Дақылдардың айналымын жасау кезінде

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ

Жеміс-көкөніс және жаңғақ шаруашылығы кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Дақылайналымды құрудың принциптері мен әдістері

Орындаған: Жұмағұл А. ПВ-408Қ

Қабылдаған: Арзиева Р.

Алматы 2022 жыл

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1. Дақылайналымды құрудың принциптері

2. 2. Дақылайналымды құрудың әдістері

ІІІ. Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Дақылайналым дегеніміз - бужайларда бір кәсекте, жылыжайларда 1м ² көкөніс дақылдарын бір маусым кезеңінде жүйелі түрде алмастырып отыру сұлбасын айтамыз

Міндеті - қорғалған топырақта пайдаланатын егіс ауданын мүмкіндігінше ұтымды пайдалану, осы ауданнан алынатынөнімді ұлғайту және алынатын өнімнің өзіндік құнын төмендету. Дұрыс құрылған дақылайналым көшеттер мен көкеністердің өнімін керек мерзімде алып, зиянкестер мен аурулардың таралуын төмендетеді.

Мақсаты - жылыжайлардағы дақылайналым негізгі көкеніс дақылдарымен үздің соңғы айларында, қыста, көктемде және жаздың бірінші жартысында қамтамасыз ету.

Дақылайналым бірнеше айналымнан тұрады (бірінші, екінші және т. б. ) бір-бірін дәйекті түрде алмастыратын дақылдар. Дақылайналым әр дақылдық құрылым үшін немесе бір типті құрылымдар тобы үшін бөлек жасалады. Жыл кезеңдеріне сәйкес дақылдардың ассортиментін таңдау кезінде дақылдардың биологиялық ерекшеліктері, құрылымдардағы микроклимат жағдайлары және өсімдіктерді өсірудің экономикалық тиімділігі ескеріледі.

Ұтымды дақылайналымдар еңбек ресурстарын тиімді пайдалануға және жалпы өнімнің қажетті ассортиментте максималды шығымдылығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Дақылдарды дұрыс таңдау көбінесе жылыжай өндірісінің рентабельділігін анықтайды. Хризантема дақылайналымында көкөністермен үйлесуі үлкен қызығушылық тудырады.

2. 1. Дақылайналымды құрудың принциптері. Жылыжайда өсірілетін әрбір дақыл айналым құрайды. Дақыл айналымы бір немесе бірнеше айналымнан тұруы мүмкін.

Дақылайналымдарды құрғанда көкөніс дақылдарының қорғалған топырақта орташа өсіп-өну мерзімін, қажетті температураны, қөкеніс дақылдарының, жарыққа қатынасын және культивациялық құрлыстардың техникалық мүмкіндіктерін ескеру қажет.

Дақылайналымдар - көкөністік (көкөніс өсіреді), көшеттік-көкөністік (көшеттер, одан кейін -көкөністер), көшеттік (тек көшет өсіреді) болады.

Қысқы-көктемгі, көктемгі-жазғы, жазғы-күзгі, ұзартылған (өсіп келе жатқан кезде 8 . . . 11 ай және қарашада аяқталады) және өтпелі айналымдар (басталуы - күзде, ал аяқталуы -келесі жылы көктемде немесе жазда) ұзақ вегетациялық дақылдар үшін (қияр, қызанақ, бұрыш және т. б. ), сондай-ақ қысқы, көктемгі, жазғы және күзгі айналымдар- вегетациялық мерзімі қысқа дақылдар үшін

Дақыл айналымындағы дәл көрсетілуі тиіс-жөндеу жұмыстарының жүргізу ауысымының күнтізбелік мерзімдері, топырақтың өзгеруі мен субстраттарды дезинфекциялау және басқа да дайындық операциялары.

Дақыл айналымын жобалау кезінде келесі реттік жұмыс тәртібі қабылданды:

1. бизнес жоспарды зерттеу;

2. қолда бар культивациялық құрылыстарды пайдалану мерзімдері мен микроклиматының параметрлерін нақтылау;

3. көкөніс дақылдарының түсімділігінің негізделген нормативтерін қабылдау немесе дақылдар мен құрылыстар түрлері бойынша көшеттердің шығуы;

4. ашық танапқа арналған көшеттерді орналастыру;

5. жоспар-тапсырыста көрсетілген құрылыстар бойынша орналастыру/ азық- түлік мақсатына өсірілетін дақылдардың ассортиментін сатып алу;

6. көшеттегі өз шаруашылығының қорғалған топырағының қажеттілігін анықтау;

7. шаруашылықтың (цехтың) барлық әзірленген дақыл айналымының көрсеткіштерін, яғни өндірістік бағдарламаның көрсеткіштерін қосу;

8. тапсырысты сатып алуды орындау позициясынан жоғары алынған көрсеткіштерді талдау және бағалау.

Дақылдардың айналымын жасау кезінде:

1) қорғалған топырақтың аумағын барынша толық пайдалану

2) дұрыс дақылдарды таңдау

3) өнімнің шығуының ең тиімді мерзімдерін белгілеу.

Дақыл айналымдар пайдалы алаңның бір шаршы метрі бір күн бос болмайтындай етіп жасалуы керек. Ерекшелігі - құрылыстарды жөндеуге және оларды келесі дақылды өсіруге дайындауға қажетті ең аз уақыт болуы мүмкін. Мүмкіндігінше жөндеу жұмыстары өсімдіктердің өсу кезеңінде жүргізіледі. Ірі жөндеу құрылымдардың тоқтап қалуына байланысты шығындар аз болатын уақытқа ауыстырылады. Сонымен, УP-20 жылыжай жақтауларын жөндеу жазда, олар пайдаланылмаған кезде жүзеге асырылады. Сонымен қатар, жылыжайлардың шатыры мен қабырғалары мен жылыту жүйесі жөнделеді. Жылыжайлардың шұңқырлары мен қораптары пайдаланылған биоотын мен топырақтан босатылады, сондай-ақ бүкіл егін айналымы аяқталғаннан кейін күзде жөнделеді.

Кезекті дақылға дайындық жұмыстарын қысқа мерзімде жүргізу үшін қосымша жұмыс күші мен техника бөлінеді, топырақ, отырғызу материалы, тыңайтқыштар мен пестицидтер алдын-ала дайындалып, жеткізіледі.

Дақылайналымдарда егістік алқаптардың алаңын толық пайдалануға ықпал ететін әдістерді қарастыру, жетілдіру және қолдану қажет:

іріктелген және өнген тұқымдармен себу;
дистилляциялық дақылдардың отырғызу материалын алдын-ала өсіру;
жинау;
қыста көшеттерді дайындау кезінде электрод жарықтандыру;
тек жақсы дамыған, ыдыстарда немесе олардың алмастырғыштарында өсірілген көшеттерді отырғызу;
өсімдіктердің өсуі мен дамуының барлық факторларының оңтайлы режимін сақтау; тығыздап өсіру;
өсімдіктерді жер асты топырақтарында, уақытша көп деңгейлі сөрелерде, жәшіктерде, ыдыстарда орналастыру;
пиязды немесе жылыжай кешендерінің байланыстырушы дәліздерінің басқа да өсімдіктерін айдау үшін ішінара пайдалану.

Дақылайналым дақылдарының жиынтығын белгілеу кезінде шаруашылықтың ашық және қорғалған топырақ үшін көшеттерге қажеттілігі, тұтынушылардың сұраныстары, осы жағдайларда өсімдіктердің белгілі бір түрін өсірудің экономикалық орындылығы, шаруашылықта бар құрылыстардың конструктивті және пайдалану сипаттамаларының дақылдар мен сорттардың биологиялық ерекшеліктеріне сәйкестігі ескеріледі. Мысалы, жылыжайлар биік өсімдіктердің ерте көктемгі дақылға бейімделмеген. Қысқы жылтыратылған жылыжайлар далада трансплантациялауға арналған жақсы қатайтылған көшеттерді өсіруге жарамсыз. Әр дақыл үшін қорғалған топырақтың ең тиімді бағадағы, бірақ биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес келетін түрін таңдау керек. Мысалы, кеш қырыққабат көшеттерімен жылытылатын көктемгі көшет жылыжайларын алу практикалық емес, өйткені оны суық немесе ашық питомниктерде өсіруге болады.

Дақылайналымда дақылдардың алмасу тәртібін және алғы егістерін өндірістік тәжірибелері мен аймақтың ғылыми мекемелерінің ұсыныстарын пайдаланып анықтайды. Бұған қойылатын негізгі талап әрбір дақылға оңтайлы жағдай жасап, сыртқы ортаның қолайсыз әсерін азайту.

Дақылайналымның сұлбасын құрастырғанда топырақтың құнарлылық қорларын өсімдіктердің тиімді пайдалануын ескеру керек. Сол үшін келесі қағидаттарын сақтау керек:

Негізгі дақылдарға ауданның үлкен бөлігін бөлген жөн;
Топырақтың құнарлылығына, танаптардың тазалығына және басқа тіршілік жағдайларына жоғары талап қоятын ең құнды дақылдарды жақсы алғы дақылдардан кейін орналастыру дұрыс, ал олар басқа дақылдарға жақсы алғы дақыл болуы керек;
Дақылайналымды ең жақсы алғы дақылдан бастау қажет;
Топырақты өте терең күшті құрғататын (күнбағыс, қант қызылшасы, судан шөбі) дақылдардың қайталама егістерін болдырмау керек; көпжылдық шөптерді күнбағыстан кейін орналастыруға болмайды;
Дәнді бұршақ дақылдарын қайталап өсіруге болмайды;
Отамалы және дәнді бұршақ дақылдарды пардан кейін орналастыруға болмайды; бұл жағдайда олардың құнды алғы егіс болған артықшылығы басқа дақылдармен пайдаланылмайды;
Нашар алғы егістен кейін танаптарды парға қалдыру керек;
Көпжылдық шөптерді суармалы жағдай немесе жеткілікті жауыншашын болған жағдайда жаздық дәнді дақылдардың немесе бір жылдық шөптердің жамылғыларының астына орналастырған абзал;
Арамшөптерді азайтатын дақылдарды арамшөптерге сезімтал дақылдармен кезектестіріп орналастырады;
Қысқы-күзгі және жаздық кезеңнің жауын-шашындарын тиімді пайдалану қабілетіне ие дақылдарды ауыспалы егістерде орналастыру;
Вегетация кезеңі әр түрлі дақылдарды алмастырып өсірген дұрыс және басқа да талаптарды есте сақтауға тура келеді.

2. 2. Дақылайналымды құрудың әдістері. Дақылайналымын әзірлеу кезінде уақыт бойынша көкөніс өндірісінің көлемі және ашық далада көшеттермен қамтамасыз етудің ішкі экономикалық жоспары, аймақтың климаттық ерекшеліктері, дақылдарға қажетті микроклиматты алаңдарда ұстау мүмкіндіктері, аурулар мен зиянкестердің алдын алу (нематодтар, тамыр шіріктері, ұнтақты көгеру, көгеру және т. б. ) және олармен күресу мүмкіндіктері (топырақты зарарсыздандыру және т. б. ) .

Дақылдардың айналымы көкөніс (тек көкөністер өсіріледі), көшет-көкөніс (көшеттер өсіріледі, содан кейін көкөністер өсіріледі), көшет (тек көшеттер өсіріледі) болуы мүмкін. Жылыжай дақылдарының айналымы әдетте рамалық айналым деп аталады.

Қысқы-көктемгі, көктемгі-жазғы, жазғы-күзгі және өтпелі айналымдар (күзде шыршаның басы, ал келесі жылдың көктемінде немесе жазында шыршаның соңы) негізінен ұзақ вегетациялық кезеңі бар дақылдар үшін (қияр, қызанақ, бұрыш, қауын, қарбыз), сондай-ақ дақылдар үшін шыршаның қысқы, жазғы және күзгі айналымдары, жылыжайларды қысқа уақыт алады (жасыл) .

Қысқы-көктемгі мәдениеттегі қызанақ пен қияр үшін қысқа айналымдар жаздың ортасында (шілде-тамыз) аяқталып, өсіру жалғасқан кезде 8-11 айға ұзартылады және қазан-желтоқсан айларында аяқталады.

Айналымды анықтайтын негізгі дақылмен қатар, өнім бірлігінен шығымдылығын арттыруға ықпал ететін тығыздағыш дақылдар жиі өсіріледі.

Жылыжай алаңын пайдалану қарқындылығының көрсеткіштерінің бірі -- айналу коэффициенті, оны анықтау үшін дақылдар бойынша аудандар бөлек айналымдарда жинақталады және жылыжайлардың инвентарлық алаңына бөлінеді.

Әрбір дақылайналымда өнімнің шығымы мен экономикалық тиімділігін анықтайтын жетекші дақыл болады. Мысалы, көшеттерде бұл қорғалған және ашық жерге арналған көшеттер.

Көшеттерге қажеттілікті қамтамасыз еткеннен кейін ғана көкөніс өндірісін жоспарлауға рұқсат етіледі. Көкөністерді өндіру үшін пайдаланылатын қысқы және көктемгі жылыжайларда қияр, қызанақ көп жағдайда негізгі дақыл ретінде әрекет етеді, бұрыш аз таңдалады .

Өсіру қондырғыларын пайдалануды жоспарлау кезінде аурулар мен зиянкестердің таралуы және олардан қорғану мүмкіндіктері ескеріледі. Сонымен, ақжелкенді мәжбүрлеу әдетте топырақтың ақ шірікпен қатты ластануымен байланысты. Бұл жағдайда жылыжайды келесі дақылға пайдалану топырақты термиялық немесе химиялық зарарсыздандырудан кейін ғана мүмкін болады. Патогендік принциптер мен зиянкестердің едәуір мөлшері көбінесе пиязды және басқа дистилляциялық дақылдарды отырғызу материалымен әкелінеді. Сондықтан көптеген шаруашылықтарда аурулар мен зиянкестердің таралуын болдырмау үшін негізгі жасыл дақылдар жеке жылыжайларда өсіріледі және көшет жылыжайлары қияр мен қызанақты өсіру үшін шектеулі қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.