Банк секторының тұрақтылық факторы ретінде депозиттерді сақтандыру жүйесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Банк секторының тұрақтылық факторы ретінде депозиттерді сақтандыру жүйесі
Казак,станныц жеке тцлгалардыц салымдарына
кепілдік беру (сацтандыру) к,орыныц бас директоры
Маженова Б. М.,
Кез келген елдіц жономикасыныц ма-цызды курушысы банктік сектор болып
табытды, вйткені банктер төлем жгйе-сіне енгізілген, депозиттердіц иелері
мен заемшылар арасындагы делдал ретінде жцмыс істейді, мемлекеттіц ациш-кре-
дюп саясатын іске асыру кезінде агенттік цызметті орындайды. Банк
бизнесініц негізгі принциптері оган тікелей байланыс-ты, не цоса журетін
теуекелдерді баіалау және басқару болып табылады. Банктер барлыц
тәуекелдердің ішінде өтімділікті жэне төлем цабглеттілігін жсеалту про-
бемаларына негцрлым атцдайды. Муның өзі банктердіц заем царажатыныц жога-ры
улесімен операциялар жасауына жэне царжылык, турактылык, жагдайында шна
салымшылардыц талаптарын цанагат-тандыру ушін жеткілікті болып табыла-тын
өтімді активтердіц осындай децгейін устап туруына байланысты. Банктер царжы
делдалдары ретінде акша рыногын-да айтарлыктай бөлігі қыска мерзімді
депозиттерден туруы ыцтимал болатын втімді ресурстарды тартады және ояар-ды
втімділігі азырақ жэне узак, мерзімді кредиттерге жзне инвестицияларга орна-
ластырады. Банктер активтерінің негізгі бөлігі тәуекелдерін барлыц уак,ытта
шы-найы багалау мімкін бола бермейтін заем-шылардыц басым бөлігіне
берілетін кредиттерге орналастырылады. Осыган байланысты депозит иелері
банктер банкрот болган кезде зардап шегуі ыцтимал болатын элуетті цатер
туындайды, осыныц

июль 2003
ЭКОНОМИЧЕСКОЕ ОБОЗРЕНИЕ
нәтижесінде депозитортрдыц тцтастай алганда банк жуйесіне сенімсіздігі
улгайып, депозиттердіц банктік сектордан әкеті-луіне желіп соқтыруы
мулікін. Осындай жагдайды болдырмас уиіін елдер соцш сатыдагы кредитордыц
жэне депозит- •.. терді сақтандырудыц, әдетте реттеу және пруденциалдык,
қадагалау функция-ларын қамтитын к,аржылык қауіпсіздік жійесін
қалъттастырады.
Депозиттерді сақтандыру жүйесі (ДСЖ) банк жүйесінің тұрақтылығын және
оған халыкдың сенімін қамтамасыз ететін негізгі тетіктердің бірі. ДСЖ-нің
негізгі қатысушыла-ры депозиттер қабылдауға лицензиясы бар банктер және
олардың салымдарын қайтаруға кепілдік берілетін салымшылары, сондай-ақ
банктердегі депозиттерді кепілдендіруді жүзе-ге асыратын ұйымдар болып
табылады.
Депозиттерді сақтандырудың: банк банкрот болған жағдайда салымдарды
қайтаруға кепілдік берудің түрлі дәрежесін білдіретін қолданылып жүрген
айқын және айқын емес екі әдісі бар. Айқын емес к,орғау банк банкрот болган
жағдайда коі \м тарапынан халықтың салымдарын қайтарудың белгілі бір
күтілетін жағдайларын болжайды. Салымдарды айқын емес қорғау кезінде
бірқатар сұрақтар туындайды, оларға жауап беру оңай емес. Айқьш емес корғау
банк банкрот болған кезде депозит иелерінің және кредиторлардың талаптарын
қалай және қашан қанағаттанды-руға катысты белгісіздік тудырады. Айқын
еместік факторы халықтың банк жүйесіне сенімін молайтуға бейімдемейді.
Депозиттерді сақтандырудың калыптаскан немесе айқын жүйесі заңмен
белгіленген әдістерге және рәсімдерге негізделеді. Айқын жүйе депозиттің
кепілдік берілген мәртебесін айқындау шарттарын, банк банкрот болған
жағдайда оны қайтару мөлшері мен рәсім-дерін көрсетеді. Өзінің
айқындылығына орай депозиттерге кепілдік берудің айқын жүйесі кепілдік
берудің айқын емес жүйесіне Караганда неғүрлым түсінікті және сенімді.
Көпшілік елдер депозиттерге кепілдік берудің айқын жүйесіне артықшылық
беруде, мүның өзі осы жүйені бұдан әрі жетілдіру мен дамыту жөніндегі жалпы
әдістер мен прин-циптерді табуға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта депозиттерді сақтандыру жүйесі (ДСЖ) әлемдегі жүзден
астам елде қолданылады. Бірінші ДСЖ 1934 жылы Қүра-ма Штаттарда банк
секторында дағдарысқа қарсы шаралардың бірі ретінде пайда болды. Батыс
Еуропаның көпшілік елдерінде ДСЖ 60-80 жж. енгізілді. Шығыс Азия және Латын
Америкасы елдерінде ДСЖ 90-шы жылдардың аяғындағы дағдарыстан кейің ерекше
дамыды.
Депозиттерді сақтандыру жүйесінің қаржы-лык түрактылықты қолдаудағы
тиімділігі

ЖОНОМИКАЛЫҚ ШОЛУ
шілде 2003
анық және әлемдік тәжірибеде дәлелденсе де оларды бірден-бір
тығырықтан шығу жолы деп қабылдамау керек. Банк жүйесіндегі жүйелік
дағдарыс жағдайында мемлекет банктік секторды қайта құрылымдау және қалпына
келтіруге бағытталған өзге тетік-терді қолдануға тиісті.
Бұған қоса, ДСЖ-сін құру қаржылық-банктік жүйе тұрақтыльіғының белгілі
бір деңгейін қамтамасыз ететін шарттардың болуын талап етеді. ТМД елдерінде
ДСЖ-сін құру және жұмыс істеу проблемалары қаржылық-банктік жүйе
тұрақсыздығына байланысты.
Қазақстанда салымдарға кепілдік беру жүйесі ДСЖ-нің өміршеңдігін
қамтамасыз ету үшін жеткілікті жағдайда 1999 жылы қүрыл-ды, оның негізгі
принциптері мыналар болып табылады:
- банк секторында жүйелік дағдарыстың пайда болуына әкеліп соқтыруы
ықтимал банкроттық тәуекелге ұшырамаған банк-тердің айтарлықтай санымен
салыстырма-лы түрде алғанда тұрақты банктік жүйе құру;
- депозиттерді сақтандыру мәселелері бойын-ша ДСЖ-нің барлық
қатысушыларына: салымшыларға, банктерге және депозиттер-ге кепілдік беруді
жүзеге асыратын ұйым-дарға түсінікті заңдық базаның болуы;
- Базель Комитетінің принциптеріне сәйкес
құрылған реттеу тетігінің және банктік
секторды қадағалаудың болуы.
Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру жүйесін құру схемасы ең озық
халықаралық практиканың тәжірибелеріне негізделді, оның принциптері қаржы
тұрақтылығы үшін Форум әзірлеген Депозиттерді сақтандырудың тиімді
жүйелерін қүру жөніндегі нүсқамалар-да, сондай-ақ Халықаралық Валюта
Қорының нұсқамаларында жазылған. 2003 жылғы 1 сәуірде Қазақстанда жұмыс
істеп тұрған 38 банктен 21 банк депозиттерді сақтандыру жүйесіне кірді.
Банктер және банк қызметі туралы Қазақстан Республикасының Заңына
тиісті өзгерістерді қабылдау және Жеке тұлғалар-дың депозиттеріне кепілдік
беру ережесін бекіту арқылы Қазақстанда депозиттерге кепілдік беру жүйесін
енгізу Қазақстан Республикасында халықтың банк жүйесіне тұтастай сенімін
үлғайтты. Бұған соңғы үш жыл ішінде екінші деңгейдегі банктердегі жеке
тұлғалардың депозиттерінің өсу дина-микасы куә болады. Сонымен, екінші
деңгейдегі банктердегі жеке тұлғалардың депозиттері 2000 жылғы 1 қаңтардағы
жағдай бойынша 53 млрд, тенге, ал 2003 жылғы 1 сәуірде - 265,2 млрд, теңге
болды, яғни банктердің депозиттері 5 есеге, оның ішінде теңгедегі
депозиттер осы кезеңде 2,7 есеге өсті. . . .

июль 2003
ЭКОНОМИЧЕСКОЕ ОБОЗРЕНИЕ
Депозиттерді сақтандыру жүйесі жұмыс істеген кезеңде мерзімді салымдар
6,7 есе өсті және 2003 жылғы I сәуірде - 235,1 млрд, теңге болды, талап ету
бойынша депозиттер және ағымдағы шоттар 1,7 есе өсіп, 2003 жылғы 1 сәуірде
- 30,1 млрд, теңге болды. Мерзімді депозиттердің үлес салмағы 66,6%-тен
88,7%-ке дейін өсті.
Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру жуйесі өтеу схемасын оңайлату,
өтеу мөл-шерін ұлғайту, сақтандырылатын депозит-тердің түрлерін кеңейту
бағытында үнемі жетілдірілуде. ДСЖ жұмыс істеген үш жыл-дан астам кезеңде
Қазақстанда өтеу схемасы екі рет өзгерді. Дамудың бастапқы кезең-дерінде
өтеу сомасының есебі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.