Бухгалтерлік есептің шоттар жоспары


КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕГІ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ШОТТАР ЖОСПАРЫ. АНАЛИТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ СИНТЕТИКАЛЫҚ ЕСЕП
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ . . .
1. Бухгалтерлік есептің шоттар жоспары . . .
2. Аналитикалық және синтетикалық есеп . . .
ҚОРЫТЫНДЫ . . .
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . .
КІРІСПЕ
Барлық шаруашылық операциялар балансқа әсер етеді, оның оған әсер етуіне байланысты әр түрлі операциялар түрі қарас-тырылады. Яғни, әрбір жаңа операцияны жүзеге асыру барысында баланс өзгеріп отырады, сондықтан әр жолы қайта құру мүмкін емес. Жекелеген мүлік кұралдарының (актив позициясында) және міндеттемелердің жеке капиталды қосқандағы (пассив позиция-сында) өзгерістері шоттарда, яғни екіжақты жазуда ескеріледі. Ол үшін шоттағы бастапқы баланс қарастырылады.
1. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ШОТТАР ЖОСПАРЫ
Әрбір шот келесідей нысанда болуы керек:
Сол жағы Дебет
Шот
Оң жағы Кредит
Баланстық позицияда мүліктің немесе капиталдың нақтылығы туралы айтыльш отырғандықтан, сәйкес шоттардың барлығы инвен-тарлық шоттар деп аталады. Активті мүліктік қүндылықтар активті инвентарлық шотта (активті шотта) есептеледі, ал пассивтік және капиталдық қүндылықтар (меншікті капитал және қарыз қорлары) -пассивті инвентарлық шоттарда есепке алынады.
Барлық баланстық позициялар инвентарлық шотқа кіргізіледі:
- активті шоттарда бастапқы қалдық дебетке кіргізіледі (яғни, баланстағыдай, сол жағына) .
- пассивті шоттарда бастапқы қалдық кредитке жатқызылады (яғни, баланстағыдай, оң жағына) .
Бастапқы баланстық шоттарға бөлінгеннен кейін және бастапқы қорларды енгізгеннен кейін операцияларды жүргізуге болады. Сондықтан бухгалтерлік кітапта жазудың ережесі бар:
түсімдер немесе көбеюлер бастапқы қалдык бар жағында
жүргізіледі;
шығындар немесе қордың азаюы шоттың келесі жақ бетінде
жүргізіледі. Активті шоттарда қалдық дебет жағында болады, сондықтан:
- түсімдер дебетте жүргізіледі; шығындар кредитте жүргізіледі.
Пассивті шоттарда қалдық кредит жағында болады, сондықтан:
түсімдер кредитінде жүргізіледі;
шығындар дебетінде жүргізіледі.
Кредиттік мекемелер де басқа да кәсіпорындар сияқты ең аз дегенде туындайтын шығындарды жабу үшін табысқа жетуге ұмтылу керек. Сондықтан дебиторлар несиелеуді пайдаланғаны үшін пайыз төлейді. Және керісінше, салымшылар өздерінің салым-дары бойынша пайыз алады. Барлык шығындар және табыстар ка-питалдың азаюы немесе көбеюі болып табылады. Меншікті капиталдың өзгеруінің осындай жиі рәсімдерін тікелей меншікті капитал шоттарында жүргізу тиімдірек болар еді. Осы жағдайда капиталдың өзгеруін бухгалтерлік кітапқа жазу меншікті капитал шотындағы түсінбеушілікке әкелер еді. Сонымен қатар жекелеген табыстар мен шығындардың мөлшерін және маңызды динамика-ларды бөлу мүмкін емес болар еді. Сондықтан табыстар мен ілығындар капиталдағы осыған үксас өзгерістер тіркелетін Бас кітаптың ерекше шотында жүргізіледі. Бұндай жағдайда, нәтижелік шоттын көмегімен кәсіпорынның жақсы кызметінің себебін зертте-уге және баға беруге болады.
Осылайша қорытынды шот меншікті капитал шотының аралық шоты болып табылады. Қорытынды шот тек капиталдағы өзгерістерді ғана есептейтіндіктен, олардың бастапқы қоры жоқ.
Қорытынды шоттағы өзгерістер осы меншікті капитал шоты жағында жасалады:
табыстар табыстар шотының кредитінде капиталдың өсуі сияқты жүзеге асырылады;
- шығындар капиталдың азаюы сияқты шығьшдар шотының дебетінде жүзеге асырылады.
Қорытынды шот жылдык қорытынды жасағанда меншікті капитал шоты арқылы тікелей емес, корытынды шоттың жиынтық шоты ретінде шығын және табыс шоты арқылы жүзеге асырылады. Табыс және шығыс шотын қалдықтаудан несиелік мекеменің жетістікке жеткендігі (табыс шығыннан артық) немесе залал шеккені (табыс шығыннан аз) анықталады. Қалдық қорытындыны көрсетеді және меншікті капитал шотында жүргізіледі. Бүндай жағдайда меншікті капитал шоты «демалыстағы» шот болып табылады.
Қазақстан Республикасы банктерінде бухгалтерлік есепті жүр-гізудің негізі синтетикалық есепшоттар жүйесі, яғни екінші деңгейлі банктегі бухгалтерлік есептің типтік шот жоспарын Қазақстан Республикасының Ұлттык банкі 2002 жылы 30 шілдеде бекіткен. Шот жоспары төрт санды кодты шоттар тізімі болып та-былады. Бүл күжат кәсіпорынның шаруашылық-каржылық қыз-метінің бухгалтерлік шот жүйесінен ерекше. Қазақстандағы барлық екінші деңгейлі банктер үшін бірыңғай есеп нысаны болуы банк қызметіне талдау жасауға мүмкіндік береді.
Шот жоспарының барлық шоттары 7 класқа белінеді:
I класс - Активтер.
II класс - Міндеттемелер.
III класс - Меншікті капитал. IV класс - Табыстар.
V класс - Шығындар.
VI класс - Шартты және мүмкін талаптар мен міндеттемелер.
VII класс - Банк балансына меморандум шоттары. Бухгалтерлік шоттар баланстык және баланстан тыс шоттар бо-
лып бөлінеді. Баланстық шоттарға бірінші кластан бесінші класқа дейінгілер кіреді - активтер, міндеттемелер, меншікті капитал, та-быстар, шығындар, ал алтыншы және жетінші класс шоттары ба-ланстан тыс шоттарға жатады. Баланстык шоттар өз кезегінде екіге бөлінеді - актив және пассив. Актив шоттарға бірінші және бе-сінші класс шоттары жатады, пассивке - екінші, үшінші және төртінші класс шоттары жатады.
Актив шотта дебет бойынша түсімдер (көбеюлер), кредит бойынша - шығындар (азаюлар) ескеріледі. Пассив шотта керісінше.
Мысал:
(1411) «Банк клиенттеріне ұсынылған қысқа мерзімді несие» актив шоты клиенттерге 1 жыл мерзімге берілген несие сомасын есептеуге арналған; шоттың дебеті бойынша клиентке берілген несиенің сомасы жүргізіледі, яғни берілген несие бойынша клиентке банктің талаптары артады; кредит шотында несие бойынша қарызды өтеу үшін түсетін түсімдер сомасы жүргізіледі, сондай-ақ баланстық шотқа байланысты несие бойынша клиенттердің жедел қарыздары сомасы (1424) «Банк қарыздары бойына клиенттердің мерзімі өткен берешегі» шотына, яғни берілген несие бойынша банктің клиентке қоятын талабы азаяды. Пассивтік шот «Талап еткенге дейінгі депозиттер» (2211) клиенттерден қабылданған есептеуге алынған депозиттер сомасы; дебет шоты бойынша, клиенттің талап еткенге дейінгі депозитінің сомасы жүргізіледі, яғни клиент алдындағы банк міндеттемелері көбейгендігі корінеді; несие бойынша клиенттің талап еткенге дейінгі депозиттерінің өтелу бойынша төленген сомасы жүргізіледі, яғни тартылған депозит бойынша банктің клиент алдындағы міндеттемесіне адалдығын көрсетеді.
Банк балансында алғашқы үш кластың шоттары бейнеленеді. Төртінші, бесінші класс шоттары қаржылық нәтиже туралы есеп беруде бейнеленеді, сондықтан қаржылық нәтиженің өзі үшінші класс меншікті капитал шоты бойынша есепті мерзімнің аяқталуымен анықталады. Алтыншы кластық шоттар банктің шартты және мүмкін міндеттемелеріне есеп беруді жасауда пайдаланылады, жетінші класс шотын пайдалана отырып банктің операциялары жайлы косымша ақпарат алуға болады.
Шоттың сандық кодының бірінші цифрі класын, екінші, үшінші цифрлер - шот тобын, тертінші - шот топтарын одан әрі бөлшектеуге және кеңейтуге болжанатындығын керсетеді.
Мысал:
Егер 1411 «Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар» шотын алсақ, бірінші цифр бұл шоттың активтін бірінші класына жататындығын білдіреді, екінші цифр 4 - клиентке банктін талабын білдіреді, үшінші цифр 1- шоттың банк берген несие есептелетін шотқа жататындығын көрсетеді. Төртінші цифр 1- берілген несиенің мерзімін көрсетеді.
Қазақстан Республикасыныи екінші деңгейлі банктеріндегі бухгалтерлік есептің Типтік шоттар жоспары
Есепшот жоспарының жалғасы
Есепшот жоспарыныц жалғасы
1324
Банктік операциялардың жеке түрлерш жүзеге асырушы үйым- дарға берілген қарыздардың қундарын оң түзету шотттары A
1325
Банктік операциялардың жеке түрлерш жүзеге асрушы ұйымдарға берілген қарыздардың құндарын теріс түзету шоттары (контрактив)
1326
Банктік операциялардың жеке түрлерін уйымдарға берілген қаржылық лизинг A
жүзеге асырушы
1327
Банктік операциялардың жеке түрлерін жүзеге асырушы ұйым- дарға берілген қарыздар бойынша мерзімі өткен берешегі A
1328
Банктік операциялардың жеке түрлерін жүзеге асырушы үйымдарға берілген каржылық лизинг бойынша мерзімі өткен берешегі A ,
1329
Банктік операциялардың жеке түрлерш жүзеге асырушы ұйымдарға берілген қарыздар мен қаржылық лизинг бойынша арнайы резервтер (контрактив)
1350
Банктің филиалдармен есеп айырысуы
1351
Банктің бас кеңсесімен есеп айырысу A
1352
Банктің жергілікті филиалдармен есеп айырысуы A
1353
Банктің шетелдік филиалдармен есеп айырысуы A
1400
Банктің клиентте рге талаптары
1401
Клиенттерге берілген овердрафт қарыздары A
1403
Клиенттердің кредит карточкалары бойынша есепшоттары A
1405
Клиенттердің есепке алынган вексельдері A
1407
Клиенттерге факторинг A
1409
Клиенттердің факторинг бойынша мерзімі еткен берешегі A
1411
Клиенттерге берілген қысқа мерзімді қарыздар A
1417
Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді қарыздар A
1420
Клиенттерге берілген қаржы лизингі A
1421
Қаржы лизингі бойынша клиенттердің мерзімі әткен берешегі A
1422
Клиентт ерге форфейтинг A
1423
Клиенттердің форфейтинг бойынша мерзімі әткен берешегі A
1424
Банк қарыздары бойынша клиенттердің мерзімі еткен берешегі A
1425
Клиент тердің наразылық білдірген вексельдері
1428
Клиенттерге берілген карыздар мен арнайы резервтер (комтрактивті)
қаржылық лизинг бойынша
1429
Клиенттерге берілген басқа да қарыздар A
1430
Клиенттерге берілген қарыздардың қүндарын оң түзету шоттары A Клиенттерге берілген қарыздардың құндарын теріс түзету шоттары (контрактивті)
1431
143:
Ескерілген вексельдер бойынша дисконт П
1433
Ескерілген вексельдер бойынша сыйлықақы A
1445
Сенімділік басқаруына берілген қаржылық активтер A
1450
Өзге бағалы қағаздар
1451
Өтеуге дейін үсталатын бағалы қ ағаздар A
Қолда бар сатуға арналған бағалы қағаздар A
1452Есепшот жоспарының жалғасы
Есепшот жоспарының жалғасы
Есепшот жоспарының жалғасы
Банктің сақтандыру полистерін сату бойынша көрсеткен қызметі ушін мерзімі өткен комиссиялық кірістер A
Банктің бағалы қағаздарды сатып алу-сату бойынша көрсеткен қызметі үшін мерзімі откен комиссиялық кірістер A
Банктщ шетел валютасын сатып алу-сату ооиынша көрсеткен қызметі үшін мерзімі өткен комиссиялық кірістер A
Банктің сенімгерлік (траст) операциялар бойынша корсеткен қызметі үшін мерзімі өткен комиссиялық кірістер A
Банктің берілген кепілдіктер боиынша көрсеткен қызметі үшін мерзімі өткен комиссиялық кірістер A
Банктің салымдарды қабылдау, клиенттердщ оанктік есеп-шоттарын ашу және жүргізу бойынша көрсеткен қызметі үшін мерзімі өткен комиссиялық кірібтер A
Мерзімі өткен езге де комиссиялық кірістер A
Кастодиандық қызмет кірістер A
боиынша мерзімі өткен комиссиялық
Банктің телем қүжаттарының акцепті комиссиялық кірістер A
үшін мерзші өткен
Банктің кассалық операциялар боиынша керсеткен қызметі үшін мерзімі өткен комиссиялық кірістер A
Қүжаттандырылған есеп айырысу боиынша мерзімі еткен комиссиялық кірістер A
Банктін форфейтингтік операциялар бойынша көрсеткен қызметі үшін мерзімі әткен комиссиялық кірістер A
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz