір қайралған бұрғы басының төзімділігі, м;
Тн- бұрғылау машинасының бір скважинадан екінші скважинаға қою уақыты, 5
мин;
Тз.б- скважинаны бұрғылай бастау уақыты, 3 мин;
L- скважина тереңдігі, 12 м;
Nб – станоктағы бұрғылау машинасының саны, 2.
Бұрғылау станогының сменалық пайдалану өнімділігі
Qэкс=Qтех·Тсм·Кв=11·6·0,6=39,6 мсмена,
(36)
мұндағы Тсм=6- сменаның сағатының ұзақтығы;
Кв- смена ішінде станокті пайдалану коэффициенті,06.
ПД-5 тиеп- жеткізу машинасының өнімділігін есептеу
Техникалық өнімділігі
Qтех==2 тмин,
(37)
мұндағы Vк- шөміш сиымдылығы, 2,5 м3;
Кн.к- шөміштің талтырылу коэффициенті, 1,0; γ- руданың көлімдік массасы,
3,5 тм3; Кр- қонарылған тау-кен массасының қопсыту коэффициенті- 1,6;
tц-цикл уақыты, мин,
tц=tн1+t2+tраз+tп=0,9+0,75+0,57+0,6 =2,82 мин,
(38)
мұндағы tн1- шөмішті толтыру уақыты, мин;
tн1==0,9 мин, (39)
мұндағы Кп1=1,3 – шойтастардың шығымына байланысты көсу кезең ұзақтығының
артуын ескеретін коэффициент;
t1=3 ... 4- шөбішті түсіру уақыты,с;
t2=5 ... 6- шөбішті көтеру уақыты,с;
t3=8 ... 9- стреланы түсіру уақыты,с;
t4=15 ... .16 – стреланы көтеру уақыты,с;
t5 = 10 ... ..15 – шөбіштің толу уақыты; с;
tраз- шөбіштің жүкты түсіру уақыты,
tраз=Кр1 =0,57 мин, (40)
мұндағы Кр1= 1,1 ... ..1,5-жүкты түсіру кезінде машинаның маневрге жұмсайтын
уақытын ескеретін коэффитциент;
t2- машинаның жүкпен қозғалыс уақыты,
t2==0,75 мин,
(41)
мұндағы v2 -жүк тиелген машинаның қозғалыс жылдамдығы, 133,3 ммин;
tп- бос машинаның қозғалыс уақыты
tп=мин,
(42)
мұндағы vn - бос машинаның қозғалыс жылдамдығы, 166,6 ммин;
L2,Lп- машинаның жүк тиелген және бос кезінде жүріп өтетін жолының
қашықтығы, м.
Тиеп -жеткізу машинасының пайдалану өнімділігі
Qэкс=60 ·Кв(Тсм-Тп.з.)Qтех=60·0,6(6-0,7)2=5 73 тсмена,
(43)
мұндағы Кв=0,6-машинаның уақыт бойынша пайдалану коэффициенті;
Тсм= 6 сағ - смена уақыты; ТП.З=0,7 – дайындау – соңғы жұмыстар
уақыты, сағ.
Комплекстердің техникалық және пайдалану өнімділіктерін есептеу.
СБУ-70 бұрғылау станогының өнімділігін есептеу
Бұрғылау құралынының массасы
(44)
мұндағы -штанга диаметрі;
- штанга ұзындығы;
-бұрғылық құралдың көлемдік массасы,кг.
Соққының ПӘК-і (45)
мұндағы -поршень массасы,кг;
-соққыланатын бөліктердің қалпына келтіру коэффициенті.
Соққы энергиясы жоғалтудың толық коэффициенты
(46)
мұндағы -штанганың гидросоқпамен корпустық қосылысындағы энергияның
жоғалым коэффициенті.
Әрбір соққы кезінде бұрғылық бас жүзінің жынысқа ену тереңдігі
(47)
мұндағы А-поршенның жекеленген соққысының энергиясы, Дж;
жыныстың сығылуға уақытша кедіргісі;
-бұрғы басының диаметрі , м;
бұрғы басының сүйірлену бұрышы;
бұрғы басы мен жыныстың үйкеліс коэффициенті;
бұрғы басының мұқалуынан соққы поршеньдігінің төмендеуін ескеретін
коэффициент.
Бұрғылаудың маханикалық жылдамдығы
(48)
Мұндағы -бұрғылау құралының 1 минуттағы айналу саны.
Бұрғылаудың техникалық жылдамдығы 11 мсағ,
(49)
мұндағы машинаның дайындық коэффициенті, 083;
машина жұмысының бір уақыттылық коэффициенті, 08;
бұрғылық бастық кері жүру жылдамдығы,- 20ммин;
бір бұрғылық басты алмастыру уақыты, 3мин;
B- бір қайралған бұрғы басының төзгімділігі, м;
бұрғылау машинасын бір скважинадан екінші скважинаға қою уақыты, 5мин;
скважинаны бұрғылай бастау уақыты, 3мин;
L-скважина тереңдігі, 12м;
станоктағы бұрғылау машинасының саны, 2;
Бұрғылау станогының сменалық пайдалану өнімділігі
(50)
мұндағы сменаның сағаттық ұзақтығы;
смена ішінде станокты пайдалану коэффициенті, 06.
ПД-5 тиеп-жеткізу машинасының өнімділігін есептеу.
Техникалық өнімділігі (51)
мұндағы шөміш сиымдылығы, 2,5;
шөміштің толтырылу коэффициенті,1.0;
руданың көлемдік массасы,3.5Т;
қопарылған тау-кен массасының қопсыту коэффициенті,-1.6;
цикл уақыты,мин,
(52)
мұндағы шөмішті толтыру уақыты,мин;
(53)
мұндағы шайтастардың шығымына байланысы көсу кезең ұзақтығының артуы
ескеретін коэффициент;
шөмішті түсіру уақыты,с;
шқмішті көтеру уақыты,c;
стреланы түсіру уақыты,c;
стреланы көтеру уақыты,c;
шөмітен жүкті түсіру уақыты,
(54)
мұндағы жүкті түсіру кезінде машинаның маневрге жұмсайтын уақытын
ескеретін коэффициент;
-машинаның жүкпен қозғалыс уақыты,
(55)
мұндағы жүк тиелен машинаның қозғалыс жылдамдығы, 133,3 ммин;
бос машинаның қозғалыс уақыты,
(56)
мұндағы бос машинаның қозғалыс жылдамдығы ,166,6 минмин;
машинаның жүк тиелген және бос кезінде жүріп өтетін жолының
қашықтығы,м.
Тиеп –жеткізу машинасының пайдалану өнімділігі
(57)
мұндағы машинаның уақыт бойынша пайдалану коэффициенті
сағ -смена уақыты ;дайындау соңғы жұмыстар уақыты,сағ.
Кеніштің берілген өнімділігі бойынша машиналар санын анықтау.
Бұрғылау қондырғыларының саны: , (58)
мұндағы смена ішінде машина жұмысының біркелкісіздік коэффициенті,
тсмена;
кеніштің сменалық өнімділігі, тсмена;
q-бұрғылау қондырғысы өнімділігі, тсмена;
(59)
мұндағы S-1м скважинаны қопару кезіндегі руда шығымы,;
пайдалану коэффициенті;
кен тіректегі руда тығыздығы, 3,5 т.
Машинаның инвентарлық паркі: , (60)
мұндағы қор коэффициенті.
ПД-5 машинасының жұмыстық саны
(61)
мұндағы жұмыстың біркелгісіздік коэффициенті.
Машиналық инвентарлық (тізімдік) саны: (62)
мұндағы қор коэффициенті.
Қосалқы жұмыстар үшін механикаландыру құралдарын таңдау.
Қопарғыш заттарды жеткізу үшін МАЗ-50З автомобиль базасында жасалған арнайы
машина қолданамыз. Жолуы күтін ұстау үшін БПД-20 бульдозері.Адамдарды
жеткізу үшін арнайы дизель вагонеткалары. Материалдар мен қосалқы
бөлшектерді жеткізу үшін тиеп-тасымалдау агрегаты ПСШ-30Д [3] қолданамыз.
Машиналарда жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелері мен пайдалану.
Өзі жүретін бұрғылама бас мынадай операциялардың автоматты орындалатын
жүйесімен толықтырылуы керек:бұрғылау процессінде жуушы суды беру тоқтап
қалған кезде бұрғылық машинасы өшірілуі керек; бұрғылық басты қайта көтеру
алдында берілген уақыт ішінде шпурды үрлеу; шпурдың берілген бұрғылау
тереңдігіне жеткеннен кейін соқпаны өшіріп,бұрғылық басты бастапқы орнына
қайтару;шпурды бұрғылауды бастар алдында жууды қосу. Өзі жүретін бұрғылық
қондырғының барлық резеңкелі нығыздамалар майға шөзімді резеңкеден
дайындалуы тиіс. Өзі жүретін бұрғылық қондырғының өлшеуші аспаптары.
Кеніштің бас инженерімен бекітілген графикке сәйкес бақыланып отырылуы
керек. Өзі жүретін бұрғылық қондырғының қалыпты жұмысы сығылған ауа қысымы
0,4-0,7МПа, ал гидравликалық жүйеде 7МПа кезінде қамтамасыз етіледі.
Тиеп-жеткізуші машиналарда қозғалтқышты шамадан тыс жүктемелеуге
рұқсат етілмейді, себебі бұл режимде катализатор тез ластанып кетеді.
Жүру доңғалақтардың балондарынағы ауа қысымы 0,35 ТПа кем болмауы керек.
Тоңазытқышта майлаушы майлардың температурасы С аспазы керек. Жүк
тиелген машина кем емес еңістерден жүріп өтуі керек. Еңіспен машинаның
өз еркімен қозғалуға рұқсат етілмейді бұл кезде міндетті түрде бір төменгі
берілісті қосу керек, бірақ тежеуіш педалін толық басуға болмайды. Газ
тазалау жүйесінің қосылыстарында пайдаланған газдар шығып кететін
жағдайларда машинамен жұмыс істеуге тиім салынады.[14]
Техникалық- экономикалық көрсеткіштер.
Есептеу қорытындысын кестеге жазамыз.
2-кесте. Еңбек ақы.
Мамандығы Сменадағы Бір жылдағы Тариф Жылдық қор,теңге
саны адам, смена кестесі
саны теңге
Бұрғышы- 2 1830 710 1299300
қопарушы
ПД машинисті 2 1830 710 1299300
ПД машинистінің2 1830 710 1299300
көлемшісі
Бекітпеші 3 2745 665 1825425
Электр слесары 3 2745 641 1759545
Слесарь 3 2745 620 1701900
Аудандық коэффицент 20% 1836954
Қосымша еңбек ақы 10% 918477
Әлеум. cақтанд. есеп 8% 734781
Жиыны: 12674982
2- кесте. Материалдар
Аталуы 1т рудаға Біреуінің Жылдың шығындар,
келетін шығынқұны, теңге теңге
ҚЗ,кг 0.450 35.7 9639000
Оталдырғыш бастар, дана 0.0012 5 3600
Бұрғылық болат, кг 0.004 50.5 121200
Цемент, т 0.020 26.3 315600
Жоңғыш майлау матер.т 0.009 5000 27000000
0.0013 38000 29640000
Ескерілмеген материал 10% 6671940
Қосалқы бөлш.20%НҚ2582960
Жиыны : 75974300
4 – кесте. Жабдықтар амортизаиясы.
Аталуы саны БіреуініЖалпы құны,Аморт.норм.,Жылдық шығындар
ң теңге %
СБУ-70 3 2175000 6525000 20 1305000
ПО-5 3 3625000 10875000 20 2175000
ЗМК-1 2 362500 725000 33 239250
БМ-68 2 1305000 2610000 33 861300
Басқа жабд.10%- 458055
Құраст.же 20%-916110
Жиыны: 5954715
5-кесте. Шығындардың құрама кестесі.
Шығындар статьясы Бір жылдың сомасы,
теңге
Еңбек ақы 12674982
Материалдар 75974300
Жабдықтр амортизациясы5954715
Жиыны: 94603997
1т руданың өзіндік құнын формула бойынша анықтаймыз
теңгет, (63)
мұндағы бір жылдық шығындар жиынтығы, теңге;кеніштің жылдық
өнімі, т.
3. КЕНІШТІК КӨЛІККЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОМЕХАНИКАЛЫҚ ЖАБДЫҚТАРДЫ ТАҢДАУ ЖӘНЕ
ЕСЕПТЕУ.
Көліктің түрін және көлік құралдарын таңдау.
Электровоз бен вагон типтерін таңдау жобалау және ғылыми-зерттеу
институттарының мәліметтері бойыша технологиялық жобалау нормасы негізінде
[4] жүргізіледі.
Барлық рудалы шахталарының газды емес және газбен шақ бойынша қауіпті
емес категорияға жататвның ескере отырып, электровоздың түйеспелісін
қабылдаймыз.
Руда мен бос жыныстарды тасымалдау үшін жанағы жабық аударылмайтын
вагондарды қабылдаймыз. Вагонетка сиымдылығын жеке электровоз түрін
(маркасын) кеніштің жылдық өнімділігі мен орташа тасымалдау ұзындығына
сүйене отырып анықтаймыз.
Бос бағытта түсіру орнынан тиеу орнына дейін қозғалыс кезінде тасып
шығару қашықтығы (5 сурет )
(64)
; (65)
мұндағы бірінші және екінші шахта алабының қанаттарының
ұзындығы,м;
кең сілемінен бас оқпанға дейінгі қашықтық, м;
блок ұзындығы, м;
кең сілемінен бос жыныстық штрекке дейінгі қашықтық, м;
Жүк тиілген бағытта түсіру орнын тиеу орнына дейін қозғалыс кезінде тасып
шығару қашықтығы
(66)
(67)
мұндағы т-кен сілемінің горизонтальды қалыңдығы, м.
Бос бағытта қозғалыс кезіндегі тасымалдау қашықтығы
(68)
Жүк тиелген бағытқа қозғалыс кезіндегі тасымалдау қашықтығы
Тасып шығарудың орташа өлшеген ұзындығы
(69)
Ұтымды қолдауы аймағы бойынша ВГ-2,2 мен К-10 электровоз қабылдаймыз
[4]
5-сурет. Айналмалы тасымалдау сұлбасы.
6-кесте. ВГ-2.2 вагонының техникалық сипаттамасы.
Параметрлері Мәндері
Сыйымдылығы, 2.2
Табанды жол ені, мм 750
Буфер бойынша ұзындығы, мм 2950
Шанақ ені, мм 1200
Рельс басынан биіктігі, мм 1300
Қатаңдық базасы, мм 1000
Ыдыс массасы, т 1.87
Ең аз бұрылу радиусы, м 20
7 – кесте. К 10 түйіспелі элетровоздың техникалық сипаттамасы.
Параметрлері Мәндері
Қабысу масасы, т 10
Тартқыш станция шинасындағы кернеу, В 275
Қозғалтқыштар саны 2
Қозғалтқыш қуаты, квт 33
Қозғалтқыштың тарту күші, H:
Сағаттық 9250
Ұзақтық 2450
Жылдамдығы, мс:
Сағаттық 3.25
Ұзақтық 5.2
Ток күші, A:
сағаттық 145
ұзақтық 62
Тежеу уақыты, c 3
Секциялар саны 1
Электровоздың көлік есебі .
Есептік параметрлерді анықтау.
Қабылданған вагонның іс жүзіндегі жүк көтергіштігі
т,
(70)
мұндағы V-вагонның сыйымдылығы,;
руданың үйінді тығыздығы,т;
вагон шапағының толтыру коэффициенті.
Жүк тиелген және бос вагонның қозғалысына негізгі кедергі
(71)
(72)
мұндағы вагон ыдысының массасы, т.
Поездің массасы.
Тиеу орындарында жолдың түзу учаскесінде өрге қозғалған кезде қабысу
шарты бойынша жүк тиелген составтың ең үлкен рұқсат етілген массасы
=т, (73)
мұндағы электровоздың секциялар саны;
электровоздың қабысу массасы;
құм себілмегендегі ілінісу коэффициенті;
поезд орнынан қозғалған кездегі үдеуі,м;
поездың айналмалы массасының инерция
коэффициенті;
i- жолдың промильдегі еңістігі.
Поездың қабылданған массасы үшін составтағы вагондар саны
n=
(74)
Жүк тиелген составтың нақтыланған массасы
т. (75)
Бос составтың массасы: т. (76)
Поездың пайдалы массасы т.
(77)
Тарту күші мен жылдамдылығы
Жүк тиелген және бос поездардың қалыптанған қозғалысы кезеңінде бір
қозғалтқышқа түсетін тарту күші Н; (78)
(79)
мұндағы электровоздың бір секциясындағы тартқыш қозғалтқыштар
саны.
Жүк тиелген және бос поездардың жылдамдықтарын формула бойынша
анықтаймыз
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
мұндағы қозғалтқыштың қуаты,квт;
сағаттың және ұзақтық режимдегі жылдамдық мс;
сағаттың және ұзақтың режимдегі тарту керні, H;
тісті берілістің п.ә.к –і.
Электровоздың тартқыштық жабдықтары бойынша жылдамдығы тежеу шарты
бойынша жылдамдықтан аспауы керек.
Механикалық теже кезіндегі электровоздың тежеуіш күші
кН.
Жүк тиелген және бос поездардың үлестік тежеуіш күші
Нт; (86)
Нт. (87)
Жүк тиелген және бос поездардың тежеулік баяулауы
; (88)
(89)
Жүк тиелген және бос поездардың тежеу шарты бойынша рұқсат етілген
жылдамдығы
(90)
, (91)
мұндағы тежеу уақыты, с;
қауіпсіздік ережесіне сәйкес тежеу жолы, м.
Тарту күші және тежеу бойынша алынған жылдамдықтардың ең аз мәнін
қабылдаймыз
болғандықтан ,
болғандықтан мәндерін қабылдаймыз.
Рейс ұзақтығы.
Орташалап өлшенген тасымалдау ұзындығы 1000м болған кезде жүк
тиелген және бос поездардың орташа жүріс жылдамдығын ”орныққан
жылдамдықтар” әдісімен анықтаймыз.
(92-93)
Жүк тиелген және бос поездардың қозғалыс ұзақтығы
(94-95)
Рейс ішіндегі поезд қозғалысының ұзақтығы
(96)
Составты тиеу уақыты
(97)
мұндағы бір вагонды тиеу уақыты, мин.
Вагон аударғышпен составты түсіру уақыты
(98)
мұндағы екі вагонды түсіру уақыты, мин;
Z-вагон аударғышпен бір уақытта түсірілетін вагондар саны.
Рейстің толық ұзақтығы
(99)
мұндағы мүмкін болатын күтулерді ескергенде бір рейс кезіндегі
маневрлердің ұзақтығы, с.
Қозғалтқыштарды қыздыруға тексеру.
Жүк тилген және бос поездар қозғалысы кезінде қозғалтқыштың тұтынатын
тоғының мәні.
(100-101)
мұндағы -сағаттың және ұзақтық режимдер кезіндегі қозғалтқыштың
тоғының мәндері, А.
болған кезде эквивалентті ток
(102)
мұндағы L-тиеп түсіру операцияларды кезінде электровоздың жұмысын
ескертетін коэффициент
Электровоздардың саны мен өнімділігі.
Аусым ішінде бір электровоздың мүмкін болатын рейстер саны.
(103)
мұндағы электровоздың смена кезінде жұмысының ұзақтығы смена
ұзақтығынан 30 мин кем болады деп қабылдаймыз, сағ.
Негізгі жүкті тасымалдауға кететін аусым ішіндегі қажетті рейстер
саны
(104)
мұндағы кеніштің аусымдық өнімділігі, тсмена;
К-біркелкісіздік коэффициенті;
бос жынысты тасымалдауды ескеретін коэффициент.
Смена ішіндегі қосынды қажетті рейстер саны
(105)
мұндағы адамдарды тасымалдауға арналған рейстер саны,
материалдар мен жабдықтарды тасымалдауға арналған
рейстер саны.
Қажетті жұмысшы электровоздар саны
(106)
Электровоздардың тізімдік саны
,
(107)
мұндағы қордағы электровоздар саны,
Электровоздың негізгі жүк бойынша мүмкін болатын орташа аусымдық
өнімділілігі.
т.кмсмена.
(108)
Электровоздың есептік аусымдық өнімділігі
т.кмсмена, (109)
мұндағы L-тасып шығарудың орташа өлшенген ұзындығы, км.
Электровоздың материалдарды, жабдықтарды және адамдарды
тасымалдауын ескергендегі аусым аралығындағы есептік пайдалану коэффициенті
(110)
Кен және бос жыыстарды тасымалдауға қажетті вагондардың тізімдік саны
(111)
мұндағы қордағы және жөндеудегі вагондарды ескеретін коэффициент,
оқпан албарындағы және жер бетіндгі вагондағы
ескеретін коэффициент.
Элктровоздың тасымалдауды электр мен қамтамасыз ету есебі
болғанда орташа поездық ток (112)
мұндағы тартқыш қозғалтқыштардың қосылу сұлбасына байланысты
қабылданады, параллель қосылғанда
Тартқыш аралық (қосалқы) станцияның ең үлкен қуаты кВт,
(113)
мұндағы И-тартқыш аралық станция шинасындағы кернеу, В;
электровоз секциясындағы қозғалтқыштарды қосу тогы, ол сағаттық
токқа тең;
электровоздың қатар жұмысын ескеретін коэффициент.
Тартқыш аралық станцияның жұмыстық қуаты
кВт,
(114)
мұндағы түрлендіргіш агрегаттың асыра жүктеу коэффициенті.
Жұмыстық қуат бойынша АТПШС-100088 типті түрлендіргіш агрегатты
қабылдаймыз, оның оратылған қуаты 88кВт.
Электр энергия шығыны
Бір рейстегі энергия шығыны
кВт·сағ. (115)
Орталық жер асты аралық станиясындағы ауысымдық энергия шығыны
кВт·сағ, (116)
мұндағы түрлендіргіш қондырғысының П.Ә.К;
электр желісінің П.Ә.К-і.
Энергияның үлесті шығыны
квт·сағкм. (117)
Оқпан албарыны өткізгіштік қабілетін есептеу.
Оқпан олбарының өткізгіштік қабілеті
тсм, (118)
мұндағы Тсм-аусым ішіндегі вагон аударғыштың жұмысының ұзақтығы, сағ;
вагон аударғыштың аусымдық пайдалану коэффициенті;
составтардың бос жынысты түсіруін ескеретін коэффициент.
Составтың жүгін түсіру ұзақтығы
(119)
мұндағы оқпан албарындағы поездардың арасындағы рұқсат етілген
қашықтық, м;
оқпан албарындағы составтың қозғалыс жылдамдығы, мс;
бір уақытта екі вагонды түсіру уақыты, мин.
болғандықтан ОК-2,8-574 маркалы бір вагон аударғышты қабылдаймыз (8
кесте).
8-кесте. ОК-2.8-574 маркалы шахталық вагондарды аударғыштың техникалық
сипаттамасы
Параметрлері Мәндері
Түсірілетін вагонның типі ВГ-2.2
Бір уақытта түсірілетін вагондар саны2
Барабанның бір айналымының уақыты, c 18
Пневмосоқпалар саны 2
Массасы , кг 15400
ОК-2.8-574 шахталық вагондарды аударғыштың жеке қуатын есептеу
Вагон аударғыш роторының массасы
, (120)
мұндағы вагон аударғыштың массасы, кг.
Вагон аударғыш роликтеріне түсетін жалпы қысым күші
(121)
Жетектік роликтерге түсетін қысымы
(122)
(123)
Ротордың ойналым уақыты: ,
(124)
Мұндағы ротордың айналу жиілігі,.
Ротордың жылдамдығы (125)
Жүк тиелген ротормен қозғалыс кезінде ротордың айналысына кедергі
(126)
Бос ротормен қозғалыс кезінде ротордың ойналысына кедергі
(127)
мұндағы ротор роликтермен дөңгеленгендегі үйкеліс коэффициенті;
подшипниктердегі үйкеліс коэффициенті;
ротор мен жетекті роликтері арасындағы үйкеліс коэффициенті;
цапфа диаметрі,м.
Жүк тиелген вагонмен қозғалған кездегі қозғалтқыштың қуатын есептеу
(128)
Бос вагонмен қозғалған кездегі козғалтқыштың қуатын есептеу
кВт,
(129)
мұндағы редуктордың П.Ә.К-і.
Базалық қозғалтқыштың асыра жүктеу коэффициенті
(130)
рұқсат етілген жүктеу коэффициентінен артып кеткендіктен
біліктегі қуаты 35кВт,ал айналу жиілігі 700 болатын МКТВ 512-8 маркалы
электр қозғалтқышын қабылдаймыз.
Қабылданған қозғалтқыштың асыра жүктеу коэффициенті
,
(131)
Берілетін қуаты 44.5-161кВт, ал беріліс саны болатын ЦД2-85М
редукторын таңдаймыз.
Жетекші роликтің жылдамдығы айнмин. (132)
Ротордың айналу жиілігі (133)
Электр энергиясының шығыны
Электровоздарға жұмсалатын бір жылдық электр энергиясының шығыны
кВт·сағ, (134)
мұндағы аусымдық электр энергиясының шығыны, кВт·сағсм
Вагон аударғышқа жұмсалатын бір жылдық электр энергиясының шығыны
Квт·сағ, (135)
Стрелкалы ауыстырғыштарға жұлқалатын бір жылдық электр энергиясының
шығыны
кВт·сағ,
(136)
мұндағы N-козғалтқыш қуаты, кВт;
қуатқа қозғалтқышты пайдалану коэффициенті ;
Т- бір аусымдық ұзақтығы, сағ;
машиналық уақыт коэфициенті;
қозғалтқытың П.Ә.К-і.
Жалпы электр энергия шығыны
кВт·сағ. (137)
Трансформаторлардың орнатылған қосынды қуаты
, (138)
мұндағы қозғалтқыштардың бір уақыттылық қосылуы коэфициенті;
қуат коэффициенті.
Трансформаторлардың орнатылған қуатына төлеуді ескеретін электр
энергиясының құны
теңге,
(139)
мұндағы а және в- тұтынатын 1кВт· сағ энергиясының құны және бір
жылдағы орнатылған қуаттың 1кВ·А тарифі, тг.
К- ауытқыған кезде жеңілдікті немесе үстемені ескеретін
коэффициенті [4].
Техникалық –экономикалық көрсеткіштер.
Техникалық –экономикалық көрсеткіштерді мынадай негізгі көрсеткіштер
бойынша есептейміз: күрделі шығындар және амортизациялық жарналар (9
кесте), еңбек ақы (10 кесте), электр энергиясы
(11 кесте), материалдар (12кесте). Есептеулер нәтижелерінің 13-кесте
жазамыз.
9- кесте. Күрделі шығындар және амортизациялық жарналар
Жабдықтар аталуы Саны Құны, мың теңге Амортиз.жарна.Амортиз.жарна.
жалпы нормасы жылдық қоры,
мың теңге
біреуінің барлығы
1 2 3 4 5 6
К-10 электровозы 5 1200 6000 18.6 1116
ВГ-2.2вагоны 65 103 6695 32.1 2149
ҚЗ вагоны 5 113 565 32.1 181
Арнауы вагон 5 88.9 444.5 32.1 142.7
Өрт поезының
вагоны 15 70 1050 32.1 337
ВДИ 10 68 680 32.1 218
ОК-2.8-574 вагон 2 2305 4610 26.8 1235
аударғышы
СЦБ 1 470.4 470.4 6.2 29
Аралық тартқыш 1 847 847 14.2 120
станциясы
Аралық тартқыш 1 847 847 14.2 120
станциясы
Басқа жабд.,10% 2319
Құраст.және 4639
бөлш.20%
Барлығы: 12761,4
10 – кесте. Еңбек ақы
Мамандық атыДәрежесі Тәуліктегі Жылдық, Күндік Еңбек Барлық Барлы-
ад.смена төлем ақыақының қосым-шғы, мың
мөлшері, жылдық а ақы, теңге
теңге қоры, 80% мың
мың тг. тг.
Келтен-дерТізім-дік
і
К-10 эл.возы 4 49 194895 941342
ОК-2.8-574 вагон 1 28 100470 435270
аударғышы
Стреланы ауыстырғыштар 25 0.4 28705 138645
Трансформатор 1 2218633
Барлығы: 3783890
12-кесте. Материалдар шығыны
Аталуы Жалпы құны, тг
Майлағыш,сүрткіш материалдары (энергия құнынан 378389
10%)
Қосалқы бөлшектер (жабдықтар құнынан 3%) 69596
Арзан және тез тозатын құралдар, арнайы киім 479030
(тізімдік жұмысшыларға 7150)
Барлығы: 927035
13-кесте. Жалпы шығын
Шығындар элементтері Мәндері ,тг
Амортизация 12761400
Еңбек ақы 61722000
Электр энергия 3783890
Материалдар 927035
Барлығы: 79194325
1т руданың тасымалдауға өзіндік құны
тгт,
(140)
4. СТАЦИОНАРЛЫҚ ҚОНДЫРЫЛҒАН СУ ТӨКПЕ.
Су төкпеге сұлбаларын таңдау.
Қазудың тау-кен техникалық жағдайларына және шахтадағы су келімі
жағдайларына сәйкес бір орталық су төкпе қондырғысы бар су төкпе сұлбасын
қабылдаймыз. Бұл сұлба кезінде су төкпе қондырғысын төменгі горизонтта
орналыстырып жоғарыда орналасқан горизонттардан суды төмен қарай жіберіп
отырамыз [4].
Насостарды есептеу және таңдау.
Насостың шамамен алынған өнімділігі: сағ, (141)
мұндағы қалыпты с келімі -сағ.
20 - бір ыңғай қауіпсіздік ережелерінің жауаптарына сәйкес насос қалыпты
тәуліктік су келімін 20 сағаттан аспайтын уақыт ішінде тартып шығаруы
керек.
Жұмыс кезінде желіге түсетін монометрлік қысым геодезиялық биіктік
Н пен сыртқы желідегі қысым жоғалыын Нқосындысына тең болу керек.
(142)
Тереңдетілген су камералары үшін геодезиялық биіктік,
, (143)
мұндағы су төкпе қондырғысы орналасқан горизонтқа дейінгі
шахтаның тереңдігі - 980м;
-насостың камераның жұмыстық горизонт деңгейіне қатысты тереңдетілу
биіктігі - 2м;
шахта оқпанынан шығар жердегі құбырдың судық құйылу биіктігі-2м;
- су жинағыштағы су тірегінің шамасы-2м.
Қысым жоғалымын гоедезиялық биіктіктің 5-15% шегінде қабылдаймыз -
97.8 м.
Насостық шамалық өнімділігі және маномертлік қысым бойынша [6]
кесте бойынша ЦНС300-1170 насосын таңдаймыз.
14 кесте-ЦНС300-1170 насосынының техникалық сипаттамасы
Параметрлері Мәндері
Су берілімі,сағ 300
Қысымы, м.су.бағ. 1170
Айналу жиілігі, айнмин 2950
Насостық ПӘК-і 0.76
+С температура кезіндегі -2
сорудың рұқсат етілген вакуумдық
өлшеу биіктігі, м.су.бағ.
Жұмыстық сипаттама шегіндегі 220-380
насостың су берілімі, сағ
Ең үлкен ұзындығы, мм 3000
Фундаментік болттар арасындағы 1193
ұзындығы, мм
Масасы, кг 2350
Насостың тұрақты жұмысын тексереміз.
Тұрақты жұмыс жасау үшін мына шарт орындалуы керек:
,
(144)
мұндағы
насостың жабық қысымда жасайтын қысымы-130
Қажетті жұмысшы доңғалақтр саны , (145)
мұндағы бір жұмысшы доңғалақпен жасайтын қысым.
[15] кесте бойыша насостардың қажет санын таңдаймыз.
15- кесте. Қажетті насостық агрегаттар саны
Жалпы саны Жұмыстағы Қордағы Жөндеудегі
3 1 1 1
6- сурет. Су жүретін құбыр сұлбасы
Насостық камералар және су жинағыштар.
Бас су төкпе қондырғысының насостық камерасын және су жинағышын шахта
оқпанына жақын кеніштік албарда орналастырамыз.
Су жинағыштар резервуарлар қызметін атқарады, онда шахталық су
жиналып онан су жер бетіне тартылып шығарылады.
Су жинағыш көлемін төрт сағаттық қалыпты су келімі мөлшерін
сыйыстыру шартынан анықтаймыз
(146)
Су жинағыштың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Дипломды жоба Майқайын кен орны жағдайында жер асты кенішінің
электрлі механикалық бөлімінің жобасын жасау тақырыбына орындалған.
Жобада Майқайын кен орнын қазудың тау-кен техникалық жағдайында қазу
және тазалау, кеніштік тасымалдау және көтеру, су шөкпе, жалпы шахталық
желдету, тау-кен жұмыстарын сығылған ауамен және электр энергиясымен
қамтамасыз ету жұмыстарына арналған есептеу және жабдықтарды таңдау жүзеге
асырылған.
Барлық бөлім бойынша техникалық-экономикалық көрсеткіштерді
есептеулер жүргізілген және еңбекті қорғау, өнеркәсәптік санитария және
техника қауіпсіздікі бойынша шаралар қаростырылған.
Жобаның арнайы бөлімінде поршенді компрессордың реттеу процесі
баяндалады.
АННОТАЦИЯ
Дипломный проект выполненна тему Разработка проекта
электромеханической части подземного рудника в условиях Майкаинского
месторождения.
В проекте на базе горно - технических условий разработки Майкаинского
месторождения осуществлены расчеты и выбор оборудования для проходческих и
очистных работ, руднического транспорта и подъема, водоотлива, оющешахтного
проветривания, снабжения горных работ сжатым воздухом и электроэнергией.
По всем разделам произведены расчеты техно – экономических показателей
и предусмотрены мероприятия по охране труда, промышленной санитарии и
те6хнике безопасности.
Специальная часть проекта описывает процесс регулирования поршневого
компрессора.
ANNOTATION
Qualification project is concerned with theтe Elaboration of a
project of electro technical part of underground тine in conditions of
Тaykain layer.
Calculations and choice of equipтent for тauntain pass and
ratification works, тining transport and lift, water-off and ventilation,
providing of тining works with the help of coтpressed gas and electro
energy has been тade in the project on the basis of Тayrain layer.
A special part of a project destribes the process of operation of
piston coтpressor.
Calculation of technico – econoтical indexes has been тade and the
тeasures on safeguarding of labour, industrial sanitation and technical
security has also been foreseen.
КІРІСПЕ
Қазіргі уақыттағы кеніштік шахталар жоғары өнімділікті, техникалық
жетілдірілген шетел жабдықтарымен, соның ішінде өзі жүретін бұрғылау
қондырғыларымен жинайтын және тиейтін жеткізуші машиналармен, ірі су төкпе
агрегаттарымен және басқаларымен жарақталған.
Осы техникалалды пайданалудың техникалық –экономикалық пәрменділігі
оны, техникалық сауатты пайдалануды және мамандандырылған жөндеуді
ұйымдастыруға тікелей байланысты болады.
Алдыңғы қатарлы техника кен қазу қарқындылыған, еңбек өнімділігін
аттыруда және кен қазып алу құнын төмендетуде кең жол ашады.
Бұл дипломдық жобада есептеу Майқайын кен орнына сәйкес ең ыңғайлы
жабдықтар пайдаланылды.
ТАЛДАУ БӨЛІМ
Кен орнын қазу бойынша негізгі жобалық техникалық шешім тұтас алғанда
бекітілген негізділген материалдар мен технологиялық уақыт тәртібіне сәйкес
келеді.
Кен орны Центральная шахтасының оқиандарымен аршылады – негізгісі
скиптік оқпан. Бос жыныстық және клеттік көтеру желдетуші оқпан бойынша
жүргізіледі.
Кен қорларын қазып алу үшін этаж аралың штректері бар этаждық қазу
жүйесі қабылданады.
Тау-кен қазбаларын қазу және тазалау жұмыстары өзі жүретін
жабдықтарды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
Кеніштік көлік бұл электровозды көлік. Руда К-10 электровоздарымен Г-
2,2 вагонкаларымен тасымалданады.
Горизонтта айналмалы тасымалдау жүйесі қабылданған.
Сығылған ауамен қамтамасыз ету Центральная шахтасының компрессорлық
станциясынан жүзеге асырылады. Ауамен жабдықтау магистральды желісі
горизонт бойынша жұмысшы блоктарға таратылып қойылған.
Кенішті желдету флангалық әдңспен жүзеге асырылады. Желдету тәсілі
сөруші тәсіл.
Су шөкпе барлық горизонттардан төменгі су жинағышқа суды жиберіп,
одан бас су төкпе қондырғысы жер бетіне айдап шығаратын сұлба бойынша
жүзеге асырылады. Қалыпты су келімі 190 м3 сағ, ал ең үлкен су келім 240
м3сағ құрайды.
Насостық камера ЦНС – 300х1170 насостарымен жабдықталады.
Кенішті электр энергиясымен қамтамасыз ету жер бетіндегі бас
мөмендеткіш аролық станция арқылы жүзеге асырылады.
Қазіргі істеп тұрған жер асты кенішінің электромеханикалың қызмет
жұмысына жасалған анализ негізінде мына нәрселер анықталды. Кеніштің осая
жері бұл көтеру жұмысының жеткіліксіз өнімділігі, сол үшін бас
магистральды қазбалар бойынша тасымалда құралы ретінде конструкциясы
жақсартылған электровоздарды пайданалуды қарастыру қажет.
1. ТАУ-КЕН БӨЛІМ
Кен орнын қазуды жер асты немесе ашық тәсілмен жүргзуді салыстыру
әдісімен анықтаймыз.
Шектік аршу коэффициентін табамыз
,
(1)
мұндағы Сп-3500 тгт –руданы жер асты тәсілмен қазып алудың өзіндік құны;
С0=2000 тгт- руданы ашық тәсілмен қазып алудың өзіндік құны; Св= 1500 тгт
–аршу жұмыстарының өзіндік құны.
П.И. Городецкий формуласы бойынша карьнрдің экономикалық тереңдігін
табамыз
(2)
мұндағы торт- руда денесінің орташа қалындағы,м; ctgββ,ctgβα - карьер
борттарының қиябет бұрыштары, град.
Руда денесінің жоғарғы шекарасы жер бетінен 230 м тереңдікте
орналасқан, ал карьердің экономикалық тереңдігі 12 м, осыдан көрініп
тұрғандай бұл кен орнына жер асты қазу тәсілін пайдаланған дұрыс болып
табылады.
1.1 Кеніштің негізгі параметрлерін анықтау
Кенішті жобалау кезінде ең негізгі мәселелердің бірі бұл кеніштің
оңтайлы параметрлерін анықтау болып табылады.
Кеніштің жылдық өнімділігін табамыз
Аж=16 тжыл, (3)
мұндағы К1=1,2 – руда денесінің құлау бұрышына байланысты коэффициент;
К2=1 – руда денесінің қалыңдығына байланысты коэффициент; Кш- руданы шығар
коэффициенті; Кр=0,08 – қазу тәсілне байланысты құнарсыздан коэффициенті,
vж= 16м – тау- кен жұмысының жылдық төмен түсуі; Sr=Lпр·торт= 1280·10=12800
м2, (4)
мұндағы Lпр=1280 м – созылым бойынша руда денесінің ұзынды торт=10 м-
руда денесінің орташа қалындығы.
Руданы шығару коэффициенті
Кш=1-Кп=1-0,2=0,8,
(5)
мұндағы Кп – қазу жүйесіне байланысты руданың жоғалым коэффициенті.
Руданың балансты қорларын табамыз
Qб=Lпр· Lпад · торт ·γ=1280·761·10·3,5=34092800т.
(6)
мұндағы Lпад – руда денесінің құлау ұзындығы, м,
Lпад= м, (7)
мұндағы Нр – руда денесінің жату тереңдігі, м; γ- массивтегі руда
тығыздығы, тм3; Һн- руда үстіндегі шөгіндігің (наностың) және жыныс
қыртысының биіктігі, м; α- руда денесінің құлау бұрышы, град.
Шығаралатын қорларды табамыз
tнег==39,6≈40 жыл.
(8)
Кеніштің толық қызмет жасау мерзімі
Т=tд+tнег+tз=3+40+2=45 жыл,
(9)
мұндағы tд-кәсіпорының жобалық қуатына шығуға дейінгі даму мерзімі (3-
5 жыл); tз – кеніштің тоқтау мерзімі (2-4 жыл)
tд және tз мәндерінің аздарын қабылдаймыз, себебі кеніштің жылдық
өнімділігі Аж=1,5 млн. тжыл аз. 0.
1.1.1 Бір уақытта тазалап қазып алуда болатын блоктар санын анықтау
Кеніштің жылдық өнімділігі тазалап қазып алу шебінің шамасы бойынша
тазалау жұмыстарының даму жағдайларына сүйене отырып анықталады
Аж=586 425 тжыл, (10)
мұндағы Крез- блоктардың резервтік коэффициенті; Рб – блоктың орташа
айлық өнімділігі, тай; К0 – кеніш бойынша жалпы қазып алудағы тазалау
жұмыстары кезіндегі руданы қазып алудың меншікті салмағын ескеретін
коэффициент;
n0 – тазалап қазудағы бір уақытта жұмыс істейтін блоктар саны
n0=
(11)
Тазалау блоктарын былай бөлеміз:
2 горизонтта- 3 блок
3 горизонтта – 3 блок
4 горизонтта – 3 блок.
1.2 Кен орнын ашу тәсілін таңдау
Ортамен тік құламалы кен орны үшін руда денесін ашу вариантарын
қарастырамыз:
1. Жатпа бүйір жағынан және этаждық квершлагтармен тік шахтаның оқпанмен
ашу. Артықшылықтары: оқпанның жылжу аймағынан тыс жерде орналасуы, оны
жүргізуге және күтіп ұстауға кететін шығынның аздағы. Кемшіліктері
көлбеу оқпанмен ашуға қарағанда квершлагтардың ұзындығының
үлкенділігі.
2. Жатпа бүйір жағынан және толтық квершлагтармен тік шахталық ақпанмен
ашу.
Артықшылақтары: бұл тәсіл кезінде бірінші варианттағы ашу тәсілінің
артықшылықтары кіреді, сонымен қатар тасымалда ұзындығы қысқарып су төкпе
мен руданы көтеру орталықтандырынады.
Кемшіліктері: жоғары горизонттардан руданы қайта түсіруге байланысты басқа
ашу тәсілдерімен салыстырғанда көтеруге кететін шығынның біршама артуы.
3. Руда денесімен қиылысатын тік оқпанмен ашу. Қосымша ақпандар шахта
алабының екі жақ шетінде орналасқан.
Артықшылықтары: квершлагтар ұзындығының аздығы, руданы тасу ұзындығының
қысқаруы.
Кемшіліктері: қорғаушы кен тірегінде пайдалы қазба жоғалымының көптігі.
4. Жатпа бүйірде көлбеу шахталық оқпанмен ашу.
Артықшылықтары: квершлагтар ұзындығының аздығы, тасымалдау ұзындығының
аздығы.
Кемшіліктері: көлбеу оқпанды жүргізуге және оны күтіп ұстауға байланысты
жұлқалатын шығынның көптігі.
Осы қарастырылған ашу тәсілдерінің ішінен біздің жағдайға ең
қолайлысары бұл жатпа бүйір жақтан және этаждың квершлагтармен және жатпа
бүйір жақтан және топтпнған квершлагтармен тік шахталық оқпанмен ашу
тәсілдері болып табылады.
Ары қарай осы екі тәсілді салыстырамыз.
Келтірілген шығындарды есептеу
1. Кен орнының жатпа бүйір жағынан және этаждық квершлагтармен тік
оқпанмен ашу тәсілі.
2. Кен орнының жатпа бүйір жағынан және топтық квершлагтармен тік
шахталық оқпанмен ашу тәсілі.
Күрделі шығындар
Негізгі оқпанды жүргізу құны
Ко.ст(1,2)= (Нр+Һ3)S0Кпр.ст= (980+30) 87 500=3399х 106 тг.,
(12)
Мұндағы S0 – диаметр -7 м болғанда негізгі оқпанның көлденең
қимасының ауданы;
Кпр.ст – негізгі оқпанның 1 м3 (жүргізу) өту құны - 87500 тгм3;
Нр = 980 – руда денесінің жату тереңдігі;
Һз= 30 м – змфтық (шахта түбінде су жиналатын шұңқырдың) тереңдігі.
Желдетуші оқпандарды (жүргізу) өту құны
Кв(1)= Кв(2)= nв · Нв · Sв · Кпр.в = 2 ·980 60000= 2307·106 тг,
(13)
Мұндағы Кв(1),Кв(2)= 1 және 2 тәсіл кезінде желдетуші оқпандарды өту
(жүргізу) құны,
Sв- Диаметрі =5 м болатын желдетуші оқпанның көлденең қимасының
ауданы;
Nв= 2 – желдетуші оқпандар саны.
Квершлагтарды жүргізу құны
Кв(1)= Sкв · Кпр.кв= 5420·12,5·14000=948·106 тг;
(14)
Ккв(2)= Sкв · Кпр.кв = 1980·12,5·14000=346·106 тг.
Мұндағы және= 1және 2 ашу тәсілі кезіндегі тасып шығару
квершлагтардың қосынды (жалпы) ұзындығы;
Sкв- квершлагтардың қимасының ауданы, м2;
Кпр.кв- квершлагтың 1 м3 жүргізу (өту) құны-14000 тгм3
Жер үстіндегі ғимараттармен құрылыстар құрылысының құны
Д(1)=Д(2)=9,2+3,24·Аr=9,2+3,24·7500 00=11,6·106тг.
(15)
1. Пайдалану шығындары
Негізгі оқпанды күтіп ұстау құны
Со.ст(1)= Со.ст(2)= (Нр+h3)Т·Сп= (980+30)Т·21000=954,45·106 тг,
(15)
мұндағы Сп – бір жылдағы негізгі оқпанның 1 м күтіп ұстау құны -21000
тг.мжыл
Қосалқы оқпандарды күтіп ұстау құны
Свсп(1)=Свсп(2)= пв·Нр·Т·Спв= 9·980·45·15000=1323·106 тг.
(16)
мұндағы Сп.в – қосалқы оқпанның 1 м күтіп ұстау құны, - 15000 тг.мжыл
Квершлагтарды күтіп ұстау құны
Скв(1)=lср(91) ·tэ·Скв = 338·3·12000=12·106 тг.
(17)
мұндағы lср(91) – 1 варианттағы ашу тәсіліндегі квершлагтардың орташа
ұзындығы.
1- Сурет-Жатпа бүйір жағынан және топтық квершлагтармен тік оқпанмен ашу
тәсілінің сұлбасы
Lср(1)=,
(18)
tэ – бір этаждың жұмыс істеп өту уақыты
tэ = 3 жыл,
(19)
Скв(2)=lср(2) · tэ · Cкв=330·3·12000=11·106 тг. ,
(20)
мұндағы lср(2)- 2 варианттағы ашу тәсілі кезіндегі квершлагтардың
орташа ұзындығы
Lср(2)= м,
(21)
Скв – бір жылдағы квершлагттың 1 м күтіп ұстау құны,- 1200 тг.мжыл
Руданы квершлог бойынша тасып шығару құны
Сот(1)=lср.отк(1) · Qш · Стр=344·29700000·0,03=306,5·106 тг,
(22)
мұндағы lср отк(1)- 1 тәсіл кезіндегі шығару квершлагтарының орташа
ұзындығы
Lср отк(1) м,
(23)
Сот(2)=· Qш ·Стр= 344·29700000·0,03=304,7·106 тг,
Lср.отк(2) м,
Стр- 1 т руданы квершлагтың 1 м тасып шығару құны, -0,03 тгт.м
Руданы оқпанмен көтеру құны
Спод(1)= Нпод(1) ·. Qш ·Спод= (280+)29700000·0,3=5613·106 тг,
(24)
мұндағы Нпод(1)- 1тәсіл кезіндегі орташа көтеру биіктігі, м;
Спод(2)=Нпод(2) ·Qш · спод= (310+)29700000·0,3=5880·106 тг,
мұндағы Нпод(2)- 2 тәсіл кезіндегі орташа көтеру биіктігі, м;
Спод= 0,3- 1 т руданы оқпанмен 1 м- ге көтеру құны, тгтм.*******
Жер бетіндегі ғимараттар мен құрылыстарды күтіп ұстау құны
Е(1)=Е(2)= (0,06=0,046Аr)Т=(0,06+0,046·750000) 45=4,2 ·106 тг.
(25)
Кемтірілген күрделі шығындарды табамыз
Кз(1)= =8887 тгт, (26)
мұндағы - 1 ашу кезіндегі күрделі шығындар қосындысы, тг,
Кз(2)= тгт,
мұндағы-2 ашу тәсілі кезіндегі күрделі шығындар қосындысы, тг.
Келтірілген пайдалану шығындарды табамыз
Сэ(1)= =276,53 т, (27)
Сэ(2)= =285,5 т,
мұндағы және - 1 және 2 ашу тәсілі кезіндегі пайдалану
шығындары косындысы.
Жалпы келтірілген шығындар.
У = Сэ + Ен . Кз ,
(28)
У(1)= 276,53+0,13 ·8887=1431 тгт,
У(2)=285,5+0,13 ·8084=1336 тгт,
мұндағы Ен – күрделі қаржы бөлу пәрменділігінің нормативтік
коэффициенті.
У1У2 болғандықтан екінші ашу тәсілін, яғни кен орнынын жатап бүйір
жағынан және топтық квершлагтармен тиік шахталық оқпанмен ашу тәсілін
қабылдаймыз.
Негізгі руда көтергіш оқпанды салу орнын тандау
Негізгі руда көтергіш оқпанды салу орнын проф.П.П. Соболевскийдің
графикалық әдісімен анықтаймыз.
Руда денесін созылым бойынша блоктарға бөліп әрқайсысынын көлемін
есептейміз
Q1=Lпад1 .т1. Lпр1 .γ=750·10·400·3,5=10,5·106;
Q2= Lпад2 ·т2 ·Lпр2.γ= 680·8·310·3,5=5,9·106;
(29)
Q3=Lпад3 .т3 . Lпр 3 .γ=690·9·290·3,5=6,3·106;
Q4=Lпад 4 . т4 . Lпр4 .γ=30·7·280·3,5=4,3·106;
мұндағы Lпад 1,2,3,4-1,2,3 және 4 блоктардың құлама ұзындықтар,
т1,2,3,4-1,2,3, және 4 блоктардың қалындықтары, м,
Lпр1,2,3,4 -1,2,3 және 4 блоктардың созылым бойынша ұзындықтары,м, γ-
массивтегі руданын тығыздағы,тм3.
Ары қарай проф. П.П.Соболевскийдің методикасына сәйкес қажетті
тұрғызуды жүргіземіз, одан параболаның ең төменгі түсу нүктесі бойынша
оқпанды салу орнан анықтаймыз, бұд орын руда денесінен сол жақ қапталынан
580 м қашықтықта орналасады.
Дайындау тәсілін жөндеу
Руда денесінің жату жағдайына негізге ала отырып дайындау тәсілі екі
бос жыныстық (бейкендік) штрихтермен жүзеге асырылады. Бұл кезде тік құлама
кен орнынан жатпа бүйерінде 8-10 м қашықтықта бос жыныстық штрихті өтеді,
ал руда денесінен 20-30м қашықтықта екінші бос жыныстық тасып шығару штрегі
жүргізіліп оларды әр бір 100-200 м сайын блоктармен қосады. Тиеу штрегі әр
бір 10м сайын траншеялық –бұрғылау штректермен созылым бойынша тиеу
ортарымен (камералармен) бөліп отырады. Бос жыныстық штрихтермен дайындау
тәсілі штрек үстіндегі кен тіректердегі жоғалынды болдырмайды.
2- сурет. Оқпанды салу орнын проф. П.П.Соболевскийдің графикалық әдісімен
анықтау.
3- Сурет.Оқпанды салу орнын проф. П.П.Соболевскийдің графикалық әдісімен
анық
Қазу жүйесін таңдау
Руданы этаж аралық штректерден қоларып уататын қазу жүйесін таңдаймыз.
Бұл қазу жүйесінің мәні этаждық тәсілмен дайындалған кенді жеке қазу
блоктарына бөледі, ондағы кен қорын камералармен қазып алып отырады.
Тазалуы алу жұмысын камералар мен камера аралық кен тіректер шекарасында
тілме өрлемені тілме (кескіш) саңылауға кеңейтуден бастайды. Терең
скважиналарды бұрғылауды этаж аралық штректерден өзі жүретін бұрғынау
машиналар көмегімен жүзеге асырамыз. Отырылған руда өзінің салмағы әсерімен
тиеуші кірме шабанына түсіп, онда шиеп- жеткізуші машиналармен кен құдыққа
жеткізіліп отырады. Қазылып алынған кеңістік қалдырылған камера аралық кен
тіректермен ұсталып тұрады.
Техникалық- экономикалық көрсеткіштер: руда жоғалымы 18-20% және
одан сәл жоғары; құнарсыздану 8-10%; забойлық жұмысшының еңбек өнімділігі
60- 80 тсмена; 1000т рудаға келетін дайындаушы тілме қазбалар көлемі 12-16
м; қопарғыш заттың (ҚЗ) (меншікті) үлестік шығыны 0,4-0,5 кгт.
2. ТАУ-КЕН ҮҢГІЛЕУ ЖӘНЕ ТАЗАЛАУ ЖҰМЫСТАРЫН МЕХАНИКАЛАНДЫРУ ҚҰРАЛДАРЫН
ТАҢДАУ ЖӘНЕ ЕСЕПТЕУ
Үңгілеу және тазалап алу комплекстерінің машиналарын таңдау
Пайдалы қазбаны жер аты тәсілмен механикаландырып қазып алу технологиялық
процесі мындай операциялардан тұрады: кен массивінен руданы болу, забойда
оны жеткізіп беруші құралға тиеу, тиеу- аударып тиеу пунктіне жеткізу,
төбені бекіту және басқару.
Осы опрецияларды тау- кен өнеркәсібінде орындау үшін жекелнген
машиналар, сол сияқты олардың комплекстері қолданылады.
Тазала забойында қазып алудың негізгі және қосалқы операцияларын
орындайтын басты параметрлерімен өз ара байланысқан құрандалған комплектісі
қазып алу комплексі деп аталады.
Комплекстің негізгі машиналарына бұрғылау машиналары, тиеп жеткізу
машиналары, зарядтау және бекітуге арналған машиналар жатуы мүмкін.
Қосанқы машиналарға қазылып алынған кеңістікті ұстап тұру машиналары,
жолды төсеу және жөндеу машиналары, жолдарға қызмет көрсету машиналары,
негізгі технологиялық жабдықтарды жөндеу және оларға қызмет көрсету
машиналары кіруі мүмкін.
Тазалап алу жұмысы тау- кен өнеркәсібінде ең көп еңбекті қажет ететін
жұмыстар түрінің бірі болып саналады. Олар бірқатар күрделі опрецияларды
қамтитын процесс, оларды жүзеге асыруда көптеген механикаландырылған
техникалық жабдықтар қолданылады.
Жобаланатын кен орнының табиға жағдайларын және кен сілемінің жату
формасының алдап түрсілігін ескере отырып, мынадай машиналар комплексін
таңдаймыз [3]:
Дайындау -тілме жұмыстары:
Бұрғылау: УБШ- 332
Оқтау: ЭП- 1
Жеткізу: 1 ПДН2
Тазалау комплексі
Бұрғылау: СБУ- 70 Тиеу: ПД- 5
Оқтау: ЗМК - 1 Бекіту: БМ- 68
Тау- кен күрделі жұмыстары
Бұрғылау: УБШ -532
Тиеу: ПД- 2Б
1. Комплекстердің техникалық, және пайдалану
өнімділіктерін есептеу
СБУ-70 бұрғылау станогынан өнімділігін есептеу.
Бұрғылау құралынан массасы
Мб.и==95 кг, (30)
мұндағы dшт=0,036 м-штанга диаметрі;
lшт=12 м- штанга ұзындығы; γ- бұрғылық құралдың көлемдік массасы,кгм3.
Соққының ПӘК-і
(31)
мұндағы mп-поршень массасы,кг;
е= 0,95- соққыланатын бөліктердің қалпына келтіру коэффициенті.
Соққы энергиясын жоғалтудын толық коэффициенті
η= η уд· η к=0,32· 0,8=0,26,
(32)
мұндағы ηк- штанганың гидросоқпамен корпустық қосылысындағы энергияның
жоғалым клэффициенті.
Әр бір соққы кезінде бұрғылық бос жүсінен жынысқа ену тереңдігі
0,0016 м, (33)
мұндағы А-поршіннің жекеленген соққысының энергиясы,Дж;
Gеж=f ·10=15·10=150 Мпа- жыныстың сығылуға уақытша кедергісі;
dк-бұрғы басының диаметрі, м; α=900 – бұрғы басының сүйірлену бұрышы; μ=0,4
– бұрғы басы мен жыныстың үйкеліс коэффициенті;
К3= 1,25 – бұрға басынын мұқалдынан соққы пәрменділігінің төмендеуін
ескеретін коэффициент.
Бұрғылаудың механикалық жылдамдығы
vт=h·nб.и=0,016·100=0,16 ммин,
(34)
мұндағы nб.и=100 айынмин-бұрғалау құралының 1 минуттағы айналу саны
Бұрғылаудын техникалық жылдамдығы
Qтех=11 мсағ, т, (35)
мұндағы Кг- машинаның дайындық коэффициенті, 083;
К0- машина жұмысының бір уақыттылық коэффициенті, 08; vох-бұрғылық бастың
кері жүру жылдамдығы,-20 ммин;
Т3- бір бұрғылық басты алмастыру уақыты, 3 мин;
В- бір қайралған бұрғы басының төзімділігі, м;
Тн- бұрғылау машинасының бір скважинадан екінші скважинаға қою уақыты, 5
мин;
Тз.б- скважинаны бұрғылай бастау уақыты, 3 мин;
L- скважина тереңдігі, 12 м;
Nб – станоктағы бұрғылау машинасының саны, 2.
Бұрғылау станогының сменалық пайдалану өнімділігі
Qэкс=Qтех·Тсм·Кв=11·6·0,6=39,6 мсмена,
(36)
мұндағы Тсм=6- сменаның сағатының ұзақтығы;
Кв- смена ішінде станокті пайдалану коэффициенті,06.
ПД-5 тиеп- жеткізу машинасының өнімділігін есептеу
Техникалық өнімділігі
Qтех==2 тмин,
(37)
мұндағы Vк- шөміш сиымдылығы, 2,5 м3;
Кн.к- шөміштің талтырылу коэффициенті, 1,0; γ- руданың көлімдік массасы,
3,5 тм3; Кр- қонарылған тау-кен массасының қопсыту коэффициенті- 1,6;
tц-цикл уақыты, мин,
tц=tн1+t2+tраз+tп=0,9+0,75+0,57+0,6 =2,82 мин,
(38)
мұндағы tн1- шөмішті толтыру уақыты, мин;
tн1==0,9 мин, (39)
мұндағы Кп1=1,3 – шойтастардың шығымына байланысты көсу кезең ұзақтығының
артуын ескеретін коэффициент;
t1=3 ... 4- шөбішті түсіру уақыты,с;
t2=5 ... 6- шөбішті көтеру уақыты,с;
t3=8 ... 9- стреланы түсіру уақыты,с;
t4=15 ... .16 – стреланы көтеру уақыты,с;
t5 = 10 ... ..15 – шөбіштің толу уақыты; с;
tраз- шөбіштің жүкты түсіру уақыты,
tраз=Кр1 =0,57 мин, (40)
мұндағы Кр1= 1,1 ... ..1,5-жүкты түсіру кезінде машинаның маневрге жұмсайтын
уақытын ескеретін коэффитциент;
t2- машинаның жүкпен қозғалыс уақыты,
t2==0,75 мин,
(41)
мұндағы v2 -жүк тиелген машинаның қозғалыс жылдамдығы, 133,3 ммин;
tп- бос машинаның қозғалыс уақыты
tп=мин,
(42)
мұндағы vn - бос машинаның қозғалыс жылдамдығы, 166,6 ммин;
L2,Lп- машинаның жүк тиелген және бос кезінде жүріп өтетін жолының
қашықтығы, м.
Тиеп -жеткізу машинасының пайдалану өнімділігі
Qэкс=60 ·Кв(Тсм-Тп.з.)Qтех=60·0,6(6-0,7)2=5 73 тсмена,
(43)
мұндағы Кв=0,6-машинаның уақыт бойынша пайдалану коэффициенті;
Тсм= 6 сағ - смена уақыты; ТП.З=0,7 – дайындау – соңғы жұмыстар
уақыты, сағ.
Комплекстердің техникалық және пайдалану өнімділіктерін есептеу.
СБУ-70 бұрғылау станогының өнімділігін есептеу
Бұрғылау құралынының массасы
(44)
мұндағы -штанга диаметрі;
- штанга ұзындығы;
-бұрғылық құралдың көлемдік массасы,кг.
Соққының ПӘК-і (45)
мұндағы -поршень массасы,кг;
-соққыланатын бөліктердің қалпына келтіру коэффициенті.
Соққы энергиясы жоғалтудың толық коэффициенты
(46)
мұндағы -штанганың гидросоқпамен корпустық қосылысындағы энергияның
жоғалым коэффициенті.
Әрбір соққы кезінде бұрғылық бас жүзінің жынысқа ену тереңдігі
(47)
мұндағы А-поршенның жекеленген соққысының энергиясы, Дж;
жыныстың сығылуға уақытша кедіргісі;
-бұрғы басының диаметрі , м;
бұрғы басының сүйірлену бұрышы;
бұрғы басы мен жыныстың үйкеліс коэффициенті;
бұрғы басының мұқалуынан соққы поршеньдігінің төмендеуін ескеретін
коэффициент.
Бұрғылаудың маханикалық жылдамдығы
(48)
Мұндағы -бұрғылау құралының 1 минуттағы айналу саны.
Бұрғылаудың техникалық жылдамдығы 11 мсағ,
(49)
мұндағы машинаның дайындық коэффициенті, 083;
машина жұмысының бір уақыттылық коэффициенті, 08;
бұрғылық бастық кері жүру жылдамдығы,- 20ммин;
бір бұрғылық басты алмастыру уақыты, 3мин;
B- бір қайралған бұрғы басының төзгімділігі, м;
бұрғылау машинасын бір скважинадан екінші скважинаға қою уақыты, 5мин;
скважинаны бұрғылай бастау уақыты, 3мин;
L-скважина тереңдігі, 12м;
станоктағы бұрғылау машинасының саны, 2;
Бұрғылау станогының сменалық пайдалану өнімділігі
(50)
мұндағы сменаның сағаттық ұзақтығы;
смена ішінде станокты пайдалану коэффициенті, 06.
ПД-5 тиеп-жеткізу машинасының өнімділігін есептеу.
Техникалық өнімділігі (51)
мұндағы шөміш сиымдылығы, 2,5;
шөміштің толтырылу коэффициенті,1.0;
руданың көлемдік массасы,3.5Т;
қопарылған тау-кен массасының қопсыту коэффициенті,-1.6;
цикл уақыты,мин,
(52)
мұндағы шөмішті толтыру уақыты,мин;
(53)
мұндағы шайтастардың шығымына байланысы көсу кезең ұзақтығының артуы
ескеретін коэффициент;
шөмішті түсіру уақыты,с;
шқмішті көтеру уақыты,c;
стреланы түсіру уақыты,c;
стреланы көтеру уақыты,c;
шөмітен жүкті түсіру уақыты,
(54)
мұндағы жүкті түсіру кезінде машинаның маневрге жұмсайтын уақытын
ескеретін коэффициент;
-машинаның жүкпен қозғалыс уақыты,
(55)
мұндағы жүк тиелен машинаның қозғалыс жылдамдығы, 133,3 ммин;
бос машинаның қозғалыс уақыты,
(56)
мұндағы бос машинаның қозғалыс жылдамдығы ,166,6 минмин;
машинаның жүк тиелген және бос кезінде жүріп өтетін жолының
қашықтығы,м.
Тиеп –жеткізу машинасының пайдалану өнімділігі
(57)
мұндағы машинаның уақыт бойынша пайдалану коэффициенті
сағ -смена уақыты ;дайындау соңғы жұмыстар уақыты,сағ.
Кеніштің берілген өнімділігі бойынша машиналар санын анықтау.
Бұрғылау қондырғыларының саны: , (58)
мұндағы смена ішінде машина жұмысының біркелкісіздік коэффициенті,
тсмена;
кеніштің сменалық өнімділігі, тсмена;
q-бұрғылау қондырғысы өнімділігі, тсмена;
(59)
мұндағы S-1м скважинаны қопару кезіндегі руда шығымы,;
пайдалану коэффициенті;
кен тіректегі руда тығыздығы, 3,5 т.
Машинаның инвентарлық паркі: , (60)
мұндағы қор коэффициенті.
ПД-5 машинасының жұмыстық саны
(61)
мұндағы жұмыстың біркелгісіздік коэффициенті.
Машиналық инвентарлық (тізімдік) саны: (62)
мұндағы қор коэффициенті.
Қосалқы жұмыстар үшін механикаландыру құралдарын таңдау.
Қопарғыш заттарды жеткізу үшін МАЗ-50З автомобиль базасында жасалған арнайы
машина қолданамыз. Жолуы күтін ұстау үшін БПД-20 бульдозері.Адамдарды
жеткізу үшін арнайы дизель вагонеткалары. Материалдар мен қосалқы
бөлшектерді жеткізу үшін тиеп-тасымалдау агрегаты ПСШ-30Д [3] қолданамыз.
Машиналарда жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелері мен пайдалану.
Өзі жүретін бұрғылама бас мынадай операциялардың автоматты орындалатын
жүйесімен толықтырылуы керек:бұрғылау процессінде жуушы суды беру тоқтап
қалған кезде бұрғылық машинасы өшірілуі керек; бұрғылық басты қайта көтеру
алдында берілген уақыт ішінде шпурды үрлеу; шпурдың берілген бұрғылау
тереңдігіне жеткеннен кейін соқпаны өшіріп,бұрғылық басты бастапқы орнына
қайтару;шпурды бұрғылауды бастар алдында жууды қосу. Өзі жүретін бұрғылық
қондырғының барлық резеңкелі нығыздамалар майға шөзімді резеңкеден
дайындалуы тиіс. Өзі жүретін бұрғылық қондырғының өлшеуші аспаптары.
Кеніштің бас инженерімен бекітілген графикке сәйкес бақыланып отырылуы
керек. Өзі жүретін бұрғылық қондырғының қалыпты жұмысы сығылған ауа қысымы
0,4-0,7МПа, ал гидравликалық жүйеде 7МПа кезінде қамтамасыз етіледі.
Тиеп-жеткізуші машиналарда қозғалтқышты шамадан тыс жүктемелеуге
рұқсат етілмейді, себебі бұл режимде катализатор тез ластанып кетеді.
Жүру доңғалақтардың балондарынағы ауа қысымы 0,35 ТПа кем болмауы керек.
Тоңазытқышта майлаушы майлардың температурасы С аспазы керек. Жүк
тиелген машина кем емес еңістерден жүріп өтуі керек. Еңіспен машинаның
өз еркімен қозғалуға рұқсат етілмейді бұл кезде міндетті түрде бір төменгі
берілісті қосу керек, бірақ тежеуіш педалін толық басуға болмайды. Газ
тазалау жүйесінің қосылыстарында пайдаланған газдар шығып кететін
жағдайларда машинамен жұмыс істеуге тиім салынады.[14]
Техникалық- экономикалық көрсеткіштер.
Есептеу қорытындысын кестеге жазамыз.
2-кесте. Еңбек ақы.
Мамандығы Сменадағы Бір жылдағы Тариф Жылдық қор,теңге
саны адам, смена кестесі
саны теңге
Бұрғышы- 2 1830 710 1299300
қопарушы
ПД машинисті 2 1830 710 1299300
ПД машинистінің2 1830 710 1299300
көлемшісі
Бекітпеші 3 2745 665 1825425
Электр слесары 3 2745 641 1759545
Слесарь 3 2745 620 1701900
Аудандық коэффицент 20% 1836954
Қосымша еңбек ақы 10% 918477
Әлеум. cақтанд. есеп 8% 734781
Жиыны: 12674982
2- кесте. Материалдар
Аталуы 1т рудаға Біреуінің Жылдың шығындар,
келетін шығынқұны, теңге теңге
ҚЗ,кг 0.450 35.7 9639000
Оталдырғыш бастар, дана 0.0012 5 3600
Бұрғылық болат, кг 0.004 50.5 121200
Цемент, т 0.020 26.3 315600
Жоңғыш майлау матер.т 0.009 5000 27000000
0.0013 38000 29640000
Ескерілмеген материал 10% 6671940
Қосалқы бөлш.20%НҚ2582960
Жиыны : 75974300
4 – кесте. Жабдықтар амортизаиясы.
Аталуы саны БіреуініЖалпы құны,Аморт.норм.,Жылдық шығындар
ң теңге %
СБУ-70 3 2175000 6525000 20 1305000
ПО-5 3 3625000 10875000 20 2175000
ЗМК-1 2 362500 725000 33 239250
БМ-68 2 1305000 2610000 33 861300
Басқа жабд.10%- 458055
Құраст.же 20%-916110
Жиыны: 5954715
5-кесте. Шығындардың құрама кестесі.
Шығындар статьясы Бір жылдың сомасы,
теңге
Еңбек ақы 12674982
Материалдар 75974300
Жабдықтр амортизациясы5954715
Жиыны: 94603997
1т руданың өзіндік құнын формула бойынша анықтаймыз
теңгет, (63)
мұндағы бір жылдық шығындар жиынтығы, теңге;кеніштің жылдық
өнімі, т.
3. КЕНІШТІК КӨЛІККЕ АРНАЛҒАН ЭЛЕКТРОМЕХАНИКАЛЫҚ ЖАБДЫҚТАРДЫ ТАҢДАУ ЖӘНЕ
ЕСЕПТЕУ.
Көліктің түрін және көлік құралдарын таңдау.
Электровоз бен вагон типтерін таңдау жобалау және ғылыми-зерттеу
институттарының мәліметтері бойыша технологиялық жобалау нормасы негізінде
[4] жүргізіледі.
Барлық рудалы шахталарының газды емес және газбен шақ бойынша қауіпті
емес категорияға жататвның ескере отырып, электровоздың түйеспелісін
қабылдаймыз.
Руда мен бос жыныстарды тасымалдау үшін жанағы жабық аударылмайтын
вагондарды қабылдаймыз. Вагонетка сиымдылығын жеке электровоз түрін
(маркасын) кеніштің жылдық өнімділігі мен орташа тасымалдау ұзындығына
сүйене отырып анықтаймыз.
Бос бағытта түсіру орнынан тиеу орнына дейін қозғалыс кезінде тасып
шығару қашықтығы (5 сурет )
(64)
; (65)
мұндағы бірінші және екінші шахта алабының қанаттарының
ұзындығы,м;
кең сілемінен бас оқпанға дейінгі қашықтық, м;
блок ұзындығы, м;
кең сілемінен бос жыныстық штрекке дейінгі қашықтық, м;
Жүк тиілген бағытта түсіру орнын тиеу орнына дейін қозғалыс кезінде тасып
шығару қашықтығы
(66)
(67)
мұндағы т-кен сілемінің горизонтальды қалыңдығы, м.
Бос бағытта қозғалыс кезіндегі тасымалдау қашықтығы
(68)
Жүк тиелген бағытқа қозғалыс кезіндегі тасымалдау қашықтығы
Тасып шығарудың орташа өлшеген ұзындығы
(69)
Ұтымды қолдауы аймағы бойынша ВГ-2,2 мен К-10 электровоз қабылдаймыз
[4]
5-сурет. Айналмалы тасымалдау сұлбасы.
6-кесте. ВГ-2.2 вагонының техникалық сипаттамасы.
Параметрлері Мәндері
Сыйымдылығы, 2.2
Табанды жол ені, мм 750
Буфер бойынша ұзындығы, мм 2950
Шанақ ені, мм 1200
Рельс басынан биіктігі, мм 1300
Қатаңдық базасы, мм 1000
Ыдыс массасы, т 1.87
Ең аз бұрылу радиусы, м 20
7 – кесте. К 10 түйіспелі элетровоздың техникалық сипаттамасы.
Параметрлері Мәндері
Қабысу масасы, т 10
Тартқыш станция шинасындағы кернеу, В 275
Қозғалтқыштар саны 2
Қозғалтқыш қуаты, квт 33
Қозғалтқыштың тарту күші, H:
Сағаттық 9250
Ұзақтық 2450
Жылдамдығы, мс:
Сағаттық 3.25
Ұзақтық 5.2
Ток күші, A:
сағаттық 145
ұзақтық 62
Тежеу уақыты, c 3
Секциялар саны 1
Электровоздың көлік есебі .
Есептік параметрлерді анықтау.
Қабылданған вагонның іс жүзіндегі жүк көтергіштігі
т,
(70)
мұндағы V-вагонның сыйымдылығы,;
руданың үйінді тығыздығы,т;
вагон шапағының толтыру коэффициенті.
Жүк тиелген және бос вагонның қозғалысына негізгі кедергі
(71)
(72)
мұндағы вагон ыдысының массасы, т.
Поездің массасы.
Тиеу орындарында жолдың түзу учаскесінде өрге қозғалған кезде қабысу
шарты бойынша жүк тиелген составтың ең үлкен рұқсат етілген массасы
=т, (73)
мұндағы электровоздың секциялар саны;
электровоздың қабысу массасы;
құм себілмегендегі ілінісу коэффициенті;
поезд орнынан қозғалған кездегі үдеуі,м;
поездың айналмалы массасының инерция
коэффициенті;
i- жолдың промильдегі еңістігі.
Поездың қабылданған массасы үшін составтағы вагондар саны
n=
(74)
Жүк тиелген составтың нақтыланған массасы
т. (75)
Бос составтың массасы: т. (76)
Поездың пайдалы массасы т.
(77)
Тарту күші мен жылдамдылығы
Жүк тиелген және бос поездардың қалыптанған қозғалысы кезеңінде бір
қозғалтқышқа түсетін тарту күші Н; (78)
(79)
мұндағы электровоздың бір секциясындағы тартқыш қозғалтқыштар
саны.
Жүк тиелген және бос поездардың жылдамдықтарын формула бойынша
анықтаймыз
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
мұндағы қозғалтқыштың қуаты,квт;
сағаттың және ұзақтық режимдегі жылдамдық мс;
сағаттың және ұзақтың режимдегі тарту керні, H;
тісті берілістің п.ә.к –і.
Электровоздың тартқыштық жабдықтары бойынша жылдамдығы тежеу шарты
бойынша жылдамдықтан аспауы керек.
Механикалық теже кезіндегі электровоздың тежеуіш күші
кН.
Жүк тиелген және бос поездардың үлестік тежеуіш күші
Нт; (86)
Нт. (87)
Жүк тиелген және бос поездардың тежеулік баяулауы
; (88)
(89)
Жүк тиелген және бос поездардың тежеу шарты бойынша рұқсат етілген
жылдамдығы
(90)
, (91)
мұндағы тежеу уақыты, с;
қауіпсіздік ережесіне сәйкес тежеу жолы, м.
Тарту күші және тежеу бойынша алынған жылдамдықтардың ең аз мәнін
қабылдаймыз
болғандықтан ,
болғандықтан мәндерін қабылдаймыз.
Рейс ұзақтығы.
Орташалап өлшенген тасымалдау ұзындығы 1000м болған кезде жүк
тиелген және бос поездардың орташа жүріс жылдамдығын ”орныққан
жылдамдықтар” әдісімен анықтаймыз.
(92-93)
Жүк тиелген және бос поездардың қозғалыс ұзақтығы
(94-95)
Рейс ішіндегі поезд қозғалысының ұзақтығы
(96)
Составты тиеу уақыты
(97)
мұндағы бір вагонды тиеу уақыты, мин.
Вагон аударғышпен составты түсіру уақыты
(98)
мұндағы екі вагонды түсіру уақыты, мин;
Z-вагон аударғышпен бір уақытта түсірілетін вагондар саны.
Рейстің толық ұзақтығы
(99)
мұндағы мүмкін болатын күтулерді ескергенде бір рейс кезіндегі
маневрлердің ұзақтығы, с.
Қозғалтқыштарды қыздыруға тексеру.
Жүк тилген және бос поездар қозғалысы кезінде қозғалтқыштың тұтынатын
тоғының мәні.
(100-101)
мұндағы -сағаттың және ұзақтық режимдер кезіндегі қозғалтқыштың
тоғының мәндері, А.
болған кезде эквивалентті ток
(102)
мұндағы L-тиеп түсіру операцияларды кезінде электровоздың жұмысын
ескертетін коэффициент
Электровоздардың саны мен өнімділігі.
Аусым ішінде бір электровоздың мүмкін болатын рейстер саны.
(103)
мұндағы электровоздың смена кезінде жұмысының ұзақтығы смена
ұзақтығынан 30 мин кем болады деп қабылдаймыз, сағ.
Негізгі жүкті тасымалдауға кететін аусым ішіндегі қажетті рейстер
саны
(104)
мұндағы кеніштің аусымдық өнімділігі, тсмена;
К-біркелкісіздік коэффициенті;
бос жынысты тасымалдауды ескеретін коэффициент.
Смена ішіндегі қосынды қажетті рейстер саны
(105)
мұндағы адамдарды тасымалдауға арналған рейстер саны,
материалдар мен жабдықтарды тасымалдауға арналған
рейстер саны.
Қажетті жұмысшы электровоздар саны
(106)
Электровоздардың тізімдік саны
,
(107)
мұндағы қордағы электровоздар саны,
Электровоздың негізгі жүк бойынша мүмкін болатын орташа аусымдық
өнімділілігі.
т.кмсмена.
(108)
Электровоздың есептік аусымдық өнімділігі
т.кмсмена, (109)
мұндағы L-тасып шығарудың орташа өлшенген ұзындығы, км.
Электровоздың материалдарды, жабдықтарды және адамдарды
тасымалдауын ескергендегі аусым аралығындағы есептік пайдалану коэффициенті
(110)
Кен және бос жыыстарды тасымалдауға қажетті вагондардың тізімдік саны
(111)
мұндағы қордағы және жөндеудегі вагондарды ескеретін коэффициент,
оқпан албарындағы және жер бетіндгі вагондағы
ескеретін коэффициент.
Элктровоздың тасымалдауды электр мен қамтамасыз ету есебі
болғанда орташа поездық ток (112)
мұндағы тартқыш қозғалтқыштардың қосылу сұлбасына байланысты
қабылданады, параллель қосылғанда
Тартқыш аралық (қосалқы) станцияның ең үлкен қуаты кВт,
(113)
мұндағы И-тартқыш аралық станция шинасындағы кернеу, В;
электровоз секциясындағы қозғалтқыштарды қосу тогы, ол сағаттық
токқа тең;
электровоздың қатар жұмысын ескеретін коэффициент.
Тартқыш аралық станцияның жұмыстық қуаты
кВт,
(114)
мұндағы түрлендіргіш агрегаттың асыра жүктеу коэффициенті.
Жұмыстық қуат бойынша АТПШС-100088 типті түрлендіргіш агрегатты
қабылдаймыз, оның оратылған қуаты 88кВт.
Электр энергия шығыны
Бір рейстегі энергия шығыны
кВт·сағ. (115)
Орталық жер асты аралық станиясындағы ауысымдық энергия шығыны
кВт·сағ, (116)
мұндағы түрлендіргіш қондырғысының П.Ә.К;
электр желісінің П.Ә.К-і.
Энергияның үлесті шығыны
квт·сағкм. (117)
Оқпан албарыны өткізгіштік қабілетін есептеу.
Оқпан олбарының өткізгіштік қабілеті
тсм, (118)
мұндағы Тсм-аусым ішіндегі вагон аударғыштың жұмысының ұзақтығы, сағ;
вагон аударғыштың аусымдық пайдалану коэффициенті;
составтардың бос жынысты түсіруін ескеретін коэффициент.
Составтың жүгін түсіру ұзақтығы
(119)
мұндағы оқпан албарындағы поездардың арасындағы рұқсат етілген
қашықтық, м;
оқпан албарындағы составтың қозғалыс жылдамдығы, мс;
бір уақытта екі вагонды түсіру уақыты, мин.
болғандықтан ОК-2,8-574 маркалы бір вагон аударғышты қабылдаймыз (8
кесте).
8-кесте. ОК-2.8-574 маркалы шахталық вагондарды аударғыштың техникалық
сипаттамасы
Параметрлері Мәндері
Түсірілетін вагонның типі ВГ-2.2
Бір уақытта түсірілетін вагондар саны2
Барабанның бір айналымының уақыты, c 18
Пневмосоқпалар саны 2
Массасы , кг 15400
ОК-2.8-574 шахталық вагондарды аударғыштың жеке қуатын есептеу
Вагон аударғыш роторының массасы
, (120)
мұндағы вагон аударғыштың массасы, кг.
Вагон аударғыш роликтеріне түсетін жалпы қысым күші
(121)
Жетектік роликтерге түсетін қысымы
(122)
(123)
Ротордың ойналым уақыты: ,
(124)
Мұндағы ротордың айналу жиілігі,.
Ротордың жылдамдығы (125)
Жүк тиелген ротормен қозғалыс кезінде ротордың айналысына кедергі
(126)
Бос ротормен қозғалыс кезінде ротордың ойналысына кедергі
(127)
мұндағы ротор роликтермен дөңгеленгендегі үйкеліс коэффициенті;
подшипниктердегі үйкеліс коэффициенті;
ротор мен жетекті роликтері арасындағы үйкеліс коэффициенті;
цапфа диаметрі,м.
Жүк тиелген вагонмен қозғалған кездегі қозғалтқыштың қуатын есептеу
(128)
Бос вагонмен қозғалған кездегі козғалтқыштың қуатын есептеу
кВт,
(129)
мұндағы редуктордың П.Ә.К-і.
Базалық қозғалтқыштың асыра жүктеу коэффициенті
(130)
рұқсат етілген жүктеу коэффициентінен артып кеткендіктен
біліктегі қуаты 35кВт,ал айналу жиілігі 700 болатын МКТВ 512-8 маркалы
электр қозғалтқышын қабылдаймыз.
Қабылданған қозғалтқыштың асыра жүктеу коэффициенті
,
(131)
Берілетін қуаты 44.5-161кВт, ал беріліс саны болатын ЦД2-85М
редукторын таңдаймыз.
Жетекші роликтің жылдамдығы айнмин. (132)
Ротордың айналу жиілігі (133)
Электр энергиясының шығыны
Электровоздарға жұмсалатын бір жылдық электр энергиясының шығыны
кВт·сағ, (134)
мұндағы аусымдық электр энергиясының шығыны, кВт·сағсм
Вагон аударғышқа жұмсалатын бір жылдық электр энергиясының шығыны
Квт·сағ, (135)
Стрелкалы ауыстырғыштарға жұлқалатын бір жылдық электр энергиясының
шығыны
кВт·сағ,
(136)
мұндағы N-козғалтқыш қуаты, кВт;
қуатқа қозғалтқышты пайдалану коэффициенті ;
Т- бір аусымдық ұзақтығы, сағ;
машиналық уақыт коэфициенті;
қозғалтқытың П.Ә.К-і.
Жалпы электр энергия шығыны
кВт·сағ. (137)
Трансформаторлардың орнатылған қосынды қуаты
, (138)
мұндағы қозғалтқыштардың бір уақыттылық қосылуы коэфициенті;
қуат коэффициенті.
Трансформаторлардың орнатылған қуатына төлеуді ескеретін электр
энергиясының құны
теңге,
(139)
мұндағы а және в- тұтынатын 1кВт· сағ энергиясының құны және бір
жылдағы орнатылған қуаттың 1кВ·А тарифі, тг.
К- ауытқыған кезде жеңілдікті немесе үстемені ескеретін
коэффициенті [4].
Техникалық –экономикалық көрсеткіштер.
Техникалық –экономикалық көрсеткіштерді мынадай негізгі көрсеткіштер
бойынша есептейміз: күрделі шығындар және амортизациялық жарналар (9
кесте), еңбек ақы (10 кесте), электр энергиясы
(11 кесте), материалдар (12кесте). Есептеулер нәтижелерінің 13-кесте
жазамыз.
9- кесте. Күрделі шығындар және амортизациялық жарналар
Жабдықтар аталуы Саны Құны, мың теңге Амортиз.жарна.Амортиз.жарна.
жалпы нормасы жылдық қоры,
мың теңге
біреуінің барлығы
1 2 3 4 5 6
К-10 электровозы 5 1200 6000 18.6 1116
ВГ-2.2вагоны 65 103 6695 32.1 2149
ҚЗ вагоны 5 113 565 32.1 181
Арнауы вагон 5 88.9 444.5 32.1 142.7
Өрт поезының
вагоны 15 70 1050 32.1 337
ВДИ 10 68 680 32.1 218
ОК-2.8-574 вагон 2 2305 4610 26.8 1235
аударғышы
СЦБ 1 470.4 470.4 6.2 29
Аралық тартқыш 1 847 847 14.2 120
станциясы
Аралық тартқыш 1 847 847 14.2 120
станциясы
Басқа жабд.,10% 2319
Құраст.және 4639
бөлш.20%
Барлығы: 12761,4
10 – кесте. Еңбек ақы
Мамандық атыДәрежесі Тәуліктегі Жылдық, Күндік Еңбек Барлық Барлы-
ад.смена төлем ақыақының қосым-шғы, мың
мөлшері, жылдық а ақы, теңге
теңге қоры, 80% мың
мың тг. тг.
Келтен-дерТізім-дік
і
К-10 эл.возы 4 49 194895 941342
ОК-2.8-574 вагон 1 28 100470 435270
аударғышы
Стреланы ауыстырғыштар 25 0.4 28705 138645
Трансформатор 1 2218633
Барлығы: 3783890
12-кесте. Материалдар шығыны
Аталуы Жалпы құны, тг
Майлағыш,сүрткіш материалдары (энергия құнынан 378389
10%)
Қосалқы бөлшектер (жабдықтар құнынан 3%) 69596
Арзан және тез тозатын құралдар, арнайы киім 479030
(тізімдік жұмысшыларға 7150)
Барлығы: 927035
13-кесте. Жалпы шығын
Шығындар элементтері Мәндері ,тг
Амортизация 12761400
Еңбек ақы 61722000
Электр энергия 3783890
Материалдар 927035
Барлығы: 79194325
1т руданың тасымалдауға өзіндік құны
тгт,
(140)
4. СТАЦИОНАРЛЫҚ ҚОНДЫРЫЛҒАН СУ ТӨКПЕ.
Су төкпеге сұлбаларын таңдау.
Қазудың тау-кен техникалық жағдайларына және шахтадағы су келімі
жағдайларына сәйкес бір орталық су төкпе қондырғысы бар су төкпе сұлбасын
қабылдаймыз. Бұл сұлба кезінде су төкпе қондырғысын төменгі горизонтта
орналыстырып жоғарыда орналасқан горизонттардан суды төмен қарай жіберіп
отырамыз [4].
Насостарды есептеу және таңдау.
Насостың шамамен алынған өнімділігі: сағ, (141)
мұндағы қалыпты с келімі -сағ.
20 - бір ыңғай қауіпсіздік ережелерінің жауаптарына сәйкес насос қалыпты
тәуліктік су келімін 20 сағаттан аспайтын уақыт ішінде тартып шығаруы
керек.
Жұмыс кезінде желіге түсетін монометрлік қысым геодезиялық биіктік
Н пен сыртқы желідегі қысым жоғалыын Нқосындысына тең болу керек.
(142)
Тереңдетілген су камералары үшін геодезиялық биіктік,
, (143)
мұндағы су төкпе қондырғысы орналасқан горизонтқа дейінгі
шахтаның тереңдігі - 980м;
-насостың камераның жұмыстық горизонт деңгейіне қатысты тереңдетілу
биіктігі - 2м;
шахта оқпанынан шығар жердегі құбырдың судық құйылу биіктігі-2м;
- су жинағыштағы су тірегінің шамасы-2м.
Қысым жоғалымын гоедезиялық биіктіктің 5-15% шегінде қабылдаймыз -
97.8 м.
Насостық шамалық өнімділігі және маномертлік қысым бойынша [6]
кесте бойынша ЦНС300-1170 насосын таңдаймыз.
14 кесте-ЦНС300-1170 насосынының техникалық сипаттамасы
Параметрлері Мәндері
Су берілімі,сағ 300
Қысымы, м.су.бағ. 1170
Айналу жиілігі, айнмин 2950
Насостық ПӘК-і 0.76
+С температура кезіндегі -2
сорудың рұқсат етілген вакуумдық
өлшеу биіктігі, м.су.бағ.
Жұмыстық сипаттама шегіндегі 220-380
насостың су берілімі, сағ
Ең үлкен ұзындығы, мм 3000
Фундаментік болттар арасындағы 1193
ұзындығы, мм
Масасы, кг 2350
Насостың тұрақты жұмысын тексереміз.
Тұрақты жұмыс жасау үшін мына шарт орындалуы керек:
,
(144)
мұндағы
насостың жабық қысымда жасайтын қысымы-130
Қажетті жұмысшы доңғалақтр саны , (145)
мұндағы бір жұмысшы доңғалақпен жасайтын қысым.
[15] кесте бойыша насостардың қажет санын таңдаймыз.
15- кесте. Қажетті насостық агрегаттар саны
Жалпы саны Жұмыстағы Қордағы Жөндеудегі
3 1 1 1
6- сурет. Су жүретін құбыр сұлбасы
Насостық камералар және су жинағыштар.
Бас су төкпе қондырғысының насостық камерасын және су жинағышын шахта
оқпанына жақын кеніштік албарда орналастырамыз.
Су жинағыштар резервуарлар қызметін атқарады, онда шахталық су
жиналып онан су жер бетіне тартылып шығарылады.
Су жинағыш көлемін төрт сағаттық қалыпты су келімі мөлшерін
сыйыстыру шартынан анықтаймыз
(146)
Су жинағыштың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz