Функция. Функцияның шегі


§1 Функция. Функцияның шегі
1. 1 Негізгі түсінік
Функция ұғымы негізгі математикалық ұғымдардың бірі. Бұл ұғым екі жиынның элементтері арасындағы тәуелділікті (байланысты) орнатумен байланысты. Екі бос емес және жиындары берілсін. Әрбір
элементіне тек бір ғана элементін сәйкес қоятын
сәйкестігі функция деп аталып,
,
немесе
арқылы белгіленеді. Сонымен қатар,
функциясы
жиынын
жиынына бейнелейді деп те атайды.

жиынын
функциясының анықталу облысы деп аталып,
арқылы белгіленеді. Ал барлық
элементтерінің жиыны
функциясының мәндер жиыны деп аталып,
арқылы белгіленеді.
1. 2 Сандық функциялар. Функция графигі. Функцияның берілу тәсілдері
Функцияны берудің аналитикалық, кестелік, графикалық тәсілдері жиі кездеседі.
Аналитикалық тәсіл : функция бір немесе бірнеше формулалар немесе теңдеулер арқылы беріледі.
Мысалы:



функциясын толық зерттеуге мүмкіндік беретін математикалық талдаудың әдістері қолданылғандықтан функцияның берілуінің аналитикалық тәсілі ең тиімді тәсіл болып табылады.
Графиктік тәсілмен берілуінің артықшылығы оның көрнектілігінде, ал кемшілігі - нақты еместігінде.
Кестелік тәсіл: функция аргумент мәндерінің және сәйкес функция мәндерінің кестесі түрінде беріледі. Мысалы, тригонометриялық функциялардың мәндерінің кестесі, логарифмдік кестелер.
1. 3 Функцияның нүктедегі шегі
функциясы
нүктесінің қандай да бір маңайында (
нүктесінің өзі кірмеуі мүмкін) анықталсын.
Функция нүктедегі шегінің екі өзара эквивалентті анықтамасын тұжырымдайық.
Анықтама 1.
(«тізбектер» тілінде немесе Гейне бойынша) . Егер
-ге жинақталатын
,
аргументінің мүмкін мәндерінің кез-келген тізбегі А санына жинақталса, А саны
функциясының шегі деп аталады. Бұл жағдайда
немесе
болғанда
деп жазады.
функциясы шегінің геометриялық мағынасы:
нүктесіне жеткілікті жақын барлық
нүктесі үшін функцияның сәйкес мәндері
санынан аз ғана айырмашылығы болады.
1. 4 Бір жақты шектер
функция шегінің анықтамасы бойынша
нүктесі
-ге кез-келген жағдайда ұмтылады:
ден кіші болса да,
ден үлкен болса да немесе
нүктесінің аймағында ауытқыса да.
Кейде
аргументінің
-ге жақындауының тәсілі функция шегінің мәніне айтарлықтай әсер ететін жағдайлар болады. Сондықтан, бір жақты шектер ұғымы енгізіледі.
Егер кез-келген
үшін
саны табылып,
болғанда
теңсіздігін орындалса,
саны
функциясының сол жақ шегі деп аталады. Сол жақ шекті
деп немесе қысқаша,
деп жазады. Осылайша, функцияның оң жақты шегі анықталып, қысқаша төмендегідей жазылады:

Оң жақты шекті қысқаша
деп белгілейді. Функцияның оң жақты және сол жақты шектері
бір жақты шектер
деп аталады. Егер
бар болса, онда екі бір жақты шектер бар болады және
. Кері тұжырым да орынды: егер екі бір жақты шектер бар болса және олар тең болса, онда
және
шегі бар болады. Егер
болса, онда
шегі жоқ.
1. 5 Шектер туралы негізгі теоремалар
Теорема. Екі функцияның шектерінің қосындысы (айырмасы) олардың шектерінің қосындысына (айырмасына) тең:

Теорема. Екі функцияның көбейтіндісінің шегі олардың шектерінің көбейтіндісіне тең:

Салдар. Тұрақты көбейтіндіні шек таңбасының алдына шығаруға болады

Теорема. Егер бөлшектің бөлімінің шегі 0-ден өзгеше болса, бөлшектің шегі бөлшек алымының шегінің бөлімінің шегіне бөліндісіне тең:

1. 6 Бірінші тамаша шек.
Көп жағдайда өрнегі тригонометриялық функциядан құралған шекті есептегенде, бірінші тамаша шек деп аталатын

шегі қолданылады. Бұл шек былай оқылады: аргументі нөлге ұмтылғандағы синустың аргументіне қатынасының шегі бірге тең.
1. 7 Екінші тамаша шек
сандық тізбегінің шегі
е
-ге тең (15. 6) :

... жалғасы
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz