Еңбекақыдан ұсталатын және шегерілетін сомалар есебі

Еңбекақыдан ұсталатын және шегерілетін сомалар есебі.

Осы күнгі қолданылып жүрген ережелерге сәйкес жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақысынан тек заңда қаралған ұсталымдары ғана ұстап қалуға болады. Жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақысынан кәсіпорынның бухгалтериясы (есеп бөлімі) арқылы ұсталуға болатын (сомаларға) ұсталымдарға мыналар жатқызылады:

-Жинақталатын зейнетақы қорына аударылатын сома (жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген еңбекақы сомасының 10 пайызы мөлшерінде) .

-Табыс салығы (белгіленген заңдарға сәйкес) .

-Заң, сот органдарының үкім қағазы бойынша ұсталатын ұсталымдар (алимент, айыппұл, тағы да басқалар) .

-Несиеге сатып алған тауарлары, заттар үшін жұмысшылар мен қызметкерлердің міндеттемесі бойынша белгіленген сомалар.

-Әр түрлі жарналар (жұмысшылар мен қызметкерлердің жазбаша өтініші бойынша кәсіподақ комитетіне, ұйымдарға, партияларға, тағы басқаларға) төленетін төлемдер.

-Дербестік сақтандыру шартына сәйкес жұмысшылар мен қызметкерлердің жазбаша өтініші бойынша жеке басын, жанұя мүшелерін, мүлкін және тағы басқалары сақтандыруға байланысты жарна аудару.

-Жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақысы есебінен берілген аванс пер артық төленген төлемдер сомасы.

-жеке менік үй салуына банктен алынатын ұзақ мерзімді несиені өтеу үшін ұсталатын ұсталымдар.

-Жұмысшылар мен қызметкерлердің жазбаша өтініші бойынша өзі жұмыс істейтін шаруашылық субъектісінің қарамағындағы, яғни меншігіндегі үйде тұрғаны үшін пәтерақы мен тұрмыстық қызмет үшін төленетін төлемдер және сол шаруашылық субъектісінің қарамағындағы мектепке дейінгі балалар мекемесіне (балабақшаға) балаларының барғаны үшін төленетін төлемдер.

-Ұйымға келтірілген зиянды өтеу үшін ұсталатын ұсталымдар.

Бұл айтылғандардан басқа жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақыларынан өздерінің жазбаша өтініштері бойынша жинақ кассаларына салатын салымары, тағы да басқалар ұсталады.

Еңбекақының аналитикалық (талдамалық) және (топтамалық) синтетикалық есебі.

Кәсіпорындардағы жұмысшылар мен қызметкерлердің бәріне және оладың әрқайсысына бір айға төленуге тиісті еңбекақының жалпы сомасын табу үшін алғашқы құжаттар бойынша өндірілген өнімдер мен істелген жұмыстарға және қосымша төлемдер мен қосымша еңбкақыларына қоса төленетін жалпы соманы анықтап одан ұсталуға тиісті сомаларды алып тастау керек. Жұмысшылар мен қызметкерлердің табысын, оның ішінде табыстан ұсталатын ұсталымдарды және оларға төленуге тиісті еңбекақы сомаларын жинақтап, қорытындылауға арналған құжатты есеп айырысу төлеу тізілімі (ведомосі) деп атайды. Ұйымдарда бұл тізілімдеме әрбір цехтар, бөлімшелер бойынша толтырылады. Еңбекақы жөнінде есеп айырысу төлеу тізімдемесі әрбір жұмысшы мен қызметкер бойынша есептелген еңбекақымен басқа да төлем сомаларын және одан ұсталынған ұсталым сомаларын жинақтаушы құжат болып табылады. Бұл тізімдемеде жұмысшы-қызметкерлердің аты-жөні, табельдік номері, оларға есептелінген негізгі және қосымша еңбекақылары мен дан ұсталынатын ұсталымдардың түрлері бойынша сомалары және сол айдың басы мен соңындағы кәспорынның жұмысшылар мен қызметкерлерге немесе жұмысшылар мен қызметкерлердің кәсіпорыеға қарыз сомалары көрсетілеі. Жұмысшылар мен қызметкерлер осы есеп айырысу төлеу тізімдемесі бойынша ұйымның кассасынан өзіне тиісті еңбекақыны алып, қол қояды. Бұл тізімдеме бойынша біріншіден жұмысшы немесе қызметкерлер мен еңбекақы жайында есеп айырысу жүргізілсе, екіншіден бұл тізімдеме еңбекақы бойынша есеп айырысудың аналитикалық себі болып табылады, ал үшіншіден осы тізімдеме арқылы жұмысшылар мен қызметкерлерге олардың еңбегіне қарай еңбекақыларын төлейді. Кейбір ұйымдарда есеп айырысу-төлеу тізімдемесі мен дербес шоттың орнына есеп айырысу тізімдемесі ғана толтырылып жүргізіледі. Бұл есеп айырысу тізімдемесі журнал түрінде жасалып, негізгі және қосымша беттерден тұрады. Негізгі бетінде жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген негізгі және қосымша еңбекақылары мен жәрдемақыларының сомасы және олардан ұсталатын ұсталымдары есептеуге керекті мәліметтері (лауазымды тұлғаның жалақысы, белгіленген мамандық дәрежесіне сәйкес тарифтік еңбекақысы, туған жылы, отбасы жағдайы, балаларының және қарауындағы адамдардың саны ұсталынатын және шегерілетін сомалардың мөлшері, қай уақытқа дейін демалатыны, тағы да басқалар) көрсетіледі. Тізімдеменің қосыма беттерінің саны бұл журналдың қанда мерзімге (айға, тоқсанға, жарты жылға жылға) ашылғандығына байланысты болады. Бұл тізімдеменің титулдық бетінде жұмысшылар мен қызметкерлерге төленген және депотеттелген еңбекақы сомалары жазылады. Тізімдемені толтыру барысында оның ең соңғы бетіне жиынтық сомалары жазылады. Бұл жоғарыда аталған құжаттарды толтырғанда жазылған сомалардың алдымен жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы есептегенде толтырылатын алғашқы құжаттарда көрсетілген сомаларына сәйкестігін тексеру қажет. Бұл тізімдеме бойынша жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген еңбекақы сомаларының одан ұсталынатын ұсталымдарды және қолдарына берілуге тиісті сомалардың дұрыстығын анықтау үшін тізімдеменің тік және көлденең жақтарының жиынтық сомалары арифметикалық жолмен тексерілуі тиіс. Кәсіпорындарда жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбекақы бойынша есеп айырысу есебі 681-ші «Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу» деп аталатын синтетикалық, пассивті шотта есептеліп жүргізіледі. Бұл шот бойынша деректер мен ақпараттар үлгілі түрі №10 және №10-1 журнал-ордерлерінде көрсетіледі. Жұмысшылар мен қызметкерлерге жұмыс істегендері, қызмет атқарғандары және өнім өндіргендері үшін есептеліп төленетін еңбекақы өндіріс шығындарының бір элементі ретінде еңбекті пайдалану бағытына қарай шығындарды есептйтін белгілі бір шотқа оның ішінде тиісті өндірістік өнімге апарылы керек. Сонымен қатар бұл туралы еңбек қоры жайлы тиісті орындарға есеп берілуі қажет. Сондықтан да рапорттар мен өнімдерді өндіру тізімдемелері, табельдер және тағы да басқа алғашқы құжаттар негізінде әр цех бөлімше бойынша есептелген еңбекақы олардың түрлері және қызметкерлердің санаттары (категориялары) бойынша топталады. Бұл топтау журнал-ордерлердің үлгілі түрі №3 және №4 өңдеу кестелеріде жүргізіледі, ол кестенің сол жағында дебиттелінетін шоттар нөмірлері, ал оң жағында жұмысшы-қызметкерлерінің мамандық дәрежелеріне сәйкес оларға есептелген еңбекақы сомалары түрлері бойыша бөлініп жазылады. Ұйымдарда жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелетін еңекақы сомасы бөлу (тарату) тізімдемесінің негізінде шығындар есептелетін шоттарға былайша жазылады:

Д-т: «Тауарларды (жұмыстарды) сату бойынша шығындар» шоты,

«Жалпы әкімшілік шығындар» шоты, «Негізгі өндірістегі жұмысшылардың еңбекақысы» шоты, «Көмекші өндірістегі жұмысшылардың еңбекақысы» шоттарының тиістісі,

К-т: «Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу шоты. ».

811 шоттың дебитіне маркетинг бөлімінің басқа да тауарларды сатумен айналысатын жұмысшы қызметкерлердің еңбекақысы жазылады.

821 шоттың дебитіне ұйымдағы әкімшілік басқару қызметкерлердің еңбекақысы жазылады.

902 шоттың дебитіне негізгі өндірісте жұмыс істейтін жұмысшы қызметкерлердің мерзімді және кесімді еңбекақылары жазылады. Кесімді еңбекақы алғашқы құжаттар негізінде өндіріліп шығарылған өнімдердің өзіндік құнына қосымша, мерзімді еңбекақы шығындары барлық өндірілген өнімдерге үйлесімді (пропорционалды) бөлініп, қосылады.

922 шоттың дебитіне көмекші өндіріс жұмысшы қызметкерлерінің істеген жұмыстары мен атқарған қызметтріне есептелген еңбекақы сомалары жазылады.

932 шоттың дебитіне цехтың әкімшілік басқару және басқа да жұмысшылардың еңбекақылры жазылады.

Кәсіпорындар мен ұйымдарда жұмысшылар мен қызметкерлерге есептелген еңбекақыдан салықтар мен ұсталымдар, жарналар есептелгенде:

Д-т: «Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу» шоты.

К-т: «Зейнетақымен қамтамасыз ету қорымен есеп айырысу» шоты, «Бюджетпен басқадай салықтар немесе алымдар бойынша есеп айырысу» және тағы да басқа шоттар түріндегі бухгалтерлік жазуы жазылады.

Сонымен қатар жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбекақы төленгенде:

Д-т: «Қызметкерлер мен еңбекақы бойынша есеп айырысу» шоты.

К-т: «Ақшалар» шоты түрінде,

Ал есептеліп, брақ уақыиысында таратылмағанда және тағы да басқа жағдайларда:

Д-т: «Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу» шоты

К-т: «Өзге де алашақ борыштар» шоты түріндегі бухгалтерлік жазу жазылады.

Жұмысшылыр мен қызметкерлерге еңбекақы есептегенде бухгалтерлі есепшоттары бойынша жүргізілетін операциялар.

Жалақыдан ұстап қалу және төлемдер.

Қазақстан Республикасы заңына сәйкес жұмыскердің еңбекақысынан: міндетті зейнетақы, жеке, табыс салығы, орындаушы қағаздар бойынша, сонымен бірге жұмысшының жазбаша келісім бойынша, немесе жұмыс берушінің бастамашылығымен жұмыскердің келісімінің еңбекақы есебінде төленген авансты қайтару үшін (артық төленген соманы қайтару үшін) және т. б. жағдайларда ұстап қалулар болады.

Жеке табыс салығын ұстау. Салық кодексінің 145-бап ставкасына сәйкес, еңбекақы, сонымен қатар жұмыс орындарынан төленетін төлемақылар, натуралды төлем ақыны қоса есептегендегі қызметкерлер табыстары, материалдық, әлеуметтік табыстарынан жеке табыс салығы ұсталады. Жеке табыс салығын есептеу, ұстау белгіленген заңдылықтар бойынша, ай сайын өспелі жиынтықтан жүргізіледі.

Салық жылы аяқталғанға дейін қызметкер жұмыстан шығатын болса, оның алған табыстарына сәйкес, нақтылы істеген мерзіміне қарай, қайта есептеу коэффициентін пайдаланып (1) жеке табыс салығы қайта есептеледі.

Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында жеке табыс салығын ұстау. Мысалы, «Қуат» серіктестігінде қызметкер Шалов Н. К. 2003 жылдың 22 желтоқсанында («Еңбек туралы» заңның 25-бабы, 3т) сәйкес жеке еңбек шартын бұзған. Қазіргі заңдылықтарға сәйкес есептелген қыметкермен жеке еңбек шарты бұзылған кезде, желтоқсан айында, қызметкерлерге 40570 теңге көлемінде пайдаланылмаған демалысы үшін өтмақы төленген. Қызметкердің 2003 жылғы жалпы табысы 666476 теңге әр айға шаққанда:

Қаңтар - 54203 шілде - 54203

Ақпан -54203 тамыз - 54203

Наурыз - 72200 қыркүйек -53705

Сәуір -54203 қазан -54203

Мамыр - 36400 қараша - 54203

Маусым - 80750 желтоқсан- 44000

Барлығы: 666476.

Жұмысшының жалпы табысына кесікті жалақымен қоса, қосымша төлемақылар кірген:

Наурыз айында-Наурыз мейрамына қарсы сыйақы 17997.

Мамыр айында-уақытша еңбекке жарамсыздығы жайлы жәрдем ақы -12000.

Медициналық қызметті өтегені үшін, растайтын құжат негізінде бір жолғы төлем 26547.

Қыркүйек айында 9 айдың қорытындысы бойынша сыйақы -11502.

2003 жылғы әр айға шаққандағы жеке табыс салығын ұстау, еңбекақы бойынша есеп айырысу есеп карточкасында көрсетілген.

Табыс салығының ұсталынуы 681 шоттың дебеті 639 шоттың кредиті «жеке табыс салығы субшоты арқылы көрсетіледі».

Жалақыдан ұстап қалу тек заңда көзделген жағдайларда жүргізіледі. әрбір жалақы төлемі кезінде барлық ұстап қалулардың жалпы мөлшері жалақының 50 пайыздан аса алмайды.

Қызметкерлердің жалақысынан бухгалтерия ұсталымдардың мынадай түрлерін ұстап қалады:

1. Табыс салығын.

2. Орындаушы қағаздар бойынша.

3. Несие сатып алынған тауарлар үшін тапсырмалар мен міндеттемелер бойынша.

4. Жазбаша тапсырмалар, жеке сақтандыру шарттары бойынша.

5. Егер шаруашылық субъектісі кәсіподақтардың немесе тәуелсіз кәсіподақтардың федерация кеңесінде тіркелген болса, 1 пайыздан кәсіподақ жарнасы.

6. Жалақы есебінен берілген авансты өтеу.

7. жеке тұрғын үй құрлысына берілген несиені өтеу есебіне.

8. Жұмысшының жазбаша келісімі бойынша шаруашылық субъектісіне тиесілі тұрғын үй үшін пәтерақы төлеу.

9. Демалыстың өтелмеген күндері үшін.

10. Кәсіпорынға келтірген зиянды өтеу.

11. Айыппұлдар мен мойнындағы ақша.

12. Ведомстволық мектепке дейінгі мекемелерде баларды ұстау үшін.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс